LİPİTLER. Lipitlerin Sınıflandırılması
|
|
- Özlem Öncel
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 LİPİTLER Lipitler polimer yapısında olmayan makromoleküllerdir. Hem yapısal hem de işlevsel olarak çok farklı moleküller ortak bir özellikleriyle lipit adı altında toplanmıştır: Bu özellik, apolar olmaları sebebiyle suda çözünmemeleri ya da çok az çözünmeleridir, diğer bir ifadeyle hidrofobik olmalarıdır. Polimerik makromoleküllerden çok daha küçük olan lipitler eter, kloroform, benzen, aseton, sıcak alkol gibi organik çözücülerde çözünebilir. Yapılarını C H O elementleri oluşturur; ayrıca yapılarında fosfor (P), azot (N) ve kükürt (S) elementleri de bulunabilir. Lipitler: a- Basit Lipitler b- Bileşik Lipitler c- Türev Lipitler olarak sınıflandırılır. Lipitlerin Sınıflandırılması a- Basit Lipitler Yalnızca C, H, O dan meydana gelmiş olup, yağ asitlerinin çeşitli alkollerle oluşturdukları esterlerdir. Yağlar ve mumlar bu sınıfa dahildir. Yağlar: Trigliseritler veya triaçilgliseroller olarak da adlandırılır. Serbest olarak asidik veya bazik gruplar içermediği için bunlara nötral yağlar da denir. Doğada lipitlerin en çok bulunan şeklidir. Bitkisel ve hayvansal hücrelerin başlıca depo yağlarıdır. Gliserol ve yağ asitlerinin dehidrasyon tepkimeleriyle bir araya gelmesiyle oluşur. Yağ sentezi esas olarak karaciğer, yağ doku, süt veren meme bezleri ve bağırsak mukoza hücrelerinde gerçekleşir. Gliserol üç karbonlu bir alkol (trialkol) olup, her karbonunda bir hidroksil grubu içerir. Yağın yaklaşık %10 unu oluşturur. Suda çözünür, organik çözücülerin büyük kısmında çözünmez. Nem çekici, renksiz, kıvamlı bir sıvıdır. Yağ asitleri karbon (C) sayısı çift olan düz zincirli organik asitlerdir. Bu tanıma göre asetik asit (CH 3 - COOH) ilk yağ asididir. Fakat yağların yapısında bulunmaz. Bu nedenle tereyağında bulunan bütirik asit (C 3 H 7 -COOH) ilk yağ asidi kabul edilir. Yağ asidinin bir ucunda karboksil grubu yer alır. Molekülün yağ asidi olarak adlandırılması, içerdiği bu fonksiyonel gruptan kaynaklanır. Karboksil grubuna bağlı bir hidrokarbon zinciri vardır. Yağ asitlerinin hidrokarbon zincirlerindeki polar olmayan C H bağları yağların hidrofobik olmalarının nedenidir. Doğada kırktan fazla yağ asidi vardır. Yağ asitleri çift bağ içerip içermemelerine ve insan ve hayvan vücudunda sentezlenip sentezlenememesine göre sınıflandırılır: Eğer yağ asidinin hidrokarbon zincirini oluşturan karbon atomları arasında hiç çift bağ yoksa (hidrojen ile doymuşsa) bu yağ asidi doymuş yağ asidi olarak adlandırılır. Doymamış yağ asidi ise hidrokarbon zincirinde bir ya da daha fazla çift bağ içerir. Bu çift bağlar karbon iskeletinden hidrojen atomlarının uzaklaştırılmasıyla oluşur. Çift bağın bulunduğu noktada yağ asidi kuyruğu dirsek şeklinde kıvrılır. İnsan ve hayvan vücudunda sentezlenen yağ asitlerine elzem olmayan yağ asitleri denir. İnsan ve hayvan vücudunda sentezlenemeyen yağ asitlerine elzem yağ asitleri adı verilir. Doymuş yağ asitlerinin özellikleri: Molekülündeki karbon sayısı 4-32 arasında değişir. Sekiz karbonluya kadar olanları oda sıcaklığında sıvıdır ve su buharı ile uçarlar. Bu yağ asitlerine uçucu yağ asitleri denir. Daha fazla karbonlu olanlar ise katıdır. Fizyolojik bir aktiviteleri yoktur. Hemen bütün lipitler doymuş yağ asidi esterlerini içerir. En çok bilinen doymuş yağ asitleri 16 karbonlu palmitik asit ile 18 karbonlu stearik asittir.
2 Doymamış yağ asitlerinin özellikleri: Yapılarında bir çift bağ içeren yağ asitlerine monoansature yağ asidi denir. Birden fazla çift bağ içeren yağ asitlerine poliansature yağ asidi denir. Doymamış yağ asitlerinde yediye kadar çift bağa rastlanmıştır. Yağlarda bulunan önemli doymamış yağ asitlerinin karbon sayısı 18 dir. Önemli doymamış yağ asitleri: 1. Oleik asit: Bir çift bağlıdır (9 ve 10. karbonlar arasında). Türk zeytinyağlarında %60-80 arasında bulunur. On sekiz karbonludur. Oleik asit n-9 veya omega 9 olarak da bilinir. 2. Linoleik asit: İki çift bağlıdır (9-10 ve karbonlar arasında). On sekiz karbonludur. Linoleik asit n-6 veya omega 6 olarak da bilinir. Bitkisel yağlarda (yalancı safran, ayçiçeği, mısırözü, soya, susam, kabak çekirdeği, buğday özü yağları) bulunur. 3.Linolenik asit: Üç çift bağlıdır (9-10, ve karbonlar arasında). On sekiz karbonludur. Linolenik asit n-3 veya omega 3 olarak da bilinir. Balık (somon, orkinos, uskumru, sardalye, hamsi), keten yağı, adaçayı, kivi, semizotu, daha az oranlarda ceviz, badem, fındık, kuru fasulye, soya, nohut, mısır, çörekotu, kanola yağı, tatlı patates, marul, lahana, karnabahar, brokoli ve diğer yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. Bu bitkilerle beslenen hayvanların sütünde ve yumurta sarılarında vardır. 4. Araşidonik asit: Dört çift bağlıdır (5-6, 8-9, ve karbonlar arasında). Ciğer, balık, yumurta lipitleri gibi hayvansal yağlarda ve fıstık yağlarında bulunur. Yirmi karbonludur. Büyüme hormonunun ön öğesidir. Elzem yağ asitleri: Birden fazla çift bağ içeren linoleik, linolenik ve araşidonik asitlere elzem yağ asitleri denir. İnsan ve hayvanlar yalnızca bir çift bağ içeren yağ asitlerini sentezleyebildiğinden bu asitlerin gıdalarla hazır alınması gerekir. Elzem yağ asitlerinin fonksiyonları: Yağların damar içinde akıcılığını sağlar. Kolesterol metabolizmasında görev alır. Hücre zarının dayanıklılığı ve işlevinde etkindir. Retina ve beyin gelişiminde etkilidir. Hücrelerin hormonlara karşı cevaplarını ayarlayan hormon benzeri bileşikler olan prostaglandinlerin sentezinde görev alır. Düşük düzeyde ihtiyaç duyulması nedeniyle yetersizlik belirtisi fazla görülmese de, elzem yağ asitlerinin yetersizliğinde ciltte kuruma ve kanamalar, büyüme ve gelişmede yavaşlama, kanda lipit taşınmasında bozukluklar verim düşüklüğü ve kısırlık görülür. Yağ oluşumu sırasında, yağ asitleri ester bağı ile gliserole bağlanır. (Hidroksil grubu ile karboksil grubu arasında kurulan bağa ester bağı, bu olaya da esterleşme denir.) Gliserole bir yağ asidi bağlanırsa (1. karbon atomuna) monogliserit, iki yağ asidi bağlanırsa (1. ve 2. karbon atomuna) digliserit, üç yağ asidi bağlanırsa trigliserit oluşur. Trigliseridi oluşturan yağ asitleri aynı tipte olabilir (basit trigliserit) ya da ikisi veya üçü farklı çeşitte olabilir (karma trigliserit). Yağ asitlerinin: Molekül ağırlıkları yani çeşidi, Çift bağlı olup olmaması, Çift bağ sayısı, yeri, çift bağın konjuge (yağ asidi zincirinde bir atlayarak çift bağ bulunması) olup olmaması, Çift bağların cis (bağlı olan grupların aynı yönde olması) ve trans (çift bağlı olan grupların ters yönde olması) olup olmaması, Zincir uzunluğu, Zincire bağlı fonksiyonel grupların bulunup bulunmaması trigliseridin özelliklerini etkiler.
3 Doymuş yağ asitlerinden oluşan yağa doymuş yağ denir. Hayvansal yağların çoğu doymuş yağdır. İçyağı veya tereyağı gibi hayvansal yağlar oda sıcaklığında katı haldedir. Buna karşılık, bitkisel yağlar ve balıkyağı genellikle doymamış olup, bir ya da birkaç çeşit doymamış yağ asidinden yapılmışlardır. Mısırözü yağı veya balıkyağı oda sıcaklığında genellikle sıvı haldedir. Çift bağların yer aldığı dirsek bölgeleri moleküllerin birbirlerine yaklaşarak, paketlenmelerini ve oda sıcaklığında katılaşmalarını önler. Başta margarin olmak üzere fıstık ezmesi ve diğer birçok ürün içlerindeki doymamış yağların hidrojen eklenmesiyle sentetik olarak doymuş yağlara dönüştürüldüğü ürünlerdir. Yağlar hiçbir zaman tek ve saf maddeden oluşmuş değildir. Birbirine kimyasal olarak yakın maddeler karışımıdır. Bitkisel yağların bileşiminde gliseritlerden başka fosfogliseritler, yağ alkolleri ve türevleri, pigmentler, yağda çözünen A,D,E,K vitaminleri, doğal antioksidanlar, steroller, tat ve aroma maddeleri bulunur. Yağlar kendileri gibi hidrofobik olan başka bileşikler için iyi bir çözücüdür. (Buzdolabında tereyağı ile soğan yan yana konulduğunda tereyağının soğan kokması gibi.) Bu nedenle saf domuz yağı parfümeride çiçek esanslarını (uçucu yağlar) eritmek için kullanılır. Doymuş yağlar açısından zengin diyetler ateroskleroz (damar sertliği) adı verilen kalp ve damar hastalığına neden olan etmenlerden birisidir. Bu hastalıkta kan damarlarının iç çeperinde plak adı verilen yağ birikintileri oluşur. Bu plaklar kan akışını engeller ve damarların esnekliğini azaltır. Mumlar: Yağ asitlerinin uzun zincirli doymuş monoalkoller (bir hidroksil gruplu) ile yaptıkları esterlerdir. İyi bilinen üç mum ve formülleri aşağıda verilmiştir. İspermeçet balinasının kafasında CH 3 (CH 2 ) 14 CO 2 (CH 2 ) 15 CH 3 Bal peteği CH 3 (CH 2 ) 24 CO 2 (CH 2 ) 29 CH 3 Brezilya mum palmiyesi (Carnauba) CH 3 (CH 2 ) 30 CO 2 (CH 2 ) 33 CH 3 (1. kısımlar yağ asidi, koyu yazılan 2. kısımlar monoalkol) Mumlar yağlar gibi kolay hidrolize olmaz ve sabunlaşmaz. Lipaz enzimleri mumları çok yavaş hidrolize edebildiğinden mumların besinsel değeri fazla değildir. Mumlar biyolojik yönden önemlidir. Birçok bitkinin yaprakları ve meyveleri mumsu örtüyle kaplıdır. Bu örtü onların su kaybetmesini engeller ve küçük otçul hayvanların zararından korur. Kuşların tüyleri ve bazı hayvanların kürkleri (postları) de mumsu örtü içerir; bu onları su geçirmez yapar, yani ıslanmaktan korur. Böceklerin dış iskeletindeki mumlar böceğin su kaybetmesini engeller. Ağaç kurbağaları saldıkları mumlarla kurak havalarda derilerinin kurumasını önler. Bal peteğindeki mum peteğin suda erimesini önler ve yüksek erime ısısıyla peteğin normal hava sıcaklığında katı kalmasını sağlar. İşitme (kulak) kanalını döşeyen hücreler tarafından salınan mum (serumen) kanalı yağlar, böylece kulak zarına zarar verebilecek parçacıkları yakalar. Mumlar endüstride merhem ve kozmetik üretiminde kullanılır. b- Bileşik Lipitler Yağ asitleri ve gliserole ek olarak başka gruplar içeren lipitlerdir. Bu gruplar fosforik asit, karbonhidrat ve protein gibi moleküllerdir. Fosfolipitler: Lipitlerin yağlardan sonraki en önemli grubudur. Fosforik asidin (H 3 PO 4 ) diesteridir. Alkolü gliseroldür. Gliseroldeki üçüncü hidroksil grubu, eksi elektrik yükü taşıyan bir fosfat grubuna bağlanmıştır; bu fosfat grubuna genellikle yüklü ya da polar ek grupların bağlanmasıyla farklı fosfolipit grupları ortaya çıkar. Olgun eritrositler hariç tüm hücreler fosfolipit sentezler. Fosfolipitler, özellikle hayvan dokularında (beyin, karaciğer ve yumurta sarısı) çok bulunan ve organizmanın gelişmesinde önemli rol oynayan maddelerdir. En önemlileri lesitin dir. Lesitinde gliserolün iki hidroksil grubunun biri doymuş, diğeri doymamış olmak üzere iki yağ asidi ile esterleşmiştir. Üçüncü hidroksil grubu ise kolinle
4 birleşmiş olan H 3 PO 4 ile esterleşmiştir (fosfatidilkolin). Lesitinin dipalmitil lesitin şekli, akciğer tip II pnömositlerince sentezlenen alveoler sürfaktant (yüzey gerilimini azaltıcı maddeler) ın yapısına girerek soluk alıp verme sırasında yüzey gerilimini ayarlar. Sonuçta alveollerin yırtılmalarını ve yapışmalarını önler. Bir başka önemli fosfolipit çeşidi sefalin (kefalin) dir. Sefalinin yapısı lesitine benzer, farklı olarak etanol amin içerir (fosfatidiletanolamin). Başta beyin olmak üzere tüm vücut dokularında bulunur. Özellikle hücre zarının yapısında yer alır. Trombosit agregasyonunu artırıcı etki gösterir; pıhtılaşmada rol oynar. Lesitin ve sefalin ökaryotik hücrelerde en fazla bulunan fosfolipitlerdir. Hücre haberleşmesinde görev alan fosfatidilinozitol ve kanın pıhtılaşmasında rol oynayan fosfatidilserin diğer önemli fosfolipitlerdir. Fosfolipitler suya karşı iki yönlü davranış sergiler. Hidrokarbonlardan oluşan kuyruk kısımları hidrofobik olup, sudan kaçar. Buna karşılık, fosfat grubu ve buna ekli kısımlar, su ile etkileşen hidrofilik başı oluşturur. Fosfolipitler suya eklendiğinde, kendiliğinden bir araya gelerek, agregatlar oluşturur. Hidrofobik kısımlar bu agregatların iç kısmında yer alır. Bu tip birlikteliklerden birisi olan misel, bir fosfolipit damlacığıdır. Miselin yüzeyinde yer alan fosfat grupları su ile temas halindedir. Hidrokarbon kuyruklar ise miselin su içermeyen iç kısmında yer alır. Fosfolipitler hücre zarlarının temel bileşenleridir. Hücre zarındaki fosfolipitler çift katlı bir tabaka şeklinde düzenlenir. Moleküllerin hidrofilik başları çift tabakanın dış tarafında yer alır ve hücrenin iç ve dış kısımlarındaki sıvı çözeltilerle temas halindedir. Hidrofobik kuyruklar ise sudan uzak olacak şekilde, zarın iç kısmına doğru yönelmiştir. Çift tabakalı fosfolipit, hücre ile onun dış ortamı arasında bir sınır oluşturur. Sfingolipitler: Alkolü gliserol değildir. Yapısında gliserin yerine 18 karbonlu bir baz, doymamış bir amino grubu ve bir dialkol olan sfingozin ve yağ asidi bulunur. Yapılarında H 3 PO 4 de bulunanlara sfingomiyelin denir. Hayvansal dokularda yaygındır. Beyin ve sinir siteminde yüksek oranda bulunur. Lipazlar tarafından parçalanmaz. Sfingolipitlerin parçalanma ürünleri (seramid, sfingozid vs.) biyoaktif bileşiklerdir; bunlar hücre çoğalmasının düzenlenmesinde rol oynar. Hücre büyümesini durdurabilmeleri nedeniyle, tümör baskılayıcı lipitler olarak da adlandırılır. Süt ve süt ürünlerinde bulunan sfingolipitlerin bazı kanser türlerini (özellikle sindirim sistemindekileri) baskılayabildikleri bildirilmiştir. Glikolipitler: Karbonhidrat içeren lipitlerdir. Yapı olarak sfingomiyelinlere benzer, ancak fosfat grubu yoktur. Fosfat grubu yerine monosakkarit veya oligosakkarit içerir. Monosakkarit olarak galaktoz içeren gliktolipitlere serebrozit adı verilir. Oligosakkarit içerenler gangliozit olarak anılır. Serebrozitler ve gangliozitler beyinde ve sinir dokuda hücre zarının dış yüzeyinde bulunur. Zar reseptörü olarak hücreler arası iletişimi sağlar. Hücrelere antijenik özellik sağlar. Lipoproteinler: Proteinlerin lipitlerle yaptıkları bileşiklerdir. Kandaki taşıyıcı moleküllerdir. Lipoprotein parçacıkları 10nm ile 1000nm arasındaki büyüklüklerde olur. Şilomikronlar (yaklaşık 1000nm), VLDL (çok düşük yoğunluklu lipoproteinler) (25-90nm), LDL (düşük yoğunluklu lipoproteinler) (<26nm), HDL (yüksek yoğunluklu lipoproteinler) (6-12.5nm) vücuttaki en yaygın lipoproteinlerdir. Şilomikronlar yemekten sonra kana geçen hayvansal kolesterol ve trigliseritleri karaciğere taşır (Buradaki kolesterolün bir kısmı besin yoluyla edinilmiştir, bir kısmı ise karaciğerden sentezlenip bağırsağa salgılanan safradan kaynaklanır). Taşıdıkları lipitlerin bir kısmını vücuttaki dokulara bırakır, ancak sonrasında yine karaciğere döner. Karaciğerde üretilen kolesterol ve diğer lipitler (trigliserit gibi), vücuttaki diğer dokulara ulaştırılmaları için VLDL şeklinde kana salgılanır. VLDL'de bulunan yağlar hücrelere aktarıldıkça VLDL'in yapısı ve yoğunluğu değişir ve zamanla LDL'ye dönüşür. Sonra, arta kalan bir miktar yağı ile birlikte LDL, kandan karaciğere tekrar alınır. Yine karaciğerde sentezlenen HDL ise vücutta sentezlenen kolesterolü, işlenip vücuttan atılması için karaciğere taşır.
5 c- Türev Lipitler Steroitler, karotenoitler, A, D, E ve K vitaminleri, basit ve bileşik lipitlerin hidrolizi sonucu oluşan alkoller (gliserol ve sfingozin), yağ asitleri, mono ve digliseritler, aldehitler ve ketonlar türev lipitler sınıfına dahil edilir. Steroitler: Birbirleriyle kaynaşmış dört adet halka (biri 5, üçü 6 karbonlu) içeren karbon iskeletine sahip lipitlerdir. Halkalardan oluşan yapıya farklı fonksiyonel grupların bağlanması, farklı steroitlerin oluşmasına neden olur. Steroitlerin fizyolojik önemi çok büyüktür. Kolesterol, cinsiyet hormonları, adrenalin ve kortizon gibi hormonlar, safra asitleri, bazı alkoloidler, D vitaminleri, bitkilerde kauçuk, reçine, haşhaş sütü steroit grubundaki bileşiklerdir. Prokaryotlarda bulunmaz. İlk bulunan steroit olan kolesterol hem hücre zarlarının bir bileşenidir, hem de diğer steroitlerin (safra asitleri, steroit hormonlar ve D vitamini) sentezine öncülük eder. Omurgalılardaki cinsiyet hormonları da dahil birçok hormon, kolesterolden oluşturulmuş steroitlerdir. Hücre zarının yapısına katılır. Bu nedenle kolesterol hayvanlar için önemli bir moleküldür. Ancak, kandaki yüksek kolesterol düzeyi ateroskleroza neden olabilir. Yaklaşık 70 kg ağırlığındaki bir kişinin vücudunda toplam 35g kolesterol vardır; vücutta günde 1g sentezlenir ve mg besinlerle alınır. Kolesterol karaciğerden safra aracılığıyla atılır ve bir kısmı ince bağırsak tarafından geri alınır. Safra kesesi içinde, konsantrasyonunun yüksek olması nedeniyle kristalleşebilir ve bu durumda safra taşı oluşumuna yol açabilir. Maya ve mantar hücre duvarında da ergosterol adında bir steroit vardır. Bitkilerde de 250 den fazla steroit çeşidi tanımlanmıştır. Bitkisel yağlar değişen derecede kolesterol içerir (mısır yağı 55 mg/kg, kanola yağı 53 mg/kg, pamuk tohumu yağı 45 mg/kg, palmiye yağı 20 mg/kg, ayçiçek yağı 14 mg/kg, zeytinyağı 0,5-2 mg/kg, susam yağı 1 mg/kg). Bitki kolesterolünün tanısı, az olmasından ve bulunduğu formdan dolayı zordur. Bitkilerdeki toplam lipit içerisinde 50 mg/kg kolesterol bulunmaktadır. İnsanlar tarafından tüketilen bitkisel kolesterol ve diğer steroitler, bağırsak mukozasındaki hücreler tarafından endositoz ile alınır; ancak, hayvansal kolesterolün aksine hepsi kana verilmez, bir kısmı (kolesterolün %40-60 ı, diğer steroitlerin % i) ekzositoz ile tekrar bağırsak lümenine gönderilir. Lipitlerin Görevleri Yağların temel işlevi enerji deposu olmalarıdır. Karbonhidratlardan sonra ikinci sıradaki enerji kaynağıdır. Karbonhidratların yetersiz kaldığı durumda yağlar enerji sağlar. İçerdikleri karbon miktarı, oksijene göre daha fazla olduğundan, yağlar vücutta yakıldığı zaman karbonhidrat ve proteinlere göre daha çok enerji verir. Bir gram yağın depoladığı enerji bir gram polisakkaridin (örneğin nişasta) veya proteinin depoladığı enerjinin iki mislinden fazladır. (2.25 kat daha fazla; 9 kcal/g yağ; karbonhidrat ve proteinler ise bir gram başına 4 kcal enerji verir) Ancak yağların yakılması için daha çok oksijene gereksinim vardır. Bitkiler nispeten hareketsiz organizmalar olduklarından ötürü, işlevlerini nişasta halindeki büyük enerji deposu aracılığı ile sürdürür. (Tohumlar bitkinin enerjiyi yağ şeklinde sıkıştırarak depoladığı yeridir. Bu nedenle bitkisel yağlar genellikle tohumlardan elde edilir.) Diğer taraftan hayvanlar enerji depolarını kendileri ile birlikte taşımak zorundadır. İnsanlar ve diğer memeliler uzun dönemli besin depolarını yağ (adipoz) hücrelerinde (adiposit) saklar. Bu hücreler yağ depolanması veya azalmasına bağlı olarak, şişer ya da büzülür. Adipoz doku böbrek gibi hayati organlar için yastık görevi yapar; böyle organların çevresini sararak desteklik yapar ve dış etkenlere karşı korur. Deri altındaki yağ tabakası vücuttan ısı kaybını önler (ısı izolasyonu). Deri altındaki bu yağ tabakası özellikle balina, fok ve diğer deniz memelilerinde oldukça kalındır. Hücrenin, özellikle zarların önemli yapı maddelerindendir. Hücre zarına akıcılık ve esneklik kazandırır. Hidrofobik ve anyonik karakterleri sayesinde bazı iyon ve polar maddelerin hücre zarından geçişine engel olur. Vitamin ve hormon olarak görev yapar. Sindirim metabolizmasının düzenli yürümesini sağlar. Doyma duyusunun oluşmasına yardımcı olur. A, D, E ve K vitaminlerinin çözücüsüdür ve taşıyıcısıdır.
6 Vücut direncinin kuvvetli tutulmasını sağlar. Bazı durumlarda su kaynağıdır. Lipitlerin hücrede yanması ile çok miktarda metabolik su açığa çıkar. Kış uykusuna yatan (ayı), uzun yolları kullanan (deve) hayvanların vücudunda depo ettikleri yağın yakılması sonucu enerji sağlanırken, açığa çıkan metabolik su da ihtiyaç duyulduğunda kullanılır.
* Yapılarında C, H, O bulunur. Bazılarında C, H, O dan başka N, P, S bulunur.
Lipitler ortak özellikleri su ile karışmamak olan organik maddelerdir ve kimyasal olarak yağ asitlerinin bir alkolle esterleşmesinden oluşur. 1.1. Lipitlerin Yapısı ve Ortak Özellikleri * Yapılarında C,
DetaylıKloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur.
Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Yağların suda çözünmemesi canlılığın devamı içi önemlidir. Çünkü
DetaylıYAĞLAR (LİPİTLER) Yağların görevleri:
LİPİTLER (YAĞLAR) YAĞLAR (LİPİTLER) Yapılarında C,H, O den başka N,P da bulunabilir. İçerikleri C miktarı O a göre daha fazla olduğu için çok enerji verirler. Yağlar solunumda kullanılınca çok oksijen
DetaylıYağ ihtiyacı nereden karşılanır?
Besinde Lipitler Besinsel Yağlar 1. Trigliseritler (%90) 2. Kolesterol (serbest ya da yağ asitlerine bağlı halde) 3. Serbest Yağ Asitleri 4. Fosfolipitler 5. Yağda Çözünen Vitaminler (A,D,E,K) Suda çözünmezler
DetaylıM. (arpa şekeri) +su S (çay şekeri) + su L.. (süt şekeri)+ su
KARBONHİDRATLAR Karbonhidratlar yapılarında.. (C),.. (H) ve. (O) atomu bulunduran organik bileşiklerdir. Karbonhidratların formülü ( ) ile gösterilir. Nükleik asitlerin, ATP nin, hücre, bitkilerde yapısına
DetaylıYAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ)
YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) DOĞRU YANLIŞ SORULARI Depo yağlar iç organları basınç ve darbelerden korur. Steroitler hücre zarının yapısına katılır ve geçirgenliğini artırır.
DetaylıLipidler. Lipidlerin sınıflandırılması. Yağ asitleri
Lipidler Suda çözünmeyen ve organik çözücülerde iyi çözünen bileşiklere verilen genel isimdir Çoğunlukla hidrokarbon yapısındadırlar Canlılarda depo maddesi olarak yaygın bulunurlar Metabolize edilmeleriyle
DetaylıLİPİTLER SINIFLANDIRILMALARI VE ÖZELLİKLERİ
LİPİTLER SINIFLANDIRILMALARI VE ÖZELLİKLERİ LİPİTLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ v Su ile karışmayan organik maddelerdir ve v Kimyasal olarak yağ asitlerinin bir alkolle esterleşmesinden oluşur. v Alkollerin ve
DetaylıLipidler. Yrd. Doç. Dr. Ahmet GENÇ Adıyaman Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu
Lipidler Yrd. Doç. Dr. Ahmet GENÇ Adıyaman Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Lipidler Suda çözünmeyen fakat kloroform gibi polar olmayan organik çözücülerde çözünebilen bileşiklerin heterojen
DetaylıENDÜSTRIDE VE CANLILARDA ENERJI. Canlılarda Enerji
ENDÜSTRIDE VE CANLILARDA ENERJI Canlılarda Enerji Besinlerin Enerjiye Dönüşümü İnsanların gün boyunca hareketlerinin devamını, hastalanınca iyileşmelerini, fizyolojik ve psikolojik tepkilerinin devamlılığını
DetaylıYağlar ve Proteinler
Yağlar ve Proteinler Yağlar Yağlar, yağ asitleri ve gliserolden oluşmuş organik bileşiklerdir. Yağlar en ekonomik enerji kaynaklarıdır. Yağlar aynı miktardaki karbonhidrat ve proteinlerin iki katından
DetaylıOrganik Bileşikler. Karbonhidratlar. Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1
Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1 Hazırladığımız bu yazıda; organik bileşikler ve organik bileşiklerin yapısını, canlılarda bulunan organik bileşikleri ve bunların görevlerini, kullanım alanlarını, canlılar
DetaylıCanlının yapısında bulunan organik molekül grupları; o Karbonhidratlar o Yağlar o Proteinler o Enzimler o Vitaminler o Nükleik asitler ve o ATP
Tamamı karbon ( C ) elementi taşıyan moleküllerden oluşan bir gruptur. Doğal organik bileşikler canlı vücudunda sentezlenir. Ancak günümüzde birçok organik bileşik ( vitamin, hormon, antibiyotik vb. )
DetaylıLipidlerin yapıları: Yapılarında bulunan hidrokarbon zincirlerinin (-CH 2 - CH 2
Lipidlerin yapıları: Yapılarında bulunan hidrokarbon zincirlerinin (-CH 2 -CH 2 - CH 2 -) fazlalığı nedeniyle lipidler hidrofobik bileşiklerdir. Bu özelliklerinden dolayı suda çok az çözünürler veya hiç
DetaylıÇeşitli tohumların yağ bileşimi. USDA Nutrient Database. Tekli doymamış. Çoklu. Kanola Keten Mısır Fındık Zeytin Ayçiçeği Susam Soya Ceviz
LİPİTLER Hayvan ve bitki dokularının eter, benzin, kloroform gibi yağ çözücülerinde eriyen bölümlerine ham lipit denir. Organizmanın başlıca besin kaynağını oluştururlar, enerji verme ve depolama yönünden
Detaylıayxmaz/biyoloji Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H
Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H 2.Radyoaktif izotoplar biyologları için önemlidir? Aşağıda radyoakif maddelerin kullanıldığı alanlar sıralanmıştır.bunlarla
DetaylıLİPİDLER VE METABOLİZMASI
LİPİDLER VE METABOLİZMASI Lipidler bitki ve hayvan dokusunda bulunup, suda çözünmeyen, fakat eter, aseton, kloroform ve benzen gibi polar olmayan çözücülerde çözünen organik bileşiklerdir. Lipidler Weende
DetaylıSÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein, kalsiyum ve fosfor alımı nedeniyle; kemiklerin ve dişlerin gelişiminde Önemlidir.
DetaylıESANSİYEL YAĞ ASİTLERİ
ESANSİYEL YAĞ ASİTLERİ 1 Yağ ğ asitleri i Yağ asitleri, hidrokarbon zincirli monokarboksilik organik asitlerdir. Yapılarında, 4-36 karbonlu hidrokarbon zincirinin i i i ucunda karboksil k grubu bulunur.
DetaylıBesinsel Yağlar. Besinde Lipitler. Yağ ihtiyacı nereden karşılanır? Besinsel lipitlerin fonksiyonu nedir? 09.03.2016
Besinsel Yağlar 1. Trigliseritler (%90) 2. Kolesterol (serbest ya da yağ asitlerine bağlı halde) 3. Serbest Yağ Asitleri 4. Fosfolipitler 5. Yağda Çözünen Vitaminler (A,D,E,K) Besinde Lipitler Suda çözünmezler
DetaylıBESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ
BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein,
DetaylıKarbonhidratlar ve yağlar
Karbonhidratlar ve yağlar A) KARBONHİDRATLAR (ŞEKERLER) Karbonhidratlar öncelikle yeşil bitkilerin fotosentezi sonucu oluşmaktadır. Yapılarında C, H, O atomları vardır. Karbonhidratlar yapılarındaki şeker
DetaylıSfingozin türevi membran lipidleri
Dr. Suat Erdoğan Sfingozin türevi membran lipidleri Sfingolipidler Sfingomyelin Glikolipidler Kolesterol ve Steroidler Bu tür lipidler gliserol içermezler Yapıda bir amino alkol olan sfingozin bulunur
DetaylıBitkilerin yapısında bulunan organik asitlerin çoğu ya serbest ya da tuzları veya esterleri şeklinde bulunur. Organik asitlere, yapılarında karboksil
ORGANİK ASİTLER Bitkilerin yapısında bulunan organik asitlerin çoğu ya serbest ya da tuzları veya esterleri şeklinde bulunur. Organik asitlere, yapılarında karboksil (COOH) grubu bulunması nedeniyle karboksilli
DetaylıÇoklu doymamış yağ asitleri
Karotenoitler Flavonoitler Mineraller Çoklu doymamış yağ asitleri Nutrasötikler Vitaminler Bitkiler Probiyotik Prebiyotik Sağlıklı bir diyetin % 30 u yağlardan oluşmalıdır. Esansiyel yağlar ve doymamış
DetaylıCANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER
CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER Canlıların yapısında bulunan moleküller yapısına göre 2 ye ayrılır: I. İnorganik Bileşikler: Bir canlı vücudunda sentezlenemeyen, dışardan hazır olarak aldığı
DetaylıMİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI
MİNERALLER Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER İnsan vücudunun yaklaşık %4-5 i minareldir.bununda yarıya yakını Ca, ¼ ü fosfordur. Mg, Na, Cl, S diğer makro minerallerdir. Bunların dışında kalanlar
DetaylıBİY 315 LİPİTLER. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi
BİY 315 LİPİTLER Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ 2008-2009 Güz Yarı Dönemi Tanımı Suda çözünmeyen, eter, kloroform, aseton gibi organik çözücülerde kolayca çözünen biyomoleküllerdir. Diğer makromoleküllerdeki
DetaylıLİPOPROTEİNLER. Lipoproteinler; Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı. stabilize edilmeleri gerekir. kanda lipidleri taşıyan özel
LİPOPROTEİNLER LİPOPROTEİNLER Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı olarak çözündüklerinden, taşınmaları için stabilize edilmeleri gerekir. Lipoproteinler; komplekslerdir. kanda lipidleri taşıyan
DetaylıSuda çözünebilen nişasta molekülleri pityalin (amilaz) enzimiyle küçük moleküllere parçalanır.
CANLILARDA ENERJİ Besinlerin Enerjiye Dönüşümü Besin öğeleri: Karbonhidratlar, yağlar, proteinler, vitaminler, mineraller Besin maddelerindeki bu öğelerin vücut tarafından kullanılabilmesi için sindirilmesi
DetaylıLİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı
LİPOPROTEİN METABOLİZMASI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Lipoprotein Nedir? 1- Lipidler Hidrofobik lipidler çekirdekte (Trigliserit, Kolesterol esterleri)
DetaylıKARBON ve CANLILARDAKİ MOLEKÜL ÇEŞİTLİLİĞİ
KARBON ve CANLILARDAKİ MOLEKÜL ÇEŞİTLİLİĞİ Karbonun önemi Hücrenin % 70-95ʼ i sudan ibaret olup, geri kalan kısmın çoğu karbon içeren bileşiklerdir. Canlılığı oluşturan organik bileşiklerde karbon atomuna
DetaylıOrganik bileşikler; karbonhidratlar, lipidler, proteinler, vitaminler ve nükleik asitler olmak üzere beş gruba ayrılır.
ORGANİK BİLEŞİKLER **Organik bileşikler: Canlılar tarafından sentezlenirler. Yapılarında C, H, atomlarını bulundururlar. Organik bileşikler; karbonhidratlar, lipidler, proteinler, vitaminler ve nükleik
DetaylıLİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı
LİPOPROTEİN METABOLİZMASI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Lipoprotein Nedir? 1- Lipidler Hidrofobik lipidler çekirdekte (Trigliserit, Kolesterol esterleri)
DetaylıCanlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir.
Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir. Proteinlerin yapısında; Karbon ( C ) Hidrojen ( H ) Oksijen
DetaylıIII-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler
III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler MBG 111 BİYOLOJİ I 3.1.Karbon:Biyolojik Moleküllerin İskeleti *Karbon bütün biyolojik moleküllerin omurgasıdır, çünkü dört kovalent bağ yapabilir ve uzun zincirler
DetaylıCan boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur..
Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. 1 BESLENME BİLİMİ 2 Yaşamımız süresince yaklaşık 60 ton besin tüketiyoruz. Besinler sağlığımız ve canlılığımızın devamını sağlar. Sağlıklı bir
Detaylı2. Öğrenci Kılavuzu. 1. Öğretmen Kılavuzu
1. Öğretmen Kılavuzu a. Konu b. Kullanıcı Kitlesi c. Deney Süresi d. Materyaller e. Güvenlik f. Genel Bilgi g. Deney Öncesi Hazırlık h. Ön Bilgi i. Deneyin Yapılışı (Prosedür) j. Deney Sonuçları k. Öğrenci
DetaylıMembran Organizasyonu
Membran Organizasyonu Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ Tıp Fakültesi Biyofizik AD Biyolojik Zarlar plazma zarları mitokondri, kloroplast, lizozom gibi organelleri sitoplazmadan ayıran hücre içi zarlar mitokondri
DetaylıORGANĠK BĠLEġĠKLER. 2. ÜNİTE 6. Bölüm
ORGANĠK BĠLEġĠKLER 2. ÜNİTE 6. Bölüm Organik ve Anorganik BileĢiklerin Ayırt Edilmesi Kimya bilimi temelde organik ve anorganik olmak üzere ikiye ayrılır. * Karbonun oksitleri (CO, CO 2 ) * Karbonatlar
Detaylı4.Sınıf Fen Bilimleri
Fen Bilimleri Adı: Soyadı: Numara: Besinler ve İçerikleri Canlıların yaşamlarını sürdürebilmek için yedikleri ve içtikleri maddelere besin denir.canlılar büyüyüp gelişmek, üremek ( çoğalmak ) ve solunum
DetaylıAkıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır
9.Sınıf Biyoloji 1 Akıllı Defter vitaminler,hormonlar,nükleik asitler sembole tıklayınca etkinlik açılır sembole tıklayınca ppt sunumu açılır sembole tıklayınca video açılır 1 VİTAMİNLER ***Vitaminler:
DetaylıYETERLİ DENGELİ BESLENME
YETERLİ DENGELİ BESLENME Yeterli ve dengeli beslenme için günlük ihtiyaç duyulan ENERJİ ve BESİN ÖGELERİ besinlerle vücuda alınır. BESİNLER Besinler içerdikleri besin ögelerine göre 5 TEMEL BESİN GRUBU
DetaylıBESİNLER. Süt, yumurta, peynir, et, tavuk, balık gibi hayvansal kaynaklı besinler
BESİNLER Yaşam için gerekli besin öğelerini sağlayan bitkisel ve hayvansal gıdalar BESİN olarak tanımlanır. Besinler, elde edildikleri kaynaklara göre iki gruba ayrılır: Süt, yumurta, peynir, et, tavuk,
DetaylıLipidler, ya gerçekten ya da potansiyel olarak yağ asitleri ile ilişkileri olan heterojen bir grup bileşiktir
LİPİDLER Lipidler, ya gerçekten ya da potansiyel olarak yağ asitleri ile ilişkileri olan heterojen bir grup bileşiktir Lipidlerin ortak özellikleri Lipidler, biyolojik kaynaklı organik bileşiklerdir Lipidlerin
Detaylıgereksinimi kadar sağlamasıdır.
Yeterli beslenme, vücudun yaşamı ve çalışmasını sürdürebilesi için gerekli olan enerjinin sağlanması anlamına gelir. Dengeli beslenme ise, alınan enerjinin yanında bütün besin öğelerini gereksinimi kadar
DetaylıBESİNLERİN ENERJİYE DÖNÜŞÜMÜ
BESİNLERİN ENERJİYE DÖNÜŞÜMÜ Bir fabrikanın çalışması ve üretimi için nasıl işçilere ve makinalara ihtiyaç varsa canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri için de enerjiye ihtiyaçları vardır. Enerji, bir
DetaylıBİY 471 Lipid Metabolizması-I. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi
BİY 471 Lipid Metabolizması-I Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ 2008-2009 Güz Yarı Dönemi Lipoproteinler Türev lipidler: Glikolipidler Lipoproteinler Lipoproteinler, lipidlerin proteinlerle oluşturdukları komplekslerdir.
DetaylıDOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI TRİGLİSERİTLERİN SENTEZİ
9. Hafta: Lipit Metabolizması: Prof. Dr. Şule PEKYARDIMCI DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI Palmitoleik ve oleik asitlerin sentezi için palmitik ve stearik asitler hayvansal organizmalardaki çıkş maddeleridir.
DetaylıKİMYA-IV. Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş
KİMYA-IV Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş Organik Kimyaya Giriş Kimyasal bileşikler, eski zamanlarda, elde edildikleri kaynaklara bağlı olarak Anorganik ve Organik olmak üzere, iki sınıf altında toplanmışlardır.
DetaylıBeslenmeden hemen sonra, artan kan glikoz seviyesi ile birlikte insülin hormon seviyesi de artar. Buna zıt olarak glukagon hormon düzeyi azalır.
Seçmeli Ders: Dokular ve Organlar Arası Metabolik İlişkiler 1.HAFTA Normal metabolizmada aktif olan günlük akış; Yaşamak için gerekli olan enerji akışı, dışardan alınan gıdalardan elde edilir. Kullanılan
DetaylıZeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da
Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da bir yıllık sürede, bebeğin en önemli gıdasını anne sütü
DetaylıDr. Hülya ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü ANTİOKSİDANLAR
Dr. Hülya ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü ANTİOKSİDANLAR ANTİOKSİDANLAR Aktif oksijen türevleri (ROS) normal metabolizma sırasında vücudumuzun ürettiği yan ürünlerdir. Ancak bazı dış kaynaklardan da serbest
DetaylıSÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ
SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ Prof. Dr. Metin ATAMER Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü Aralık 2006 ANKARA Sütün Tanımı ve Genel Nitelikleri Süt; dişi memeli hayvanların, doğumundan
DetaylıPROTEİNLER. -Proteinlerin Yapısında Bulunan Elementler. -Aminoasitler. --Kimyasal Yapılarına Göre Amino Asitlerin Sınıflandırılması
PROTEİNLER -Proteinlerin Yapısında Bulunan Elementler -Aminoasitler --Kimyasal Yapılarına Göre Amino Asitlerin Sınıflandırılması - Esansiyel olan veya olmayan amino asitler -Proteinlerin Kimyasal Özellikleri
DetaylıHücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!
HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü
DetaylıBiochemistry Chapter 4: Biomolecules. Hikmet Geçkil, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University
Biochemistry Chapter 4: Biomolecules, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University Biochemistry/Hikmet Geckil Chapter 4: Biomolecules 2 BİYOMOLEKÜLLER Bilim adamları hücreyi
DetaylıYağlar bir çok bileşikleri beraberinde bulundurduklarından LİPİD adı altında incelenirler.
LİPİDLER Yağlar bir çok bileşikleri beraberinde bulundurduklarından LİPİD adı altında incelenirler. Yağlar solventlerde çözünen, suda erimeyen bileşiklerdir. -Amphiphilik (emülgatör) -Enerji kaynağı (9.3
DetaylıBeslenme: Yaşamın sürdürülmesi için besin öğelerinin alınması ve kullanılmasıdır.
BESLENME Beslenme: Yaşamın sürdürülmesi için besin öğelerinin alınması ve kullanılmasıdır. Besin: İlaç hariç ağızdan aldığımız bitki ve hayvan dokularının yenebilen bölümleri (katı maddeler), sıvı maddeler
DetaylıNIRLINE. NIRLINE ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini, Sürdürülebilir Besleme ile Sizi Geleceğe Taşır!
ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini, Sürdürülebilir Besleme ile Sizi Geleceğe Taşır! KONU Yağ Asidi Profillerinin Hayvan Beslemedeki Önemi ve Analizleri İLGİ ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini,
Detaylıİç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HASTA BİLGİLENDİRME FORMU HİPERLİPİDEMİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini
Detaylı9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU
9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU
ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri
DetaylıYağlardaki Gliserit Olmayan Bileşenler
Yağlardaki Gliserit Olmayan Bileşenler Ham yağları oluşturan bileşen temel olarak trigliseritler olsa da, pek çoğu yağın kimyasal özellikleri üzerine etkili olan, minör bileşenler de yağın yapısında yer
DetaylıGıdalardaki besin öğelerinden biri de günlük hayatta yağlar olarak adlandırdığımız lipitlerdir. Enerji verme, iç organları koruma, vücut sıcaklığını
Gıdalardaki besin öğelerinden biri de günlük hayatta yağlar olarak adlandırdığımız lipitlerdir. Enerji verme, iç organları koruma, vücut sıcaklığını sabit tutma gibi fizyolojik fonksiyonları yanında lipitlerin
DetaylıSU VE HÜCRE İLİŞKİSİ
SU VE HÜCRE İLİŞKİSİ Oluşturacağı her 1 g organik madde için bitkinin 500 g kadar suyu kökleriyle alması ve tepe (uç) noktasına kadar taşıyarak atmosfere aktarması gerekir. Normal su düzeyinde hayvan hücrelerinin
Detaylı3.1. Karbonhidratların Tanımı 3.2. Karbonhidratların Sınıflandırılması 3.3. Monosakkaritler ve Monosakkarit Türevleri Monosakkaritler
3.1. Karbonhidratların Tanımı 3.2. Karbonhidratların Sınıflandırılması 3.3. Monosakkaritler ve Monosakkarit Türevleri 3.3.1. Monosakkaritler 3.3.1.1. Monosakkaritlerin isimlendirilmesi 3.3.2. Monosakkaritlerin
Detaylı*Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir.
Fen ve Teknoloji 1. Ünite Özeti Hücre Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme. *Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir. *Hücrenin temel kısımları: hücre zarı, sitoplâzma ve
DetaylıHAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111
HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ
DetaylıYAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf
YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf DOĞRU YANLIŞ SORULARI Nitel gözlemlerin güvenilirliği nicel gözlemlerden fazladır. Ökaryot hücrelerde kalıtım materyali çekirdek içinde bulunur. Ototrof beslenen canlılar
DetaylıPazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi
Pazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi Prof. Dr. Yasemen YANAR Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Avlama ve İşleme Teknolojisi Bölüm Başkanı Tarih boyunca medeniyetler
DetaylıSABUN SENTEZİ (Yağların Hidrolizi veya Sabunlaştırılması)
SABUN SENTEZİ (Yağların Hidrolizi veya Sabunlaştırılması) Gerek hayvansal yağlar gerekse bitkisel (nebati) yağlar, yağ asitlerinin gliserin (gliserol) ile oluşturdukları oldukça kompleks esterlerdir. Bu
DetaylıOmega 3 nedir? Balık ve balık yağları, özellikle Omega-3 yağ asitleri EPA ve DHA açısından zengin besin kaynaklarıdır.
Alfalino Omega 3 nedir? Omega 3 yağ asitleri vücut için gerekli olan ama vücudun üretemediği yağ asitleridir. Besinlerle alınamadığı durumlarda gıda takviyeleri ile alınmaları gerekmektedir. Temel Omega-3
DetaylıKARBOKSİLLİ ASİT TÜREVLERİ-I
KARBOKSİLLİ ASİT TÜREVLERİ-I KARBOKSİLLİ ASİT VE TÜREVLERİ (OH grubunun kopması ile oluşan bileşikler) Su ile etkileştiğinde karboksil asit oluşumuna neden olan organik bileşiklere karboksilik asit türevleri
DetaylıALKOLLER ve ETERLER. Kimya Ders Notu
ALKOLLER ve ETERLER Kimya Ders Notu ALKOLLER Alkan bileşiklerindeki karbon zincirinde H atomlarından biri yerine -OH grubunun geçmesi sonucu oluşan organik bileşiklere alkol adı verilir. * Genel formülleri
DetaylıELEMETLER VE BİLEŞİKLER ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ
ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ Elementler Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Elementler çok sayıda
DetaylıGünde bir elma doktoru evden uzak tutar.
ELMANIN FAYDALARI Günde bir elma doktoru evden uzak tutar. Elmanın Sağlığa Faydaları Elma A, E, B6, C, K vitamin kaynağıdır, bunun yanında yüksek miktarda potasyum ve çeşitli mineralleri içeren su içerir.
DetaylıBES 231- BESİN KİMYASI VE ANALİZLERİ I HAFTA ÜNİTE DERS SORUMLUSU 1. Lab. Tanıtımı Dr. Berat Nursal Tosun 2
BES 231- BESİN KİMYASI VE ANALİZLERİ I HAFTA ÜNİTE DERS SORUMLUSU 1 Genel Giriş Lab. Tanıtımı Dr. Berat Nursal Tosun 2 Kolloid Sistemler 3-4 Karbonhidratlar 5-6 Proteinler 7 I. Ara Sınav 8-9 Lipitler 10-11
DetaylıCANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ
1 CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ Canlıların temel bileşenleri; inorganik ve organik bileşikler olmak üzere ikiye ayrılır. **İnorganik bileşikler: Canlılar tarafından sentezlenemezler. Dışarıdan hazır olarak
DetaylıCanlıların enerji kazanabilmeleri için beslenmeye gereksinimleri vardır.
1- Canlılar neden beslenmeye ihtiyaç duyarlar? Canlıların enerji kazanabilmeleri için beslenmeye gereksinimleri vardır. 2- İnsanlar ve hayvanlar hangi şekilde hareket ederler? İnsanlar ve hayvanlar yer
DetaylıProf. Dr. Suat ERDOĞAN. 6 Mart 2014
Prof. Dr. Suat ERDOĞAN 6 Mart 2014 İçerik Lipidlerin tanımı Lipidlerin fonksiyonları Yağ asitleri Trigliserdiler Beslenmede önemi Fosfolipidler Kolesterol Steroidler Lipid Lipos Grekçede yağ anlamına gelir
DetaylıBALIKLARDA SİNDİRİM VE SİNDİRİM ENZİMLERİ. İlyas KUTLU Kimyager Su Ürünleri Sağlığı Bölümü. vücudun biyokimyasal süreçlerinin etkin bir şekilde
BALIKLARDA SİNDİRİM VE SİNDİRİM ENZİMLERİ İlyas KUTLU Kimyager Su Ürünleri Sağlığı Bölümü Proteinler, yağlar ve karbohidratlar balıklar amino asitlerin dengeli bir karışımına gereksinim tarafından enerji
Detaylı11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU
11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU DUYU ORGANLARI Canlının kendi iç bünyesinde meydana gelen değişiklikleri ve yaşadığı ortamda mevcut fiziksel, kimyasal ve mekanik uyarıları alan
DetaylıBELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!!
DERS : BİYOLOJİ KONU: HÜCRE BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!! Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimidir.( Virüsler hariç) Şekil: Bir hayvan
DetaylıHİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ
HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu çeşitli yağ tipleri kolesterol, trigliserid, LDL-kolestroldür.
DetaylıLipitler; Yapı ve Fonksiyonları
Lipitler 1 Lipitler; Yapı ve Fonksiyonları Biyolojik lipitler kimyasal olarak farklı özelliklere sahip bileşiklerden oluşmuş bir gruptur. Lipitlerin ortak ve tanımlayıcı özellikleri suda çözünmemeleridir.
DetaylıSİNİR DOKUNUN BİYOKİMYASAL KOMPOZİSYONU
SİNİR DOKUNUN BİYOKİMYASAL KOMPOZİSYONU Sinir doku hücreleri Sinir doku sinir sistemini oluşturan dokudur. Fonksiyonel açıdan bakıldığında sinir dokuda nöronlar ve glia hücreleri olmak üzere iki önemli
DetaylıMAKROMOLEKÜLLERİN YAPI VE İŞLEVLERİ
MAKROMOLEKÜLLERİN YAPI VE İŞLEVLERİ Polimerlerin yapısı Polimer, birbirinin aynısı veya benzeri yapıtaşlarının kovalent bağlarla bağlanarak oluşturdukları uzun bir moleküldür. Polimerlerin yapıtaşı olarak
DetaylıSolunum. Solunum ve odunsu bitkilerin büyümesi arasında yüksek bir korelasyon bulunmaktadır (Kozlowski ve Pallardy, 1997).
SOLUNUM Solunum Solunum, canlı hücrelerdeki organik maddelerin oksidasyonuyla, enerjinin açığa çıkarılması olayı olarak tanımlanır. Açığa çıkan enerji, kimyasal enerji (ATP) olarak depolanır. Solunum ürünleri,
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER
ADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER 4) VİTAMİN Vücut metabolizması için gerekli olan ancak insan vücudunda üretilemeyen organik maddelerdir. Dışarıdan hazır
DetaylıBesinsel Lipitler. Besinde Lipitler. Besinsel lipitlerin fonksiyonu nedir? Yağ ihtiyacı nereden karşılanır? 1. Trigliseritler
Besinsel Lipitler 1. Trigliseritler (%90) 2. Kolesterol (serbest ya da yağ asitlerine bağlı halde) 3. Serbest Yağ Asitleri 4. Fosfolipitler 5. Yağda Çözünen Vitaminler (A,D,E,K) Besinde Lipitler Suda çözünmezler
DetaylıBESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK
BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK Beslenme İle İlgili Temel Kavramlar Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması, Yaşam kalitesini artırması için
DetaylıYağ ihtiyacı nereden karşılanır?
Besinde Lipitler Besinsel Lipitler 1. Trigliseritler (%90) 2. Kolesterol (serbest ya da yağ asitlerine bağlı halde) 3. Serbest Yağ Asitleri 4. Fosfolipitler 5. Yağda Çözünen Vitaminler (A,D,E,K) Suda çözünmezler
DetaylıFONKSİYONLU ORGANİK BİLEŞİKLER I
FNKSİYNLU GANİK BİLEŞİKLE rganik bileşiklerde, bileşiğin temel kimyasal ve fiziksel özelliklerini belirleyen ve formülleri yazıldığında tanınmalarını sağlayan atom gruplarına fonksiyonel gruplar denir.
DetaylıNATURAZYME Naturazyme enzim grubu karbohidrazlar, proteaz ve fitaz enzimlerini içerir.
NATURAZYME Naturazyme enzim grubu karbohidrazlar, proteaz ve fitaz enzimlerini içerir. Tüm hayvanlar besinleri sindirmek için enzimleri kullanırlar. Bunlar hem hayvanın kendi sentezlediği hem de bünyelerinde
DetaylıHücre zarının yapısındaki yağlardan eriyerek hücre zarından geçerler.fazlalıkları karaciğerde depo edilir.
DERS: BİYOLOJİ KONU: C.T.B(Vitaminler e Nükleik Asitler) VİTAMİNLER Bitkiler ihtiyaç duydukları bütün vitaminleri üretip, insanlar ise bir kısmını hazır alır. Özellikleri: Yapıcı, onarıcı, düzenleyicidirler.
DetaylıLİPİDLER. Lipidlerin ortak özellikleri Lipidlerin Fonksiyonları
LİPİDLER Lipidler, ya gerçekten ya da potansiyel olarak yağ asitleri ile ilişkileri olan heterojen bir grup bileşiktir. Lipidlerin ortak özellikleri Lipidler, biyolojik kaynaklı organik bileşiklerdir.
DetaylıCANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı
CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı Hayvan hücreleri mikroskop ile incelendiğinde hücre şekillerinin genelde yuvarlak
DetaylıBİYOKİMYAYA GİRİŞ: ATOM, MOLEKÜL, ORGANİK BİLEŞİKLER
BİYOKİMYAYA GİRİŞ: ATOM, MOLEKÜL, ORGANİK BİLEŞİKLER Biyokimyanın tanımı yaşamın temel kimyası ile ilgilenen bilim dalı (Bios, Yunancada yaşam demektir.) canlı sistemin yapısını ve fonksiyonlarını kimyasal
Detaylı