Parçacık Sürü Optimizasyonu ile DWT-SVD Tabanlı Resim Damgalama

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Parçacık Sürü Optimizasyonu ile DWT-SVD Tabanlı Resim Damgalama"

Transkript

1 Parçacı Sürü Optmzasyou le DW-SVD abalı Resm Damgalama Veysel Aslataş, Abdullatf Doğa, Rfat Kurba Özet Multmedya eseler ç telf haı ve erşm otrolü amacıyla çeştl damgalama teler gelştrlmştr. Bu çalışmada DW-SVD tabalı br resm damgama yötem suulmuştur. Damga ölçeleme fatörler Parçacı Sürü Optmzasyo algortması le optmum olara elde edlmştr. Gelştrle tele, sabt ölçeleme fatörü ullaa yalaşımlara göre daha başarılı souçlara ulaşılmıştır. Ayrıca, ayı damgalamış resm brde fazla saldırıya maruz bıraıldığıda dah gömüle damgalar sağlam olara çıartılablmştr. Aahtar Kelmeler Ayrı Wavelet Döüşümü, el Değer Ayrışımı, Damgalama, Parçacı Sürü Optmzasyou S I. GİRİŞ AYISAL damgalamaı arasıda temel fr, telf haı oruması, erşm otrolü ve yayı zleme vb. amaçlı olara barıdırıcı (host) ver çe br damga gömmetr. Damga br etet veya br sayısal syal olablr. Barıdırıcı se ses, resm veya veo gb br multmedya eses olara seçleblr. Damgalama teler, damgalama yapılaca uzaya, damgalamaı görüleblrlğe ve alıcılığıa bağlı olara sııfladırılablr [1], [2]. Damgaı gömüleceğ uzaya göre, damgalama teler, psel ve freas uzayı teler olma üzere ye ayrılmatadır. Psel uzayı teler damgayı, bzzat orjal resm psel değerlere eleyere gömmetedrler [3]-[6]. Dğer tarafta freas uzayı telere damgalama, ayrı Fourer döüşümü (DF), tel değer ayrışımı (SVD), ayrı dalgacı döüşümü (DW) gb freas uzaylarıı atsayılarıa damgayı eleme suretyle gerçeleştrlr [7], [8]. Geel olara psel uzayı metotları, freas uzayı metotlarıa göre çeştl saldırılara arşı daha az dayaılıdırlar. Görüleblrlğe göre sayısal damgalar ye ayrılmatadır: Görüür ve saydam ola damgalar. Görüür damgalar, V aallarıı yayılarıa elemş logolar gb sa gözüyle rahatlıla görüleble damgalardır. Multmedya çerğ V. Aslataş (emal: aslatas@ercyes.edu.tr, telefo: ) ve R. Kurba (emal: rurba@ercyes.edu.tr), Ercyes Üverstes, Mühedsl Faültes, Blgsayar Mühedslğ Bölümü, Kayser'de görev yapmatadırlar. A. Doğa, Ercyes Üverstes, Mühedsl Faültes, Blgsayar Mühedslğ Bölümü, Kayser'de yüse lsas eğtme devam etmetedr (emal: latf84@myet.com). sahb hçbr çaba geretrmede görüleblmele brlte bu tür damgaları bozulması veya çerte çıarılması spete olaydır. Saydam damgalar se sa tarafıda algılaamayaca şelde barıdırıcı verye gömüleble damgalardır. Damgalamış ver damgalamamış ver le sa tarafıda ayırt edlemeyece adar bezer olmalıdır. Yasadışı br ullaım durumuda gömülmüş damga, sahplğ gösterme amacıyla ullaılablr. Bu çalışma, saydam damgalama teğyle lglr. Kalıcılığıa göre saydam damgalar dayaılı ve ırılga olma üzere ye ayrılablr. Dayaılı damgalar; fltreleme, geometr bozulma, gürültü eleme gb asıtlı veya asıtlı olmaya şlemlere arşı dayaılı olmaları ç tasarlamışlardır. elf haı oruması ç bu tür br damgalama yapma gerelr. Kırılga damgalar ver üzere yapılaca şlemler ve değşller tarafıda olayca bozulable damgalardır. Bu tür damgalar geel olara doğrulama amaçlı ullaılmatadırlar. Dayaılılı aca psel veya freas uzaylarıda yapılaca ayda değer değşller sayese başarılablr. Faat bu değşller barıdırıcı resmde yüse derecede bozulmalara sebep olacağıda, damgaı saydamlığı şartıı olumsuz yöde etleyecetr. Dolayısıyla, optmal br damgalamaı sağlaablmese, bu gerell (dayaılılı ve saydamlı) arasıda dama br dege buluması söz ousu olmatadır. Bu yüzde resm damgalama, br optmzasyo problem olara düşüüleblr. Çeştl çalışmalarda yapay zeâ teler; DC [9], [10], DW [11], [12] ve psel uzayı [11], [13] damgalama metotlarıı souçlarıı optmze etme masadıyla ullaılmıştır. Br damga (W) herhag br barıdırıcı resm (I) psel değerlere veya freas uzayı atsayılarıa eleere gömüleblr. Damga, gömme şleme öce br ölçeleme parametresyle ölçeleeblr. Ölçeleme parametres (SF) damga gücüü belrlemede ullaılır. SF büyüdüçe barıdırıcı resm altese bozulma meydaa gelre damgaı dayaılılığı da artmatadır. Dğer tarafta ölçeleme parametres üçüldüçe barıdırıcı resm altese bozulmalar az olure damgaı dayaılılığı da azalmatadır. Ayrıca, resm psel veya freas uzayıda bleşeler, damga elemete ayalaaca değşmlere farlı derecede toleras gösterebleceğe dolayı br te ölçeleme fatörüyle bütü bleşeler ölçeleme uygu olmayablr. Dolayısıyla saydamlığı ve sağlamlığı masmum yapma ç, farlı bleşelere uygu, ço sayıda ölçeleme 213

2 Şel 1. İ boyutlu br ver br sevyel DW deompozsyou soucu oluşa alt batlar. parametres (çolu ölçeleme parametres) ullaılmalıdır [7]. el değer ayrışımı (SVD), damgalama [14, 15] dâhl brço alada ullaıla ço güçlü br sayısal aalz teğr. Bu çalışmada, damga resm tamamıı tel değerler yere, resm DW le elde edle freas batlarıı her br tel değerlere gömülmüştür. Böylece resme yapılablece saldırılar farlı freas bölgelere zarar verebleceğe, damga, zarar görmemş freas bölgelere rahatlıla elde edleblecetr. Öreğ alça freas badıa gömüle damgalar geometr bozulmalar ve sııştırma saldırılarıa arşı dayaılı e gama düzeltmes ve hstogram eştlemes gb saldırılara arşı se hassas olmatadırlar. Resm alt batlara ayırıp bu batlara brer damga gömme ve souçlar bu alt batlarda çıa damgalarda e ys değerledrmeye alma daha etl souçlar üretecetr. Hatta çeştl saldırılara ayı ada maruz almış br barıdırıcı resm çe ble far edleblr damga çıarma mümü olablecetr. Bu ouda yapılmış çalışmalar mevcut olmala brlte, bu yalaşımlarda ölçeleme parametreler deeme yaılma yoluyla elde edlmştr [16]. Bu çalışmada, gr sevye resmler ç SVD-DW tabalı optmal br damgalama teğ öerlmetedr. Barıdırıcı resm, her br DW alt badıı tel değerlere, farlı ölçeleme parametreler le ölçelee, damga elemştr. Ölçeleme fatörler, parçacı sürü optmzasyo (PSO) algortması le optmze edlere, barıdırıcı resmde bozulmalar mmze edlre mümü ola e fazla dayaılılı elde edlmştr. Deeysel souçlar, hem saydamlı hem de dayaılılı açısıda ayda değer gelşmeler olduğuu göstermetedr. II. DW-SVD ABANLI DAMGALAMA Wavelet döüşümü, döüşüm ç seçlmş aa dalgacı fosyouu, öteleme ve ölçeleme soucuyla döüşümü yapılması stee ver çsel çarpımıı hesaplaması le elde edlr. Br çsel çarpımı değer, o çarpıma teabül ede öteleme ve ölçeleme değerler ç aa dalgacı le ver bezerlğ e adar olduğua teabül eder. Her br ölçeleme ve ötelemeye arşılı gele çsel çarpım soucu, bu ölçe ve öteleme değerler ç wavelet atsayısı olara adladırılır. DW şlem, döüşümü yapılması stee ver, br grup alça ve yüse geçre fltrelerde geçrldte sora elde edle souçları aşağı doğru ölçelemes (dowscalg) yoluyla gerçeleştrlr. Bu fltreleme şlem aç ere yapıldığı deompozsyo sevyes olara adladırılır. Şel 1 de boyutlu br ver br sevyel deompozsyou soucu oluşa batlar görülmetedr. Her br deompozsyo sevyes LL, HL, LH ve HH olma üzere dört batlı ver oluşturur. LL alt badı ç bu deompozsyo stee sevyeye ulaşaa adar sürdürüleblr. Gelştrle damgalama algortması öcelle barıdırıcı resm DW le alt batlara ayırdıta sora her br alt badı tel değerler hesaplar. Daha sora gömülece damgaı tel değerler hesaplaır ve bu değerler ölçeleme parametreler le ölçeleere her br badı tel değerlere eler. Reel değerl M N boyutlarıda her matrs A, A USV bçme üç matrs çarpımıda oluşaca şelde ayrıştırılablr. Burada U ve V sırasıyla MN ve N N boyutlarıda ortagoal matrsler ve S, A ı tel değerler barıdıra NN boyutlarıda br öşege matrstr. Burada ısaca özetlee şleme tel değer ayrışımı (SVD) adı verlmetedr. A matrs raı r se S=dag(σ 1, σ 2,, σ ) değer σ 1 σ 2 σ r σ r+1 =σ r+2 = σ =0 özellğ sağlar. A, elamaları br resm psel değerler ola br matrs olsu. Bu durumda resm aşağıda şelde fade edleblr: A r 0 u v (1) Bu çalışmada DW ve SVD brleştrlmese sebep, ço çeştl saldırılara arşı dayaılı, hbrt, saydam br damgalama algortması gerçeleştrmetr. Damgalama şlem adımları aşağıda verlmştr: Damgalaaca resm 2N2N ve damga resm NN boyutlarıda abul edelm. Damga Gömme 1. DW ullaara barıdırıcı (damgalaaca) resm A yı LL, HL, LH ve HH olma üzere dört alt bada ayır. 2. Her br alt bat resme SVD şlem uygula: A U S V, =1,2,3,4 olma üzere LL, HL, LH 214

3 ve HH altbatlarıı temsl etmetedr. değerler se değerlerdr. 3. Damga resme SVD şlem uygula: W U, =1,...,N S ı öşege değerler ya tel WSWVW W =1,...,N S tel değerlerdr. 4. Barıdırıcı resm her br alt batta tel değerlere (ölçeleme parametres) le ölçelemş damga resm tel değerler ele: * w, =1,...,N ve =1,2,3,4. 5. Ye tel değerler ullaara her br bat ç DW * * atsayılarıı hesapla: A U S V, =1,2,3,4. 6. Elde edle ye atsayıları ullaara ters DW (IDW) şlem le damgalamış barıdırıcı resm * üret: A W IDW ( A ) Damga Çıarma 1. DW ullaara damgalamış (muhtemele saldırıya uğramış) barıdırıcı resm A dw yı, LL, HL, LH ve HH olma üzere dört alt bada ayır. 2. Her br alt bada SVD şlem uygula: A dw U dw SdW VdW, =1,2,3,4. 3. Her alt badı tel değerlere d, damgaı tel değerler hesapla: dw ( d ) /, =1,..., N ve =1,2,3,4. * 4. Damga resmler çıart: W U S V, =1,2,3,4. III. PARÇACIK SÜRÜ OPİMİZASYONU Parçacı Sürü Optmzasyo algortması (PSO) l defa Keedy ve Eberhart [17] tarafıda ortaya atılmış popülasyo temell br optmzasyo metodudur. PSO yapay sr ağı eğtm [18] ve fosyo mmzasyou gb br ço optmzasyo problem çözümüde olaylıla ullaılmıştır. PSO, arama uzayıda optmum otayı arare, optmze edlece ola fosyou muhtemel çözümler barıdıra br popülasyou ullaması açısıda Geet Algortma (GA) gb gelşme dayalı hesaplama teleryle bezerl göstermetedr. Buula brlte, PSO da her sürü üyes arama uzayıda hareet belrleye ve şartlara göre değşeble br hızı (pozsyo değşm) mevcuttur. Ayrıca her üye, daha öce zyaret edlmş e y otayı tuttuğu br hafızası da bulumatadır. Böylelle sürü üyes br parçacığı hareet, eds daha öce zyaret ettğ e y otaya ve belrl br topoloj omşuluğuda e y breye doğru olmatadır. PSO u, topoloj omşuluğu sııfladırılmasıa bağlı olara çeş bulumatadır. Brcs üresel omşululu PSO, cs se bölgesel omşululu PSO dur. Küresel omşululu modelde br parçacığı hareet, eds daha öce zyaret ettğ e y otaya ve sürüde bütü parçacılarda e y otada olaa doğru gerçeleşmetedr. W dw W ve Bölgesel omşululu modelde se br parçacığı hareet, daha öce zyaret ettğ e y otaya ve sıırlamış belrl br omşuluta parçacılarda e y otada olaa doğrudur. Arama uzayıı D boyutlu olduğu abul edlrse, sürüde. elemaı oumu D boyutlu br vetörle ( X ( x1, x 2,..., xd) ) fade edleblr. Bu parçacığı hızı (oum değşm) ye D boyutlu başa br vetörle ( V ( v1, v2,..., vd) ) fade edleblr.. parçacığı zyaret etmş olduğu e y otaı oumu se ( P 1, p2,..., pd) ) vetörüyle gösterleblr. Sürüde e y parçacığı es umarası g le ve terasyo sayısı üst araterlerle fade edlrse, sürü aşağıda delem çfte göre şleeblr: v 1 1 x v 1 cr x ) cr2 1 x v, gd x Burada d = 1, 2,...,D; = 1, 2,..., PS, aralığıdadır ve PS sürüü boyutuu göstermetedr; c poztf br sabttr ve vmeleme sabt olara adladırılır; r 1 ve r 2 [0,1] arasıda seçlmş rasgele sayılardır ve terasyo sayısıı belrtmetedr. İl PSO sürümü yuarıda verle delemler aracılığıyla taımlamataydı. Delemlerde görüleceğ üzere, br parçacığı hızıı otrol edeblece br meazma olmadığıda masmum hız Vmax değer ullaılmataydı. Böylece br parçacığı hızı, bu değer geçemeyeceğe dolayı ço fazla yüselememeteyd. Kotrol parametres algortmaı şleyşe ço öeml rol oyamatadır. Şöyle ; bu parametre değer üçü olması durumuda araştırma uzayı yeterce taraamaze, yüse değerlere se y çözümler yaıda hızla geçlere, o çözümler hmal edlmes söz ousu olmatadır. Sözü edle mesele, öce hız vetörü le çarpılaca br ağırlı değer getrlmesyle çözülmüştür. Böylece PSO u sora sürümlere yuarıda delemler aşağıda şelde taımlamıştır: 1 1 v x ( wv c 1r1 x x 1 v ) c r, 2 2 gd ), x Burada w, eylemszl ağırlığı; c 1, c 2 poztf sabt; χ se w ya alteratf olara hızı sıırlamada ullaıla sıırlama (otrol) parametresr. IV. PSO ABANLI DW-SVD DAMGALAMA Bu çalışmada gelştrle te, optmal parametreler araması ç PSO algortmasıı ullamatadır. Optmze edle parametreler damga ölçeleme fatörlerr (SF). PSO yardımıyla optmze edle ölçeleme fatörler le hem )), (2) (3) 215

4 saydamlı hem de sağlamlı açısıda optmal damgalama sağlamış olmatadır. PSO u uygulamasıda, PSO da her br sıra, problem ç muhtemel br çözümü ya ölçeleme fatörler temsl etmetedr. Başlagıç sürüsü ç var ola başlagıç çözümlere ölçeleme fatörler rasgele dağıtılmış vazyettedr. Gömme şleme yuarıda bahsedle Adım 4 te, ölçeleme fatörler temsl eder ve her br alt bat ç farlı br değer alablmetedr. Farlı damgalama uygulamaları, farlı şaret şleme şlemlere arşı dayaılılı geretreblr. Bu çalışmada öerle damgalama teğ dayaılılığı, lteratürde sıça ullaıla çeştl saldırılarla değerledrlmetedr. Yapıla çalışmada dört aa saldırı türü ullaılmıştır. Bular döme (DN), yee boyutladırma (YB), ortalama fltreleme (OF) ve etleştrme (N). Gelştrle sstem eselğe dolayı bu saldırı türlere yeler eleeblr veya başa tür saldırılarla değştrleblrler. Damgalar, saldırıya uğramış damgalamış resmlerde Bölüm 2 de alatıla metotla çıarılmatadır. İ boyutlu orelasyo değerler orjal resm le damgalamış resm arasıda (corr I =corr(a, A W )) ve orjal damga le çıarılmış damgalar arasıda (corr W =corr(w, W * )) hesaplaır. Elde edle orelasyo değerler, bu değerler üretme ç ullaıla ölçeleme fatörler optmumluğuu aalze ullaılırlar. Çözümü uyguluğu, saldırı soucu elde edle saydamlı (corr I ) ve dayaılılı (corr W ) değerlere göre mmze edlece amaç fosyou; her terasyo ç aşağıda şelde hesaplaır: 1 t t * 1 mas ( corrw (( W, W )) corri ( I, IW 1 f Bu fosyoda f değer. çözüm ç uygulu değer, t se saldırı metodu sayısıı belrtmetedr. Her alt bada br damga gömüldüğü ç corr W değerlere e büyü olaı (mas(corr W )) hesaplamalara dâhl edlmştr. Mmze etme şlem, br durdurma rter sağlaıcaya adar ya da daha öce belrlee br dögü sayısı boyuca yapılacatır. PSO tabalı damgalama teğ şlem adımları aşağıda verlmştr: 1. Sürüde parçacı sayısıı, eylemszl ağırlığıı ve vmeleme sabt belrle. 2. Sürüyü oluştur, parçacıları rasgele olara arama uzayıa dağıt ve başlagıç SF ler elde et. 3. Bu değerlere göre damgayı resme gömme şlem gerçeleştr. Gömme şleme sora orjal resm le damgalamış resm orelâsyouu hesapla. 4. Kullaıla saldırı teler le resme bozma şlem uygula. 5. Saldırıya uğramış resmler her br alt badıda damgaları çıar. Bu çıa damgalar le orjal damgaı orelâsyolarıı hesapla. ) 1 (4) IW ABLO I EYLEMSİZLİK AĞIRLIĞININ (IW) DEĞİŞİMİNİN ANALİZİ. AC=1.2,1.8 corr corr W I PS=16 R RS AV SH Ort ,0.5 Std Ort ,1 Std. 5.77E ,1.2 Ort Std Her br saldırı türü ç, her br alt batta elde edlmş orelâsyolarda masmum olaıı bul. 7. Bu orelasyo değerler ullaara mmze edlece fosyou (f ) değer hesapla. 8. Bulua değer PSO algortmasıa göderere PSO u bu değer ç ürettğ ye ölçeleme fatörler (SF) al. 9. Bu SF ler le 3. adımda devam et. 10. Daha öcede belrlemş herhag br şart sağlaıcaya adar 3-8 adımlarıı terar et. V. DENEYSEL SONUÇLAR Öerle yötem performasıı değerledrme amacıyla Şel 2 de görüle, boyutlarıda Lea (barıdırıcı) ve boyutlarıda Camerama (damga) gr sevye resmler ullaılara br taım deeyler gerçeleştrlmştr. Bu deeyler sırasıda resmlere uygulaa saldırılar sırasıyla; Ortalama fltreleme (33), etleştrme (33), yee ölçeledrme (bcubc: ) ve dödürme (30 ) şeledr. PSO şleme sürüde her br sıra 4 elemada oluşmatadır ve her elema, br alt bada gömüle damgaı ölçeleme fatörüü temsl etmetedr. Optmum br souç elde edeblme ç PSO u parametreler datl br bçmde seçlmelr. Deeyler sırasıda PSO u eylemszl ağırlığı (IW) parametres souca ola ets celemştr. Başlagıç değerler deeysel olara seçldte sora vmeleme sabt (AC) sabt tutulup eylemszl ağırlığı (IW) değştrlere e optmum souç vere değer tespt edlmştr. Bu değerler tespt amacıyla PSO her br değer ç 10 ez çalıştırılmış ve elde edle değerler ablo 1 de verlmştr. abloda değerler, algortmaı 10 ez çalıştırılması soucu oluşa orelasyo değerler (corr I ve corr W ) ortalamasıı fade etmetedr. Ortalamalarla brlte oluşa orelasyo değerler saçılımıı gösterlmes amacıyla stadart sapma değerler de ayı tabloda verlmştr. ablo 1 de de görüleceğ üzere e y soucu vere eylemszl ağırlığı değer 0.5,0.5 vetörü olara tespt edlmştr. İşlem zamaıı artıracağıda dolayı deeyler, sürü boyutu (PS) 16 da yüse değerler ç yapılmamıştır. Souç olara e optmum soucu vere değerler topluluğu AC=1.2, 1.8; IW=0.5,0.5; PS=16 olara belrlemştr. Şel 2(c), PSO le hesaplaa ölçeleme fatörler (0.58,0.01,0.026,0.01) le elde edle damgalamış resm 216

5 ABLO II SABİ SF LER İLE OPİMUM SF LERİN PERFORMANS KARŞILAŞIRMASI. corr I corr W DN YB OF N PSO SF ler Sabt SF ler (a) Barıdırıcı resm (A) (a) Döme (DN) (b) Netleştrme (N) (b) Damga (W) (c) Yee boyutladırma (YB) (d) Ortalama fltreleme (OF) Şel 3. Saldırılar soucu elde edle damgalar (W * ). (c) Damgalamış resm (A W) Şel 2. Barıdırıcı resm, damga ve damgalamış resm göstermetedr. Şel 2 de de görüleceğ üzere damgalamış resm le barıdırıcı resm arasıda far gözle far edlemeyece adar öemszdr. Saldırıya uğramış damgalı resmlerde çıarıla damgalar Şel 3 de verlmştr. Her br resm, 4 ayrı alt bada gömüle damga resmler göstermetedr. Sol üst öşe LL badıda, sağ üst öşe HL badıda, sol alt öşe LH badıda, sağ alt öşe se HH badıda çıarıla damgaları çerr. Şel 4 de se test ç ullaıla saldırılara (JPEG sııştırma ve Gaussa gürültü) arşılı elde edle damgalar görüleblr. Ayı deeyler sabt SF ler çe uygulamış ve oluşa değerler (a) Gaussa gürültü (0.9907) (b) JPEG sııştırma (0.9985) Şel 4. est saldırıları soucu elde edle damgalar ve dört alt batta elde edle damgalarda e ys orelasyo değer ablo 2 de verlmştr. Görüldüğü gb deey soucu elde edle optmum SF ler sabt olara alıa SF lerde daha y orelasyo souçları vermşlerdr. Eğtm aşamasıda saldırılar dışıda öerle te, verm ölçülmes amacıyla adet saldırıya daha maruz bıraılmıştır. Bu test saldırıları soucu elde edle damgalar ve bu damgalara at orelasyo değerler şel 4 te verlmştr. 217

6 VI. SONUÇ Bu çalışmada ölçeleme fatörler PSO tarafıda optmze edle DW-SVD tabalı br damgalama teğ suulmuştur. Öerle yalaşım sabt ölçeleme fatörü ullaa metotlara göre başarılı souçlar vermetedr. Bütü batlara brer tae damga gömüldüğü ç barıdırıcı resme toplamda barıdırıcı resm boyutları adar br damga salamıştır. Bu sayede, farlı saldırılara arşı dayaılı br damgalama yötem elde edlmştr. [18] F. va de Bergh, Partcle Swarm Weght Italzato Multlayer Perceptro Artfcal Neural Networs, I Developmet ad Practce of Artfcal Itellgece echques, pages Durbha, South Afrca, September [19] K. E. Parsopolos ad M.N. Vrahats, Recet approaches to global optmzato problems through Partcle Swarm Optmzato, Kluwer Academc Publshers, [20] F. va de Bergh. A Aalyss of Partcle Swarm Optmzers, PhD thess, Departmet of Computer Scece, Uversty of Pretora, Pretora, South Afrca, İler çalışmalarda, daha üçü boyutlu damga gömme amacıyla veya daha ler sevyel DW deompozsyou gerçeleştrleblr. Ayrıca her br bat ç br ölçeleme fatörü yere çolu-parametrel yötemlerle sstem başarımı artırılablr [15]. KAYNAKLAR [1] F. Hartug, M. Kutter, Multmeda watermarg techques, Proc. IEEE 1999; 87: [2] F.A.P. Pettcolas, R.J. Aderso, M.G. Kuh, Iformato hg A survey, Proceedgs of IEEE 1999; 87: [3] C.C. Chag,.S. Che, L.Z. Chug, A stegaographc method based upo JPEG ad quatzato table modfcato, Iformato Sceces 2002; 141: [4] D.C. Wu, W.H. sa, A stegaographc method for mages by pxelvalue dfferecg, Patter Recogto Letters, 2003; 24: [5] S.C. Chu, J.F. Roddc, Z.M. Lu, J.S. Pa, A dgtal mage watermarg method based o labelled bsectg clusterg algorthm, IEICE ras. Fudametals of Electrocs, Commucatos ad Computer Scece E87-A 2004; 1: [6] Y.H. Yu, C.C. Chag, Y.C. Hu, Hg secret data mages va predctve codg, Patter Recogto 2005; 38: [7] I.J. Cox, J. Kla, F.. Leghto,. Shamoo, Secure spread spectrum watermarg for multmeda, IEEE ras. Image Processg 1997; 6: [8] Y. Wag, J.F. Doherty, R.E. Va Dyc, A wavelet-based watermarg algorthm for owershp verfcato of dgtal mages, IEEE ras. Image Processg 2002; 11: [9] D.C. Lou,.L. Y, Adaptve dgtal watermarg usg fuzzy logc techque, Optcal Egeerg 2002;41: [10] C.S. Sheh, H.C. Huag, F.H. Wag, J.S. Pa, Geetc watermarg based o trasform-doma techques Patter Recogto 2004;37: [11] Y.. Wu, F.Y. Shh, Geetc algorthm based methodology for breag the stegaalytc systems, IEEE ras. Systems, Ma, ad Cyberetcs Part B: Cyberetcs 2006; 36: [12] P. Kumsawat, K. Attatmogcol, A. Sraew, A ew approach for optmzato mage watermarg by usg geetc algorthms, IEEE ras. Sgal Processg 2005;53: [13] P.. Yu, H.H. sa, J.S. L, Dgtal watermarg based o eural etwors for color mages, Sgal Processg 2001; 81: [14] V. I. Gorodets, L. J. Popyac, V. Samolov ad V. A. Sorm, SVDbased Approach to rasparet Embeddg Data to Dgtal Images, Iteratoal Worshop o Mathematcal Methods, Models ad Archtectures for Computer Networ Securty (MMM-ACNS 2001), St. Petersbug, Russa, May 21-23, [15] V. Aslataş, "A Sgular Value Decomposto based Image Watermarg usg Geetc Algorthm", It J Electro Commu (AEU), [16] E. Gac, A.M. Escoglu, "Robust DW-SVD Doma Image Watermarg: Embeddg Data All Frequeces", Proceedgs of the ACM Multmeda ad Securty Worshop 2004, pp , Magdeburg, Germay, September 20-21, [17] J. Keedy ad R. C. Eberhart. Partcle Swarm Optmzato., I Proceedgs of IEEE Iteratoal Coferece o Neural Networs, Volume IV, pages , Perth, Australa, IEEE Servce Ceter, Pscataway, NJ. 218

6. Uygulama. dx < olduğunda ( )

6. Uygulama. dx < olduğunda ( ) . Uygulama Hatırlatma: Rasgele Değşelerde Belee Değer Kavramı br rasgele değşe ve g : R R br osyo olma üzere, ) esl ve g ) ) < olduğuda D ) sürel ve g ) ) d < olduğuda g belee değer der. c R ve br doğal

Detaylı

) ( k = 0,1,2,... ) iterasyon formülü kullanılarak sabit

) ( k = 0,1,2,... ) iterasyon formülü kullanılarak sabit Karadez Te Üverstes Blgsayar Mühedslğ Bölümü 5-6 Güz Yarıyılı Sayısal Çözümleme Ara Sıav Soruları Tarh: Kasım 5 Perşembe Süre: daa. f ( ( + a e fosyouu sabt otası olmadığı bldğe göre, a 'ı alableceğ e

Detaylı

KUKLA DEĞİŞKENLERİN T İSTATİSTİĞİ İLE AYKIRI GÖZLEMLER TESPİT EDİLEMEZ

KUKLA DEĞİŞKENLERİN T İSTATİSTİĞİ İLE AYKIRI GÖZLEMLER TESPİT EDİLEMEZ Eoometr ve İstatst Sayı:5 0-4 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ KUKLA DEĞİŞKENLERİN T İSTATİSTİĞİ İLE AYKIRI GÖZLEMLER TESPİT EDİLEMEZ Arzdar KİRACI* Özet Gücel yazıda,

Detaylı

ÖLÇÜM, ÖLÇÜM HATALARI ve ANLAMLI RAKAMLAR

ÖLÇÜM, ÖLÇÜM HATALARI ve ANLAMLI RAKAMLAR ÖLÇÜM, ÖLÇÜM HATALARI ve ANLAMLI RAKAMLAR Ölçme, her deeysel blm temel oluşturur. Fzk blmde de teorler sıaması ç çeştl deeyler tasarlaır ve bu deeyler sırasıda çok çeştl ölçümler yapılır. Br fzksel celğ

Detaylı

değerine bu matrisin bir girdisi(elemanı,bileşeni) denir. Bir sütundan (satırdan) oluşan bir matrise bir sütun (satır) matrisi denir.

değerine bu matrisin bir girdisi(elemanı,bileşeni) denir. Bir sütundan (satırdan) oluşan bir matrise bir sütun (satır) matrisi denir. Bölüm 2 Matrsler aım 2.1 F br csm, m, brer doğal sayı olsu. a F ( 1,.., m; j 1,..., ) olmak üzere, a11... a1 fadese m satır sütuda oluşa (veya m tpde) br F matrs der. am 1... a m Böyle br matrs daha sade

Detaylı

Bir Alışveriş Merkezinde Hizmet Sektörü Đçin En Kısa Yol Problemi ile Bir Çözüm

Bir Alışveriş Merkezinde Hizmet Sektörü Đçin En Kısa Yol Problemi ile Bir Çözüm Br Alışverş Merkezde Hzmet Sektörü Đç E Kısa Yol Problem le Br Çözüm Pıar Düdar, Mehmet Al Balcı, Zeyep Örs Yorgacıoğlu Ege Üverstes, Matematk Bölümü, Đzmr Yaşar Üverstes, Matematk Bölümü, Đzmr par.dudar@ege.edu.tr,

Detaylı

Örnek A. Benzer tipteki 40 güç kaynağının dayanma süreleri aşağıdaki gibidir. Genişletilmiş frekans tablosu oluşturunuz;

Örnek A. Benzer tipteki 40 güç kaynağının dayanma süreleri aşağıdaki gibidir. Genişletilmiş frekans tablosu oluşturunuz; Öre A. Bezer pe 40 güç ayağıı dayama süreler aşağıda gbdr. Geşlelmş reas ablosu oluşuruuz;, 4,7 3, 3,4 3,3 3, 3,9 4, 3,4 4, 3,8 3,7 3,6 3,8 3,7 3,0,,6 3, 3,,6,9 3, 3,0 3,3 4,3 3, 4, 4,6 3, 3,3 4,4 3,9,9

Detaylı

WEIBULL DAĞILIM PARAMETRELERİNİ BELİRLEME METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

WEIBULL DAĞILIM PARAMETRELERİNİ BELİRLEME METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI VII. Ulusal Temiz Eerji Sempozyumu, UTES 008 7-9 Aralı 008, İstabul WEIBULL DAĞILIM PARAMETRELERİNİ BELİRLEME METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Seyit Ahmet AKDAĞ, Öder GÜLER İstabul Tei Üiversitesi, Eerji

Detaylı

İKİ SEVİYELİ KESİKLİ STOKASTİK TAŞIMA PROBLEMİ BILEVEL DISCRETE STOCHASTIC TRANSPORTATION PROBLEM

İKİ SEVİYELİ KESİKLİ STOKASTİK TAŞIMA PROBLEMİ BILEVEL DISCRETE STOCHASTIC TRANSPORTATION PROBLEM Electroc Joural of Vocatoal Colleges December/Aralı 20 İKİ SEVİYELİ KESİKLİ STOKASTİK TAŞIMA PROBLEMİ Hade GÜNAY AKDEMİR, Fatma TİRYAKİ 2 Özet Bu çalışmada, müşter talepler stoast, özellle esl rassal değşeler

Detaylı

AES S Kutusuna Benzer S Kutuları Üreten Simulatör

AES S Kutusuna Benzer S Kutuları Üreten Simulatör AES S Kutusua Bezer S Kutuları Ürete Smulatör M.Tolga SAKALLI Trakya Üverstes Blgsayar Mühedslğ tolga@trakya.edu.tr Erca BULUŞ Trakya Üverstes Blgsayar Mühedslğ ercab@trakya.edu.tr Adaç ŞAHİN Trakya Üverstes

Detaylı

Fark Denklemlerinin Çözümünde Parametrelerin Değişimi Yöntemi

Fark Denklemlerinin Çözümünde Parametrelerin Değişimi Yöntemi Far Delemler Çzümüde Parametreler Değşm Ytem *Hüsey Koama Saarya Üverstes, Fe-Edebyat Faültes, Matemat Blümü, 587, Saarya Özet: İçersde e az br mertebede,,,, E b solu arları buluduğu osyoel delemlere Far

Detaylı

SABİT-KUTUP YAKLAŞIMI KULLANILARAK TELEKONFERANSTA ODA AKUSTİK EKO YOK ETME

SABİT-KUTUP YAKLAŞIMI KULLANILARAK TELEKONFERANSTA ODA AKUSTİK EKO YOK ETME SABİ-KUUP YAKLAŞIMI KULLAILARAK ELEKOFERASA ODA AKUSİK EKO YOK EME uğba Özge ÖZDİÇ Rıfat HACIOĞLU Eletr-Eletron Mühendslğ Bölümü Mühendsl Faültes Zongulda Karaelmas Ünverstes, 671, Zongulda ozdnc_ozge@hotmal.com

Detaylı

1. KODLAMA KURAMINA GİRİŞ 1

1. KODLAMA KURAMINA GİRİŞ 1 ÖNSÖZ Bu çalışmaı oluşumu esasıda emeğ, blgs ve sosuz desteğyle baa yol göstere değerl hocam Prof. Dr. Erol BALKANAY a; alayışı, desteğ ve atılarıda ötürü değerl hocam Yrd. Doç. Dr. Recep KORKMAZ a teşeürlerm

Detaylı

YER ÖLÇÜLERİ. Yer ölçüleri, verilerin merkezini veya yığılma noktasını belirleyen istatistiklerdir.

YER ÖLÇÜLERİ. Yer ölçüleri, verilerin merkezini veya yığılma noktasını belirleyen istatistiklerdir. YER ÖLÇÜLERİ Yer ölçüler, verler merkez veya yığılma oktasıı belrleye statstklerdr. Grafkler bze verler yığılma oktaları hakkıda ö blg vermede yardımcı olurlar. Acak bu değerler gerçek değerler değldr,

Detaylı

Yığın Hacminin Tahmini İçin Bulanık Doğrusal Regresyon Modelinde Ters Tahmin Metodu

Yığın Hacminin Tahmini İçin Bulanık Doğrusal Regresyon Modelinde Ters Tahmin Metodu S Ü Fe Ed Fa Fe Derg Saı (003) 65-0, KONYA Yığı Hacm Tahm İç Bulaı Doğrusal Regreso Modelde Ters Tahm Metodu Mustafa SEMİZ, Aşır GENÇ Özet: Bu çalışmada ığı hacm tahm ç farlı br alaşım suulmatadır. Yığı

Detaylı

İki veri setinin yapısının karşılaştırılması

İki veri setinin yapısının karşılaştırılması İk ver set yapısıı karşılaştırılması Dağılım: 6,6,6 Ortalama: 6 Medya: 6 Mod: 6 td. apma: 0 Dağılım: 0,6,1 Ortalama: 6 Medya: 6 Mod: çoklu mod td: apma: 6 Amaç: Görüe Ötese Bakablmek Verler değşkelk durumuu

Detaylı

Diferansiyel Gelişim Algoritması İle Tekil Değer Ayrışımına Dayalı Resim Damgalama

Diferansiyel Gelişim Algoritması İle Tekil Değer Ayrışımına Dayalı Resim Damgalama Diferansiyel Gelişim Algoritması İle ekil Değer Ayrışımına Dayalı Resim Damgalama Veysel Aslantas, Ahmet Oz Özet Bu çalışmada diferansiyel gelişim algoritması (DGA) kullanılan, tekil değer ayrışımına (SVD)

Detaylı

ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ ve ÖRNEKLEM GENİŞLİĞİ

ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ ve ÖRNEKLEM GENİŞLİĞİ 03.05.013 ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ ve ÖRNEKLEM GENİŞLİĞİ 1 Nede Örekleme? Öreklemde çalışmak ktlede çalışmakta daha kolaydır. Ktle üzerde çalışmak çok daha masraflı olablr. Çoğu durumda tüm ktleye ulaşmak

Detaylı

Tahmin Edicilerin ve Test Đstatistiklerinin Simülasyon ile Karşılaştırılması

Tahmin Edicilerin ve Test Đstatistiklerinin Simülasyon ile Karşılaştırılması . Ders ĐSTATĐSTĐKTE SĐMÜLASYON Tahm Edcler ve Test Đstatstkler Smülasyo le Karşılaştırılması Đstatstk rasgelelk olgusu çere olay süreç ve sstemler modellemesde özellkle bu modellerde souç çıkarmada ve

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AZALAN BOZULMA ORANINA SAHİP ÜÇ PARAMETRELİ YENİ BİR YAŞAM ZAMAN DAĞILIMI

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AZALAN BOZULMA ORANINA SAHİP ÜÇ PARAMETRELİ YENİ BİR YAŞAM ZAMAN DAĞILIMI T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AZALAN BOZULMA ORANINA SAHİP ÜÇ PARAMETRELİ YENİ BİR YAŞAM ZAMAN DAĞILIMI MUSTAFA ÇAĞATAY KORKMAZ YÜKSEK LİSANS TEZİ İSTATİSTİK ANA BİLİM DALI KONYA, 2

Detaylı

Zaman Gecikmesine Sahip Kesirli Dereceli Belirsiz Sistemler için Kontrolör Tasarımı

Zaman Gecikmesine Sahip Kesirli Dereceli Belirsiz Sistemler için Kontrolör Tasarımı EEB 26 Eletr-Eletro ve Blgsayar Sempozyumu, -3 Mayıs 26, Toat TÜRKİYE Zama Gecmese Sahp Kesrl Derecel Belrsz Sstemler ç Kotrolör Tasarımı Tufa Doğruer, Nusret Ta 2 Eletro ve Otomasyo Bölümü Gazosmapaşa

Detaylı

DALGACIK DÖNÜŞÜMÜ İLE EEG İŞARETLERİNDEN ÇIKARILAN ÖZNİTELİK VEKTÖRLERİ ÜZERİNDE İSTATİSTİKSEL İŞLEMLERİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

DALGACIK DÖNÜŞÜMÜ İLE EEG İŞARETLERİNDEN ÇIKARILAN ÖZNİTELİK VEKTÖRLERİ ÜZERİNDE İSTATİSTİKSEL İŞLEMLERİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ DALGACI DÖNÜŞÜMÜ İLE EEG İŞARETLERİNDEN ÇIARILAN ÖZNİTELİ VETÖRLERİ ÜZERİNDE İSTATİSTİSEL İŞLEMLERİN GERÇELEŞTİRİLMESİ Elf Derya ÜBEYLİ İnan GÜLER TOBB Eonom ve Tenoloj Ünverstes, Mühendsl Faültes, Eletr-Eletron

Detaylı

a IIR süzgeç katsayıları ve N ( M) de = s 1 (3) 3. GÜRÜLTÜ GİDERİMİ UYGULAMASI

a IIR süzgeç katsayıları ve N ( M) de = s 1 (3) 3. GÜRÜLTÜ GİDERİMİ UYGULAMASI Fırat Ünverstes-Elazığ MİTRAL KAPAK İŞARETİ ÜZERİNDEKİ ANATOMİK VE ELEKTRONİK GÜRÜLTÜLERİN ABC ALGORİTMASI İLE TASARLANAN IIR SÜZGEÇLERLE SÜZÜLMESİ N. Karaboğa 1, E. Uzunhsarcıklı, F.Latfoğlu 3, T. Koza

Detaylı

BEKLENEN DEĞER VE VARYANS

BEKLENEN DEĞER VE VARYANS BEKLEE DEĞER VE VARYAS.1. İadel ve adesz öreklemede tüm mümkü örekler.. Beklee değer.3. Varyas.4. İk değşke ortak dağılımı.5. İstatstksel bağımsızlık.6. Tesadüf değşkeler doğrusal kombasyolarıı beklee

Detaylı

Değişkenler Arasındaki İlişkiler Regresyon ve Korelasyon. Dr. Musa KILIÇ

Değişkenler Arasındaki İlişkiler Regresyon ve Korelasyon. Dr. Musa KILIÇ Değşkeler Arasıdak İlşkler Regresyo ve Korelasyo Dr. Musa KILIÇ http://ks.deu.edu.tr/musa.klc 1. Grş Buda öcek bölümlerde celedğmz koular, br tek değşke ç yorumlamalar yapmaya yöelk statstk yötemler üzerde

Detaylı

Yüksek Mertebeden Sistemler İçin Ayrıştırma Temelli Bir Kontrol Yöntemi

Yüksek Mertebeden Sistemler İçin Ayrıştırma Temelli Bir Kontrol Yöntemi Yüksek Mertebede Sstemler İç Ayrıştırma Temell Br Kotrol Yötem Osma Çakıroğlu, Müjde Güzelkaya, İbrahm Eks 3 Kotrol ve Otomasyo Mühedslğ Bölümü Elektrk Elektrok Fakültes İstabul Tekk Üverstes,34369, Maslak,

Detaylı

Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA)

Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) VARYANS ANALİZİ İ örne ortalaması arasında farın önem ontrolü, örne büyülüğüne göre z veya testlernden bryle yapılır. Bu testlerle, den fazla örne ortalamasını brlte test etme ve aralarında farın önem

Detaylı

EMG işaretlerini dalgacık dönüşümü ve bulanık mantık sınıflayıcı kullanarak sınıflama

EMG işaretlerini dalgacık dönüşümü ve bulanık mantık sınıflayıcı kullanarak sınıflama tüdergs/d ühedsl Clt:4, Sayı:3, 5-3 Hazra 005 EMG şaretler dalgacı döüşüü ve blaı atı sııflayıcı llaara sııflaa Yücel KOÇYİĞİT *, Mehet KORÜREK İTÜ Eletr-Eletro Faültes Eletro ve Haberleşe Mühedslğ Bölüü,

Detaylı

Gaunt Katsayılarının Binom Katsayıları Kullanılarak Hesaplanması

Gaunt Katsayılarının Binom Katsayıları Kullanılarak Hesaplanması EN AKÜLTESİ EN DERGİSİ E06 4 9-5 Araştıra Maales Gelş Receved :6/0/06 Kabul Accepted :/0/06 Erha AKIN Selçu Üverstes e aültes z Bölüü Kapüs 450 Koya Türye e-al: ea@selcu.edu.tr Öz: Bu çalışada Gaut atsayıları

Detaylı

D( 4 6 % ) "5 2 ( 0* % 09 ) "5 2

D( 4 6 % ) 5 2 ( 0* % 09 ) 5 2 3 BÖLÜM KAALI SİSEMLEDE EMODİNAMİĞİN I KANUNU I Yasaya giriş Birii bölümde eerjii edilide var veya yo edilemeyeeği vurgulamış, sadee biçim değiştirebileeği belirtilmişti Bu ile deeysel souçlara dayaır

Detaylı

COMPARISON OF PARAMETERIZATION METHODS USED FOR B- SPLINE CURVE INTERPOLATION

COMPARISON OF PARAMETERIZATION METHODS USED FOR B- SPLINE CURVE INTERPOLATION Iteratoal Egeerg, Scece ad Educato Coferece, December 206 COMPARISO OF PARAMETERIZATIO METHODS USED FOR B- SPLIE CURVE ITERPOLATIO Sıtı ÖZTÜRK Kocael Üverstes, Mühedsl Faültes, Eletro ve Haberleşme Mühedslğ

Detaylı

MERKEZİ EĞİLİM ÖLÇÜLERİ

MERKEZİ EĞİLİM ÖLÇÜLERİ MERKEZİ EĞİLİM ÖLÇÜLERİ Gözlee ver düzeleerek çzelgelerle, graklerle suulması çoğu kez yeterl olmaz. Geel durumu yasıtacak br takım ölçülere gereksm vardır. Bu ölçüler verler yalızca özlü br bçmde belrtmekle

Detaylı

denklemini sağlayan tüm x kompleks sayılarını bulunuz. denklemini x = 64 = 2 i şeklinde yazabiliriz. Bu son kompleks sayıları için x = 2iy

denklemini sağlayan tüm x kompleks sayılarını bulunuz. denklemini x = 64 = 2 i şeklinde yazabiliriz. Bu son kompleks sayıları için x = 2iy Ders Sorumlusu: Doç. Dr. Necp ŞİMŞEK Problem. deklem sağlaya tüm kompleks sayılarıı buluu. Çöüm deklem şeklde yaablr. Bu so y kompleks sayıları ç y yaalım. Bu taktrde deklemde, baı y ( ) y elde edlr. Burada

Detaylı

Explanation: Number of bracelets made with 2 blue, 2 identical red and n identical black beads.

Explanation: Number of bracelets made with 2 blue, 2 identical red and n identical black beads. http://oeis.org/a - (,,) Origial wor by Ata Aydi Uslu Hamdi Gota Ozmeese.. Explaatio: Number of bracelets made with blue, idetical red ad idetical blac beads. Usage: Chemistry: CROSSRES: A85 A989 A989

Detaylı

İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi Journal of Advanced Technology Sciences ISSN:2147-3455

İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi Journal of Advanced Technology Sciences ISSN:2147-3455 İler Tekoloj Blmler Dergs Joural of Advaced Techology Sceces ISSN:47-3455 GÜÇ SİSTEMLERİNDE HARMONİKLERİN KRİTİK DEĞERLERE ETKİSİ Yusuf ALAŞAHAN İsmal ERCAN Al ÖZTÜRK 3 Salh TOSUN 4,4 Düzce Üv, Tekoloj

Detaylı

Bir KANUN ve Bir TEOREM. Büyük Sayılar Kanunu

Bir KANUN ve Bir TEOREM. Büyük Sayılar Kanunu Br KANUN ve Br TEOREM Büyük Türkçe Sözlük kau Đg. law Doğa olaylarıı oluş edeler ortaya koya ve gelecektek olayları öcede kestrme olaağı vere bağıtı; Newto kauu, Kepler kauları. (BSTS / Gökblm Termler

Detaylı

Giriş. Değişkenlik Ölçüleri İSTATİSTİK I. Ders 5 Değişkenlik ve Asimetri Ölçüleri. Değişkenlik. X i ve Y i aşağıdaki gibi iki seri verilmiş olsun:

Giriş. Değişkenlik Ölçüleri İSTATİSTİK I. Ders 5 Değişkenlik ve Asimetri Ölçüleri. Değişkenlik. X i ve Y i aşağıdaki gibi iki seri verilmiş olsun: Grş İSTATİSTİK I Ders Değşkelk ve Asmetr Ölçüler Ortalamalar, serler karşılaştırılmasıda her zama yeterl ölçüler değldr. Ayı ortalamayı sahp serler arklı dağılım göstereblrler. Bu edele serler karşılaştırılmasıda,

Detaylı

12. Ders Büyük Sayılar Kanunları. Konuya geçmeden önce DeMoivre-Stirling formülünü ve DeMoivre-Laplace teoremini hatırlayalım. DeMoivre, genel terimi,

12. Ders Büyük Sayılar Kanunları. Konuya geçmeden önce DeMoivre-Stirling formülünü ve DeMoivre-Laplace teoremini hatırlayalım. DeMoivre, genel terimi, . Ders Büyü Sayılar Kauları Kouya geçmede öce DeMoivre-Stirlig formülüü ve DeMoivre-Laplace teoremii hatırlayalım. DeMoivre, geel terimi, a!,,, 3,... e ola dizii yaısa olduğuu göstermiş, aca limitii bulamamış.

Detaylı

REGRESYON VE KORELASYON ANALİZİ

REGRESYON VE KORELASYON ANALİZİ REGRESYON VE KORELASYON ANALİZİ.. Doğrusal İlşler.. Yalı (ast) Regreso... E Küçü Kareler Metodu a) Normal Delemler Çözümü ) Determat metodu c) Orj Kadırma... Regresou Stadart Sapması..3. Regresou Duarlılığı..4.

Detaylı

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN BİLİMLERİ DERGİSİ

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN BİLİMLERİ DERGİSİ DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN BİLİMLERİ DERGİSİ Clt: 2 Sayı: 3 sh 87-02 Ekm 200 VOLTERRA SERİLERİ METODU İLE DOĞRUSAL OLMAYAN SİSTEMLERİN FREKANS BOYUTUNDA ANALİZİ İÇİN NET TABANLI ARAYÜZ TASARIMI (DESIGN

Detaylı

Regresyon ve Korelasyon Analizi. Regresyon Analizi

Regresyon ve Korelasyon Analizi. Regresyon Analizi Regresyo ve Korelasyo Aalz Regresyo Aalz Regresyo Aalz Regresyo aalz, aralarıda sebep-souç lşks bulua k veya daha fazla değşke arasıdak lşky belrlemek ve bu lşky kullaarak o kou le lgl tahmler (estmato)

Detaylı

2q-Konveks Parpoligon Yaklaşımını Kullanarak Kesir Dereceli Affine Belirsizlik Yapısındaki Sistemlerin Nyquist Zarflarının Elde Edilmesi

2q-Konveks Parpoligon Yaklaşımını Kullanarak Kesir Dereceli Affine Belirsizlik Yapısındaki Sistemlerin Nyquist Zarflarının Elde Edilmesi q-koes Parpolgo Yalaşımıı Kullaara Kesr Derecel Affe Belrszl Yapısıda Sstemler Nyqust Zarflarıı lde dlmes Blal Şeol, Celaledd Yeroğlu Blgsayar Mühedslğ Bölümü İöü Üerstes, Malatya blal.seol@ou.edu.tr,

Detaylı

Yayılma (Değişkenlik) Ölçüleri

Yayılma (Değişkenlik) Ölçüleri Yayılma (Değşel) Ölçüler Br ver set taıma yada farlı ver set brbrde ayırt etme ç her zama yalızca yer ölçüler yeterl olmayablr. Dağılımları brbrde ayırt etmede ullaıla ve geellle artmet ortalama etrafıda

Detaylı

1. GAZLARIN DAVRANI I

1. GAZLARIN DAVRANI I . GZLRIN DRNI I İdeal Gazlar ç: lm 0 RT İdeal gazlar ç: RT Hacm() basıçla() değşk sıcaklıklarda değşm ekl.. de gösterlmştr. T >T 8 T T T 3 asıç T 4 T T 5 T 7 T 8 Molar Hacm ekl.. Gerçek br gazı değşk sıcaklıklardak

Detaylı

Bir Telekomünikasyon Probleminin Matematiksel Modellenmesi Üzerine

Bir Telekomünikasyon Probleminin Matematiksel Modellenmesi Üzerine Br Telekomükasyo Problem Matematksel Modellemes Üzere Urfat Nuryev, Murat Erşe Berberler, Mehmet Kurt, Arf Gürsoy, Haka Kutucu 2 Ege Üverstes, Matematk Bölümü, İzmr 2 İzmr Yüksek Tekolo Esttüsü, Matematk

Detaylı

Tanımlayıcı İstatistikler

Tanımlayıcı İstatistikler Taımlayıcı İstatstkler Taımlayıcı İstatstkler br değerler dzs statstksel olarak geel özellkler taımlaya ölçülerdr Taımlayıcı İstatstkler Yer Göstere Ölçüler Yaygılık Ölçüler Yer Göstere Ölçüler Br dağılımı

Detaylı

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ. Müh. Erdinç ÜSTÜAY YÜKSEK LİSANS TEZİ

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ. Müh. Erdinç ÜSTÜAY YÜKSEK LİSANS TEZİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MANEVRA YAPAN HEDEFLERİN KONUM VE KİNEMATİK BİLGİLERİNİ EN İYİ KESTİREN FİLTRELERİN İYİLEŞTİRİLMESİ VE YENİ BİR YAKLAŞIM OLAN ŞABLON FİLTRESİNİN TASARIMI

Detaylı

v = ise v ye spacelike vektör,

v = ise v ye spacelike vektör, D.P.Ü. Fe Bilimleri Estitüsü 1. ayı Mayıs 6 emi-pozitif Ortogoal Matrisler içi Alteratif İi Yötem WO ALERNAIVE MEHOD FOR EMI-POIIVE OROGONAL MARICE B. BÜKCÜ* *Gaziosmapaşa Üiversitesi, Fe-Edebiyat Faültesi,

Detaylı

BURULMALI SİSTEMLER İÇİN GENEL YÜK VEKTÖRLERİ İLE ÇOK MODLU İTME ANALİZİ

BURULMALI SİSTEMLER İÇİN GENEL YÜK VEKTÖRLERİ İLE ÇOK MODLU İTME ANALİZİ . Türye Deprem Mühedslğ ve Ssmoloj Koferası - Em DEÜ İZMİR ÖZET: BURULMALI SİSTEMLER İÇİN GENEL YÜK VEKTÖRLE İLE ÇOK MODLU İTME ANALİZİ K. Kaatsız, F.S. Alıcı ve H. Sucuoğlu Araştırma Görevls, İşaat Müh.

Detaylı

Güvenlik Stokları. Tedarik Zincirlerinde Belirsizlik Yönetimi: Güvenlik Stokları. Güvenlik Stokları Belirlenirken Sorulması gereken sorular

Güvenlik Stokları. Tedarik Zincirlerinde Belirsizlik Yönetimi: Güvenlik Stokları. Güvenlik Stokları Belirlenirken Sorulması gereken sorular Güvenl Stoları Tedar Zncrlernde Belrszl Yönetm: Güvenl Stoları Güvenl Stoğu: Herhang br dönemde, talebn tahmn edlen mtarın üzernde gerçeleşen mtarını arşılama çn elde bulundurulan sto mtarıdır Q Çevrm

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

T.C. SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ T.C. SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ BĠR GRAFIN TERS WIENER ENERJĠSĠ VE TERS WIENER-ESTRADA ĠNDEKSĠ Sez ÇĠZMECĠ YÜKSEK LĠSANS TEZĠ Matemat Aablm Dalı OCAK-0 KONYA Her Haı Salıdır TEZ BĠLDĠRĠMĠ

Detaylı

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems Avalable ole at www.alphaumercjoural.com alphaumerc joural The Joural of Operatos Research, Statstcs, Ecoometrcs ad Maagemet Iformato Systems Receved: December 12, 2017 Accepted: February 02, 2018 Publshed

Detaylı

6. BÖLÜM VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYLARI

6. BÖLÜM VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYLARI 6. BÖLÜM VEKTÖR LARI -BOYUTLU (ÖKLİT) I Taım: Eğer pozitif bir tam sayı ise sıralı -sayı, gerçel sayılar kümesideki adet sayıı (a 1, a 2,, a ) bir dizisidir. Tüm sıralı -sayılarıı kümesi -boyutlu uzay

Detaylı

Tanımlayıcı İstatistikler

Tanımlayıcı İstatistikler Taımlayıcı İstatstler Taımlayıcı İstatstler Br veya brde azla dağılışı arşılaştırma ç ullaıla ve ayrıca öre verlerde hareet le reas dağılışlarıı sayısal olara özetleye değerlere taımlayıcı statstler der.

Detaylı

= k. Aritmetik Ortalama. Tanımlayıcı İstatistikler TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER. Sınıflanmış Seriler İçin Aritmetik Ortalama

= k. Aritmetik Ortalama. Tanımlayıcı İstatistikler TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER. Sınıflanmış Seriler İçin Aritmetik Ortalama TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER Taımlayıcı İstatstkler MERKEZİ EĞİLİM ÖLÇÜLERİ Dr. Mehmet AKSARAYLI D.E.Ü. İ.İ.B.F..B.F. EKONOMETRİ BÖLÜMÜ mehmet.aksarayl aksarayl@deu.edu.tr Yer Ölçüler (Merkez Eğlm Ölçüler)

Detaylı

ŞANS KISITLI STOKASTİK PROGRAMLAMA PROBLEMLERİNİN DETERMİNİSTİK EŞİTLİKLERİ Kumru Didem ATALAY 1, Ayşen APAYDIN 2 ÖZ

ŞANS KISITLI STOKASTİK PROGRAMLAMA PROBLEMLERİNİN DETERMİNİSTİK EŞİTLİKLERİ Kumru Didem ATALAY 1, Ayşen APAYDIN 2 ÖZ ANADOLU ÜNİVERSİTESİ BİLİM VE TEKNOLOJİ DERGİSİ B Teor Blmler ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY B Theoretcal Sceces Clt/Vol.:-Sayı/No: : -8 (0 ŞANS KISITLI STOKASTİK PROGRAMLAMA PROBLEMLERİNİN

Detaylı

Veysel Aslanta, M Do ru

Veysel Aslanta, M Do ru Veysel Aslanta, MDoru, Genetik Algoritma (GA) kullanarak (Singular Value Decomposition - SVD) resim Ç (scaling factors - SFs) kullanarak alues - SVs) metotta, maksimum optimize maksimum saydam da S Anahtar

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GRAFLAR ÜZERİNDE YENİ KIRCHHOFF YAPILARININ TANITILMASI Betül ACAR YÜKSEK LİSANS TEZİ Matemat Aablm Dalı Şubat-0 KONYA Her Haı Salıdır TEZ BİLDİRİMİ Bu

Detaylı

Normal Dağılımlı Bir Yığın a İlişkin İstatistiksel Çıkarım

Normal Dağılımlı Bir Yığın a İlişkin İstatistiksel Çıkarım Normal Dağılımlı Bir Yığı a İlişi İstatistisel Çıarım Bir üretici edi ürüleride, piyasadai 3,5 cm li vidalarda yalıca boyları 3,4 cm ile 3,7 cm aralığıda olaları ullaabilmetedir. Üretici, piyasadai bu

Detaylı

Zaman Skalasında Box-Cox Regresyon Yöntemi

Zaman Skalasında Box-Cox Regresyon Yöntemi Dokuz Eylül Üverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs, Clt:7, Sayı:, Yıl:0, ss.57-70. Zama Skalasıda Bo-Co Regresyo Yötem Atlla Özur İŞÇİ Sbel PAŞALI GÖKTAŞ ATMACA 3 M. Nyaz ÇANKAYA 4 Özet Hata term

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ. q-tomurcuk FONKSİYONU ve q-bezier EĞRİLERİ. Melike SARAÇ MATEMATİK ANABİLİM DALI

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ. q-tomurcuk FONKSİYONU ve q-bezier EĞRİLERİ. Melike SARAÇ MATEMATİK ANABİLİM DALI ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ -TOMURCUK FONKSİYONU ve -BEZIER EĞRİLERİ Mele SARAÇ MATEMATİK ANABİLİM DALI ANKARA 2015 Her haı salıdır ET IK Aara Üverstes Fe Blmler Esttüsü

Detaylı

Bağıl Değerlendirme Sisteminin Simülasyon Yöntemi ile Test Edilmesi: Kilis 7 Aralık Üniversitesi Örneği

Bağıl Değerlendirme Sisteminin Simülasyon Yöntemi ile Test Edilmesi: Kilis 7 Aralık Üniversitesi Örneği Akademk Blşm 11 - III. Akademk Blşm Koferası Bldrler 2-4 Şubat 2011 İöü Üverstes, Malatya Bağıl Değerledrme Sstem Smülasyo Yötem le Test Edlmes: Kls 7 Aralık Üverstes Öreğ Kls 7 Aralık Üverstes, Blgsayar

Detaylı

UZAKTAN ALGILAMA SİSTEMLERİNDE GÖRÜNTÜ FÜZYONU

UZAKTAN ALGILAMA SİSTEMLERİNDE GÖRÜNTÜ FÜZYONU TUFUAB VIII. Tekk Sempozyumu UZAKTAN ALGILAMA SİSTEMLERİNDE GÖRÜNTÜ FÜZYONU Asa ABAS, Murat YAKAR, Nurda BAYKAN Selçuk Üverstes, Mühedslk Mmarlk Fakültes, Koya, Türkye - (yakar, urda@selcuk.edu.tr, asa_hsa@yahoo.com)

Detaylı

İşlenmemiş veri: Sayılabilen yada ölçülebilen niceliklerin gözlemler sonucu elde edildiği hali ile derlendiği bilgiler.

İşlenmemiş veri: Sayılabilen yada ölçülebilen niceliklerin gözlemler sonucu elde edildiği hali ile derlendiği bilgiler. OLASILIK VE İSTATİSTİK DERSLERİ ÖZET NOTLARI İstatistik: verileri toplaması, aalizi, suulması ve yorumlaması ile ilgili ilkeleri ve yötemleri içere ve bu işlemleri souçlarıı probabilite ilkelerie göre

Detaylı

(DERS NOTLARI) Hazırlayan: Prof.Dr. Orhan ÇAKIR. Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Fizik Bölümü

(DERS NOTLARI) Hazırlayan: Prof.Dr. Orhan ÇAKIR. Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Fizik Bölümü FİZ433 FİZİKTE BİLGİSAYAR UYGULAMALARI DERS NOTLARI Hazırlaya: Pro.Dr. Orha ÇAKIR Akara Üverstes, Fe Fakültes, Fzk Bölümü Akara, 7! İÇİNDEKİLER. LİNEER OLMAYAN DENKLEMLERİN KÖKLERİNİN BULUNMASI I/II. LİNEER

Detaylı

çözüm: C=19500 TL n=4 ay t=0,25 I i 1.yol: Senedin iskonto tutarı x TL olsun. Bu durumda senedin peşin değeri: P C I (19500 x) TL olarak alınabilir.

çözüm: C=19500 TL n=4 ay t=0,25 I i 1.yol: Senedin iskonto tutarı x TL olsun. Bu durumda senedin peşin değeri: P C I (19500 x) TL olarak alınabilir. 1 6)Kred değer 19500 TL ola br seet vadese 4 ay kala, yıllık %25 skoto oraı üzerde br bakaya skoto ettrlyor. Hesaplamada ç skoto metodu kullaıldığıa göre, seed skoto tutarı kaç TL dr? C=19500 TL =4 ay

Detaylı

MIT Açık Ders Malzemeleri Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için

MIT Açık Ders Malzemeleri  Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için MIT Açı Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu Bu materyallerde alıtı yapma veya Kullaım Koşulları haıda bilgi alma içi http://ocw.mit.edu/terms veya http://www.aciders.org.tr adresii ziyaret ediiz. 18.102

Detaylı

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ Blezl Asero Geeratörü Gerlm ve Freasıı Deetm ç Yapay Sr Ağı Tabalı Br Aıllı Deetleyc Tasarımı ve Uygulaması Araştırma Altyapı Projes Kes Souç Raporu ARAŞTIRMA

Detaylı

BÖLÜM II. Asal Sayılar. p ab ise p a veya p b dir.

BÖLÜM II. Asal Sayılar. p ab ise p a veya p b dir. BÖLÜM II Asal Sayılar Taım. p > tam sayısıı de ve ediside başa bölei yosa bu sayıya asal sayı deir. de büyü asal olmaya sayılara da bileşi sayı deir. Teorem. Eğer p bir asal sayı ve p ab ise p a veya p

Detaylı

BAZI YARIGRUP AİLELERİ ve YAPILARI İÇİN SONLULUK KOŞULLARI ve ETKİNLİK *

BAZI YARIGRUP AİLELERİ ve YAPILARI İÇİN SONLULUK KOŞULLARI ve ETKİNLİK * BAZI YARIGRUP AİLELERİ ve YAPILARI İÇİN SONLULUK KOŞULLARI ve ETKİNLİK * Fteess Codtos For Soe Segroup Fales ad Costructos ad Effcecy Basr ÇALIŞKAN Mateatk Aabl Dalı Hayrullah AYIK Mateatk Aabl Dalı ÖZET

Detaylı

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI Bezetimi e öemli faydalarıda birisi, uygulamaya koymada öce alteratifleri karşılaştırmaı mümkü olmasıdır. Alteratifler; Fabrika yerleşim tasarımları Alteratif üretim

Detaylı

Quality Planning and Control

Quality Planning and Control Qualty Plag ad Cotrol END 3618 KALİTE PLANLAMA VE KONTROL Prof. Dr. Mehmet ÇAKMAKÇI Dokuz Eylül Üverstes Edüstr Mühedslğ Aablm Dalı 1 Qualty Maagemet İstatstksel Proses Kotrol Kotrol Kartları 2 END 3618

Detaylı

16. Dörtgen plak eleman

16. Dörtgen plak eleman 16. Ddörtgen pla eleman 16. Dörtgen pla eleman Kalınlığı dğer boyutlarına göre üçü ve düzlemne d yü etsnde olan düzlem taşıyıcı ssteme pla denr. Yapıların döşemeler, sıvı deposu yan duvarları ve öprü plaları

Detaylı

Elektrik&Elektronik Müh. Böl. İşaret İşleme Uygulamaları Deney 2

Elektrik&Elektronik Müh. Böl. İşaret İşleme Uygulamaları Deney 2 Ayrı Sistemler Eletri&Eletroi Mü. Böl. İşaret İşleme Uygulamaları Deey 2 Prof. Dr. Aydı Aa Dr. Erol Öe Baatti Karaaya Koray Sistemleri Özellileri 1. Doğrusallı Liearity: y a ay Ölçeleme scalig, a armaşı

Detaylı

Ridge Regresyonda M Tahmin Edicilerinin Kullanımı Üzerine Bir Uygulama 1

Ridge Regresyonda M Tahmin Edicilerinin Kullanımı Üzerine Bir Uygulama 1 Douz Eylül Üverstes İtsad ve İdar Blmler Faültes Dergs, Clt:6, Sayı:, Yıl:0, ss.67-77. Rdge Regresyoda Tahm Edcler Kullaımı Üzere Br Uygulama Hatce ŞAKAR Özlem ALPU 3 Erem ALTAN 4 Özet Bu çalışmada y yöüde

Detaylı

TÜREV DEĞERLERİNİ İÇEREN RASYONEL İNTERPOLASYON YÖNTEMLERİ VE UYGULAMALARI. Bayram Ali İBRAHİMOĞLU* & Mustafa BAYRAM**

TÜREV DEĞERLERİNİ İÇEREN RASYONEL İNTERPOLASYON YÖNTEMLERİ VE UYGULAMALARI. Bayram Ali İBRAHİMOĞLU* & Mustafa BAYRAM** D.P.Ü. Fe Blmler Esttüsü 6. Sayı Eylül 8 Türev Değerler İçere Rasyoel İterpolasyo Yötemler ve Uygulamaları TÜREV DEĞERLERİNİ İÇEREN RASYONEL İNTERPOLASYON YÖNTEMLERİ VE UYGULAMALARI Bayram Al İBRAHİMOĞLU*

Detaylı

Cezalandırılmış Eğrisel Çizgi Regresyonunda Karışık Doğrusal Model Yaklaşımı. Linear Mixed Model Approach in Penalized Spline Regression

Cezalandırılmış Eğrisel Çizgi Regresyonunda Karışık Doğrusal Model Yaklaşımı. Linear Mixed Model Approach in Penalized Spline Regression üra S., otamış Ö. Cezaladırılmış Eğrsel Çzg Regresyoda Karışı Doğrsal Model Yalaşımı Semra üra,*, Öz otamış Hacettepe Üverstes, İstatst Bölümü, Beytepe/ANKARA Özet B çalışmada cezaladırılmış eğrsel çzg

Detaylı

Tanımlayıcı İstatistikler (Descriptive Statistics) Dr. Musa KILIÇ

Tanımlayıcı İstatistikler (Descriptive Statistics) Dr. Musa KILIÇ Taımlayıcı İstatstkler (Descrptve Statstcs) Dr. Musa KILIÇ TANIMLAYICI ÖRNEK İSTATİSTİKLERİ YER ÖLÇÜLERİ (Frekas dağılışıı abss eksedek durumuu belrtr.) DEĞİŞİM ÖLÇÜLERİ ( Frekas dağılışıı şekl belrtr.).

Detaylı

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI µ µ içi Güve Aralığı ALTERNATİF İTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMAI Bezetimi e öemli faydalarıda birisi, uygulamaya koymada öce alteratifleri karşılaştırmaı mümkü olmasıdır. Alteratifler; Fabrika yerleşim tasarımları

Detaylı

MOD SÜPERPOZİSYONU İLE ZAMAN TANIM ALANINDA ÇÖZÜM

MOD SÜPERPOZİSYONU İLE ZAMAN TANIM ALANINDA ÇÖZÜM Nur ÖZHENEKCİ O SÜPERPOZİSYONU İLE ZAAN ANI ALANINA ÇÖZÜ Aşağıda açılanaca olan ortogonall özelllernn sağlandığı yapılar çn, zaman tanım alanında çözüm, her mod çn ayrı ayrı yapılıp daha sonra bu modal

Detaylı

Bölüm 3. Tanımlayıcı İstatistikler. Tanımlayıcı İstatistikler. Tanımlayıcı İstatistikler. Yer Ölçüleri

Bölüm 3. Tanımlayıcı İstatistikler. Tanımlayıcı İstatistikler. Tanımlayıcı İstatistikler. Yer Ölçüleri 0.0.06 Taımlayıcı İstatstler Bölüm 3 Taımlayıcı İstatstler Br ver set taıma veya brde azla ver set arşılaştırma ç ullaıla ve ayrıca öre verlerde hareet le reas dağılışlarıı sayısal olara özetleye değerlere

Detaylı

İstatistik Araştırma Dergisi, Cilt: 02, No: 02, Sayfa: , 2003.

İstatistik Araştırma Dergisi, Cilt: 02, No: 02, Sayfa: , 2003. İstatst Araştırma Dergs, Clt: 0, No: 0, Sayfa: 03-7, 003. İstatstsel Parametre Kestrm Teler Webull Dağılımıı Parametreler Hesaplamasıda Kullaımı Ve Deprem Verler Webull Dağılımıa Uygulaması Veysel YILMAZ

Detaylı

ELASTİK DAVRANIŞ SPEKTRUMUNUN YAPAY SİNİR AĞI YAKLAŞIMI İLE TAHMİNİ

ELASTİK DAVRANIŞ SPEKTRUMUNUN YAPAY SİNİR AĞI YAKLAŞIMI İLE TAHMİNİ ELASTİK DAVRANIŞ SPEKTRUMUNUN YAPAY SİNİR AĞI YAKLAŞIMI İLE TAHMİNİ ÖZET: E.Ç. Kademir-Mazaoğlu 1 ve Ç. Kademir-Çavaş 1 Yardımcı Doçet, İşaat Müh. Bölümü, Uşa Üiversitesi Doçet, Bilgisayar Bil. Bölümü,

Detaylı

biliniyordu: Eğer 2 a 1 bir asal sayıysa, o zaman S = 2 a 1 (2 a 1) yetkin bir sayıdır. Bunu toplayalım: O halde

biliniyordu: Eğer 2 a 1 bir asal sayıysa, o zaman S = 2 a 1 (2 a 1) yetkin bir sayıdır. Bunu toplayalım: O halde SAYILAR DÜNYASINDA GEZİNTİLER H. Turgay Kaptaoğlu Bu yazıda deri teorilere imede sayıları çoğulula da tamsayıları ilgiç özellileride bahsedeceğiz. Bu özellileri hiçbiri yei değil; yüzyıllar, hatta biyıllar

Detaylı

Tuğba SARAÇ Yük. Endüstri Mühendisi TAI, Ankara tsarac@tai.com.tr. Özet. 1. Giriş. 2. Gözden Geçirmeler. Abstract

Tuğba SARAÇ Yük. Endüstri Mühendisi TAI, Ankara tsarac@tai.com.tr. Özet. 1. Giriş. 2. Gözden Geçirmeler. Abstract YKGS2008: Yazılım Kaltes ve Yazılım Gelştrme Araçları 2008 (9-0 ekm 2008, İstabul) Yazılım Ürü Gözde Geçrmeler Öem, Hazırlık Sürec ve Br Uygulama Öreğ The Importace of the Software Product Revews, Preparato

Detaylı

RANKI 2 OLAN SERBEST LIE CEBİRLERİNİN OTOMORFİZM GRUPLARININ SUNUMLARI 1 Reports Of Free Groups Otomorfizm Rank 2 Lie Algebras

RANKI 2 OLAN SERBEST LIE CEBİRLERİNİN OTOMORFİZM GRUPLARININ SUNUMLARI 1 Reports Of Free Groups Otomorfizm Rank 2 Lie Algebras RANKI OLAN SERBEST LIE CEBİRLERİNİN OTOMORFİZM GRUPLARININ SUNUMLARI Reports Of Free Groups Otomorfzm Rak Le Algebras Özge ÖZTEKİN Matematk Aa Blm Dalı Name EKİCİ Matematk Aa Blm Dalı ÖZET Bu çalışmada,

Detaylı

POLİNOMLARDA İNDİRGENEBİLİRLİK. Derleyen Osman EKİZ Eskişehir Fatih Fen Lisesi 1. GİRİŞ

POLİNOMLARDA İNDİRGENEBİLİRLİK. Derleyen Osman EKİZ Eskişehir Fatih Fen Lisesi 1. GİRİŞ POLİNOMLARDA İNDİRGENEBİLİRLİK Derleye Osma EKİZ Eskişehir Fatih Fe Lisesi. GİRİŞ Poliomları idirgeebilmesi poliomları sıfırlarıı bulmada oldukça öemlidir. Şimdi poliomları idirgeebilmesi ile ilgili bazı

Detaylı

[ ]{} []{} []{} [ ]{} g

[ ]{} []{} []{} [ ]{} g ZAMAN TANIM ALANINDA ÇÖZÜM Yapı özellilerii ortogoalli şartlarıı sağlaaası duruuda, diferasiel hareet delei doğruda üeri ötelerle çözülebilir Depre etisi altıdai ço atlı apılara ugulaa üzere ii arı üeri

Detaylı

DOKULARIN ELEKTROMAGNETİK KAYNAKLAR KULLANILARAK ISITILMASI VE TEDAVİSİ HİPERTERMİYA

DOKULARIN ELEKTROMAGNETİK KAYNAKLAR KULLANILARAK ISITILMASI VE TEDAVİSİ HİPERTERMİYA İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKULARIN ELEKTROMAGNETİK KAYNAKLAR KULLANILARAK ISITILMASI VE TEDAVİSİ HİPERTERMİYA YÜKSEK LİSANS TEZİ Müh. Serap ÇEKLİ Aa Blm Dalı: Eletro ve Haberleşme

Detaylı

YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI III. Dinamik Programlama. Örnek 3: Tıbbi Müdahale Ekiplerinin Ülkelere Dağıtımı

YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI III. Dinamik Programlama. Örnek 3: Tıbbi Müdahale Ekiplerinin Ülkelere Dağıtımı YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI III Hafta Determstk Damk Programlama (devam) Damk Programlama Geçe derste küçük ölçekl problemler damk programlamayla yelemel olarak asıl çözüldüğüü gördük. Bu derste, öreklere devam

Detaylı

İstatistik ve Olasılık

İstatistik ve Olasılık İstatistik ve Olasılık Ders 3: MERKEZİ EĞİLİM VE DAĞILMA ÖLÇÜLERİ Prof. Dr. İrfa KAYMAZ Taım Araştırma souçlarıı açıklamasıda frekas tablosu ve poligou isteile bilgiyi her zama sağlamayabilir. Verileri

Detaylı

ELECO '2012 Elektrik - Elektronik ve Bilgisayar Mühendisliği Sempozyumu, 29 Kasım - 01 Aralık 2012, Bursa

ELECO '2012 Elektrik - Elektronik ve Bilgisayar Mühendisliği Sempozyumu, 29 Kasım - 01 Aralık 2012, Bursa ELECO '1 Elektrk - Elektrok ve Blgsayar Mühedslğ Sempozyumu, 9 Kasım - 1 Aralık 1, Bursa Zıt koumlu Yerçekmsel Arama Algortmasıı Termk Üretm Brmlerde Oluşa Emsyo Kısıtlı Ekoomk Güç Dağıtım Problemlere

Detaylı

KONVEKS OLMAYAN ÇOK KRİTERLİ OPTİMİZASYON ve PORTFÖY SEÇİMİ PROBLEMİ

KONVEKS OLMAYAN ÇOK KRİTERLİ OPTİMİZASYON ve PORTFÖY SEÇİMİ PROBLEMİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ KONVEKS OLMAYAN ÇOK KRİTERLİ OPTİMİZASYON ve PORTFÖY SEÇİMİ PROBLEMİ İstatstç Gülder KEMALBAY F.B.E İstatst Aablm Dalı da Hazırlaa YÜKSEK LİSANS TEZİ

Detaylı

Gibi faktörlerin alt kümlerindeki kritik faktörler (mali ve operasyonel) dikkate alınarak her bir yöntem için ayrı ayrı olmak üzere ;

Gibi faktörlerin alt kümlerindeki kritik faktörler (mali ve operasyonel) dikkate alınarak her bir yöntem için ayrı ayrı olmak üzere ; KULLANILACAK SOFTWARE: AVRA a) Geel Açılama Uzmaları özel değerledirmeleri ve firmaları prestijleri temel olmala beraber, dereceledirme çalışmalarımızda, eoomi ve matemati bilimlerii birlite ürettiği teorilerde

Detaylı

NİÇİN ÖRNEKLEME YAPILIR?

NİÇİN ÖRNEKLEME YAPILIR? İÇİ ÖREKEME YAPIIR? Zama Kısıdı Maliyeti Azaltma Hata Oraıı Azaltma Souca Ulaşma Hızı Doç.Dr. Ali Kemal ŞEHİRİOĞU Araş.Gör. Efe SARIBAY Örekleme Teorisi kousuu içide, Örekleme Tipleri populasyoda örek

Detaylı

HOMOJEN OLMAYAN VARYANS VARSAYIMI ALTINDA ORTALAMALARIN EŞİTLİĞİ İÇİN BAZI TEST İSTATİSTİKLERİ VE KARŞILAŞTIRMALARI Esra YİĞİT 1, Hamza GAMGAM 1 ÖZ

HOMOJEN OLMAYAN VARYANS VARSAYIMI ALTINDA ORTALAMALARIN EŞİTLİĞİ İÇİN BAZI TEST İSTATİSTİKLERİ VE KARŞILAŞTIRMALARI Esra YİĞİT 1, Hamza GAMGAM 1 ÖZ ANADOLU ÜNİVERİTEİ BİLİM VE TEKNOLOJİ DERGİİ B Teor Blmler ANADOLU UNIVERITY JOURNAL OF CIENCE AND TECHNOLOGY B Theoretcal ceces Clt/Vol.:-ayı/No: : 57-7 (0) HOMOJEN OLMAYAN VARYAN VARAYIMI ALTINDA ORTALAMALARIN

Detaylı

ELECO '2012 Elektrik - Elektronik ve Bilgisayar Mühendisliği Sempozyumu, 29 Kasım - 01 Aralık 2012, Bursa

ELECO '2012 Elektrik - Elektronik ve Bilgisayar Mühendisliği Sempozyumu, 29 Kasım - 01 Aralık 2012, Bursa ELECO '1 Elektrk - Elektrok ve Blgsayar Mühedslğ Sempozyumu, 9 Kasım - 1 Aralık 1, Bursa Artırma/Azaltma Lmtl ve Yasak İşletm Bölgel Ekoomk Güç Dağıtımı Problemler Yerçekmsel Arama Algortması le Çözümü

Detaylı

HĐPERSTATĐK SĐSTEMLER

HĐPERSTATĐK SĐSTEMLER HĐPERSTATĐK SĐSTELER Taım: Bütü kest zorları, şekldeğştrmeler ve yerdeğştrmeler belrlemes ç dege deklemler yeterl olmadığı sstemlere hperstatk sstemler der. Hperstatk sstemler hesabı ç, a) Dege deklemlere,

Detaylı

İstatistik ve Olasılık

İstatistik ve Olasılık İstatistik ve Olasılık Ders 3: MERKEZİ EĞİLİM VE DAĞILMA ÖLÇÜLERİ Prof. Dr. İrfa KAYMAZ Taım Araştırma souçlarıı açıklamasıda frekas tablosu ve poligou isteile bilgiyi her zama sağlamayabilir. Verileri

Detaylı

Parametrik Olmayan İstatistik Çözümlü Sorular - 2

Parametrik Olmayan İstatistik Çözümlü Sorular - 2 Parametrk Olmaya İstatstk Çözümlü Sorular - Soru Böbrek hastalarıa at Kreat (KRT) değerlere lşk br araştırma yapılmak stemektedr. Buu ç rasgele seçle hastaya at Kreat değerler aşağıdak gb elde edlmştr

Detaylı