Transfüzyon Endikasyon ve Reaksiyonları. Dr. S. Sami KARTI Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı

Transkript

1 Transfüzyon Endikasyon ve Reaksiyonları Dr. S. Sami KARTI Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı

2 TRANSFÜZYON ENDİKASYONLARI

3 TRANSFÜZYON NEDEN YAPILIR? 1. Kan hacmini sağlamak 2. Dokulara oksijen taşınmasını sağlamak 3. Kanama ve koagülasyon bozukluklarını düzeltmek 4. İmmünolojik eksikliği gidermek Tıbbı Kursu 3

4 Eritrosit Preperatları Eritrosit süspansiyonu Lökositi azaltılmış eritrosit süspansiyonu Yıkanmış eritrosit süspansiyonu Dondurulmuş eritrositler Tıbbı Kursu 4

5 Eritrosit Süspansiyonu Tıbbı Kursu 5

6 TAM KAN KULLANMA ORANI ORTALAMA %3-5 ÜLKEMİZDE BU ORAN %30 LARDADIR Tıbbı Kursu 6

7 ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-1 Aneminin hipoksiye bağlı, acil tedavi gerektiren semptomlarının ortaya çıkması durumunda eritrosit süspansiyonu verilmelidir. Tıbbı Kursu 7

8 ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-2 Yorgunluk Kısa ve sık s k soluma Senkop Angina pekoris Solukluk Taşikardi Kalp yetmezliği Serebral hipoksi belirtileri Tıbbı Kursu 8

9 ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-3 Kronik anemilerde hastalar; 7-8 g/dl Hb değerini tolere edebilir. Bazı durumlarda hemoglobin değeri yüksek de olsa eritrosit transfüzyonuna gerek duyulabilir; Solunum yetmezliği Koroner arter hastalığı Serebrovasküler hastalık Orta-ağır derecede kalp yetmezliği Tıbbı Kursu 9

10 ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-4 Hastanın kliniği uygunsa (hipoksiye bağlı semptomlar yoksa) Anemi: hematinik (demir eksikliği, vitamin B12 ve/veya folik asit yetmezliğine bağlı anemilerdeki gibi) ya da kemik iliğinde eritropoezi uyaran ilaçlarla (eritropoietin) tedavi edilebiliyorsa transfüzyon yapılmamalıdır Tıbbı Kursu 10

11 ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-5 Hipoplastik anemiler Aplastik anemiler Kemoterapi sonrası kemik iliğinin baskılandığı haller Myelodisplastik sendrom Paroksismal nokturnal hemoglobinüri İmmünolojik nedenli olmayan kazanılmış hemolitik anemiler Konjenital hemolitik anemiler (Talasemi, orak hücreli anemi, eritrosit enzim bozuklukları, eritrosit membran bozuklukları) Eritropoietin tedavisine yanıt vermeyen kronik böbrek hastalıkları Tıbbı Kursu 11

12 ERİTROSİT SÜSPANSİYONU Doz ve İnfüzyon hızı: Klinik duruma göre değişir. 1 ünite 2-3 saatte verilir. Normal erişkinde 1 ünite eritrosit süspansiyonu transfüzyonu, hemoglobini 1-1,5 g/dl ve Htc i %3-5 artırır Tıbbı Kursu 12

13 LÖKOSİTİ AZALTILMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI 1. Lökositlerin neden olduğu Hemolitik Olmayan Ateşli Transfüzyon Reaksiyonunu (NHFTR) önlemek 2. HLA alloimmünizasyonu engellemek (MHC-Class I ve II ile oluşur) 3. Transfüzyona bağlı viral enfeksiyon geçişini azaltmak (CMV, EBV, HTLV-I/II) 4. Bütün transfüzyonlarda rutin olarak? Tıbbı Kursu 13

14 LÖKOSİTİ AZALTILMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU Üç şekilde hazırlanabilir; Lökositlerin santrifügasyonla uzaklaştırılması Lökositlerin yıkama ile uzaklaştırılması Filtrasyon Tıbbı Kursu 14

15 LÖKOSİTİ AZALTILMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU Lökositi azaltılmış eritrosit süspansiyonu demek için; Lökositlerin %99,99 unun eritrosit süspansiyonundan uzaklaştırılması gereklidir. 1ü eritrosit süspansiyonunda <2x10 5 lökosit Tıbbı Kursu 15

16 YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU Tam kandan elde edilir Hazırlandıktan sonra bakteriyel kontaminasyon riski yüzünden 24 saat içinde kullanılmalı Tıbbı Kursu 16

17 YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI Transfüzyona bağlı; Ürtiker Allerjik reaksiyon Anaflaktik reaksiyon görülürse. Lökositi azaltmak amacıyla (%98 etkili) başka yöntem kullanılamıyorsa Tıbbı Kursu 17

18 DONDURULMUŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI Nadir rastlanan kan grupları Otolog transfüzyon CMV (-) alıcı Alloantikor gelişmiş hastalar Organ nakli yapılacak hastalar Sosyal gereksinim (savaşlar, doğal afetler) durumlarında kullanılabilir Tıbbı Kursu 18

19 Kanamalı Hasta ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 19

20 KAN VE ERİTROSİT HACMİ Erişkin Yenidoğan Erkek Kadın Kan hacmi Eritrosit hacmi 70 ± 10 ml/kg 85 ± 10 ml/kg 30 ± 5 ml/kg 25 ± 5 ml/kg Tıbbı Kursu 20

21 KANAMA SEMPTOM VE BULGULARI-1 Kaybedilen Hacim (ml) Klinik Bulgular 500 Yok Seyrek olarak kan bağış ğışçılarında görülen vasovagal senkop 1000 İstirahatle klinik bulgu olmayabilir, belki hafif postural hipotansiyon, egzersizle taşikardi ikardi 1500 İstirahatte ve yatarken kan basınc ncı ve nabız z normal, postural hipotansiyon 2000 İstirahatte ve yatarken bile kardiak output ve kan basınc ncı normalden az, hava açlığıa var, nabız z hızlh zlı ve zayıf, cilt soğuk uk ve nemli 2500 Laktik asidoz ve ölüm Tıbbı Kursu 21

22 AĞIR KAN KAYBI (> 2000 ml) SONUÇLARI Böbrek kanlanmasında azalma Sempatik sistem aktivasyonu Kalp hızında ve kontraksiyonunda artma Deri, kas ve barsaklarda vazokonstrüksiyon Sodyum retansiyonu, ADH salınımında artma Laktik asit birikmesi Hiperventilasyon ve respiratuvar alkaloz Tıbbı Kursu 22

23 ŞOK İNDEKSİ KAN KAYBININ HESAPLANMASI Şok İndeksi= Nabız (vuru/dk) Sistolik kan basıncı (mmhg) Şok İndeksi İntravasküler sıvı kaybı 0.5 %0 0.8 % % % %40-50 Tıbbı Kursu 23

24 MASİF KANAMA 24 saat içinde, total kan hacmine eşit miktarda transfüzyonu gerektirecek miktarda kanama 24 saat içinde 10 üniteden fazla tam kan veya 20 üniteden fazla eritrosit süspansiyonu verilmek zorunda kalınması 3 saatten daha az sürede kan hacminin %50 sinin kanaması 150 ml/dk ve üzerindeki kanama Tıbbı Kursu 24

25 MASİF TRANSFÜZYON AMAÇ: Volüm kaybının düzeltilmesi Hemostazın sağlanması Oksijen taşıma kapasitesinin düzeltilmesi Metabolik bozuklukların düzeltilmesi Plazma onkotik basıncının düzeltilmesi Tıbbı Kursu 25

26 MASİF TRANSFÜZYONDA UYGULAMALAR-1 Kristalloid sıvılar Kolloid sıvılar - Albumin -Dekstran - Hidroksi etil starch (HES) Tıbbı Kursu 26

27 MASİF TRANSFÜZYONDA UYGULAMALAR-2 Tam kan (En çok 4 günlük) - Sitrat nötralize edilmelidir (Ca glukonat) - Kan bileşeni ısıtılmalıdır - 10 üniteden fazla verilmişse - Koagülasyon fonksiyonları taranmalıdır -Trombositsayımı kontrol edilmelidir Tıbbı Kursu 27

28 Kanamalı hastaya ardarda 4 ünite eritrosit süspansiyonu ve sıvı verilmesine rağmen hastanın hemodinamik dengesi stabil hale gelmiyorsa (hipotansiyon, ortostatik hipotansiyon, taşikardi, periferik soğukluk, idrar hacminde azalma gözleniyorsa) TAM KAN TRANSFÜZYONUNA gerek vardır Kan kaybı, total kan hacminin %25-30'unu geçmişse tam kan transfüzyonu endikasyonu doğar Tıbbı Kursu 28

29 Granülosit Süspansiyonu Tıbbı Kursu 29

30 GRANÜLOSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-1 Hemen hemen hiç kullanılmamaktadır Rekombinant büyüme faktörlerinin ve etkin antibiyotik ve immünglobulinlerin kullanımı bu ürünün transfüzyon ihtiyacını azaltmış/ortadan kaldırmıştır. Tıbbı Kursu 30

31 GRANÜLOSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-2 Yenidoğan sepsisinde Absolüt nötrofil sayısı 500/μl nin altında ise Kontrol altına alınamayan ateş varsa Enfeksiyon etkeni gösterilememişse Antibiyotik tedavisine rağmen 48 saattir kontrol edilemeyen ateş var ve genel durum bozuluyorsa Kronik granülomatöz hastalıklarda antibiyotik tedavisi yetersiz kalıyorsa Tıbbı Kursu 31

32 Trombosit Süspansiyonu Tıbbı Kursu 32

33 TROMBOSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-1 Trombositopeni Eşik değer /m 3 Eşlik eden klinik değişkenler Trombositopeninin sebebi Trombositopeninin süresi Eşlik eden hastalık (sepsis, üremi, vaskülit, malinite, aspirin kullanımı, K vitamini eksikliği, karaciğer hastalığı, vs) Tıbbı Kursu 33

34 TROMBOSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-2 Trombosit sayısı /m 3 birçok cerrahi prosedür için yeterli Majör kardiyovasküler ve intrakraniyal operasyonlar için sınır /m 3 Tıbbı Kursu 34

35 PROFİLAKTİK TROMBOSİT SÜSPANSİYONU UYGULAMASI-1 Hematolojik maligniteli hastaların tedavileri sırasında Aplastik anemi, myelodisplastik sendrom gibi hastalıklarda destek tedavisi olarak Tıbbı Kursu 35

36 PROFİLAKTİK TROMBOSİT SÜSPANSİYONU UYGULAMASI-2 Kemoterapi alan hastada trombosit sayısı < 10x10 9 / L ise 10-15x10 9 / L ve ateş > 38 0 C veya yeni minör kanama varsa Tıbbı Kursu 36

37 TROMBOSİT SÜSPANSİYONUNDAN YARARLANIM-1 Erişkinde trombosit artışı: 1 Ü random 5x10 9/ L 1 Ü aferez 40-50x10 9 /L Beklenen yükselme yoksa alloimmünizasyondan şüphe edilir Beklenen yükselme CCI (Corrected Count Increment=Düzeltimiş Sayı Artışı) ile hesaplanır CCI transfüzyondan 1 saat ve 24 saat sonra değerlendirilir Tıbbı Kursu 37

38 TROMBOSİT SÜSPANSİYONUNDAN YARARLANIM-2 Absolu trombosit artışı (tr/l) CCI = X BSA (m 2 ) Transfüze edilen trombosit sayısı (x10 11 ) BSA: Vücut yüzey alanı Absolu trombosit artışı = Transfüzyon sonrası trombosit sayısı Transfüzyon öncesi trombosit sayısı CCI 1. Saatte x10 9 /L 24. Saatte x10 9 /L Tıbbı Kursu 38

39 Trombosit refrakterliği sebepleri İmmün sebepler Anti-HLA antikorları Platelet glikoproteinlerine karşı alloantikorlar Antiplatelet otoantikorlar (ITP) Non-immün sebepler Splenomegali Ateş, enfeksiyon Tıbbı Kursu 39

40 PROFİLAKTİK TROMBOSİT SÜSPANSİYONU KONTRAENDİKASYONLARI Trombotik trombositopenik purpura Idiopatik trombositopenik purpura Tıbbı Kursu 40

41 KOMPONENTLERİN IŞINLANMASI TAGVHD (Transfüzyonla İlişkili Graft Versus Host Hastalığı) donör lenfositlerinin alıcıya yerleşerek çoğalması ve alıcı dokularına saldırması sonucu oluşur. Lenfosit sayısı? Bu hastalığı önlemenin tek yolu ışınlanmış kan/kan ürünü kullanmaktır. Tam Kan Eritrosit Süspansiyonları Trombosit süspansiyonları Işınlama; Se 137 kaynaklı özel cihazlarla yapılır ve CGy gamma irradiasyon kullanılır Tıbbı Kursu 41

42 IŞINLAMA ENDİKASYONLARI 1. Kemik iliği transplantasyonu yapılan hastalar 2. Prematüre, yenidoğan ünitesi hastaları 3. Ağır immün yetmezlikli hastalar (Kalıtsal Akkiz) 4. Intrauterin kan nakli 5. Hodgkin hastalığı 6. HLA uygun trombosit süspansiyonu transfüzyonu yapılanlar Tıbbı Kursu 42

43 IŞINLAMANIN YARARLI OLDUĞU DURUMLAR 1. Akut lösemiler 2. Hodgkin dışı lenfomalar 3. Solid organ nakli yapılan hastalar 4. Yoğun kemoterapi veya radyoterapi ile bağışıklık sistemi baskılanmış solid tümörlü hastalar Tıbbı Kursu 43

44 Hücre içermeyen kan ürünleri; Taze donmuş plazma ve kriyopresipitat

45 TAZE DONMUŞ PLAZMA Volüm:200ml İçerik:Bütün koagülasyon faktörleri Tıbbı Kursu 45

46 TAZE DONMUŞ PLAZMA ENDİKASYONLARI-1 Spesifik faktör tedavisi yapılamadığında; izole FII, FV, FVIII, FX ve FXI eksikliklerinde Vitamin K ya bağımlı faktör (II, FVIII, FIX, FX) eksikliği, Warfarin tedavisi alanlar Masif transfüzyona bağlı düzeltilebilir hemostatik bozukluk varsa Tıbbı Kursu 46

47 TAZE DONMUŞ PLAZMA ENDİKASYONLARI-2 DIC ve ağır karaciğer hastalığında TTP de plazma exchange için Antitrombin III eksikliği olanlarda tromboz nedeniyle heparin uygulanacak veya cerrahi girişim yapılacaksa Tıbbı Kursu 47

48 KRİYOPRESİPİTAT Volüm: 15ml İçerik: Fibrinojen, Faktör VIII, Faktör XIII, vwf Tıbbı Kursu 48

49 KRİYOPRESİPİTAT DOZ: Ortalama 10 kg için 1 ünite 70 kg.lık erişkinde 10 ünite kriyopresipitat Fibrinojen de 75 mg/dl FVIII de %30 luk artış sağlar Tıbbı Kursu 49

50 KRİYOPRESİPİTAT ENDİKASYONLARI Fibrinojen replasmanı gereken durumlarda (Hipofibrinojenemi, disfibrinojenemi) Hemofili A hastalarında Von Willebrand hastalarında Tıbbı Kursu 50

51 TRANSFÜZYON KOMPLİKASYONLARI

52 Kan ve kan komponentlerinin infüzyonuna bağlı meydana gelen istenmeyen reaksiyonlara TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI denir. Tıbbı Kursu 52

53 Transfüzyon sırasında karşılaşılan en ufak bir belirti veya bulgu, yaşamı tehdit eden bir transfüzyon reaksiyonu olarak kabul edilmeli ve aynı anda tanı ve tedaviye başlanmalıdır. Tıbbı Kursu 53

54 İMMÜNOLOJİK * Hemolitik Akut Gecikmiş Tipte * Ateş Reaksiyonları (FNHTR) * Akut Akciğer Hasarı (TRALI) * Ürtiker ve Anaflaksi * Graft Versus Host Hastalığı (TA-GVHD) * Transfüzyon Sonrası İzlenen Purpura İMMÜNOLOJİK OLMAYAN * Hiperkalemi * Sitrat Toksisitesi * Hipotermi * Dolaşım Yüklenmesi * Hemosiderozis ENFEKSİYÖZ Bakteri ve Parazit Enfeksiyonları Virus Enfeksiyonları Prion Hastalıkları Tıbbı Kursu 54

55 İmmün Hemolitik Reaksiyonlar Erken Dönem HTR: Transfüzyon sırasında veya hemen sonra (<24 saat) açığa çıkan reaksiyonlardır Çoğunlukla damar içi hemoliz görülür Geç Dönem HTR: Transfüzyondan 5-7 gün sonra açığa çıkan reaksiyonlardır Çoğunlukla damar dışı hemoliz görülür Nedenleri: primer immünizasyon veya anamnestik reaksiyondur Tıbbı Kursu 55

56 İMMÜN HEMOLİTİK REAKSİYONLAR Hemolizin şiddeti: antijenin özgüllüğü uygunsuz hücrelerin miktarı antikor titresi antikorun tipi, alt-grubu antikorun reaksiyon oluşturduğu ısı hastanın (alıcı) primer hastalığı Tıbbı Kursu 56

57 Tıbbı Kursu 57

58 Hemolitik Transfüzyon Reaksiyonlarının Sıklığı Kadınlarda erkeklerden 3 kat fazladır (gebelikler) Yaşlılarda Cerrahi veya akut hastalıklar nedeniyle kısa sürede fazlamiktardatransfüzyonalanlarda Kronik anemi nedeniyle sürekli transfüzyon yapılanlarda sıktır Tıbbı Kursu 58

59 Erken Dönem HTR Görülme Sıklığı 1: Mortalite % 40 Çoğunlukla (% 92 98) bildirilmemektedir Neden Yüzde 75 kadarı ABO, Kell, Kidd, Duffy uyumsuzluğundan Tıbbı Kursu 59

60 Erken Dönem HTR Belirti ve bulgular Ateş, titreme Göğüste, sırtta ve infüzyon yerinde ağrı Hipotansiyon Bulantı Yüzde kızarma Nefes darlığı Tıbbı Kursu 60

61 Erken Dönem HTR Belirti ve bulgular Hemoglobinüri Şok Yaygın kanama Oligüri, anüri Damar içi hemoliz bulguları Tıbbı Kursu 61

62 Akut intravasküler hemoliz reaksiyonunda yapılması gerekenler 1. Giden kan komponentini durdur 2. Damar yolu uygun bir kristaloid veya kolloid solüsyonla açık tutulmalı 3. Kan basıncı ve kalp hızı kontrolü 4. Havayolu açık tutulmalı 5. İdrar takibi 6. Kan ve idrar örneği alınmalı 7. BUN, kreatinin ve elektrolit takibi 8. Koagülasyon testleri kontrol edilmeli (PT, aptt, fibrinojen) 9. Hemoliz testleri (LDH, Bilirubinler, haptoglobulin) 10. Sepsisten şüpheleniliyorsa; uygun kültürler 11. Hemoglobinüri için idrar tetkiki Tıbbı Kursu 62

63 Akut intravasküler hemoliz reaksiyonunda kan bankasında yapılması gerekenler 1. Evraklar ve kan/kan komponenti doğru kanın doğru kişiye verilip verilmediği için kontrol edilmeli 2. Plasma hemoglobinemi için gözlenmeli 3. Direkt antiglobulin testi 4. Cross-match tekrarlanmalı 5. Diğer serolojik testler tekrarlanmalı (ABO, Rh) Tıbbı Kursu 63

64 Geç Dönem HTR Görülme Sıklığı 1: Çoğu bildirilmemektedir Mortalite % 0 Neden Çoğunluğu Rh sistemi antikorlarındandır, Kell, Kidd, Duffy de olabilir Tıbbı Kursu 64

65 Geç Dönem HTR Belirti ve bulgular Yüzde 35 asemptomatik Ateş Hemoglobinde beklenmeyen azalma Sarılık Laboratuvarda damar dışı hemoliz bulguları Alloantikor saptanması DAT pozitifliği Tıbbı Kursu 65

66 İmmünolojik olmayan Hemolitik Reaksiyonlar Non-immünolojik hemoliz nedenleri: Bakteriyel kontaminasyon: açık sistemler, cam şişede depolama, 4-60 C üreyen bakteriler (Pseudomonas, Yersinia), partikül, pıhtı, renk değişikliği uyarıcı olmalı Mekanik hemoliz: vücut dışı dolaşım, kateterler, dar çaplı iğneler Termal hemoliz: < -30 C >50 C Osmotik hemoliz: hipotonik solüsyonlar Tıbbı Kursu 66

67 Allerjik Reaksiyonlar Görülme Sıklığı Yüzde 1-3 Transfüzyonun 1-45 inci dakikalarında ya da 2-3 saat sonra görülebilir Neden Çoğunlukla plazma proteinlerine, nadiren de ek solüsyon ya da sterilizasyonda kullanılan maddelere bağlı gelişir IgA eksikliği olan alıcılarda ciddi alerjik reaksiyonlar görülebilir Tıbbı Kursu 67

68 Allerjik Reaksiyonlar Belirti ve bulgular Akut ürtiker Generalize kaşıntı Generalize eritem, angionörotik ödem Bulantı Başdönmesi Bronkospazm Hipotansiyon Kardiak aritmiler ve arrest Tıbbı Kursu 68

69 Transfüzyona Bağlı Akut Akciğer Hasarı Transfusion-related acute lung injury (TRALI) Görülme Sıklığı 1:5000 Tedavi edilmezse ölümcüldür, tedaviye rağmen mortalitesi %5 dir Solunum desteği çok önemlidir, hızla tedavi edildiğinde saatte kendini sınırlar Tıbbı Kursu 69

70 Transfüzyona Bağlı Akut Akciğer Hasarı Transfusion-related acute lung injury (TRALI) Neden Transfüze edilen kandaki anti-lökosit ya da anti-hla antikorlardır Bu antikorlar çok doğum yapmış kadınların plazmasında daha sık olabileceğinden bu tür kişilerin bağışçı olarak kabul edilmemesi önerilmiştir Tıbbı Kursu 70

71 Hemolitik Olmayan Transfüzyona Bağlı Ateş Reaksiyonları Febrile Non-Haemolytic Transfusion Reactions (FNHTR) Neden Önceki sensitizasyona bağlı hastadaki anti-lökosit ya da anti-hla antikorlar, transfüze edilen lökositlerle reaksiyona girer; sitokin, interlökinler, pirojen maddelerin salınımına neden olurlar ve ateş yükselir Transfüze edilen kan ürünündeki lökosit 5 x 10 8 in altındaysa bu reaksiyon gelişmez Tıbbı Kursu 71

72 Hemolitik Olmayan Transfüzyona Bağlı Ateş Reaksiyonları Febrile Non-Hemolytic Transfusion Reactions (FNHTR) Görülme Sıklığı Trombosit transfüzyonlarından sonra %38, Eritrosit transfüzyonlarından sonra %7 oranında görülür Tedavi: Antipiretikler (Parasetamol) Önemi: diğer transfüzyon reaksiyonlarıyla (hemolitik, bakteriyel, allerjik) karışır Tıbbı Kursu 72

73 Transfüzyon Sonrası İzlenen Purpura Post-transfusion purpura (PTP) Görülme Sıklığı 1: Transfüzyondan 1 hafta kadar sonra trombosit sayısında hızla düşme ve kanama diatezi görülür HPA-1a negatif hastalarda Çoğu kadın Önceki transfüzyonlar veya gebeliklere bağlı alloantikor gelişir ve bunun sonucunda trombositopeni Genellikle 2 haftada kendiliğinden düzelir Kanamalar ölümle sonuçlanabilir Ivig, plasmaferez, steroid, splenektomi Tıbbı Kursu 73

74 Transfüzyona Bağlı Graft Versus Host Hastalığı Transfusion associated graft versus host diseases (TA-GVHD) Donör lenfositlerinin yok edilememesi ve alıcıya yerleşerek alıcı dokularına saldırması Mortalite:%90 Doku (HLA) uyumsuz bağışçılardan kan ürünü alan immün yetmezlikli hastalarda veya doku uyumlu (1. derece akraba) bağışçılardan kan ürünü alan immün sistemi sağlam kişilerde gelişebilir Tıbbı Kursu 74

75 Transfüzyona Bağlı Graft Versus Host Hastalığı Transfusion associated graft versus host diseases (TA-GVHD) Transfüzyondan 8-10 gün sonra; Ağır cilt lezyonları, karaciğer yetmezliği, pansitopeni Ölüm 3-4 hafta içinde enfeksiyon ve kanamadan Önlemek Transfüze edilen üründeki lenfositlerin gamma irradiasyonla çoğalmasının önlenmesi Tıbbı Kursu 75

76 İMMÜNOLOJİK OLMAYAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI Hiperkalemi Sitrat toksisitesi Hipotermi Dolaşım yüklenmesi Hemosiderozis Tıbbı Kursu 76

77 HİPERKALEMİ Banka kanında üç hafta içerisinde potasyum düzeyi 5-6 katına çıkar Hiperkalemi, elektrokardiografik değişikliklere ve kardiak arreste neden olabilir Böbrek fonksiyonu bozuk hastalar, yenidoğan ve masif transfüzyon alanlarda risk oluşturur Tıbbı Kursu 77

78 SİTRAT TOKSİSİTESİ Masif transfüzyon, karaciğer fonksiyon bozukluğu gibi durumlarda sitratı metabolize edemeyen hastalarda toksik olabilir Kas tremoru, kardiak aritmiler ve ağız çevresinde uyuşmalar gözlenir Hipokalsemiyi önlemek için dikkatle kalsiyum glukonat veya kalsiyum klorid verilmesi semptomları düzeltir Tıbbı Kursu 78

79 HİPOTERMİ Hipotermi gelişme riski varsa kanın ısıtılması önerilir Fazla miktarda soğuk kan transfüzyonu vücut ısısının, 37 0 C den C ye düşmesine sebep olabilir Ventriküler aritmi ve kardiak arrest gelişebilir Masif transfüzyonlarda, yenidoğanda, soğuk intoleransı olanlarda dikkat edilmelidir Tıbbı Kursu 79

80 DOLAŞIM YÜKLENMESİ Sınırda kalp-akciğer yetmezliği, uzun süredir derin anemisi olanlarda ve küçük bebeklerde görülebilir Tam kan yerine konsantre eritrosit kullanımı riski yarı yarıya azaltır Riskli hastalarda infüzyon çok yavaş olarak (1ml/kg/saat) verilmelidir Transfüzyon öncesi diüretik yararlı olabilir Transfüzyon hızının azaltılması, durdurulması, hastanın pozisyonunun değiştirilmesi, diüretik ve oksijen verilmesi ile düzelir Tıbbı Kursu 80

81 TRANSFÜZYONA BAĞLI HEMOSİDEROZİS Bir ünite transfüzyonla hastaya 250 mg demir verilir ünite transfüzyon almış kişilerde hemosiderozis gelişme riski vardır Kardiak komplikasyonlara,karaciğer fibrozisine ve siroza ilerleyen ağır bozukluklara, diabet, hipotiroidi, hipoparatiroidi gibi birçok endokrin komplikasyonlara, kemik ve iskelet sistemi komplikasyonlarına, nörolojik ve dermatolojik komplikasyonlara yol açabilir Tıbbı Kursu 81

82 ENFEKSİYÖZ KOMPLİKASYONLAR Tıbbı Kursu 82

83 Transfüzyonla Bulaşan Mikroorganizmalar VİRÜSLER HAV HBV-HDV HCV HGV HEV HTLV-1/2 HIV-1/2 CMV EBV Parvovirüs B19 PARAZİTLER Plazmodium türleri Toxoplasma gondii Trypanasoma cruzi Babesia türleri BAKTERİLER Treponema pallidum Borrelia türleri Brucella melitensis Yersinia enterocolitica Staphylococcus türleri Pseudomonas türleri Serratia türleri Salmonella türleri Campylobacter türleri Streptocoocus türleri RİKETSİYALAR Rickettsia ricketsii Coxiella burnetti PRİONLAR Tıbbı Kursu 83

84 Bakteriyel Kontaminasyon Görülme Sıklığı: %0,2-0,5 tir Ciddi ve fatal seyirli reaksiyonlara neden olabilir Bakteriyel kontaminasyon riski, komponentin saklama ortamıyla yakından ilişkilidir, oda ısısında saklanan komponentlerde bakteriyel kontaminasyon riski artar Tıbbı Kursu 84

85 Bakteriyel Kontaminasyon Bağışçıda bakteriyemi Gastroenteritli bağışçıda asemptomatik bakteriyemi ÜSYE de asemptomatik inkübasyon dönemi Lyme hastalığı erken dönemi Kronik enfeksiyonlar Osteomyelit Sifiliz Topuk ülserasyonları Dental girişimler veya küçük cerrahi operasyonlar Yersinia enterocolitica, Campylobacter jejuni Streptococcus pyogenes Borrelia burgdorferi Salmonella choleraesuis Treponema pallidum Serratia liquefaciens Staphylococcus aureus Tıbbı Kursu 85

86 Bakteriyel Kontaminasyon Kanın alınması Yetersiz deri dezenfeksiyonu Staphylococcus epidermidis, S. aureus, Bacillus suşları, difteroidler Flebotomi alanında enfeksiyon Vakumlu tüplerin kontaminasyonu Aferez solüsyonunun kontaminasyonu Torbanın hazırlanma aşamasında kontaminasyonu Kan torbalarının üretimi Enterokoklar, Stafilokoklar Serratia marcescens Enterobacter cloacae S. marcescens Kan ürünü hazırlanması Kan ürünlerinin transfüzyon öncesi hazırlanması Isıtma banyolarından Pseudomonas cepacia P. cepacia, P. aeruginosa Tıbbı Kursu 86

87 RUTİN UYGULAMALAR Bugün ülkemizde yasal olarak bağışçı kanlarına uygulanan zorunlu tarama testleri HBsAg, Anti-HCV, Anti-HIV-1/2, VDRL-RPR Tıbbı Kursu 87

88 TEŞEKKÜRLER!