Kulak Burun Boğaz Acilleri

Transkript

1 Kitap Bölümü DERMAN Kulak Burun Boğaz Acilleri Muhammet Gokhan Turtay, Hakan Oğuztürk VERTİGO Herhangi bir müdahale ya da etki olmaksızın hastanın hareket ettiği duygusuna kapılmasıdır. Bu tanımlamayı yeterli bir şekilde değerlendirebilmek için dikkatli bir anamnez alıp ayrıntılı bir muayene yapılması gereklidir. İki ana grupta incelenir. 1- Periferik vertigo: nervus vestubularis ve iç kulaktaki sorunlar nedeniyle olur. Akut labirentit, vestibuler nörit, beraberinde sensorinöral işitme kaybı, tinnitus, Menier hastalığı ve otoskleroz nedenler arasında sıralanabilir. %85 oranında görülür. 2- Santral vertigo: santral sinir sistemindeki lezyonlara bağlı oluşur. Geçici iskemik atak, serebellar veya beyin sapı infarktı, serebellopontin köşe tümörü, demiyelinazyon ve vertebrobasiller migren en sık nedenleridir. %15 oranında görülür. Akut labirentit, vestibuler nörit, Menier hastalığına bağlı vertigolarla birlikte bulantı ve kusma sık görülür. İşitme kaybı ve vertigo ile birlikte kulak çınlaması kronik nöbetler halinde geliyorsa Menier sendromu akla getirilmelidir. DOI: /DERMAN.4069 Received: Accepted: Published Online: Corresponding Author: Muhammet Gokhan Turtay, Department of Emergency Medicine School of Medicine, Inonu University Malatya, Turkey. T.: /3025 F.: Derman Tıbbi Yayıncılık 1

2 Vertigonun ortostatik hipotansiyonla karıştırılmaması için postural vital bulguların değerlendirilmesi gereklidir. Diğer sık görülen problem olan benign pozisyonel vertigoda hastalar çoğu kez yatarken, başı belli bir yöne çevirdiklerinde hızla semptomların ortaya çıktığını bildirirler. Vertigo ve bulantı çoğu kez sadece saniyeler sürer. Tanıda barani testi yardımcı olur. Oturur pozisyondan hızlıca yatar pozisyona geçiş ve başın en sağa veya en sola çevrilmesi sonrası uçlara bakış sırasında nistagmus görülür. Genel yaklaşımda semptomatik tedavi yanında ayırıcı tanı amaçlı ilgili konsültasyonlarda yapılmalıdır. FASİYAL SİNİR FELCİ Üst motor nöron fasiyal sinir paralizisi ve alt motor nöron fasiyal sinir paralizisi olmak üzere iki şekilde ortaya çıkar. Üst motor nöron fasiyal sinir paralizisinde; tek taraflı fasiyal kas güçsüzlüğü (alın kasları korunmuştur) olup neden çoğunlukla inmedir. Alt motor nöron fasiyal sinir paralizisinde; alın kasları da dahil olmak üzere yüzün tüm fasiyal kaslarında güçsüzlük vardır. Temporal kemik bölgesinde fasiyal sinir lezyonlarında; seslerin bozuk ve gürültülü olarak algılanması (Hiperakuzi) ayrıca tat kaybı görülebilir. Bell s paralizisi, orta kulak enfeksiyonları, akustik nörinom, pontin tümör, Ramsey Hunt sendromu, parotis bezi tümörleri, sarkoidoz, travma gibi durumlar alt motor nöron fasiyal sinir paralizisine neden olabilir. Bell s paralizisi; alt motor nöron fasiyal sinir paralizisinin en sık sebebidir. Viral enfeksiyon sorumlu tutulmaktadır. Dilin 2/3 ön kısmının tat duyu kaybı ve hiperakuzi klinikte saptanabilir. Diğer kranial sinir muayenelerinin normal olması tanıyı güçlendirir. Tedavisiz tamamen düzelebilir. Semptomlar başladıktan sonra 72 saat içinde; prednizolon 50 mg/gün, oral olarak toplam 10 günlük tedavi uygulanır. Suni gözyaşı ve geceleri gözün kapatılması, gözlerin korunması açısından önemlidir. Derman Tıbbi Yayıncılık 2

3 YABANCI CİSİMLER (KULAK, BURUN, BOĞAZ) Kulaktaki yabancı cisimlerde; ağrı, akıntı, işitme kaybı, tek taraflı bir uğultu, bulantı ve kusma şeklinde şikâyetlere neden olabilir. Tanıda otoskopla bakı oldukça önemlidir. Yabancı cisim tespit edildikten sonra çengelli bir alet yardımıyla yabancı cisim çıkarılır. Çıkarma işlemi sırasında dikkatli davranılmalı ve yabancı cisimde şişmeye neden olabileceği için üzerine su sıkılmamalıdır. Canlı böcekleri öldürmek için %2 lidokain, mineral yağ veya alkol uygulanabilir. Çıkarma işlemi sonrası gerekiyorsa antibiyotik başlanabilir. Nazal yabancı cisimlerde; tek taraflı, kötü kokulu burun akıntısı şeklinde şikâyete neden olur. Ayrıca tekrarlayan burun kanamaları da görülebilir. Genellikle çocuklarda ve psikiyatrik hastalarda sıklığı fazladır. Hastaya tıkalı olmayan burun deliği kapatarak sümkürmesi önerilir. Başarılı olunmazsa nazal spekulum, çengelli aletler ve forsepsle çıkarma işlemi yapılmalıdır. Trakeal aspirasyon kateteride yine yabancı cismi çıkarma işleminde kullanılabilir. Tüm nazal yabancı cisimlerde aspirasyon riski açısından dikkatli olunmalıdır. Boğazda yabancı cisimlerde; üst hava yolu obstrüksiyonu neden olabileceği için çok hızlı bir yaklaşım gerektirir. Parsiyel obstrüksiyon şeklindeki tıkanıklar daha sık olarak karşımıza çıkar. Öksürük, hırıltı, wheezing, solunum seslerinin alınamaması gibi bulgulara neden olabilir. Cerrahi hava yolu, entübasyon müdahalelerinin tümünü içeren, gereken girişimler hızlı bir şekilde uygulanıp ilgili konsultasyonlar sağlanmalıdır. KULAK AĞRISI Kulağın kendisinin veya kulak etrafındaki deri ve diğer yapıların hastalıkları primer kulak ağrısına neden olur. Primer kulak ağrısının çoğunlukla nedeni enfeksiyonlardır ayrıca travmatik kulak zarı rüptürü ve östaki borusu tıkalı iken barotravma gibi diğer primer kulak ağrısının nedenleri vardır. İyi alınmış bir anamnez ve fizik muayene primer kulak ağrısının nedenin büyük bir oranda saptanması için yeterlidir. Ayrıca yan- Derman Tıbbi Yayıncılık 3

4 sıyan ağrı şeklinde de kulak ağrıları görülebilir. Diş apsesi, tempora mandibular eklem hastalıkları, maloklüzyon, travma, trigeminal nevralji, post herpetik nevralji nedeniyle yansıyan ağrı şeklinde kulak ağrıları görülebilir. Yansıyan kulak ağrılarının nedenini bulmak için yine iyi alınmış bir anamnez ve fizik muayene oldukça önem arz eder. KULAK ENFEKSİYONLARI Otitis eksterna; enfeksiyonlarında genellikle Pseudomonas ve Staphylococcus aureus en çok suçlanan organizmalardır. Nadiren gram (-) bakteriler, fungal, kene gibi paraziter ajanlarda enfeksiyonlara neden olur. Akut otitis externa genellikle polimikrobiyal enfeksiyon şeklinde görülür. Havuzda yüzme hikâyesi çoğu vakada bulunmaktadır. Ayrıca travma sonucunda oluşabilmektedir. Kaşıntı, ağrı, akıntı ve işitme kaybı gibi şikâyetlere neden olabilir. Muayenede dış kulak yolu ödemli ve kızarıktır. Tragus üzerine vurmak ve kulağı çekmek ağrıyı artırabilir. Tedavisi; ağrı kesici, antibiyotik, topikal steroid, gerekiyorsa kulak lavajı ve kulağını sudan korumasının tavsiye edilmesidir. Akut otitis media; daha çok çocuklarda görülür. En sık ajanlar Strep. Pneumonia, H. İnfluenza ve Morexella Catarrhalis tir. Ayrıca akut otitis media olgularında viral patojenlere de rastlanmaktadır. Ateş, işitme kaybı, kulak ağrısı, akıntı, tinnitus, vertigo gibi şikâyetlere neden olabilir. Muayenede kulak zarı; kızarıklık, bombeleşme, akıntı nedeniyle sarı ya da beyaz renkte görülebilir. Eğer kulak zarı perforasyonu olursa ağrıda azalma ve pürülan bir akıntı görülür. Lateral sinüs trombozu, menenjit, apse, fasiyal sinir paralizisi, labirintit, mastoidit gibi komplikasyonları vardır. Tedavide; analjezik, antibiyotik (amoksisilin, klaritromisin, sefuroksim), kulağını sudan koruması tavsiye edilir. Effüzyonlu otitis mediada, daha uzun süreli antibiyotik tedavi ile birlikte steroid tedavide kullanılır. Erişkinlerdeki akut otitis media durumlarında neoplazm açısından östaki borusu değerlendirilmelidir. Derman Tıbbi Yayıncılık 4

5 Akut mastoidit; akut otitis medianın ciddi bir komplikasyonudur. Enfeksiyonun intrakranial yayılım riski bulunmaktadır. Şikâyet olarak kulak ağrısı, ateş, kulak akıntısı, kulak arkasında kızarıklık ve hassasiyet olabilir. Tanıda, radyografi yardımcı olabilir ancak tomografi kemik tutulumu ve diğer problemler açısından önemlidir. Tedavide IV antibiyotik başlanır. Abse drenajı veya mastoidektomi gerekebilir. Kolesteatom; kronik otitis medianın komplikasyonudur. Orta kulak ve mastoidi etkiler ve bu bölgelere yayılıp erozyon oluşturur. Kolesteatom, kafa tabanını erode ederek extradural veya subdural apse oluşumuna yol açabilir. Şikâyet olarak hastada kulak akıntısı, işitme kaybı, kulak zarı perforasyonu, fasiyal paralizi, intrakranial komplikasyonlar görülebilir. Muayenede genellikle kulak zarında perforasyonla birlikte beyaz bir kitle görüntüsü saptanır. KBB doktoruna yönlendirilmelidir. SİNÜZİT İnsanda 2 adet frontal, iki adet maxiller, bir sphenoid birde ethmoid olmak üzere toplamda 6 adet sinüs bulunur. Bu havalı oluşumların enfeksiyonlarına sinüzit denilmektedir. Etken patojenler sıklıkla virüsler, ve bakterilerdir ( Pnömokoklar, Hemofilus influenza, hemolitik Streptokok ve Stafilokoklardır). Genelde karma enfeksiyon görülür. Erişkinde maksiller, çocuklarda etmoid sinüsler öncelikle etkilenir. Yüzme ve dalma sporu yapanlarda bu enfeksiyon daha sık görülür. Bakteri su yoluyla taşındığı gibi, hematojen yolla ya da komşu sinüs yoluyla geçiş yaparak sinüs mukozasına yerleşir ve enfeksiyon bulgusu verir. Semptomlar; yüz ve baş ağrısı, kafada basınç hissi, yüzde zonklayıcı ağrı şeklindedir. Muayenede başta hassasiyet görülür. Nazal ve postnazal akıntı, sarı-yeşil pürülan formdadır. Kokulu olabilir. Burun tıkanıklığı sürekli ya da aralıklıdır. Kokuyu az alma ya da alamama olabilir. Semptomlar tutulan sinüsün lokalizasyonuna göre değişiklik gösterebilirler. Akut maksiller sinüzitte: yüzde santral bölgede ağrı, Derman Tıbbi Yayıncılık 5

6 ciltte hiperestezi, basınç ve dolgunluk vardır, nazal kavitede mukoid yada pürülan akıntı vardır. Akut etmoidit sinüzitte: her iki göz iç kenarına uyan bölgede basınç ve hassasiyet, nazal obstruksiyon, postnazal akıntı, orta konka hipertrofisi ve pürülan sekresyon izlenir. Kronik etmoiditte: ağrı yoktur, geri kalan semptomlar akut formu taklit eder, halsizlik, yorgunluk ve postnazal akıntı süreklidir. Frontal sinüzitte: baş ve alında şiddetli ağrı, alın ve supraorbital sinir çıkış noktasında hassasiyet olup nazal muayenede orta meatus ön kenarında pürülan akıntı izlenir. Kronik formda ağrı olmayıp burun akıntısı ve hiposmi görülür. Sfenoid sinüzitte: oksipitalde ve şakaklarda ağrı hissedilir. Nazal kavite açık ancak postnazalde akıntı vardır. Birkaç sinüs birden tutulursa polisinüzit, tamamı tutulursa pansinüzit denilir. Tanıda anterior ve posterior rinoskopi, nazal endoskopi, konvansiyonel grafi (waters), tomografi, ponksiyon ve irigasyon, kültür antibiogram kullanılabilir. Sinüzitlerde tedavinin temeli bozulmuş olan sinüs fonksiyonlarının geri döndürülmesidir. Tıkalı sinüsü açmak, bozulan sinüs havalanmasını kaldırmak için topikal ve sistemik dekonjestanlar, ağrıyı kaldırmak için analjezikler, infeksiyon ajanına yönelik kültür sonucuna göre antibiyotikler kullanılır. Hazırlayıcı etkenler; nem, ani ısı değişiklikleri, toz ve allerjenler olduğundan bunların eliminasyonu gerekir. Kronik infeksiyonlarda ve medikal tedaviye yanıtsız olgularda doğrudan sinüse yönelik cerrahi girişimler gündeme gelebilir. EPİSTAKSİS Sık karşılaşılan bir KBB acilidir. Toplam nüfusun yaklaşık %10 u en az 1 kez burun kanaması geçirmiştir. Hipertansiyon ve travma en sık nedenler olarak karşımıza çıkmaktadır. Koagulasyon bozukluğu durumlarında minör travma ile dahi ciddi sorunlar oluşacağı unutulmamalıdır. Çocuk ve gençlerde minor anterior burun kanaması, 50 yaş üstünde ise şiddetli posterior burun Derman Tıbbi Yayıncılık 6

7 kanaması sıktır. Anterior kaynaklı olanların etiyolojisinde lokal sebepler daha sıktır. Posteriordan kaynaklanan epistaksiste ise sistemik sebepler ön planda olup genel olarak posterior kanamalar daha ciddidir. İlkyardım müdahalesi olan burnun yumuşak olan kısmını tamamen kavrayacak şekilde başparmak ve işaret parmaklarıyla 5-10 dakika kadar sıkıştırılması ile kanama durdurulamamış ise ileri müdahale için hastaya gerekli bilgilendirmeler yapıldıktan sonra muayene için başın öne eğik pozisyon alması sağlanmalıdır. Durmayan kanamalarda öncelikli olarak kanama odağı saptanamış ise %4 Lidokain ve 1/1000 lik adrenalin emdirilmiş tampon uygulanabilir. Eğer kanama durmazsa küçük anterior kanama odakları sn süreyle triklor asetik asit, gümüş nitrat veya elektriksel koter ile koterize edilir Dikkatli bir şekilde yapılmazsa bu işlem nekroza sebep olabilir. Çocuklarda ise nazal antiseptik kremler koterizasyon kadar başarı sağlamaktadır. Kanama odağı tespit edilemediğinde tedavi yaklaşımda anterior, yeterli olmazsa ek olarak posterior tamponda uygulanır. Anterior tampon olarak hekimin hazırladığı antimikrobiyal içerikli pomad veya sıvı vazelin emdirilmiş şerit şeklinde kesilmiş kumaşlar kullanılabilir. Kayganlaştırılmış bu tamponu horizontal olarak dikkatlice yerleştirmek gereklidir. İşlem sonrası bu hastaların takip altında tutulması gerekir. Yukarıda adı geçen tüm uygulamalara rağmen kanama durmamışsa, büyük olasılıkla posterior bölge kaynaklı kanama olacağından daha öncesinde damar yolu açılır, tam kan sayımı, kan grubu tayini, protrombin zamanı, parsiyel tromboplastin zamanı, trombosit sayısı, kanama zamanı, pıhtılaşma zamanı, serum faktör VIII düzeylerine bakılır ve gerekirse sıvı replasmanı planlanır. KBB konsültasyonu ile hastanın yakın takibi sağlanır. Posteriora yakın kanamalarda arkaya uzanıp bu bölgede de bası yapabilecek uzun boyda olanları tamponlar tercih edilir. Bu tamponlar alt konkanın medialine ve altına doğru konulur ve sonrasında serum fizyolojik verilerek tampon şişirilir. Posterior kanamalarda kulla- Derman Tıbbi Yayıncılık 7

8 nılabilecek ticari hazır balon tamponlarda mevcuttur. Bununla birlikte foley katater ile yapılan tampon işlemi de başarılı olabilmektedir. Foley katateri burun deliğinden ilerletip nazofarinkse doğru yavaşça itme işleminden sonra balonu şişirip, hafifçe kendimize doğru çekmemiz gereklidir. Sabitleme işlemi sonrası anterior nazal tamponu tekrar yerleştirmek gereklidir. Kanamanın tekrarlamaması için nazal pasajın serum fizyolojik ile irigasyonu ve topikal dekonjestan olarak oksimetazolin günde 3 kez 5 gün boyunca önerilir. İnatçı ve tekrarlayan kanamalarda en başta hipertansiyon olmak üzere sistemik nedenler araştırılmalıdır. Hipertansiyon kontrolünün epistaksisi önleyecek en önemli tedavilerden biri olduğu kesinlikle unutulmamalıdır. NAZAL FRAKTÜR Nazal travmalarda; kafa, servikal ve maksillo-fasiyal travmalar açısından dikkatli olunmalıdır. Nazal fraktürlerde, genelde burun kanaması, ağrı, şişlik, burunda şekil bozukluğu ve ekimoz görülebilir. Septal hematom açısından hasta kontrol edilmelidir. Tanı genellikle klinikle konur. Ancak tanı ve eşlik eden travmalar açısından düz grafiler veya tomografi istenebilir. Redüksiyon için KBB konsultasyonu istenmeli, burun kanaması için burun tamponu yerleştirilmelidir. Analjezik ve dekonjestanlar reçete edilir. Septal hematom varlığında septal nekroz gelişmemesi için KBB konsultasyonu hızlıca istenmeli, insizyon, drenaj ve tampon uygulaması yapılmalıdır. Ayrıca cilt yaralaması durumunda proflaktik antibiyotik ve ağrı için analjezikler düşünülmelidir. Ciddi nazal fraktürlerde, subaraknoid aralık etkilenmişse burundan beyin omurilik sıvısı gelebilir. Bu durumda beyin cerrahi konsultasyonu hızlıca yapılmalıdır. Hastanın yakınlarına da kafa içi basınç artması sendromu (KİBAS) bulguları ile ilgili bilgi verilmelidir. TÜKRÜK BEZİ RAHATSIZLIKLARI Kabakulak; çocukluk çağında sık görülen, bulaşıcı bir hastalıktır. Ateş, artralji, halsizlik, baş ağrısına neden Derman Tıbbi Yayıncılık 8

9 olur. Bu spesifik olmayan semptomlardan sonra parotis bezi şişer. Kulak ağrısı ve trismus yapar. Yemekler sırasında ağrı artar. Parotis bezinin ağız içine açılan kanalının (Stenon kanalı) ağız içinden görünümü genellikle normaldir. Pankreatit, işitme kaybı, orşit, meningoensefalit gibi komplikasyonları vardır. Tedavisinde; hidrasyon, oral hijyen, analjezi önerilir. Süpüratif parotitis; bakteriyel enfeksiyonlar sonucu görülür. Ateş, trismus, parotis üzerinde kızarıklık ve ağrı vardır. Stenon kanalında iltihap görülebilir. Tedavide; Ampisillin, amoksisilin gibi antibiyotikler başlanabilir. Tükrük salgısını arttırmak amacıyla limon suyu içmesi ayrıca masaj ve sıcak uygulama gibi yöntemler önerilir. Tükrük bezlerinin taş hastalıkları; tükrük kanalında tıkanma yapar. Buna bağlı olarak etkilenen bezde ağrı ve şişmeye neden olur. Palpasyonla taş hissedilebilir bazen tükrük bezi kanalının girişinde de görülebilir. Ayrıca enfeksiyon varlığında akıntı da saptanabilir. Tanıda, düz grafi ve BT kullanılabilir. Akıntının olduğu enfeksiyon durumlarında antibiyotik başlanır. Tedavi için KBB dotoruna hasta yönlendirilmelidir. MANDİBULA DİSLOKASYONU Akut temporomandibuler eklem çıkıkları; sıklıkla diş çekimi, esneme, yemek yeme (örneğin sert meyve yeme) gibi ağız açıklığının fazla olduğu durumların sonucunda gelişir. En sık olarak da anterior dislokasyon görülür. Çene disloke olduğunda mandibula sadece arka dişlerin birbirleriyle kontakt halde olduğu açık pozisyonda durur. Sıklıklarına göre birbirlerinden ayırt edilen 3 tip dislokasyon bulunmaktadır: tek, akut dislokasyon; kronik rekürren dislokasyon; kronik persistan dislokasyon. Sadece son iki durumda cerrahi tedavi gerekmektedir. Akut dislokasyon; lokal anestezi, intravenöz sedasyon veya genel anestezi desteğinde manuel redüksiyonla düzeltilir. Kronik rekürren dislokasyon, gerilmiş dokularda skar formasyonu oluşturmak amacıyla eklem kapsülü içine Derman Tıbbi Yayıncılık 9

10 sklerozan ajan enjeksiyonuyla tedavi edilebilir. Mandibula dislokasyonunda genellikle ağrı oluşmasa da bazı hastalar dislokasyon tarafındaki temporomandibuler eklem üzerinde ağrı hissedebilirler. Fizik muayenede çıkmış eklemde depresyon, simetrisi bozulmuş ileri doğru uzanım gösteren bir çene görüntüsü oluşur. Tek taraflı çıkıklarda etkilenen tarafın karşısına doğru çene kayar. Mandibula üzerinde ağrı ve hassasiyet kırık belirtisi olabilir. Kırık şüphesinde mandibula grafisi çekilmelidir. Görüntüleme yöntemleriyle kırık olmadığı saptandıktan sonra redüksiyona başlanabilir. Erken dönemdeki müdahale kas spazmı tam olarak gelişmediğinden daha başarılı olacaktır. Hasta sandalyeye oturtulur. Başı doktorun bel hizasında olmalıdır. Bu seviye sağlık çalışanının daha kolay güç kullanması için şarttır. Eldiven giyilmesi sonrası her iki baş parmak steril spançlar ile birkaç kat olacak şekilde sarılır. Her iki baş parmak alt molar dişlerde, parmaklar ise mandibula alt uçlarında olacak şekilde redüksiyona başlanır. Baş parmaklar ile çene altta doğru itilirken, diğer parmaklar ile çene posteriora doğru güç uygulanarak redüksiyon işlemine devam edilir. Hasta uyumsuzluğu durumunda sedasyon uygulanabilir. UVULA ÖDEMİ Dudakların, dilin ve larenks mukozasının şişliği ile karakterize akut anjionörotik ödemdir. Ödem oluşumunda histamin serbestleşmesi sorumlu tutulmaktadır. Bu rahatsızlık allerjik, toksik, fiziksel veya immünolojik nedenlerle meydana gelebilir. Başlıca semptomlar; dispne ve seste boğukluk olup tedavide anti-histaminikler, adrenalin ve sistemik kortikosteroidler akla getirilmelidir. Ciddi solunum problemi olduğunda endotrakeal entübasyon yapılır, trakeotomi bazen gerekli olabilir. BOĞAZ AĞRISI Acil servise boğaz ağrısı nedeniyle başvuran hastalar- Derman Tıbbi Yayıncılık 10

11 da sıklık sırasına göre akla getirilmesi gereken rahatsızlıklar şöyledir. Tonsillit; KBB acilleri arasında en sık başvuru sebebi olan bu durum çoğunlukla viral (Ebstein- Barr virüsü, Herpes simpleks virüs Adenovirus) daha az sıklıktada bakteriyel (A grubu beta hemolitik streptokok, Corynebacterium) etkenlere bağlı oluşan bademcik iltihaplanmasıdır. Yılın her mevsiminde ancak özellikle kış mevsiminde hastalar ateş, boğaz ağrısı, halsizlik, yutma güçlüğü şikayetleri ile acile başvururlar. Etkenin kesin tanısı için boğaz kültürü değerlendirmesi yapılmalıdır. Semptomlara yönelik parasetamol tedavisine ek olarak hastanın kalp kapak hastalığı, immun supresyon, diabet, ve hemolitik streptokok pozitifliği varsa antibiyotik verilebilir. Peritonsiller Abse; akut farenjit ya da akut tonsillitte bakteriyel enfeksiyonun bir ya da iki tonsile yayılmasıyla oluşur. Sık olarak A grubu beta hemolitik streptokoklar tarafından oluşturulur. Tonsiller hava yolu açıklığını kapatacak kadar büyüyebilir, kırmızı ve ödemlidir. Üzerinde beyaz plaklar olabilir. Hastada yüksek ateş, lökositoz, kulağa varan şiddetli ağrı, ağız açma kısıtlılığı ve titremeler görülür. Temel tedavi tüm apsenin boşaltılmasıdır. İnsizyon ya da tekrarlayan iğne aspirasyonları tercih edilebilir. Buna ek olarak antibiyotik tedavisi 10 gün uygulanmalıdır. Retrofaringeal abse; retrofaringeal saha kafa tabanından trakeal ayrışma noktasına kadar olan alanı kapsamaktadır. Çocuklarda bu alana yakın bölgelerdeki primer enfeksiyonların lenf nodlarına yayılımı ile oluşabilirken, erişkinlerde farinks arka duvarına batan yabancı cisimler sonucu veya peritonsiller absenin retrofaringeal bölgeye yayılmasıyla ve de endoskopik prosedürler sonucu gelişebilir. Ateş, boğaz ağrısı, yutma güçlüğü, boyun hareketlerinde kısıtlık başlangıç bulgularıdır. İlerleyen dönemde solunum sıkıntısı da gelişir. Tanıda lateral boyun grafisi çok önemli bilgiler verir. Tedavi genel yaklaşımında penisilin + sıvı replasma- Derman Tıbbi Yayıncılık 11

12 nı ilk olarak akla getirilmelidir. Abse formasyonu gelişmişse cerrahi drenaj gelişir. Kaynaklar 1. Stoner MJ, Dulaurier M. Pediatric ENT emergencies. Emerg Med Clin North Am. 2013;31(3): Patel DK, Levin KH. Bell palsy: Clinical examination and management. Cleve Clin J Med. 2015;82(7): Wipperman J. Otitis externa. Prim Care 2014;41(1): Atkinson H, Wallis S, Coatesworth AP. Acute otitis media. Postgrad Med. 2015;127(4): Wallis S, Atkinson H, Coatesworth AP. Chronic otitis media. Postgrad Med. 2015;127(4): Olszewska E, Rutkowska J, Özgirgin N. Consensus-Based Recommendations on the Definition and Classification of Cholesteatoma. J Int Adv Otol. 2015;11(1): Wilson KF, Meier JD, Ward PD. Salivary gland disorders. Am Fam Physician. 2014;89(11): Kucik CJ, Clenney T. Management of Epistaxis. American Family Physicians. 2005;71: Kulak, burun ve boğaz. Başar Cander (Çeviri editörü). Oxford Acil Tıp El Kitabı 4. Baskı. İstanbul: İstanbul Medikal Yayıncılık;2013.s Tintinalli JE, Çeviri edt. Çete Y, Denizbaşı A, Çevik AA, Oktay C, Atilla R. Acil Tıp, Kapsamlı Bir Çalışma Kılavuzu. Hakbilir O, Sönmez MG. Yüz ve Çene Acilleri. Nobel Tıp Kitabevleri 2013.s Brown FTA, Cadogan MD. Tanı ve Yönetim. Acil Tıp. Altıncı Baskı. Çeviri edt: Satar S, Güneysel Ö, Bölüm çevirmeni. Gülen M KBB acilleri. Nobel Kitabevi s Derman Tıbbi Yayıncılık 12