HORMONLAR. Prof. Dr. Ezel Uslu
|
|
- Ayşe Reza
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 HORMONLAR Prof. Dr. Ezel Uslu 1
2 Vücut fonksiyonlarının integrasyonu 3 sistemle sağlanır (haberleşme, etkileşim) Sinir sistemi İmmun sistem Endokrin sistem 2
3 Endokrin sistem - Endokrin hormon salgılar - Sirkülasyona verir - Çevre doku fonksiyonları düzenlenir Endokrin Hormon Tiroksin Ekzokrin doku Ürünlerini vücut dışına veya sindirim kanalına verir 3
4 Parakrin Hormon Salındığı dokuya yakın bölgelere etkir Somatostatin Pankreas δ hücrelerinde üretilir, α ve β hücrelerini etkiler 4
5 Otokrin Hormon Sekrete edildiği hücreler üzerinde etkili Somatostatin Kendi salgılanmasına etkisi 5
6 İnsulin like growth factor-1 (IGF-1) Endokrin Parakrin Otokrin üç özellik gösterir 6
7 Diğer Sinyal iletenler Eikosanoidler Prostaglandinler Tromboksanlar Lökotrienler Hormon gibi davranırlar Öncelikle sekrete edildikleri yerde etkir 7
8 Mediatörler Sinyal iletirler Çok çeşitli hücrede sentezlenir Salınım sonrası hormon etkisi gösterir Feromonlar Nörotransmitterler Growth faktörler 8
9 Nörotransmitterler Sinir hücrelerinde sentezlenir nörosekresyon 1. Nörotransmitterler Kısa aralıklı etki gösterir, yakın bölgelerde etkili 2. Nörohormonlar uzun aralıklı etkili, kana verilirler İki grup arasındaki sınır belirsizdir, nörotransmitter nörohormon etki gösterebilir 9
10 Feromonlar Böcekler ve birçok hayvan, birbirleriyle salgıladıkları feromonların kokularına dayalı bir yolla iletişim kurarlar 10
11 CH 3 (CH 2 ) 9 CH 3 Undekan (Hamam böceği toplanma feromonu) (CH 3 ) 2 CH(CH 2 ) 14 CH 3 2-Metilheptadekan (Dişi kaplan güvesinin cinsel çekicisi) Muskalür (Karasineğin cinsel çekicisi) Böcek kontrolünde feromonlar kullanılır 11
12 Salınım Hormon konsantrasyonu (plazma + hücreler arası sıvı) M Zayıf sinyaller hücre üzerindeki reseptörler tarafından algılanır 12
13 YAPILARI Hipotalamus Paratiroid Peptit, protein Pankreas Hipofiz Mide-barsak hormonları Adrenal medulla hormonları Tirozin türevi (katekolaminler) Tiroid hormonları Steroid Plasenta, adrenaller, gonadlar 13
14 ÖNCÜL MOLEKÜLLER İnsulin gibi bazı protein yapılı hormonlar pürtüklü endoplazmik retikulumda sentezlenir Steroid yapılı hormonlar kolesterolden sentezlenir Katekolaminler serbest tirozinden Tiroid hormonları ise Tg molekülü üzerindeki tirozinden sentezlenir 14
15 Peptit - Protein Yapılı Hormonların Depolanması Pürtüklü endoplazmik retikulumda (RER) preprohormon veya prohormon olarak sentezlenir Golgi de membranöz veziküller halinde depolanır Prohormon, proteolizden sonra aktif hormon haline geçer Granüllerde en fazla 1gün lük ihtiyacı karşılayacak miktar hormon depolanır. 15
16 Tirozin Türevi Hormonların Depolanması Adrenal medulla ve sinir uçlarındaki katekolaminler suda çözünür protein olan kromograninler ve ATP ile bağlı olarak granüller şeklinde depolanır. Depolarda birkaç günlük hormon vardır. Tiroid bezinde tiroid hormonları birkaç haftalık hormon depolanır. 16
17 Steroid Hormonların Depolanması Sentez sonrası depolanmaz, bekletilmeden salgılanır Birkaç saatlik aktiviteye yetecek miktar depolanır 17
18 SALGILANMA Peptid/protein yapılı hormonlar, katekolaminler : eksositoz ile hücre dışına taşınır, Ca 2+ olayı başlatır. Steroid hormonlar ve tiroid hormonları : basit diffüzyon ile hücreden salınır. 18
19 Salgılanma hızları Farklı Salgılanma negatif veya pozitif geriye beslenme (feed-back, feed-forward) ile kontrol edilir. Çoğu negatif feed-back ile kontrol edilir 19
20 İnsulin salgılanmasında önemli etkenler Metabolik arginin, lösin, ketoasitler Endokrin glukagon, somatostatin, epinefrin Sinirsel α ve β agonistler Fakat başlıca fizyolojik düzenleyici glukozdur. 20
21 Plazma glukozun artışı ile pankreas langerhans adacıkları β-hücreleri insulin salgılamasını arttırır, İnsulin dokunun glukozu alarak kullanmasını artırır, plazma glukozu düşer Glukoz düzeylerinin düşmesiyle insülin salgılanması azalır 21
22 Bazı hormon salgılanması ritmik özellik gösterir. Hipofiz hormonları - 24 saat aralıkla - karanlık / aydınlık - uyku ya eşzamanlı Sirkadiyen salgılanır Kortizol - Sabah uyandıktan hemen sonra pik ACTH - Gün boyunca azalır - Uykunun ilk saatlerinde en düşük Kadınlarda gonadotropinler, östrojen ve progestron 1 aylık dönemde ritmik salınım 22
23 TAŞINMA Peptit/ protein yapılı (hidrofilik ) Katekolaminler serbest Steroidler Tiroid hormonları ( hidrofobik) spesifik proteinlerle 23
24 Kortizol kortikosteroid bağlayıcı globulin transkortin CBG Tiroid hormonları- tiroksin bağlayıcı globulin TBG Seks hormonları - seks hormonları bağlayıcı globulin SHBG 24
25 Taşıyıcıya Bağlanmanın Özellikleri Bağlanma nonkovalan, geriye dönüşlü Taşıyıcıya özgünlük reseptörlere özgünlükten daha az CGB kortizol yanısıra progesteron da taşır Taşıyıcıya bağlı hormonlar dolaşımda az oranda da serbest bulunur T 4 % ü serbest Serbest biyolojik etkinliğe sahip 25
26 Neden Bağlayıcı? Bağlanma ile suda çözünürlük birkaçyüz kat artar Taşıyıcı küçük aa yapılı hormonların böbrek glomerüllerinden geçişi önler Proteazlara karşı korur, kandaki yarı ömür uzar Serbest hormonların yarı ömürleri kısa 26
27 Serbest taşınan hormonların dolaşımdaki miktarları kısa sürede hızla artar Uyarı geldiğinde Peptit yapılılar kat Katekolaminler 5-10 kat artar Proteinlerle taşınanlar ise kısa sürede büyük değişiklik göstermez. 27
28 YIKIM Peptid-protein yapılı hormonlar İnsulin - Hedef doku - Karaciğer - Böbrek proteolize uğrar Hormon reseptör aracılı endositoz ile hücre içine alınır ve lizozomlarda hidroliz edilir Reseptör sayısı azalırsa dolaşımdaki hormon yaşam süresi artar. 28
29 Oksitosin ve angiotensin küçük mol ağırlıklı, peptit yapılı plazmada proteolize uğrar. 29
30 TSH, LH, FSH, hcg Glikoprotein yapılı Karbohidrat birimlerinin terminal komponenti olan siyalik asit glikozidazlarla koparılır, galaktoz kalıntıları ortaya çıkar ve karaciğerde reseptörler tarafından tanınarak plazmadan hızla uzaklaştırılır 30
31 Katekolaminler, Steroidler, Tiroid hormonları Enzimatik değişikliklerle inaktive edilir Testosteron dihidrotestosteron T4 T3 Dönüştürülerek metabolize edilir 31
32 RESEPTÖRLER Hücre dışı sıvıda: Hormonlar M Benzer yapılar Steroller Peptitler Proteinler M Hedef hücrenin çok düşük miktardaki hormonları birbirinden veya diğer moleküllerden ayırması güç Diğer moleküller / Hormon = Mol/L 32
33 Membran, sitoplazma, çekirdekte yer alır Ligant spesifisitesi gösterir Dokuya hedef doku olma özelliği verir Protein Ligant-reseptör etkileşimi semienzimatik reaksiyonu andırır 33
34 Reseptörler 3 e ayrılır 1. İntrinsik enzimatik aktivite gösterenler - Tirozin kinaz: İnsülin, EGF - Tirozin fosfataz: CD4 (cluster determinant -45) - Guanilat siklaz : ANF - Serin/treonin kinaz : Aktivin, TGF-β 34
35 2. G Proteinlere eşlenik Reseptörler (GTP-binding and hydrolyzing protein) - Adrenerjik reseptörler - Koku reseptörleri - Hormonlar (Glukagon, angiotensin, ADH, bradikinin) 35
36 3. Hücre içi yerleşimli reseptörler - Ligant bağlandıktan sonra nukleusa göç eder, - Ligant-reseptör ikilisi gen transkripsiyonu üzerinde etkili 36
37 Tirozin Kinaz Aktiviteli Reseptörler Tirozin kinaz aktivitesi gösteren proteinlerin tirozinleri fosforile olduktan sonra SH2 bölgesi içeren proteinleri ile etkileşir SH2 ilk kes Src proto onkogen de görüldü Src homology domain 2 = SH2 RTK ve SH2 içeren protein etkileşimi ile proteinin tirozinleri fosforillenir, ve enzimatik aktivitesi değişir 37
38 SH2 İçeren Proteinler Phospholipase C γ (PLCγ) Proto-oncogen c-ras associated GTPase activating protein (ras GAP) Phosphatidylinositol-3-kinase (PI-3K) Protein phosphatase-1c (PTP1C) 38
39 Reseptör Olmayan Protein Tirozin Kinazlar - Hücre büyümesi - Proliferasyonla ilişkili olaylarda raslanır İki aile: 1. Archetypal ailesi : Src ile akraba 2. Janus Kinazlar Kendisi tirozin kinaz aktivitesi göstermeyen reseptörler, tirozin kinaz aktivitesi gösteren proteinlere bağlanır 39
40 Örnek : - Sitokin reseptörleri IL2 - T Hücreleri CD4, CD8 yüzey glikoproteinleri - T Hücreleri antijen reseptörleri 40
41 Reseptör- Protein Etkileşimine Örnek : İnsülin Reseptörleri - İntrinsik tirozin kinaz aktivitesine sahip, fakat direkt etki edemez - Otofosforilasyon sonrası: enzimatik aktif SH2 grubu içeren proteinlerle eşleşir (PI-3K, PLC-γ) 41
42 IRS 1 İnsülin Reseptör Substrat 1 - SH2 bölgesine benzer motifler içerir - PI-3K ile kompleks yapar Bu nedenle docking= adaptör protein Grb2 growth factor receptor-binding protein 2 Adaptör protein! 42
43 Serin/Treonin Kinaz Reseptörleri - TGF-β reseptörleri intrinsik serin/treonin kinaz aktivitesi gösterir -TGF-β ailesinde 30 dan fazla protein Aktivin İnhibin Kemik morfojenik proteinler Hücresel çoğalma,başkalaşım, hareket, adezyon işlemlerinde görülür 43
44 Reseptör Olmayan Serin/Treonin Kinazlar camp bağımlı protein kinaz (PKA) Protein Kinaz C (PKC) Mitogen aktive protein kinaz (MAP kinaz) 44
45 Serin/Treonin kinaz PKC DAG (diacilgliserol) ve Ca iyonu varlığında maksimum aktif PKC nin EGF reseptörlerini fosforillemesi ile tirozin kinaz aktivitesi down regüle olur 45
46 MAP Kinazlar Hücre büyümesi ile ilgili (Mitogen activated kinase) MAPK ; RTK veya reseptör olmayan tirozin kinazların substratı değil, MAPKK, MAPKKK üzerinden aktiflenir Raf = MAPK Kinaz protoonkogen 46
47 Fosfolipazlar ve Fosfolipitler Hormonun reseptöre bağlanması ile PLC-γ aktive olur. - PLC-γ SH2 içerir, RTK ile etkileşir - PLC-γ aktiflenmesi PIP2 DAG + IP3 hidrolizi yapar, IP3, depo Ca çıkışına neden olur, DAG ve Ca PKC yi aktifler 47
48 Fosfolipaz D ve A2 membran fosfatidil kolinleri hidroliz eder PLD PC Fosfatidik asit DAG PLA2 PC FFA + Lizofosfatidil kolin Yağ asitleri ve LizoPC DAG ın stimule ettiği PKC yolunu açar 48
49 Fosfatidilinozitol-3-Kinaz (PI-3K) RTK veya reseptör ilişkili PK lar tarafından tirozinleri fosforillendiğinde aktifleşir SH2 içerir, reseptörlerle veya PK larla bu bölge ile bağlanır Fosfatidil inozitolleri fosforiller, PLC-γ için substratlar ortaya çıkar, DAG ve IP3 ün yarattığı kaskad açılır 49
50 G-Proteinlere Eşlenik Reseptörler (GPCR) 1. Adenilsiklazı aktifler, camp artar - β-adrenerjikler - Glukagon - Koku reseptörleri 2. PLC-γ yolunu aktifler - Angiotensin - Bradikinin - Vazopressin 3. Fotoreseptörler Transducin adı verilen G proteinlere eşlenir 50
51 Asetil Kolin Reseptörleri yüzey reseptör asetilkolin PI-PLCβ P P PIP 2 G protein P P DAG ( membranda kalır) aktif Kas kasılması IP 3 Protein Kinaz C artmış [Ca ++] kas kasılmasında artış IP 3 reseptör ( ligand-gated chanel) düz endoplasmik retikulum 51
52 Tirozin Kinaz Aktiviteli Reseptörler 52
53 Reseptörlerin internalizasyonu Birçok H-R kompleksi membrandan endositoz ile hücre içine alınır. İnternalizasyon X eksositoz - Hormon - Reseptör kompleksi klatrin kaplı çukurcuklara (coated pits) bağlanır - Kaplı veziküller halinde sitoplazmaya girer -Kılıf yırtılır, birbirleri ile birleşerek reseptozomları oluştururlar. 53
54 İnternalizasyon sonrası - Golgi cisimciği ile birleşir veya - Veziküller lizozomlarla birleşerek reseptör ve hormon yıkılabilir H-R lizozomda ayrılır hormon yıkılır, reseptör membrana döner Eksojen ligant olmadığı zaman reseptör kaplı kuyucuklarda saklanır. 54
55 55
56 Sinyalin Sonlanması 1. G proteinin α subünitini GTPaz aktivitesi ile, Bu sistem GTP az Activating Protein (GAP) gerektirir 2. Ligant konsantrasyonunun azalması 56
57 3. Reseptör desensitizasyonu Ligant uzun süreli mevcutsa: G-protein receptor kinase (GPRK), reseptörü fosforiller Fosforillenmiş reseptöre arrestin bağlanması reseptörü inaktive eder 57
58 Etki Mekanizmalarına Göre Hormonların Sınıflandırılması 1. Hücre içi reseptörlere bağlanan hormonlar Androjenler Glukokortikoidler Kalsitriyol (1.25[OH] 2 -D 3 ) Mineralokortikoidler Östrojenler Progestinler Retinoik asit Tiroid hormonları (T3 veya T4) 58
59 2. Hücre yüzey reseptörlerine bağlanan hormonlar A. İkinci haberci camp α 2 - Adrenerjik katekolaminler β - Adrenerjik katekolaminler Adrenokortikotropik hormon (ACTH) Anjiyotensin II Antidiüretik hormon (ADH) Follikül uyarıcı hormon (FSH) Glukagon Kalsitonin 59
60 Koriyonik gonadotropin, insan (hcg) Kortikotropin salıcı hormon (CRH) Lipotropin (LPH) Lüteinleştirici hormon (LH) Melanosit uyarıcı hormon (MSH) Paratiroid hormonu (PTH) Somatostanin Tiroid uyarıcı hormon (TSH) 60
61 B. İkinci haberci cgmp Atriyal natriüretik faktör (ANF) Nitrik oksit (NO) 61
62 C. İkinci haberci kalsiyum veya fosfatidilinositol (veya her ikisi) olan hormonlar α1 Adrenerjik katekolaminler Anjiyotensin II Antidiüretik hormon (ADH, vazopressin) Asetilkolin (müskarinik) Gastrin Gonadotropid salıcı hormon (GnRH) Kolesistokinin Oksitosin P maddesi Tirotropin salıcı hormon (TRH) Trombositten türeyen büyüme faktörü (PDGF) 62
63 D. İkinci haberci bir kinaz veya fosfataz şelalesi olan hormonlar Büyüme hormonu (GH) Epidermal büyüme faktörü (EGF) Eritropoietin İnsülin İnsüline benzer büyüme faktörleri (IGF-I, IGF-II) Prolaktin (PRL) Koriyonik somatomammotropin (CS) Sinir büyüme faktörü (NGF) Trombositten türeyen büyüme faktörü (PDGF) 63
64 Grup 1 Grup 2 Tip Steroidler Polipeptitler İyodotironinler Proteinler Kalsitriyol Glikoproteinler Retinoidler Katekolaminler Çözünürlük Lipofil Hidrofil Taşıyıcı Var Yok Plazma yarı ömrü Saatler-günler Dakikalar Reseptör Hücre içi Membran Aracı Horm-res ikilisi camp, cgmp, Ca 2+, DAG, IP3, kinaz şelalesi 64
65 I. Grup. Hücre içi reseptörlere bağlanan hormonlar Lipofil olduklarından membrandan geçerler. Kendilerine spesifik reseptörlere bağlanırlar. Hormon-reseptör ikilisi ortam sıcaklık ve tuzuna bağlı olarak aktivasyona uğrar Sonuçta çekirdekteki kromatine bağlanabilecek şekilde boy, konformasyon, yüzey yükünde değişiklik olur 65
66 Bazı durumlarda aktivasyon reseptörden ısı şok proteini Hsp 90 - kopması ile olabilir Bu birleşmenin sitoplazma mı yoksa nukleusta mı olduğu şüphelidir Sonuçta H-R çifti DNA üzerinde spesifik HRE e bağlanır spesifik genler aktiflenir veya inaktiflenir 66
67 Gen üzerinde transkripsiyonel olarak etkin kromatin bölgeleri vardır. Genlerin 5 tarafında en az iki tane düzenleyici eleman yer alır. 1. Promotor eleman (PE) 2. Hormon yanıt elemanları (HRE) 67
68 Promotor Eleman (PE) RNA polimeraz II nin DNA ya bağlanma noktasını belirler, Dolayısı ile: Transkripsiyonun doğru başlamasını sağlar 68
69 Hormon Yanıt Elemanları (HRE) Transkripsiyonun başlama sıklığını değiştirir Her hormonun kendine ait HRE i vardır. Çok sayıdadır, HRE sayısı reseptör sayısından fazladır HRE lerin birer ortak dizilimi vardır 69
70 Farklı yapılar? Peptid yapılı hormonlar da etkilerini HRE üzerinden gösterir 2. Habercisi camp olan birçok hormon transkripsiyonu etkiler 70
71 71
72 72
73 Lipofilik hormon reseptörleri: Steroid hormon Tiroid hormonları D Vitamini Retinoik asit Çinko parmak yapı Reseptörlerin merkezinde, aa lik bir bölge, DNA molekülüne bağlanan bölge İki Zn 2+ iyonunu, 8 sistein bağlar 73
74 Zn- Parmak yapı: Steroid hormon reseptörleri haricinde - Dioxin (toksin) - Onkogen erb-a protein ürünü bağlayan reseptörlerde de görülür 74
75 Hormon agonisti Hormon reseptörüne bağlanır ve hormon etkisini başlatır Oral kontraseptivler Hormon antagonisti Reseptöre bağlanır, hormon etkisini başlatmaz, Etkiyi bloke eder 75
76 II Grup, Peptid yapılı, membran reseptörleri olan hormonlar Suda çözünürler Taşıyıcıları yoktur, kısa ömürlüdür Reseptörleri integral membran proteinleridir Hücre içi haberciler kullanırlar 76
77 camp İkinci Haberciler Adenil Siklaz Sistemi Aktif bölgesi membran iç yüzünde enzim Adenil siklaz ATP camp Mg 2+ 77
78 camp Yolu camp üzerine etki dokudan dokuya değişir Adrenalin camp kasta çok artar karaciğerde daha az artar Glukagon kasta az artar karaciğerde çok artar 78
79 Birçok hormon hücre içi camp düzeyini arttırır, bir kısmı da azaltır camp yoluyla çalışan hormonlar etkilerini tek bir adenil siklaz molekülü üzerinden özgün reseptörleriyle gösterir Adipoz hücrede adrenalin, ACTH, glukagon, MSH ve ADH adenil siklazı uyarır ve camp yi arttırır Bir reseptör tahrip olursa diğerlerinin etkisini değiştirmez veya etki additif değildir 79
80 Hormon - reseptör etkileşmesiyle adenil siklaz veya diğer efektör moleküller etkinleşir Reseptörler efektörlere GTP bağlayıcı protein (G proteini) vasıtasıyla bağlanır Efektörler - Adenil siklaz (α s ), - K + kanalı (α i, α o ) - Fosfolipaz Cβ 1 (α q ) 80
81 Adenil Siklaz Membranının iç yüzünde yer alır ATP den camp oluşturur Bazı hormonlar camp üretimini uyarır (s) Bazısı inhibe eder (i) 81
82 Adenil Siklazı Uyaran Hormonlar ACTH Kalsitonin ADH LH β-adrenerjikler LPH CRH MSH FSH PTH Glukagon TSH hcg 82
83 Adenil Siklazı İnhibe Eden Hormonlar α2- Adrenerjikler Anjiotensin II Asetilkolin Somatostatin 83
84 G Proteinleri Membranın sitozolik yüzeyine bağlıdır Gs (uyarıcı) veya Gi (inhibe edici) α, β, γ altbirimlerinden oluşan trimer β, γ daima beraber bulunur. 84
85 Hormon-reseptör bağlanması ile reseptörde konformasyonel değişim olur GDP bağlamış olan α altbirim ayrılır, GTP bağlar ve adenil siklaza bağlanarak enzimi aktifler αβγ GTP GTPaz αgtp + βγ 85
86 G s α s GTPaz etkinliğine sahip α s - GTP GTP GDP ye hidrolizi ile etkisizleşir α s -GDP tekrar βγ dimerine bağlanarak inaktifleşir α s βγ -GDP = Trimerik Gs meydana gelir 86
87 G i G s proteininden daha fazla G i bulunur H i nun R i ye bağlanması ile, G i aktiflenir α i GTP bağlar ve βγayrılır βγ, α s e bağlanarak αβγ rejenere edilir, adenilsiklaz aktivitesi ortadan kalkar. 87
88 Kolera toksini Adenil siklaz aktivatörleri G protein α s arginin aminoasidiniadp ribozilasyonu ile αs in GTPaz aktivitesini bloke eder, GTP sürekli aktif formda kalır, adenil siklaz sürekli uyarılı, camp artar, Lümene su ve Na atılır diyare 88
89 Boğmaca toksini Gi,αi nın sistein aminoasidi ADP ribozilasyonu ile inaktif GDP-bağlı durumda tutar,αβγ ayrılamaz, Gi adenil siklazı inhibe edemez, Adenil siklaz sürekli etkinleşir, Öksürük,solunum yolu epitel hücrelerinde mukus sekresyonu artar 89
90 ADP ribozilasyon NAD+ yapısından ADP-riboz birimini α subunitin arginin/sistein aminoasidine taşıyan enzimatik aktivite 90
91 G protein 1. adım ligant reseptor α GDP β γ 91
92 G protein 2. adım α β γ GTP GDP 92
93 G protein 3. adım efektör γ β α GTP İkinci haberci 93
94 G protein 4. adım GDP 2 ATP GRK P P γ β α GDP stops 2 ADP GTPase activating protein (GAP) Arrestin P i
95 95
96 Protein Kinaz A İki düzenleyici (R ), iki katalitik (C) altbirim 4cAMP bağlar 4 camp + R 2 C 2 R 2. (4 camp) + 2C 96
97 Bağlanma ile katalitik altbirimler serbestleşir Aktif C altbirimi Mg 2+ varlığında ATP nin γ fosfatını çeşitli proteinlerdeki serin veya treonin kalıntısına aktarılmasını katalizler 97
98 98
99 Fosfodiesterazlar camp yi arttırarak etkiyen hormonların bu etkileri camp nin fosfodiesterazlarla hidrolizi ile ortadan kalkar. camp fosfodiesteraz 5 AMP Kafein gibi metillenmiş ksantin türevleri fosfodiesteraz inhibitörleridir, camp düzeyini arttır, hormon etkilerini taklit eder veya bu etkileri uzatır 99
100 Örnek: Reseptörlerin Desensitizasyonu Epinefrin düzeyi kanda uzun süreli yüksekse : β-adrenerjik reseptör kinaz (β-ark) reseptörü fosforilleyerek β-arrestin molekülünün bağlanabileceği bölge oluşturur. β-arrestin bağlanması reseptör ile G proteinleri arasındaki etkileşmeyi engeller. 100
101 Hormon bağlanmamış reseptör fosforillenmez! Arrestin bağlamış reseptörler endositoz ile veziküllere alınır, Burada defosforillenir ve membrana döner Hücre tekrar hormona duyarlı hale gelir. 101
102 İkinci habercisi cgmp olan hormonlar Guanil siklaz GTP cgmp İki tip guanil siklaz : 1. Suda çözünür (sitozolde) 2. Membran bağlı 102
103 Atriyopeptinler Atriyumdan salgılanır - Natriürez - Diürez - Vazodilatasyon - Aldosteron salgılanmasının inhibisyonu Atriyalnatriüretik faktör (ANF) membrana bağlı guanilsiklaza bağlanarak muhtemelen cgmp artışına neden olur 103
104 cgmp etkilerini cgmp ye bağımlı protein kinaz (PKG) ile yapar Aktif PKG, PKA ya benzer yapıya sahip, Substratlarındaki serin ve treoninleri fosforiller 104
105 NO cgmp artırır NO damar endotel hücresinde sentezlendikten sonra difüze olur, kalp kası ve damar düz kas hücreleri sitozolünde guanil siklazın Hem yapısına bağlanır, cgmp artar 105
106 cgmp nin etkileri PKG, miyozin hafif zincir proteinlerini fosforilleyerek düz kas gevşemesine ve vazodilatasyona neden olur Ca 2+ iyonlarının sitozolden hücre dışına taşınmasını uyarır 106
107 cgmp, cgmp fosfodiesteraz ile yıkılır Viagra cgmp fosfodiesteraz ı inhibe eden sildenafil içerir 107
108 Guanil siklaz 108
109 C. İkinci Haberci olarak Kalsiyum Veya Fosfoinositoller İyonize Kalsiyum un ilgili olduğu olaylar -Kas kasılması -Uyarı salgılama - Kan pıhtılaşması - Enzimatik aktivite - Membran uyarılması - Hücre içi ikinci haberci 109
110 Sitozolik Ca 2+ düzeyi 3 yolla değişebilir 1. 2-C sınıfı hormonlar, Ca 2+ nın membrandan geçişini artırır Bu işlem Ca 2+ için yüksek kapasite fakat düşük affinite gösteren Na + -Ca 2+ değişim mekanizması ile yapılır α1 Adrenerjik katekolaminler Anjiyotensin II Antidiüretik hormon (ADH, vazopressin) Asetilkolin (müskarinik) Gastrin Gonadotropid salıcı hormon (GnRH) 110
111 2. Ca 2+ -2H + ATP az pompası : Ca 2+ hücre dışına atar. Bu pompanın Ca 2+ ya affinitesi yüksek, kapasitesi düşüktür Muhtemelen hücre içi düzeyin ince ayarından sorumlu 3. Ca 2+ mitokondride ve ER daki havuzlarda depo edilir veya buradan çıkarılır 111
112 Kalmodulin 4 Ca 2+ Bağlama bölgesine sahip, protein Bölgelerin dördünün de Ca 2+ ile dolmasıyla konformasyonel değişiklik olur Molekül α-sarmal yapı kazanır Yapı değişikliği kalmoduline bağlanan enzimleri aktif veya inaktif yapar İşlem c AMP nin protein kinaza ya bağlanmasına benzer 112
113 Aktif Kalmodulin İnaktif 113
114 Kalmodülin ve Ca 2+ tarafından düzenlenen enzimler Adenil siklaz Ca 2+ ya bağımlı protein kinaz Ca 2+ -Mg 2+ ATPaz Ca 2+ - Fosfolipide bağımlı protein kinaz Siklik nükleotid fosfodiesteraz Gliserol-3-fosfat dehidrogenaz Glikojen sentaz Guanilil siklaz 114
115 Miyozin kinaz NAD kinaz Fosfolipaz A2 Fosforilaz kinaz Fosfoprotein fosfataz 2B Piruvat karboksilaz Piruvat dehidrogenaz Piruvat kinaz 115
116 Kalmodulinin katıldığı olaylar Enzim aktivasyonu İyon taşınması Birçok çatı elemanı etkinliğini düzenler. β-adrenerjik denetim altındaki - Hücrede konformasyon değişikliği - Hücre hareketliliği - Mitozis - Granül salınması ve endositoz 116
117 Kalsiyum hormon etkisinin aracısıdır Vazopressin ve α 1 -agonistler Karaciğer hücrelerine bağlandığında sitozolik Ca 2+ düzeyi ve fosforilaz a aktivitesi artar 117
118 fosforilaz b kinaz Fosforilaz b fosforilaz a İnaktif aktif dönüşümü ile fosforilaz enzimi aktifleşir. Bu kinazın δ altbirimi kalmodülin içerir Etkinliği ile hücre içi Ca 2+ düzeyi artar 118
119 Hücreye Kalsiyum Sağlanması İlk kaynak hücre içi organellerdeki depolar Erken etki için kullanılır! Uzun süreli etki için - Hücre içine Ca 2+ taşınması -Ca 2+ nın dışa atılımının inhibisyonu gerekir Bu camp ye bağımlı bir olaydır 119
120 120
121 Fosfatidilinozitol ürünleri ve Ca 2+ Yoluyla Etkiyen Hormonlar Hormonlar Asetil kolin α1-katekolaminler ADH 121
122 IP3 and Protein kinaz C farklı hücrelerde farklı etki gösterir IP3 1. Damar düz kas kasılma 2. Düz kas kasılma 3. İskelet kası kasılma 4. Platelet kasılma 122
123 Protein Kinaz C Hücre büyümesi, farklılaşma (differentiation) 1. Platelets serotonin salınması 2. mast hücresi histamin salınması 3. düz kas kasılma 4. Sinir hücresi nörotransmitter salınımı 5. adipos doku yağ sentezi 6. karaciğer glikojen sentezi 123
124 D. İkinci haberci olarak Tirozin Kinaz Aktivitesi İnsülin EGF IGF-I FGF PDGF Epidermal growth faktör İnsülin benzeri büyüme faktörü I Fibroblast büyüme faktörü Trombosit kaynaklı büyüme faktörü reseptörleri tirozin kinaz etkinliğine sahiptir. 124
125 Büyüme hormonu Prolaktin Eritropoetin Sitokinler Reseptörleri tirozin kinaz aktivitesi göstermez Fakat : Hormonlar reseptörlerine bağlandıkları zaman sitoplazmik tirozin kinaz aktiviteli enzim aktivasyonuna neden olur 125
126 Büyümenin kontrolü Farklılaşma inflamasyon Olaylarına katılan ligantları bağlayan reseptörlerin tirozin kinaz aktivitesine sahip olduğu, veya Tirozin kinaz aktivitesine sahip proteinlerle birlikte oldukları görülmüştür 126
127 Tirozin kinazlar tirozin kalıntılarını fosforillerler Tirozin kinaz etkinleşmesi Fosforilasyon - defosforilasyon şelalesini Başlatır Memelilerde tirozin fosforilasyonu nadir görülür. Tüm aminoasidlerin fosforilasyonunun % 0.03 den azını oluştururlar. 127
128 Tirozin kinaz aktivitesi 2 yoldan yürür 1. Ras Aktivasyonu 2. JAK aktivasyonu 128
129 RAS AKTİVASYONU 4 Tip reseptör mevcut EGF, PDGF, FGF reseptörleri monomerik, İnsülin reseptörleri tetramerik yapıdadır. N terminal ligant bağlama, C terminal ise enzimatik aktivite bölgesidir. 129
130 EGF İnsülin PDGF FGF 130
131 İNSÜLİN RESEPTÖRÜ Heterotetramerik, glikoprotein yapısında α-altbirimi Sistein zengin bölgeler hormon bağlar β altbirimi Tirozinkinaz aktivitesi ve otofosforilasyon özelliği taşır Burada yer alan lizin tirozin kinaz aktivitesinden sorumludur, başka aa gelmesi ile tirozin kinaz aktivitesi kaybolur 131
132 132
133 133
134 Reseptörlerin fosforillenmiş tirozinlerine SH2 bölgesi taşıyan proteinler bağlanır SH2 bölgesi ilk kez sarkoma oluşumuna sebep olan, Rous sarkoma virüs onkogeni tarafından kodlanan src proteininde bulunmuştur SH2 ve SH3 Sinyal ileti proteinlerinde bulunur 134
135 Grb-2 Büyüme faktörü reseptörüne bağlanan proteindir, SH2 ve SH3 bölgelerine sahip Grb-2 SH2 ile fosforillenmiş tirozinlere, SH3 ile msos proteinine bağlanır msos G proteinidir, p21 Ras proteinine bağlanır, GDP-GTP değişimini katalizler 135
136 Ras Proteinleri GTPaz aktivitesine sahip aile M= 20kDa-35kDa p21 Ras GTP bağlı aktif şekli hücre büyümesi ve farklılaşmasını uyarır p21ras MAPKKK (Raf1) MAPKK MAPK kinaz aktivasyon yolunu açar 136
137 MAPKKK MAPK serin MAPKK treonin ve tirozin fosforiller 137
138 MAPK Çekirdeğe girerek : transkripsiyon faktörlerini (TF) fosforiller Sonuçta : Gen transkripsiyonu translasyonu artar İnsülin ve büyüme faktörlerine cevap oluşur 138
139 Ras aktivasyonunda Doku duyarlığını arttıran amplifikasyon olur Diğer sinyal mekanizmaları ile etkileşim içinde 139
140 Mutant p21 Ras Glisin yerine valin yer alır Çok düşük GTPaz aktivitesi Akciğer, kolon ve pankreas kanserleri ile mutant Ras 21arasında ilişki var GAP proteini Ras proteininin GTPaz aktivitesini artırır Mutant p21 Ras proteinini etkilemez 140
141 141
142 (IRS) Insulin Receptor Substrate IRS-1 IRS-2 Ras aktivasyonuna katılır Lipit kinaz aktivasyonuna katılır Fosforillenmiş IRS-2 ye SH2 bölgesi ile fosfatidil inozitol 3 kinaz (PI-3K) bağlanır fosfatidil inozitol 4,5 bifosfatı (PIP 2 ) fosfatidil inozitol 3,4,5 tri fosfata çevirir (PIP 3 ) PIP PI-3K PIP 142
143 PIP 3 İkinci haberci İnsülin reseptörlerinin endositozu sağlanır Bu şekilde hedef doku duyarlığı kontrol altında tutulur 143
144 EGF Reseptörü Aktif reseptörün fosfatlanmış tirozinleri Fosfolipaz C-γ 1 (PLC-γ 1 ) izoformunu SH2 bölgesinden bağlar Enzim SH3 bölgesi fosforillenerek aktiflenir, membrana bağlanır PIP PLC 2 IP 3 + DAG Sonuç Sitozolde Ca 2+ artar Protein kinaz C aktiflenir 144
145 Meme, Yumurtalık, Mide Kanserleri ErbB Proteini Viral onkogen tarafından kodlanır EGF reseptörüne benzer, EGF bağlamaz Sürekli tirozin kinaz aktivitesi gösterir Kontrolsüz büyümeye yol açar 145
146 2. JAK Aktivasyonu Büyüme hormonu Prolaktin Eritropoetin Sitokinler Reseptörleri : Tirozin kinaz aktivitesi göstermez Tirozin kinaz aktiviteli sitoplazmik proteinlere bağlanırlar JAK1 JAK2 TYK 146
147 Hormonun reseptöre bağlanması ile JAK kinaz fosforillenerek aktifleşir Aktif JAK-P reseptörün tirozinlerini fosforiller Fosforillenmiş bölgelere SH2 bölgesi bulunan proteinlere bağlanır -STAT ; GRB 2 ; PLC-γ ; Pl-3K ; GAP Reseptöre bağlanan STAT, fosforilenir, dimerize olur, çekirdeğe girerek transkripsiyonu düzenler. 147
İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın
İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Hücre iletişimi Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler Bakteriler glukoz ve amino asit gibi besinlerin
DetaylıHORMONLAR. Hormon Biyokimyası. Hormonların yapıları. Hormonların etkileri 1/30/2012. Prof.Dr.Dildar Konukoğlu
HORMONLAR Hormon Biyokimyası Prof.Dr.Dildar Konukoğlu Mikromolar konsantrasyonda etkili, kimyasal, intersellüler mesenjerlerdir. İki veya daha fazla hücre arasında bilgi taşıyan kimyasal maddelerdir Endokrin
DetaylıHORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI
HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI Receptörler İntrasellüler hidrofobik(llipofilik)ligandlara baglananlar Nükleer hormon reseptörleri Guanylate siklaz(nitrikoksid receptor) Hücre yüzey hidrofilik ligandlara
DetaylıHücre reseptörleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR
Hücre reseptörleri Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler. Bakteriler, glukoz ve amino asit gibi besinlerin varlığını algılarlar. Yüksek yapılı
DetaylıHücreler Arası Sinyal İletim Mekanizmaları
Hücreler Arası Sinyal İletim Mekanizmaları Prof. Dr. Selma YILMAZER Tibbi Biyoloji Anabilim Dalı Hücrelerarası iletişim(sinyalleşme) Sinyal molekülleri: Protein,küçük peptid,amino asid, nukleotid,steroid,vit
DetaylıHÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ
HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ Çok hücreli organizmaların kompleks omurgalılara evrimi, hücreler birbirleriyle iletişim kuramasalardı mümkün olmazdı. Hücre-hücre Hücre-matriks etkileşimini
DetaylıSunum planı. Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları
Dr. Suat Erdoğan Sunum planı Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları Hipofiz bezi (hypophysis) Hipofizial çukurlukta bulunur (sella turcica) 9 adet hormon üretir İki bölümü vardır: Anterior
DetaylıHipotalamus hormonları. Leptin 1/30/2012 HİPOFİZ ÖN LOP HORMONLARI. Growth hormon : Büyüme hormonu Somatotropin
Hipotalamus hormonları Hipotalamik hormonlar, ön hipofiz hormonlarının sentezini ve sekresyonunu düzenler. Hipotalamik hormonlar, hipotalamik-hipofizer sistemin kapillerlerindeki hipotalamik sinir uçlarından
DetaylıGENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM
GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM 1) Aşağıdaki hormonlardan hangisi uterusun büyümesinde doğrudan etkilidir? A) LH B) Androjen C) Östrojen Progesteron D) FUH Büyüme hormonu E) Prolaktin - Testosteron 2)
DetaylıENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler
ENDOKRİN SİSTEM Endokrin sistem, sinir sistemiyle işbirliği içinde çalışarak vücut fonksiyonlarını kontrol eder ve vücudumuzun farklı bölümleri arasında iletişim sağlar. 1 ENDOKRİN BEZ Tiroid bezi EKZOKRİN
DetaylıHÜCRELERARASI İLETİŞİM
HÜCRELERARASI İLETİŞİM Bazı sorular!!! Bitki hücreleri ne hakkında konuşur? Bir hücre diğerine ne söyler ve diğer hücre buna nasıl cevap verir? Bu sorulara, önce mikroorganizmalar arasındaki iletişime
DetaylıJAK STAT Sinyal Yolağı
The Janus kinase/signal transducers and ac4vators of transcrip4on (JAK/STAT) JAK/STAT sinyal yolu sitokinler tara>ndan ak4fleş4rilir. ü Hücre farklılaşması ü Hücre çoğalması ü Hücre göçü ü Apoptoz gibi
DetaylıProf. Dr. Hamdi ÖĞÜŞ Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, LeJoşa, KKTC
Prof. Dr. Hamdi ÖĞÜŞ hamdiogus@gmail.com Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, LeJoşa, KKTC Reseptör Enzimler Bu reseptörler plazma zarının dış yüzünde ligand-bağlayan bir bölge
DetaylıKONU 5 ENDOKRİN SİSTEM
KONU 5 ENDOKRİN SİSTEM 1 ENDOKRİN SİSTEM Endokrin sistem, sinir sistemiyle işbirliği içinde çalışarak vücut işlevlerini kontrol eder ve vücudun farklı bölümleri arasında iletişim sağlar. 2 TANIMLAR Vücutta
DetaylıENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ. İngilizce Aslından Çeviren ve Yayına Hazırlayan : Uğur AYDOĞAN. Gazi Üniversitesi
ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ İngilizce Aslından Çeviren ve Yayına Hazırlayan : Uğur AYDOĞAN Gazi Üniversitesi ANKARA - 2017 1 ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ Endokrin sistem, farklı organlar arasındaki fonksiyonel
DetaylıGLİKOJEN METABOLİZMASI
METABOLİZMASI DİLDAR KONUKOĞLU TIBBİ BİYOKİMYA 8.4.2015 DİLDAR KONUKOĞLU 1 YAPISI Alfa-[1,6] glikozid Alfa- [1-4] glikozid bağı yapısal olarak D-glukozdan oluşmuş dallanmış yapı gösteren homopolisakkarittir.
DetaylıHücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!
HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü
DetaylıGLİKOLİZİN KONTROLU Prof. Dr. İzzet Hamdi Öğüş
GLİKOLİZİN KONTROLU Prof. Dr. İzzet Hamdi Öğüş hamdiogus@gmail.com Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, Le>oşa, KKTC GLİKOLİZİN ALLOSTERİK DÜZENLENMESİ Metabolik düzenleme: Bütün
DetaylıHÜCRELER ARASI HABERLEŞME VE İLETİŞİM
HÜCRELER ARASI HABERLEŞME VE İLETİŞİM HÜCRE HABERLEŞMESİNE GENEL BAKIŞ Hücre haberleşmesi canlılığın erken döneminde evrimleşmiştir. Yakın zamana kadar tek ve çok hücreli canlılar, hücreler arası iletişimin
DetaylıGLİKOJEN FOSFORİLAZ HAZIRLAYAN: HATİCE GÜLBENİZ ( ) Prof. Dr. Figen ERKOÇ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ
GLİKOJEN FOSFORİLAZ HAZIRLAYAN: HATİCE GÜLBENİZ (050559016) Prof. Dr. Figen ERKOÇ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ Karaciğer ve kas glikojeninin kana ve kas dokusuna glukoz sağlamak üzere kısmen
DetaylıSİNYAL AKTARIMI. Yrd. Doç. Dr. Muhammed Kamil TURAN Karabük Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı 2017
SİNYAL AKTARIMI Yrd. Doç. Dr. Muhammed Kamil TURAN Karabük Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı 2017 BİZ BU DERSTE 1.1.38.7-1 - Sinyal- reseptör ilişkisinin kavranması 1.1.38.7-2
DetaylıE DOK O RİN İ S İ S S İ T S EM
ENDOKRİN SİSTEM Prof.Dr. Erdal ZORBA Kontrol sistemleri Sinir sistemi Hızlı, anlık değişim ve yanıtlar Endokrin sistem Saniyelerden aylara kadar süren etki ve yanıt endokrin sistem hormonal iletişim 2
DetaylıReferans:e-TUS İpucu Serisi Biyokimya Ders Notları Sayfa:368
21. Aşağıdakilerden hangisinin fizyolojik ph'de tamponlama etkisi vardır? A) CH3COC- / CH3COOH (pka = 4.76) B) HPO24- / H2PO-4 (pka = 6.86) C) NH3/NH+4(pKa =9.25) D) H2PO-4 / H3PO4 (pka =2.14) E) PO34-/
DetaylıSteroid hormonlar HORMONLAR. Hormon Biyokimyası. Hormonların yapıları. Hormonların etkileri. Amino asit yapılı hormonlar
HORMONLAR Hormon Biyokimyası Prof.Dr.Dildar Konukoğlu Mikromolar konsantrasyonda etkili, kimyasal, intersellüler habercilerdir. İki veya daha fazla hücre arasında bilgi taşıyan kimyasal maddelerdir Endokrin
DetaylıSalgısını görev yerine bir salgı kanalıyla ulaştıran bezlerdir. Gözyaşı, tükrük, süt ve ter bezleri bu gruba girer.
ENDOKRİN SİSTEMİ Çok hücrelilerde vücudun uyumlu bir şekilde çalışmasını sağlayan sistemlere düzenleyici sistemler denir. Düzenleyici sistemler endokrin sistem ve sinir sisteminden oluşur. A. SALGI BEZLERİ
DetaylıSİNYAL İLETİMİ ve KANSER. Dr. Lale Doğan Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü Temel Onkoloji ABD
SİNYAL İLETİMİ ve KANSER Dr. Lale Doğan Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü Temel Onkoloji ABD Reseptör Tirozin Kinaz (RTK)= Protein Tirozin Kinaz RTK lar hücre membranında yerleşim gösterir. İnsan
DetaylıProf. Dr. Hamdi ÖĞÜŞ Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, LeJoşa, KKTC
Prof. Dr. Hamdi ÖĞÜŞ hamdiogus@gmail.com Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, LeJoşa, KKTC Ders planı 1. Sinyal ilepmi (signal transducpon) nedir? 2. Sinyal ilepminin genel özellikleri
DetaylıMOTOR PROTEİNLER. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR
MOTOR PROTEİNLER Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre iskeleti, Hücre şeklini ve sitoplazmanın organizasyonunu belirleyen bir yapı iskelesi görevi yapar. Hücre hareketlerinin gerçekleşmesinden sorumludur.
DetaylıHücrelerde Sinyal İletimi ve İletişim
7 Hücrelerde Sinyal İletimi ve İletişim 7 7.1 Sinyal nedir ve hücreler buna nasıl cevap verir? 7.2 Sinyal almaçları hücre cevabını nasıl başlatır? 7.3 Sinyale cevap hücre içinde nasıl aktarılır? 7.4 Sinyallere
DetaylıHORMONLAR. Prof.Dr.Beyhan ÖMER Tıbbi Biokimya Anabilim D
HORMONLAR Prof.Dr.Beyhan ÖMER Tıbbi Biokimya Anabilim D 13.01.2015 Hormon etki mekanizması Hormonlar çok hücreli organizmalarda hücre içi ve dışı haberleşmeyi düzenleyen kimyasal yapılardır. Haberleşme,
DetaylıLİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı
LİPOPROTEİN METABOLİZMASI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Lipoprotein Nedir? 1- Lipidler Hidrofobik lipidler çekirdekte (Trigliserit, Kolesterol esterleri)
DetaylıAdrenal Korteks Hormonları
Adrenal Korteks Hormonları Doç. Dr.Fadıl Özyener Fizyoloji AD Bu derste öğrencilerle Adrenal korteks hormonlarının (AKH) sentez ve salgılanması, organizmadaki hücre, doku ve sistemlerde genel fizyolojik
DetaylıHÜCRE MEMBRANLARINDAN TAŞINMA
2. Hafta : HücreYapısı ve Hücre Zarından Madde Taşınması Prof. Dr. Şule Pekyardımcı Organizmanın en önemli özellikleri (hareket, büyüme, üreme ve metabolizma) membranlarla ilişkilidir. Tüm hücre ve organellerde
DetaylıDersin Amacı. Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır.
Dersin Amacı Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır. Hücre Sinyal İle3m Yolları Çok hücreli (mul>cellular) organizmalarda hücrelerin
Detaylı2 tip düz kas vardır: 1. Viseral düz kaslar. (mide, barsak, üreter, damarlar) 2. Çok üniteli düz kaslar (iris kasları, piloerektör kaslar)
Düz kaslar 2 tip düz kas vardır: 1. Viseral düz kaslar. (mide, barsak, üreter, damarlar) 2. Çok üniteli düz kaslar (iris kasları, piloerektör kaslar) UYARILMALARI: Düz kaslar tiplerine göre farklı uyarılır
DetaylıHücre Sinyal İletimi
YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ MOLEKÜLER BİYOLOJİ VE GENETİK BÖLÜMÜ Hücre Sinyal İletimi Doç.Dr. Banu Mansuroğlu İstanbul Kaynak: Cooper and Hausman, Hücre Moleküler Yaklaşım. Çeviri
DetaylıNotlarımıza iyi çalışan kursiyerlerimiz soruların çoğunu rahatlıkla yapılabileceklerdir.
Biyokimya sınavı orta zorlukta bir sınavdı. 1-2 tane zor soru ve 5-6 tane eski soru soruldu. Soruların; 16 tanesi temel bilgi, 4 tanesi ise detay bilgi ölçmekteydi. 33. soru mikrobiyolojiye daha yakındır.
DetaylıHORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI
HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI Prof. Dr. Orhan Turan KAYNAKÇA: 1.Stephen J. McPhee, Gary D.Hammer eds. Pathophysiology of Disease. 6th ed. Mc Graw Hill; 2010. 2.Damjanov I. Pathophisiology. 1st ed. Saunders
DetaylıHipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri. Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009
F i z 2 0 8 S i s t e m l e r i n Ko n t r o l M e k a n i z m a l a r ı Hipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri Adnan Kur t Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009 Motivasyon:
DetaylıKolesterol Metabolizması. Prof. Dr. Fidancı
Kolesterol Metabolizması Prof. Dr. Fidancı Kolesterol oldukça önemli bir biyolojik moleküldür. Membran yapısında önemli rol oynar. Steroid hormonların ve safra asitlerinin sentezinde öncül maddedir. Diyet
DetaylıEndokrin sistem fizyolojisi
Endokrin sistem fizyolojisi Endokrin sistem Vücuttaki 3 ana fonksiyon ile yakın ilişkilidir. 1. Vücut sıvılarındaki kimyasal maddelerin konsantrasyonunun, protein, lipit ve karbonhidrat metabolizmasının
DetaylıENDOKRİN SİSTEM ANATOMİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ
ENDOKRİN SİSTEM ANATOMİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ Endokrin sistem Endokrin sistem bir kontrol ve düzenleme sistemidir. Vücuttaki 3 ana fonksiyon ile yakın ilişkilidir. 1. Vücut sıvılarındaki kimyasal maddelerin
Detaylıİstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın Mitokondri, ökaryotik organizmanın farklı bir organeli Şekilleri küremsi veya uzun silindirik Çapları 0.5-1 μm uzunlukları 2-6 μm Sayıları
DetaylıDİNLENİM MEMBRAN POTANSİYELİ. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.
DİNLENİM MEMBRAN POTANSİYELİ Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Hücre içi kompartıman ve hücre dışı kompartımanın büyük bölümü elektriksel açıdan nötrdür. Hücre içinde
DetaylıLİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı
LİPOPROTEİN METABOLİZMASI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Lipoprotein Nedir? 1- Lipidler Hidrofobik lipidler çekirdekte (Trigliserit, Kolesterol esterleri)
DetaylıFTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Sinapslar. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem
FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi Sinapslar yrd.doç.dr. emin ulaş erdem TANIM Sinaps, nöronların (sinir hücrelerinin) diğer nöronlara ya da kas veya salgı bezleri gibi nöron olmayan hücrelere mesaj iletmesine
Detaylıİlaçların hedefleri. Hücreler
İlaçların hedefleri. Hücreler FARMAKOLOJİYE GİRİŞ 1 Yard. Doç. Dr. M. Kürşat Derici Tıbbi Farmakoloji Ab. Dalı mkursatderici@hitit.edu.tr 2 İlaç; bir hastalığı tedavi etmek için insan vücuduna uygulanan
DetaylıBÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ...
BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ... 1 Bilinmesi Gereken Kavramlar... 1 Giriş... 2 Hücrelerin Fonksiyonel Özellikleri... 2 Hücrenin Kimyasal Yapısı... 2 Hücrenin Fiziksel Yapısı... 4 Hücrenin Bileşenleri... 4
DetaylıKAS DOKUSU. Prof.Dr. Ümit TÜRKOĞLU
KAS DOKUSU Prof.Dr. Ümit TÜRKOĞLU 1 Kas dokusu, kimyasal enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürerek hareketi sağlayan bir dokudur. Toplam vücut ağırlığının Yenidoğanda % 25 Genç erişkin dönemde % 40 ve yaşlılık
DetaylıÜNİTE 10. Hormonlar. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler
ÜNİTE 10 Hormonlar Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Hormonların nasıl yapıldığını ve hangi yollarla etkili olduklarını bilecek, Hipotalamusun hormon salınımlarını kontrol edici faktörleri öğrenecek,
DetaylıDOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI TRİGLİSERİTLERİN SENTEZİ
9. Hafta: Lipit Metabolizması: Prof. Dr. Şule PEKYARDIMCI DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI Palmitoleik ve oleik asitlerin sentezi için palmitik ve stearik asitler hayvansal organizmalardaki çıkş maddeleridir.
Detaylı(İÇ SALGI BEZİ) ENDOKRİN SİSTEM
Homeostazi : Canlı içindeki çeşitli fiziksel ve kimyasal değerlerin belirli bir aralıkta tutulmasıdır. Hormonlar yoluyla çeşitli mesajlar, kan üzerinden beden üzerine dağıtılır. Hormonlar, belirli bir
Detaylı11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER)
11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZ) Her bir böbreğin üst kısmında bulunan endokrin bezdir. Böbrekler ile doğrudan bir bağlantısı
DetaylıBİYOKİMYADA METABOLİK YOLLAR DERSİ VİZE SINAV SORULARI ( ) (Toplam 4 sayfa olup 25 soru içerir) (DERSİN KODU: 217)
BİYOKİMYADA METABOLİK YOLLAR DERSİ VİZE SINAV SORULARI (05.11.2012) (Toplam 4 sayfa olup 25 soru içerir) (DERSİN KODU: 217) Adı Soyadı: A Fakülte No: 1- Asetil KoA, birçok amaçla kullanılabilir. Aşağıdakilerden
DetaylıHÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı
Hücrenin fiziksel yapısı HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücreyi oluşturan yapılar Hücre membranı yapısı ve özellikleri Hücre içi ve dışı bileşenler Hücre membranından madde iletimi Vücut sıvılar Ozmoz-ozmmotik basınç
DetaylıENDOKRİN (HORMONAL) SİSTEM
ENDOKRİN (HORMONAL) SİSTEM HORMONLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ Her canlının kendisi tarafından oluşturulur. Ancak dışarıdan alındığında da etkilidirler. Çok az miktarlarda dahi etkilidirler. (Bu özellikleri
DetaylıHAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111
HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ
DetaylıÜNİTE 4:HAYVANLARDA KİMYASAL SİNYALLER
ÜNİTE 4:HAYVANLARDA KİMYASAL SİNYALLER Hormon salgılayan bezler endokrin bez olarak adlandırılır.bu bezlerin salgıladıkları kimyasal maddeler kana verilir ve hormon adını alır.oysa ekzokrin bezlerin salgıladıkları
DetaylıEndokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer
Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer www.onersuzer.com 2 1 3 4 2 Hipotalamus ve hipofiz Metabolizma, gelişme ve üreme gibi vücut
DetaylıENDOKRİN SİSTEM. Selin Hoca
ENDOKRİN SİSTEM Selin Hoca HORMON NEDİR? Endokrin sistemi oluşturan iç salgı bezlerinin (endokrin bez) salgıladığı özel sinyal taşıyan salgılardır. Organik maddelerdir. Hormonların etki ettikleri doku
DetaylıAkıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır
9.Sınıf Biyoloji 1 Akıllı Defter vitaminler,hormonlar,nükleik asitler sembole tıklayınca etkinlik açılır sembole tıklayınca ppt sunumu açılır sembole tıklayınca video açılır 1 VİTAMİNLER ***Vitaminler:
DetaylıEgzersiz ve Hormonlar: Yanlış kullanım ve Doping
Egzersiz ve Hormonlar: Yanlış kullanım ve Doping Prof. Dr. Oğuz Karamızrak EÜTF Spor Hekimliği AD Kapsam Besinsel destekler (suplement, ergojenik yardımcılar) Spor ve performansla ilişkili besinsel girişimler
DetaylıHücre Yüzey Reseptör Çeşitleri
Hücre Yüzey Reseptör Çeşitleri İyon Kanalı Eşlikli Reseptörler Por oluşturan hücre zarı proteinleridir. Hemen hemen bütün hücrelerde bulunurlar. Kimyasal sinyali elektrik sinyaline dönüştürürler. Hücre
DetaylıHÜCRE. Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi
HÜCRE Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi Hücre Canlıların en küçük yapı taşıdır Bütün canlılar hücrelerden oluşur Canlılar tek hücreli ya da çok hücreli olabilir Bitki ve hayvan hücresi = çok
DetaylıHÜCRE SİNYALİZASYONU. Prof.Dr.Gönül kanıgür-sultuybek Prof.Dr.Selma Yılmazer
HÜCRE SİNYALİZASYONU Prof.Dr.Gönül kanıgür-sultuybek Prof.Dr.Selma Yılmazer Çok hücreli organizmalarda hücreler arası bilgi ve iletişim çok sayıda farklı molekülle sağlanmaktadır.bu moleküller Sinyal molekülleri(ligand)
DetaylıGnRH LH Gonadotropinler FSH Leydig hücresi Sertoli hücresi. Transkripsiyon Transkripsiyon
GONAD HORMONLAR Uyarı Hipotalamus GnRH LH Gonadotropinler FSH Leydig hücresi Sertoli hücresi camp Protein fosforilasyon camp Protein fosforilasyon Transkripsiyon Transkripsiyon Testosteron sentez ve salınım
DetaylıHÜCRE ZARINDA MADDE İLETİMİ PROF.DR.MİTAT KOZ
HÜCRE ZARINDA MADDE İLETİMİ PROF.DR.MİTAT KOZ Nelerin Hücre Zarından geçmesi gereklidir? Besin maddeleri Atık maddeler Hücreye gelen sinyal molekülleri Hücreden gönderilen sinyal molekülleri Sıvı girebilmeli
DetaylıIII-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler
III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler MBG 111 BİYOLOJİ I 3.1.Karbon:Biyolojik Moleküllerin İskeleti *Karbon bütün biyolojik moleküllerin omurgasıdır, çünkü dört kovalent bağ yapabilir ve uzun zincirler
DetaylıBeslenmeden hemen sonra, artan kan glikoz seviyesi ile birlikte insülin hormon seviyesi de artar. Buna zıt olarak glukagon hormon düzeyi azalır.
Seçmeli Ders: Dokular ve Organlar Arası Metabolik İlişkiler 1.HAFTA Normal metabolizmada aktif olan günlük akış; Yaşamak için gerekli olan enerji akışı, dışardan alınan gıdalardan elde edilir. Kullanılan
DetaylıTiroit hormonları 1. Folliküler hücrelerden sentezlenen hormonlar: Tiroksin (T 4. , tetraiyodotironin) (triiyodotironin) T 3
HORMONLAR II Tiroit hormonları 1 Folliküler hücrelerden sentezlenen hormonlar: Tiroksin (T 4, tetraiyodotironin) T 3 (triiyodotironin) amino asit türevi hormonlardır. Tiroidin parafolliküler C hücrelerinden
DetaylıTransforming growth factor ß. Sinyal molekülleri, reseptör ve ko-reseptörler C. elegans tan insana kadar korunmuştur.
Transforming growth factor ß Hem omurgalılarda hem de omurgasızlarda gelişimin düzenlenmesinde önemli işlevleri vardır. Sinyal molekülleri, reseptör ve ko-reseptörler C. elegans tan insana kadar korunmuştur.
DetaylıADRENAL KORTEKS HORMONLARI GLİKOKORTİKOİDLER. Doç. Dr. Fadıl Özyener Fizyoloji Anabilim Dalı
ADRENAL KORTEKS HORMONLARI GLİKOKORTİKOİDLER Doç. Dr. Fadıl Özyener Fizyoloji Anabilim Dalı Bu derste amaçlanan öğrencilerle; Glikokortikoid hormonların (GKH) sentez ve salgılanmasını, organizmadaki hücre,
DetaylıYDUS İÇİN TARİHİ FIRSAT
YDUS İÇİN TARİHİ FIRSAT İnternet Üzerinden Canlı Yayınlarla YDUS Hazırlık Programları www.e-yandal.com Bu kitabın tüm hakları e-tus UZAKTAN EĞİTİM VE YAYINCILIK LTD.ŞTİ. ne aittir. Hangi amaçla olursa
DetaylıHÜCRE ZARINDA TAŞINIM
HÜCRE ZARINDA TAŞINIM Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ YDÜ TIP FAKÜLTESİ BİYOFİZİK AD Küçük moleküllerin zardan geçişi Lipid çift tabaka Polar moleküller için geçirgen olmayan bir bariyerdir Hücre içindeki suda
DetaylıLİPİTLERİN ORGANİZMADAKİ GÖREVLERİ SAFRA ASİTLERİ
8. Hafta: Lipit Metabolizması: Prof. Dr. Şule PEKYARDIMCI LİPİTLERİN ORGANİZMADAKİ GÖREVLERİ 1. Yapısal fonksiyon görevi: Lipitler fosfolipitler başta olmak üzere hücre ve organel zarlarının yapısına girer
DetaylıEgzersizde Hormonal Değişimler Ve Düzenleme PROF.DR.MİTAT KOZ
Egzersizde Hormonal Değişimler Ve Düzenleme PROF.DR.MİTAT KOZ Egzersizde endokrin sistemin amacı? Egzersizin oluşturduğu stresin ortadan kaldırılmasına yardımcı olmak (homeostazis) Artan enerji tüketimi
DetaylıGEBELİK ENDOKRİNOLOJİSİ GEBELİK ENDOKRİNOLOJİSİ
GEBELİK ENDOKRİNOLOJİSİ 1 GEBELİK ENDOKRİNOLOJİSİ Plasental kompartman Hipotalamik hormonlar GnRH CRH TRH Somotostatin GHRH Hipofizer hormonlar hcg hpl hch hct ACTH Oksitosin 2 1 GEBELİK ENDOKRİNOLOJİSİ
DetaylıDüz Kas. Nerede???? İçi boş organların duvarı, Kan damarlarının duvarı, Göz, Kıl follikülleri. Mesane. Uterus. İnce bağırsak
Nerede???? İçi boş organların duvarı, Kan damarlarının duvarı, Göz, Kıl follikülleri. Düz Kas Mesane Uterus İnce bağırsak Düz Kas İşlevleri İstemsiz kasılma Bazı düz kas hücreleri kollajen, elastin, glikozaminoglikan,
DetaylıMETABOLİZMA. Prof. Dr. Arif ALTINTAŞ
METABOLİZMA Prof. Dr. Arif ALTINTAŞ altintas@veterinary.ankara.edu.tr Canlı organizmaların özelliği olarak Metabolizma Canlıların yapı taşlarının devamlı yapım, yıkım ve değişim içinde bulunması ve bu
Detaylı1. Üretildikleri yerden hedef doku ve organlara kan ile taşınırlar. 2. Her hormonun etkilediği hücre, doku ve organ farklıdır.
ENDOKRİN SİSTEM (HORMONLAR) HORMANLARIN ÖZELLİKLERİ 1. Üretildikleri yerden hedef doku ve organlara kan ile taşınırlar. 2. Her hormonun etkilediği hücre, doku ve organ farklıdır. 3. Hormonlar az miktarda
Detaylıİnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas
Kas Fizyolojisi İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Vücudun yaklaşık,%40 ı çizgili kas, %10 u düz kas kastan oluşmaktadır. Kas hücreleri kasılma (kontraksiyon) yeteneğine
DetaylıLİZOZOMLAR Doç. Dr. Mehmet Güven
LİZOZOMLAR Doç.. Dr. Mehmet GüvenG Lizozomlar tek bir membran ile çevrili evrili veziküler yapılı organellerdir. Lizozomlar eritrosit dışıd ışındaki tüm t m hayvan hücrelerinde h bulunur. Ortalama olarak
DetaylıEnzimler Enzimler metabolizma reaksiyonlarını hızlandıran moleküllerdir. Katalitik RNA moleküllerinin küçük bir grubu hariç, bütün enzimler
Enzimler Enzimler metabolizma reaksiyonlarını hızlandıran moleküllerdir. Katalitik RNA moleküllerinin küçük bir grubu hariç, bütün enzimler proteindir. Katalitik aktiviteleri doğal protein konformasyonunun
Detaylı7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ
7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ Başlıklar 1. Prokaryotlar gen ifadesini çevre koşullarına göre düzenler 2. E. Coli de laktoz metabolizması 3. Lac operonu negatif kontrol 4. CAP pozitif kontrol
DetaylıAyxmaz/biyoloji Homeostasi
Homeostasi - Değişen dış koşullara rağmen nispeten sabit bir iç fizyolojik ortamı sürdürme sürecidir. -Böylece vücut organlarının, normal sınırlarda verimli bir şekilde çalışması sağlanır. İki ana kontrol
DetaylıKanser Tedavisi: Günümüz
KANSER TEDAVİSİNDE MOLEKÜLER HEDEFLER Doç. Dr. Işık G. YULUĞ Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü yulug@fen.bilkent.edu.tr Kanser Tedavisi: Günümüz Geleneksel sitotoksik ilaçlar ve
DetaylıKAS VE HAREKET FİZYOLOJİSİ
KAS VE HAREKET FİZYOLOJİSİ KAS DOKUSU TİPLERİ İSKELET KASI İskelet Kasının Yapısı Kas Proteinleri Kas Kontraksiyonu KASILMA TİPLERİ KASIN ENERJİ METABOLİZMASI İskelet Kası Çizgili kastır. İstemli çalışır.
DetaylıReplikasyon, Transkripsiyon ve Translasyon. Yrd. Doç. Dr. Osman İBİŞ
Replikasyon, Transkripsiyon ve Translasyon Yrd. Doç. Dr. Osman İBİŞ DNA replikasyonu DNA nın replikasyonu, DNA molekülünün, sakladığı genetik bilgilerin sonraki nesillere aktarılması için kendi kopyasını
DetaylıBİY 471 Lipid Metabolizması-I. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi
BİY 471 Lipid Metabolizması-I Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ 2008-2009 Güz Yarı Dönemi Lipoproteinler Türev lipidler: Glikolipidler Lipoproteinler Lipoproteinler, lipidlerin proteinlerle oluşturdukları komplekslerdir.
DetaylıENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN
ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Organizmada bir çok aktivitenin koordinasyonunu ve düzenini sağlayan iki sistemden biri sinir sistemi diğeri endokrin veya hormonal sistemdir. Sinir
DetaylıENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA
ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA ADRENAL BEZ MEDULLA BÖLGESİ HORMONLARI Böbrek üstü bezinin öz bölgesi, embriyonik dönemde sinir dokusundan gelişir bu nedenle sinir sisteminin uzantısı şeklindedir. Sempatik
DetaylıMEMBRANLARDAN MADDE GEÇİŞİ. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.
MEMBRANLARDAN MADDE GEÇİŞİ Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Maddeler hücre membranından başlıca iki şekilde geçebilir: 1. Difüzyon: Madde konsantrasyonunun (yoğunluğunun)
DetaylıEGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT
EGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT Prof.Dr.Fadıl Özyener Fizyoloji Anabilim Dalı Sempatik Sistem Adrenal Medulla Kas kan dolaşımı Kan basıncı Solunum sıklık ve derinliği Kalp kasılma gücü Kalp atım
Detaylı7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ
7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ Başlıklar 1. Prokaryotlar gen ifadesini çevre koşullarına göre düzenler 2. E. Coli de laktoz metabolizması 3. Lac operonu negatif kontrol 4. CAP pozitif kontrol
DetaylıReprodüktif Endokrinoloji. Prof. Dr. Mithat EVECEN
Reprodüktif Endokrinoloji Prof. Dr. Mithat EVECEN HORMON Kelime: Yun. Uyarma, Canlandırma, Harekete geçirme. Tanım: Bir hücre ya da dokuda sentezlenen ve buralardan kan, lenf ve ya sinir yoluyla vücudun
DetaylıFarmakodinamik. Prof. Dr. Öner Süzer Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Farmakoloji ve Klinik Farmakoloji Anabilim Dalı www.onersuzer.com
Farmakodinamik Prof. Dr. Öner Süzer Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Farmakoloji ve Klinik Farmakoloji Anabilim Dalı www.onersuzer.com Son güncelleme: 13.05.2010 İngilizce Farmakoloji Kaynak Kitapları 2 2 1 3
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18 1) Bakterilerin gerçekleştirdiği, I. Kimyasal enerji sayesinde besin sentezleme II. Işık enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştürme III. Kimyasal bağ enerjisini ATP enerjisine
DetaylıÜNİTE 11 HÜCRELERDE İLETİŞİM
ÜNİTE 11 HÜCRELERDE İLETİŞİM MBG 111 BİYOLOJİ I Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER Hücreler Arası İletişime Genel Bakış Hücreler arası iletişimde bazı hücrelerin konuşması bazı hücrelerinde konuşulanı
DetaylıGolgi Kompleksi. Prof.Dr.Müjgan Cengiz Prof.Dr.Melek Öztürk. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD
Golgi Kompleksi Prof.Dr.Müjgan Cengiz Prof.Dr.Melek Öztürk İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD GOLGİ Camillo Golgi (1898 ) İlk kez nöronlarda tespit edildi; Internal reticular apparatus Nukleus
DetaylıARI ZEHİRİ BİLEŞİMİ, ÖZELLİKLERİ, ETKİ MEKANİZMASI. Dr. Bioch.Cristina Mateescu APİTERAPİ KOMİSYONU
ARI ZEHİRİ BİLEŞİMİ, ÖZELLİKLERİ, ETKİ MEKANİZMASI Dr. Bioch.Cristina Mateescu APİTERAPİ KOMİSYONU Arı Zehiri - Tanım Arı zehiri, bal arıları tarafından öncelikle memelilere ve diğer iri omurgalılara karşı
Detaylı