KURAMCILAR IBN HALDUN AUGUSTE COMTE EMILE DURKHEIM KARL MARX MAX WEBER KARL MANNHEIM TALCOT PARSON

Transkript

1 KURAMCILAR IBN HALDUN AUGUSTE COMTE EMILE DURKHEIM KARL MARX MAX WEBER KARL MANNHEIM TALCOT PARSON

2 İbn-Haldun ( ) Toplum tanımı Ünlü eseri Mukaddima assabiyet kavramı Eğitim

3 EĞĠTĠM Eğitim Toplumsal Bir Kurumdur: ilim ve öğretim insan toplumları için doğal bir durumdur. Eğitimin Niteliği: İnsanlara verilen mesleki ve entelektüel eğitim onlarda tutum değişikliğine neden olur Kır ve kent Eğitiminde Farklılaşma: Eğitimde kırsal ve kentsel alanlardaki farklılaşmadan söz ederek kentsel alanlardaki bireylerin eğitim almaya yönelik avantajlarını vurgular İbn-Haldun ( ) Eğitimde Çevresel Etmenlerin Önemi: Medeniyet ve kültürler arasındaki eğitim farkının doğuştan getirilen özelliklerden değil, doğuştan getirilen özelliklerin öğretimle kazandırılan becerilere dayandığının altını çizer.

4 Öğretmenlik Mesleği: Öğretmenlerin ücretlerinin yetersiz olduğundan yakınır. Öğretmenlerin tahtaya yazarak öğretmesinin öğrenmeyi kolaylaştırdığının altını çizer. Öğretmenliğin bir sanat ve meslek olduğunun altını çizer. Eğitilmiş Kişilerin Niteliği: Eğitilmiş kişilerin atılganlıklarının azaldığının, sorun ve çatışma durumlarında sessiz ve sakin kaldıklarının altını çizer ve eğitim bireyleri edilgen kişiler haline dönüştürmemesinin gereğini işaret eder. İbn-Haldun ( ) Çocuk Eğitiminde Ġlkeler: Ibn Haldun çocuk eğitiminde göz önünde bulundurulması gereken bir takım ilkeler belirler. Bunlar içinde bulunduğu çağın özellikleriyle karşılaştırıldığında oldukça ileridir ve günümüz çağdaş eğitim anlayışının bazı özelliklerinin altını da çizer. Bunlar:

5 Öğrenciye sert davranmak zararlıdır: Sert davranış öğrencide kötü alışkanlıklar yaratır. Ona göre bu tür davranışlar öğrencinin neşesini, iş ve çalışma sevgisini yok eder ve onları tembelliğe, korkaklığa yalana ve korkaklığa yöneltir. Kalplerinde sakladıklarının ve düşündüklerinin tersini söylemeye alıştırır. Bu eğitim onların her zaman düzen ve hile yolunu seçmeye yöneltir. Gitgide bu durum oların kişilik özellikleri haline gelir İki Bilgiyi Aynı Anda Öğretme Öğretimde Sıra Takip Etmek İbn-Haldun ( ) Bilgiyi Edinmede Geziler Özel Dersler

6 Ezbercilik: Ezberciliğe karşı çıkar. Ezberciliği benimseyenler bilimde beceri sahibi olmanın yolunu kitapta yazılanları ezberlemekle olacağını sanırlar. Bunlar becerinin bilimsel tartışmalarla konuları ve sorunları hafızaya yerleştirmek şeklinde gerçekleştirileceğini unuturlar. Beceri öğretimde en yararlı yol birbirleriyle derslerini ve konularını çok derin olarak tartışmasıdır. İbn-Haldun ( ) Öğrenmede Somutluk: Beceri ve sanat ancak öğretmen aracılığıyla öğrenilebilir.bir işi öğretmenden öğrenmek, göz ile öğrenmek ve bizzat aletlerle işleyerek öğrenmek bir nesneyi sadece söylenenlerle ve tanımlamalarla öğrenmekten da yararlıdır. Bir bilgiyi işlemek yoluyla elde edilen beceri söylenenlerle ve tanımlamalarla elde edilen bilgiden çok daha güçlüdür. Hafiften Karmaşık Bilgiye

7 Yargılama ve Ceza: Çocukların yaptıkları yanlışlar yargılanıp cezalandırılmalıdır. Konular Yinelenmelidir Yetenek: herkes neye yetenekli olarak yaratılmışsa onu kolayca öğrenir Gerekli Bilgiyi Vermek: İ. Haldun a göre daha çok gerekli bilgi çocuklara verilmelidir. İbn-Haldun ( ) Tartışma: Bilimlerde beceri sahibi olmak için en yararlı yol birbirleriyle derslerini ve konularını çok derin olarak tartışmasıdır.

8 AUGUSTE COMTE ( ) Sosyolojinin kurucuları arasında yer alır ve sosyolojinin isim babasıdır. Tüm toplumların üç temel aşamadan geçtiklerini ileri sürer.bunlar Teolojik aşama: İlahi yaptırımlar vardır ve ilahi yaptırımlara ve dogmatizme sessizce boyun eğilir ve sorgulanmaz. Metafizik Aşama: Tanrı fikri yerine niteliği belli olmayan ruh gibi varlıklar ön plana çıkar. Her olay tanrı fikrine göre açıklanır. Din adamlarının toplumda bir ağırlığı vardır. İnsan toplumlarında temel birim devlettir. Pozitif aşamadır: İnsanlar doğa olaylarını açıklamada tanrı fikri ya da somut olmayan öğeler yerine daha çok somut elle tutulur gözle görülür öğelere yönelmiş bu öğeler ve doğa olayları arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir.

9 AUGUSTE COMTE ( ) Sosyal Statik ve Sosyal Dinamik Comte sosyolojiyi ikiye ayırır: sosyal statik ve sosyal dinamik. Sosyal Statik: sosyal düzenin farklı parçalarının etkinlikleri ve tepkilerini inceler. Diğer bir deyişle sosyal statik toplumun var olan durumunu inceler Sosyal Dinamik: Toplumdaki gelişmeyi, evrimi kısaca ilerlemeyi inceler

10 İnsanlık Dini -- Bilimsellik Pozitivism in kurucusu AUGUSTE COMTE ( )

11 Emile Durkheim ( ) Temel sorusu: Toplumsal Düzen nasıl sağlanır? Temel Sayıltıları: Toplumu bağımsız bir varlığa sahip olan kolektif bir bilinç olarak tanınlar Sosyal güç kolektif düşünceye dayanır Toplumsal dayanışmanın iki tip toplumsal yapıda iki farklı biçimde gerçekleşebileceğini ifade eder.

12 Emile Durkheim ( ) Spencer ve diğer bazı sosyolog ve düşünürlerin eğitimin bireysel becerileri geliştirmeye yönelik işlevsel vurgularına karşın, Durkheim eğitimin toplumsal vurgusuna dikkat çeker. Eğitimin toplumsal işlevleri açısından ele alır. Eğitim sosyal bir kurumdur ve toplumsal bir işlev üretir.

13 Eğitim toplumsal bir kurum olarak bireylerin davranışlarının şekillendiği bir nehirdir. Bu anlamıyla toplumun varlığını sürdürmesine ve insanlara arasında var olan sosyal düzen in devamına ilişkin bir işlev üretir. Emile Durkheim ( )

14 Emile Durkheim ( ) Sosyal düzen toplumda var olan bireylerin bireysel tercihlerini dikkate almadan devam eden bir gerçekliktir. Bu işlev ahlaki değerlerin sosyal normların kazandırıldığı toplumsallaşma (sosyalizasyon )sürecinde somutlaşır. Bu anlamda

15 Ahlak eğitimi anti-sosyal davranışlara sahip bireylerin sorumlu yetişkinle haline getirilmesinde önem taşır. Ahlak eğitiminin merkezinde öğretmen vardır. Öğretmen içinde bulunduğu dönemin ahlaki değerlerinin yorumlayıcısıdır. Emile Durkheim ( )

16 Bu anlamda eğitimin (okulların) en önemli görevi toplumsal düzenin sağlanmasına ilişkin kültürel değerlerin toplumsal normların benimsetildiği ahlak eğitimidir. Emile Durkheim ( )

17 Emile Durkheim ( ) Mekanik Dayanışma: Benzerlikten doğan bir dayanışmadır. Birey adeta grubun malıdır. Bireyler düşünce ve ahlaksal açıdan homojendir, uzmanlaşma yoktur. Kolektif bilinç ön plandadır. Ortak hedef vardır. Toplum üyeleri arasındaki bağlar kuvvetlidir. Toplum paylaşılan ortak değerler ve inançlar aracılığıyla kontrol edilir.

18 Emile Durkheim ( ) Organik dayanışma: a) Gelişmiş ve farklılaşma iş bölümü b) Farklılaşmış bireyler (bireyler hetorejendir) c) Nüfus yoğun ve kalabalıktır d) Toplumsal bilinç kolektif vicdanın düzenlenmesi güçtür.

19 Ahlak eğitimi Anomi İntiharlar ve intihar tipleri Kavramsallaştırmaları üzerinde durur. Emile Durkheim ( )

20 Karl Marks ( ) Toplumsal düzen nasıl sağlanır?- Sınıf kavramı (üretim araç gereçlerinin sahipliği) Çatışma Kapitalisim 5 li toplumsal evrimleşme sınıflaması İlkel komünel toplum Köleci toplum Feodal toplum Kapitalist toplum Sosyalist toplum

21 Artık Değer Eğitim ve okullar toplumdaki eşitsizlikleri yeniden üretir Karl Marks ( )

22 Max Weber ( ) Modern sosyoloji akımının kurucularındandır. Doktrinlere, kalıplaşmış kavramlara, şüpheci bir tutumla yaklaşmıştır. Kavramları akıl ve eleştiri süzgecinden geçirerek değerlendirmiştir. Temelde insan özgürlüğü ilkesini benimsemiştir. Her türlü insan haklarının savunuculuğunu yapmıştır. Kültürün, özellikle de dinin, insan davranışını biçimlemedeki rolünü vurgulamıştır. İnsan ilişkilerinde, bireylerin öznel yönelimlerini ön plana çıkarmıştır.

23 Weber egöre Sosyoloji Sosyoloji, sosyal eylemi yorumlayarak anlamaya ve böylece sosyal eylemi nedensel olarak açıklamaya çalışan bir bilimdir. İnsanın bir amaca yönelmiş her davranışı sosyal eylem değildir. Max Weber ( ) Sosyal eylem olabilmesi için mutlaka başkalarının davranışları ile ilişkili olması gerekir.

24 Bir eylemin sosyal bir eylem olup olmadığını anlamanın yolu anlama metodu nu kullanmaktır. Max Weber ( )

25 Bir eyleme bağlanan anlam; 1. Pratik bilgilerin yardımıyla, 2. Pratik olarak anlaşılabilir bir eyleme verilen öznel anlamın, ait olduğu anlam bağıntısı içinde kavranması yoluyla, Max Weber ( ) 3. Aslına tamamen uygun anlamın ve nedenselliğin bulunup çıkarılması yoluyla anlaşılabilir.

26 Weber, sosyal olayların bir bütün olarak tam bir açıklığa kavuşmaması karşısında, açıkseçik, sınırlı ve soyut bir takım tiplerin yaratılması gerektiğini ileri sürmüştür. Max Weber ( ) Weber in bu amaçla oluşturduğu kavramın adı, IDEAL TİPLER dir

27 Max Weber ( ) Ġdeal Tipin Temel Özellikleri: Kendi içlerinde bütünlük gösterir. Her somut olayda mutlaka bulunması gerekmeyen, dağınık ve pek göze çarpmayan özelliklere öncelikle yer verir. Akılcı yöntemlerle elde edilen, değer yargılarından arınmış soyut bir zihni yapıdır. Belli bir tipin tüm özelliklerine yer verilir. İdeal tip amaç değil, olayların saptanması, anlaşılması ve açıklanması için başvurulan bir araçtır.

28 BÜROKRASİ Weber, etkili ve verimli bir örgütün olabileceği inancıyla bürokrasi kuramını geliştirmiştir. Max Weber ( ) Weber in bürokrasi modeli; işlerin hızlı, doğru, karışıklıktan uzak ve disiplinli bir biçimde yapılmasını amaçlar.

29 Weber in bürokrasisi 5 öğeden oluşmaktadır. Max Weber ( ) İşbölümü ve uzmanlaşma Bireysel olmayan (nesnel) yönelim Otorite hiyerarşisi Kurallar ve düzenlemeler Meslek (kariyer) yönelimi

30 İşbölümü ve Uzlaşma Nesnel Yönelim Otorite Hiyerarşisi Kurallar Düzenlemele r Meslek Yönelimi İŞLEVİ Uzmanlaşma İŞLEVİ Akılcılık İŞLEVİ Disiplinli uyum Eşgüdüm İŞLEVİ Süreklilik Benzerlik İŞLEVİ Özendirme OLUMSUZ SONUCU Can sıkıntısı OLUMSUZ SONUCU Moral düşmesi OLUMSUZ SONUCU İletişim tıkanması OLUMSUZ SONUCU Katılık OLUMSUZ SONUCU Başarı ve kıdem arasında çatışma

31 Bürokrasinin Dezavantajları Memurların katı kontrolü insan özgürlüğünü sınırlar. Bürokrasideki değişmez işleyiş ve uygulamalar, yaratıcılığı, kendiliğindenliği ve bireysel girişimi engeller. Max Weber ( ) Kriz anında rutin işlerde uzmanlaşan bürokratlar, etkili ve anında karar vermekte zorlanır, çünkü onlar katı kuralları izlemek için yetişmişlerdir.

32 Modern dünya, bürokrasiyi benimserken kişiselleştirmenin önünü kesmiştir. Max Weber ( ) Bürokrasi başarı kazandıkça, sevgi, kin ve her türlü kişisel, saf, özellikle akli olmayan ve hesaplanamayan his, idari görevlerin yürütülmesinde harici tutulmuştur.

33 Weber e Göre Eğitim Sanayileşmiş bir toplumda eğitimi inceler. Örgün eğitimi bireyleri özel bir yaşam biçimine hazırlayan bir farklılaşma kurumu olarak görür. Eğitimin esas görevi, Kişinin ileride toplumsal yapıda ulaşacağı yere ulaşması için kişi ve grupları hazırlamaktır. Max Weber ( ) Kişi ve grupları, bürokrasi ve sosyal tabakalaşma içinde ileride alacakları yere hazırlamaktır.

34 Max Weber ( ) Eğitim Weber e göre eğitimin bireylerin ileride toplumsal yapıda yer alacakları statülerinin belirlenmesinde önemli bir etkisi vardır. Bireylerin toplumsal yapıda hedeflediği yere ulaşması için bireyleri içinde yer alacakları gruplara hazırlar. Kısaca eğitim bireylerin ve grupların bürokrasi ve sosyal tabaklaşma içerisinde ilerde yer alacakları yerlere hazırlama çalışmalarıdır.

35 Karl Mannheim ( ) Durkheim ve Weber in etkisinde kalmıştır. Eğitimin amacı birlikte yaşayan insanların daha başarılı bir kolektif yaşam sürmelerini yardımcı olmaktır. Eğitim bireyi ve içinde yaşayan çevresini etkileyen dinamik bir süreçtir. Eğitimin örgün olarak kurumsallaşmış biçimiyle topluluk etkisiyle daha genelleşmiş biçimi olan toplumsal eğitim biçimini ayırt eder. Eğitimin ancak toplumsal kurumlar aracılığıyla olanaklı olabileceğini belirtir. Bu anlamıyla okulun eğiticiliği daha önemlidir.

36 ( ) İşlevselci bir düşünürdür ve toplumu geniş ve karmaşık bir sosyal bir sitem olarak tanımlar. Toplumsal Sistem Olarak Okullardaki Sınıf adlı eseriyle eğitim sosyolojisindeki yerini alır. Bir toplumsal sistem olarak okullardaki sınıf, sosyal aktörler olarak tanımlanan öğretmen ve öğrenciler arasındaki bir etkileşim sürecini kapsar. Okul örgütünde sınıfların iki işlevi vardır: Toplumsallaşma ve Seçme.

37 Okul örgütünde sınıfların iki işlevi vardır: Toplumsallaşma ve Seçme. Sınıfların toplumsallaşma işlevi bireylerin gelecekte edinecekleri rollerinin öngördüğü performansların kapasitelerini geliştirmek ve rollerine ilişkin performanslarıyla bireysel yetenekleri ve diğer toplumsal kurumlar arasına uyum yaratmaktır. ( ) Sınıflarda gerçekleştirilen eğitimin ikinci işlevi seçmedir. Seçme öğrencilerin farklı meslek alanlarını seçme sürecidir. Çağdaş toplumlarda bu işlevi okullar ve okulların sınıflarında gerçekleştirilen eğitimöğretim süreci gerçekleştirir.

38 Toplumsallaşma bireylerin gelecekteki rollerini en iyi biçimde yerine getirmelerinin en önemli koşuludur. Toplumsallaşma bu anlamıyla bireylerin gelecekteki rollerini yerine getirmelerine ilişkin uyum ve kapasitelerinin gelişimi ile yakından ilişkilidir. ( ) Uyumun iki öğesi vardır: (1) Toplumun değerlerine uyum ve (2) toplumsal yapıda özel bir rolün yerine getirilmesine ilişkin uyum.

39 Kapasite iki öğeden oluşur: (1) bireysel rollerin ortaya koyduğu görevlerin yerine getirilebilmesi için gerekli beceriler ve yeterlilikler ve (2) rol sorumluluğu (başkalarıyla olan ilişkilerde uygun davranışlar) ( ) Eğitimin toplumsal işlevi üzerinde durur. Eğitim diğer toplumsal kurumlara (siyaset ekonomi vb.) işlevleriyle bağlıdır.eğitimin okullarda ve sınıflarda gerçekleştirdiği toplumsallaşma ve seçme işlevi, topluma rollerini en iyi biçimde gerçekleştiren bireyler sağlar.