GELİŞİM PLANI ÇALIŞMALARI

Transkript

1 T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ GELİŞİM PLANLAMA KURULU SEKRETERLİĞİ GELİŞİM PLANI ÇALIŞMALARI ARALIK 2002 BURSA

2 İÇİNDEKİLER Araştõrma Geliştirme Alt Kurulu Raporu ve Güçlülük Zayõflõk Analizi...1 Öğretim Alt Kurulu Raporu ve Güçlülük Zayõflõk Analizi... Finansal Yapõ Alt Kurulu Raporu ve Güçlülük Zayõflõk Analizi... Uluslararasõ İlişkiler Alt Kurulu Raporu ve Güçlülük Zayõflõk Analizi... İnsan Kaynaklarõ Alt Kurulu Raporu ve Güçlülük Zayõflõk Analizi... Fiziki Alan ve Kampüs Alt Kurulu Raporu ve Güçlülük Zayõflõk Analizi... Toplumla İletişim ve Bütünleşme Alt Kurulu Raporu ve Güçlülük Zayõflõk Analizi...

3 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ GELİŞİM PLANLAMA KURULU ARAŞTIRMA ALT KOMİSYONU STRATEJİK PLANLAMA ÇALIŞMA RAPORU Bilimsel Araştõrmalarõn ve Yayõnlarõn Kurumsal Gelişim Planõ : Güçlülük, Zayõflõk, Fõrsat ve Tehditler Prof. Dr. Aytaç Yalçõner UÜ Fen- Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail H. Ulus UÜ Tõp Fakültesi Öğretim Üyesi, Türkiye Bilimler Akademisi Asli Üyesi Prof Dr. Şevki Coşkun UÜ Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi

4

5 1. Güçlülük : Yönetsel iradenin varlõğõ: Bugünkü yasal yapõ, anlayõş ve kültür içinde üniversite içinde planlanan bir eylemde başarõ ve başarõsõzlõkta en önemli ve belirleyici etken bu konuda yönetsel iradenin durumudur. Yönetsel irade varlõğõ ve güçlülüğü başarõ için olmazsa olmaz durumundadõr. Üniversitemizin bugünkü yönetiminde araştõrmalarõn ve bilimsel yayõnlarõn arttõrõlmasõ ve kalitenin yükseltilmesi konusunda çok yüksek bir kararlõlõk ve yönetsel irade bulunmaktadõr. Buna delil olarak, araştõrmalarõnõ citation index dergilerinde yayõnlayan öğretim üyelerine verilen maddi ödüller, akademik yükseltme kriterlerinde aranan yayõn şartlarõ ve üniversitemizin öz kaynaklarõndan araştõrma fonuna % 10 gibi önemli bir payõn ayrõlmasõ gösterilebilir. Araştõrmacõ sayõsõ: Üniversitemizin potansiyel araştõrmacõ kadrosu yeterlidir. Yayõn yapma potansiyeli yüksek olan öğretim üyesi oranõn yüksekliği. Üniversitemizin toplam akademik kadrosunu, içinde Tõp, Fen-Edebiyat, Ziraat, Mühendislik ve Mimarlõk ve Veteriner Fakültesi gibi araştõrma ve yayõn yapma potansiyeli geleneksel olarak daha yüksek olduğu bilinen öğretim üyesi kadrosunun çoğunluğu ( yaklaşõk olarak mevcut kadronun ¾ ünü ) oluşturmasõ. Öğretim üyeliğine yükseltilme kriterlerinde araştõrmaya ağõrlõk verilmesi: Akademik yükseltmelerde araştõrma ve yayõnlarõn esas alõnmasõ ve bu konuda aranan asgari kriterlerin yüksek tutulmasõ akademik unvan peşindeki genç araştõrmacõlar için çok güçlü bir motivasyon kaynağõ oluşturmaktadõr. Üniversitemizde bu yönde uygulanmakta olan bir yönergenin bulunmasõ önemlidir. Bilgiye erişim alt yapõsõnõn varlõğõ : Araştõrmalar ve yayõn için mevcut bilgiye erişim en önemli unsurdur. Üniversitemizde özellikle son 1-2 yõl içinde bu yönde çok önemli adõmlar atõlmõştõr. Bu yöndeki çalõşmalar olumlu yönde gelişmektedir. Araştõrma finansal alt yapõsõnõn güçlülüğü: Üniversitemizin döner sermayesinden ve devlet bütçesinden gelen kaynaklarda son yõllarda büyük artõşlar olmuştur. Geniş kampus alanõ: Bazõ fakülte ve bölümlerimizin araştõrma yapmak için ihtiyaç duyacaklarõ uygun alt yapõ ve olanaklara sahip geniş fiziki alanlar üniversitemiz bünyesinde bulunmaktadõr. Bölgesinde güçlü bir sanayinin bulunmasõ: Araştõrma ve yayõn çalõşmalarõ için bölgenin sanayileşme durumu araştõrma-geliştirme gereksinimleri nedeni ile önemlidir. Üniversitenin yerleşik olduğu bölgemiz, Türkiye de otomotiv, tekstil, metal ve gõda sanayinin en geliştiği bölgedir. Yörenin ekolojik zenginliği : Bölgemizin ekolojik açõdan zengin olmasõ, bazõ fakülte ve bölümlere polikültür çalõşmalarõ yapma olanağõ sağlamaktadõr. -3-

6 Bölgesinde tarõm ve hayvancõlõğõn gelişmiş olmasõ : Bölgemizde uygulanan tarõm ve hayvancõlõk; çeşitlilik, bilinçlilik ve modernizasyon açõsõndan oldukça iyi düzeydedir. Araştõrma Merkezlerinin Varlõğõ : Üniversitemiz bünyesinde çok sayõda araştõrma ve uygulama merkezi bulunmaktadõr. Bunlarõn bir çoğunda önemli eksiklikler bulunmasõna rağmen, Tõp Fakültesi Sağlõk, Uygulama ve Araştõrma Merkezi olanaklarõ tatminkar düzeydedir. 2. Zayõflõk : Araştõrma alt yapõsõ yetersizlikleri : Üniversitemizin bir çok biriminde yüksek kalitede araştõrma yapmak için gerekli modern donanõm yoktur ve mevcutlar teknolojik açõdan eskidir. Akademik yükselmesini tamamlamõş öğretim üyelerinin araştõrmaya ilgisinin azalmasõ: Akademik yükseltmelerde araştõrma-yayõn kriterlerinin öncelikli tutulmasõ nedeni ile araştõrma-yayõn motivasyonu akademik ünvan kazanma durumundaki öğretim üyelerinde yüksektir. Bu yüksek motivasyon akademik ünvanlarõn kazanõlmasõndan sonra her geçen yõl zayõflamaktadõr. Akademik yükselmesini tamamlamõş öğretim üyelerinin toplam öğretim üyesi sayõsõnõn yarõsõna yakõn olmasõ: Öğretim üyesi kadromuzun yarõsõna yakõn bir kõsmõ akademik ünvanlarõnõ tamamlamõşlardõr. Bu durum motivasyon zayõflamasõ yaratmaktadõr. Akademik yükselmesini tamamlamõş öğretim üyelerinin araştõrma dõşõ çalõşmalara eğilimlerinin artmasõ: Akademik yükselmesini tamamlamõş öğretim üyelerinde zamanlarõnõ araştõrma dõşõ çalõşmalara (özel hasta bakõmõ, konsültasyonluk, yöneticilik, ders, ikinci öğretim, özel şirketlere danõşmanlõk gibi) daha çok ayõrmaktadõrlar. Kuruluş ve gelişme yõllarõnda araştõrmanõn öncelikli hedefler arasõnda haklõ olarak yer alamamasõ nedeniyle mevcut öğretim üyesi kadrosun çoğunluğunda araştõrma yapma alõşkanlõğõnõn zayõflõğõ: Araştõrma ve yayõn üniversitemizin öncelikleri arasõnda yer almamõştõr. Mevcut öğretim üyesi kadrosunun çoğunluğunda bu nedenle yeterli bir araştõrma ve yayõn yapma alõşkanlõğõ yerleşmemiştir. Araştõrma dõşõ faaliyet - ders yükü hizmet fazlalõğõ : Bazõ fakülte ve bölümlerde (özellikle ikinci öğretim uygulananlarda) öğretim üyesi başõna düşen ders sayõsõ çok fazla olmakta ve araştõrma yapmak için yeterli zaman kalmamaktadõr. Tõp Fakültesinde araştõrma için ayrõlabilecek zamanõn büyük çoğunluğu hizmet için harcanmaktadõr. 3. Fõrsatlar : Avrupa Birliği ile ilişkilerde beklenen olumlu gelişmelerin, Avrupa Birliği fonlarõnõn daha iyi tanõnma ve daha kolay yararlanma olanaklarõ yaratmasõ: 12-4-

7 Aralõk 2002 tarihinde yapõlacak toplantõlarda Türkiye ye Avrupa Birliğine giriş bakõmõndan müzakere tarihi verilme olasõlõğõ az da olsa vardõr. Bu yönde olumlu bir gelişme, AB araştõrma fonlarõnõn öğretim üyelerimiz tarafõndan daha iyi tanõnmasõna, bu fonlardan daha kolay ve katõlõmcõ bir şekilde yararlanõlmasõna ve AB ülkeleri araştõrõcõlarõ ile ortak projeler geliştirilmesine olanak yaratacaktõr. 4. Tehditler / Kõsõtlar : Ülke ekonomisindeki olasõ değişikliklerin araştõrma fonu kaynaklarõnõ daraltmasõ: Stratejik plan dönemi içerisinde ekonomik önceliklerin değişmesi ve buna bağlõ olarak araştõrma için kaynak yaratan yasal yapõda değişiklikler ve kayõplar oluşmasõ ihtimal dahilindedir. 5. Hedefler : Araştõrma ve yayõnlarda sayõsal artõş sağlamak ve ülke çapõnda sõralamada yükselmek: Uludağ Üniversitesi nin son 3 yõllõk yayõn (citation indexlerde yer alan ) sayõsõ ortalama 100 yayõn/yõl ya da 0,129 yayõn/öğretim üyesidir. Bu yönden üniversiteler sõralamasõndaki yerimiz en sonlardadõr. Birinci hedefimiz araştõrma ve yayõn çalõşmalarõnõ arttõrarak sõralamadaki yerimizi her yõl en az iki basamak yükseltmek olmalõdõr. Bu amaçla yayõn sayõmõzõ 2003 yõlõnda yayõn/yõl a, 2004 yõlõnda yayõn/yõl a, 2005 yõlõnda yayõn/yõl a ve dolayõsõ ile 0,30 yayõn/öğretim üyesi ne çõkarmak olmalõdõr. Araştõrma ve Yayõnlarda kaliteyi yükseltmek: Gelecek 5 yõl içinde sayõsal artõşõ ile birlikte yayõn kalitesinde de yükselme sağlanmalõdõr. Artõşlar kalite düşmesi yaratmamalõdõr. -5-

8 İlgili Birim : Uludağ Üniversitesi İlgili Alan : Araştõrma Fõrsatlarõ yakalamada ve kurumsal gelişimi garantilemede HEDEFLER 1- Araştõrma ve yayõn sayõsõnõn yükseltilmesi 2003 yõlõnda yayõn 2004 yõlõnda yayõn 2005 yõlõnda yayõn (0,30 yayõn / öğret. Üyesi ) 2- Yayõn kalitesinin arttõrõlmasõ 3- Sanayinin üniversiteden talep ettiği araştõrma sayõsõnõn arttõrõlmasõ. Hedeflere ulaşmada başlatõlmasõ gereken FAALİYETLER, atõlmasõ gereken ADIMLAR, kullanõlacak ARAÇLAR 1- Araştõrmaya önem verildiğinin en üst düzeyde, her fõrsatta ve güçlü şekilde vurgulanmasõ 2- Araştõrma ve yayõnõn üniversitenin öncelikli ve temel görevi olduğu bilincinin yaygõnlaştõrõlmasõ 3- Araştõrma ve yayõnlarõn üniversite içinde duyurulmasõ 4- Araştõrma alt yapõsõnõn geliştirilmesi, ünite yapõsõna geçilmesi 5- Araştõrmaya ayrõlan fonlarõn arttõrõlmasõ. 6- Araştõrmaya ayrõlan fonlarõn yayõna dönüşümünü sağlayacak özendirici ve yönlendirici önlemlerin alõnmasõ 7- Bilgiye ulaşõm olanaklarõnõn arttõrõlmasõ 8- Sanayinin üniversiteden isteklerinin saptanmasõ ve bu yolla kaynak zenginliği sağlanmasõ 9- Araştõrmacõ nitelikli öğretim üyesi sayõsõnõn arttõrõlmasõ Aşõlmasõ gereken KISITLAR ya da ENGELLER 1- Mevcut akademik kadronun, özellikle akademik yükselmesini tamamlamõş öğretim üyelerinin, araştõrma motivasyonlarõnõn zayõflamõş olmasõ 2- Öğretim üyelerinin araştõrma dõşõ faaliyetlerinin - ders yüklerinin fazlalõğõ 3- Araştõrma fonu kaynaklarõnõn daralmasõ olasõlõğõ 4- Akademik yükselme kriterlerindeki olasõ değişiklikler 5- Yönetsel iradenin araştõrmaya verdiği önemin azalmasõ Kõsõtlarõn ya da engellerin NASIL AŞILACAĞI 1- Yayõn teşvik ödüllerini arttõrarak ve çeşitlendirerek 2- Yayõn sayõsõ yüksek olan öğretim üyelerinin projelerini öncelikle destekleyerek 3- Lisans üstü öğrenci danõşmanlõklarõnõ proje sahibi öğretim üyelerine vererek 4- Öğretim üyelerinin araştõrma dõşõ faaliyetlerini ve ders yüklerinin fazlalõğõnõ gündemde tutarak. Bu amaçla nitelikli öğretim üyesi sayõsõnõ arttõrmak ve öğrenci sayõsõnõ azaltmak. 5- Akademik yükselme kriterleri ve araştõrma fonu kaynaklarõnda olumsuz değişiklikler yapõlmamasõ için girişimlerde bulunarak. İyileştirmelerin ya da hedeflere ulaşma derecesinin NASIL ÖLÇÜLECEĞİ 1- Yõllõk yayõn sayõlarõnõ üniversite, fakülte, bölüm, anabilim dalõ ve öğretim üyesi bazõnda uluslararasõ indekslerden izleyerek. 2- Yayõnlara yapõlan atõf sayõlarõnõ uluslararasõ indekslerden izleyerek. 3- Sanayinin üniversiteden istediği araştõrma sayõsõnõ izleyerek. -6-

9 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ STRATEJİK GELİŞİM PLANI ÖĞRETİM ALT KURULU RAPORU

10

11 GİRİŞ Nitelikli eğitim ve öğretim yaptõran, yerel ve uluslar arasõ düzeyde bilgi üreten, sürekli gelişen, ulusal ve evrensel boyutta toplumlara katkõ sağlayan, yetiştirdiği insan ve ürettiği bilgi ile örnek alõnan ve mensubu olmaktan onur duyulan bir üniversite olma vizyonuna sahip bulunan Uludağ Üniversitesi nin kendinden beklenen işlevleri tam olarak yerine getirebilmesi bir takõm koşullarõn gerçekleştirilmesi ile olanaklõdõr. Olmazsa olmaz koşullar arasõnda geleceğe yönelik stratejik planlama önemli bir yer tutar. Stratejik planlamanõn özüne uygun olarak, öğretimin beş yõllõk geleceği beş aşamalõ bir süreç dikkate alõnarak hazõrlanmõştõr. 1. ÖĞRETİMİN GÜÇLÜ YANLARI Uludağ Üniversitesi nde eğitim ve öğretimin nitelik ve niceliğine bakõldõğõnda Türkiye deki üniversitelerin birçoğuna göre iyi durumda olduğu görülür. Yapõlan anketlerin sonuçlarõna göre öğretimin güçlü yanlarõ aşağõda belirtilen alanlarda kendini göstermektedir. a. Üniversite Yerleş kesindeki Eğitim Öğretim Tesisleri Büyük Ölçüde Tamamlanmõştõr: Öğretim üyeleri ve öğretim birimlerine yönelik yapõlan anket sonuçlarõ bu gerçeği büyük ölçüde doğrulamaktadõr. Birkaç istisna dõşõnda eğitim ve öğretim tesislerine karşõ taleplerle karşõlaşõlmamõştõr. Eğitim ve öğretime yönelik mekânlardan derslik, laboratuar, klinik ve uygulama çiftliklerinin ihtiyaçlara yanõt verecek düzeyde olduğu anlaşõlmõştõr. Ancak, bu konudaki kõsmi eksikliklerin plan döneminde hõzla tamamlanmasõ gerekir. b. Öğretim Elemanlarõnõn Nicelik ve Nitelik Bakõmõndan Beklenen Düzeye Yakõn Olmasõ: Anket çalõşmalarõ, fakülte birimlerinin öğretim elemanõ ihtiyaçlarõnõn tamamlanmõş olduğunu, bu anlamda bir sõkõntõnõn yaşanmadõğõnõ göstermiştir. Bunun en önemli göstergesi de öğretim üyesi başõna düşen öğrenci sayõsõnõn normale yakõn olmasõdõr. Üniversitenin öğretim üyesi yetiştirme konusunda göstermiş olduğu duyarlõlõk ve bu alanla ilgili eğitim-öğretim sistemindeki mükemmellik ile bu yurt dõşõ eğitime verdiği önem, öğretim elemanlarõnõn nitelikli yetiştirildiğinin kanõtlarõnõ oluşturmaktadõr. Bu alanda çalõşmalarõn güçlendirilerek sürdürülmesi gerekmektedir. c. Kredili Sisteme Geçiş ve Disiplinler Arasõ Öğretim Olanaklarõnõn Yaratõlmõş Olmasõ: Klasik sisteme göre mukayeseli üstünlüğü bulunan kredili sistemin Uludağ Üniversitesi tarafõndan kabul edilmesi ve buna paralel olarak disiplinler arasõ öğretim olanaklarõnõn yaratõlmasõ öğretim de motivasyona ve kalite artõşõna neden olmuştur. Öğretim üyeleri anket sonuçlarõ bu olguyu belirgin bir şekilde ortaya koymaktadõr. Sistemin bu özelliği zaman geçtikçe kendini daha iyi -9-

12 hissettirecek gibi görünmektedir. Ancak, sistemin aksayan taraflarõnõn gözden geçirilmesi ve düzeltilmesi beklenen faydayõ artõracaktõr. d. Bağõl Değerlendirme Sisteminin Uygulamaya Sokulmasõ: Öğretiminde değerlendirmeyi nesnel yapan bağõl değerlendirme sistemi aynõ zamanda öğrencinin öğrenme kapasitesini de ölçmektedir. Üniversite bu sistemi kabul etmekle öğretimde önemli bir avantaj yakalamõştõr. Ancak, sistemi daha yararlõ hale getirmek için zayõf yönlerinin giderilmesi gerekmektedir. e. Akreditasyon Çalõşmalarõ Tüm veya bazõ öğretim birimleri akredite olmuş üniversitelerin ulusal ve uluslar arasõ saygõnlõğõ ve kabul edilebilirliği çok yükselmektedir. Akreditasyon ve kalite değerlendirme çalõşmalarõnõ başlatmõş olan Uludağ Üniversitesi bu konularda henüz kesin sonuçlar almamõş olmasõna karşõn bu girişimler şimdiden bazõ artõ puanlar sağlamõş görünmektedir. Bu çalõşmalarõ sürdürmesi ve olumlu sonuçlar almasõ üniversitemize büyük avantajlar sağlamõş olacaktõr. Böylece daha başarõlõ öğrencilerin tercihi artmõş olacak ve bu da öğretimin kalitesine olumlu etki yapmõş olacaktõr. f. Bedensel özürlü, Dar gelirli ve Başarõlõ Öğrencilere Çeşitli Yardõmlarõn Sağlanmasõ: Üniversitenin kendi öz kaynaklarõ ve öğretim elemanlarõndan sağlanan yardõmlarla eğitim-öğretim yõlõnda 800 ü aşkõn öğrenciye burs olanağõ yaratõlmõştõr. Ayrõca önemli bir sayõda öğrenci grubuna yurt, yemek vb. yardõmlar yapõlmaktadõr. Önemli bir sayõyõ oluşturan bu uygulama üniversiteye olan ilgiyi motive eden önemli bir güç haline gelmiştir. Bu olayõn kamuoyuna duyurulmasõ üniversiteye olan ilgiyi artõracağõ gibi yüksek puanlõ öğrencilerin tercihine de etki etmiş olacaktõr. g. Eğitim Öğretim Birimlerinde Ders programlarõnõn Çağdaş Standartlara Uyarlanmasõ: Akreditasyon çalõşmalarõ kapsamõnda ders programlarõnõn batõ standartlarõna uygun hale getirilmesi konusundaki çalõşmalar bu alanda önemli düzelmelere neden olmuştur. Tüm öğretim üyeleri derslerini gözden geçirme gereği duymuş ve çok önemli değişikliklere gitmişlerdir. Ders içerikliklerinin güncelleştirilmesi ile öğretimdeki kalite biraz daha artmõş olacaktõr. h. Sosyal, Kültürel ve Sanatsal Etkinliklerin Hõz Kazanmasõ: Son yõllarda üniversitenin Sosyal, Kültürel ve Sanatsal faaliyetlerinde gerçekleştirilen gelişmeler tüm üniversite camiasõnda bir heyecan ve şevk yaratmõş, katõlõmcõlarõn entelektüel ve fiziksel dünyasõnõ zenginleştirmeye başlamõştõr. Eğitim ve öğretimin bir parçasõ olan bu etkinliklerin daha yetenekli bireylerin yetişmesine önemli katkõlar sağladõğõ bir gerçektir. Bu etkinliklerin nitelik ve niceliklerini artõrarak süreklilik kazandõrmak ve daha büyük öğrenci kitlelerinin katõlõmõnõ sağlamak çok yararlõ olacaktõr. -10-

13 i. Uygulama ve Araştõrma Merkezlerinin Kurulmuş Olmasõ: Üniversitenin on iki adet değişik alanlarda kurmuş olduğu uygulama ve araştõrma merkezleri üniversitenin araştõrmalarõna ve bilimsel gelişmesine buna bağlõ olarak da öğretimine büyük katkõ sağlamaktadõr. j. Öğretim Üye ve Yardõmcõlarõnõn Ücretsiz İngilizce Kurslarõndan Yararlandõrõlmasõ: Akademik ilerleme aşamasõnda olan üniversite öğretim üye ve yardõmcõlarõna üniversitenin Yabancõ Diller Yüksekokulu tarafõndan düzenlenen İngilizce kurslarõndan yararlandõrõlmalarõ ilgili elemanlarõn bilimsel düzeylerini artõrmalarõna önemli katkõ sağlamaktadõr. Bu uygulamalarõn sürdürülmesi gerekir. k. Kütüphane ve Bilgiye Erişim Hizmetlerindeki Olumlu Gelişmeler: Çağdaş eğitimin en önemli destek unsurlarõndan olan kütüphane ve bilgiye erişim hizmetlerinin eksiksiz sunumu eğitimin kalitesine çok büyük katkõ sağlamaktadõr. Üniversitemiz son birkaç yõlda kütüphanecilik ve bilgiye hizmetlerini nicelik ve nitelik yönünden çok belirgin bir şekilde geliştirmiş bulunmaktadõr. Bu gelişmeler aynõ hõzla devam ettirilmeli ve eğitimin kalitesini güçlendirme noktasõndaki işlevini başarõyla sürdürmelidir. 2. ÖĞRETİMİN ZAYIF YANLARI Uludağ Üniversitesi nin araştõrma, uygulama ve eğitim alt yapõ olanaklarõ bu kurumdan beklenen işlevleri tam olarak yerine getirmesi için yeterli olmadõğõ görülmektedir. Gelişmiş ülkelerin eğitime hizmet veren üniversiteleri incelendiği zaman gerek kapasite gerekse teknolojik donanõm itibariyle üniversitemizin alt yapõ olanaklarõ ile karşõlaştõrõlmayacak ölçüde ileri düzeyde olduklarõ görünür. Nitekim İngiltere, Almanya ve A.B.D gibi ülkelerde üniversitelerin gelişmiş kütüphanelere, eğitime uygun geniş donanõmlõ mekânlara, son teknolojik araç gereçlerle donatõlmõş gelişmiş laboratuarlara, güçlü bir araştõrma altyapõsõna sahip olduklarõ görülmektedir. Avrupa Birliğine giriş sürecinde olan ülkemizin de bilim ve teknolojide rekabet edebilecek düzeye getirilebilmesi için eşdeğer eğitim kurumu olan Üniversitelerimizin alt yapõ olanaklarõ bakõmõndan aynõ düzeye getirilmesi kesin bir zorunluluktur. Bu gelişmeler sağlandõğõ taktirde Üniversitemiz ulusal ve uluslar arasõ rekabette başarõ gösterebilir ve iyi bir konuma gelebilir. Öğretim Alt Kurulumuz, üniversitenin gelecek beş yõllõk kalkõnmasõna yönelik planõnõ hazõrlama kapsamõnda yapmõş olduğu anket çalõşmalarõ ve gözlemler sonucu eğitim-öğretimle ilgili olarak önemli alt yapõ eksiklikleri saptamõştõr. Eğitimin çeşitli alt yapõ unsurlarõnda belirlenen eksilikler ve zayõflõklar bunlarõn nedenleri, õslaha gereksinimleri aşağõda alt başlõklar şeklinde sunulmuştur. a. Nitelik ve Nicelik Yönünden Araştõrmalarõn Yetersiz Olmasõ: Araştõrõcõ başõna düşen araştõrma sayõsõ ile yapõlan araştõrmalarõn kalitesi dünya ve ulusal standartlarõn altõnda olduğu görülmektedir. Ulusal ve uluslar arasõ yayõnlarõn azlõğõ bunun önemli bir -11-

14 kanõtõdõr. Bu sonucun oluşmasõna bir çok faktör etki etmektedir. Yeterli sayõda ve nitelikli araştõrma yapabilmek için gerekli alt yapõ olanaklarõ yetersiz kalmaktadõr. Araştõrmalarõn alt yapõ unsurlarõnõ oluşturan laboratuarlar, deneme alanlarõ, hayvan klinikleri, test hayvanlarõ ve sarf malzemeleri konusunda önemli sõkõntõlar yaşanmaktadõr. Bir çok araştõrmanõn temel yardõmcõ unsuru olan laboratuarlarõn durumu hiçte içaçõçõ değildir. Üniversitemizin laboratuarlarõnda mekan işlevselliğinden teknik donanõmõna ve hatta arõza servis hizmetlerine kadar bir dizi sorunlar yaşanmaktadõr. Bu alanda yeni bir düzenlemeye gidilerek verimli kullanõmõn artõrõlmasõ, dublikasyonlarõn önlenmesi, yeni laboratuarlarõn oluşturulmasõ şarttõr. Araştõrmalarda en büyük sorunlar laboratuarlarda yaşanmaktadõr. b. Öğretim Birimleri ve Akademik Kariyerler arasõnda Öğretim Üyesi Dağõlõmlarõnda Dengesizlik : Gerek fakülte ve yüksekokullar arasõ öğretim üyesi dağõlõmõnda gerekse öğretim üyelerinin akademik kariyerleri (Prof. Doç. Yrd. Doç.) arasõndaki dağõlõmõnda önemli dengesizlikler bulunmaktadõr. Üniversitemizin öğretim birimleri arasõnda öğretim üyesi sayõsõ bakõmõndan çok ciddi dengesizlikler bulunmaktadõr. Birimlerin norm kadrolarõnõn belirlenmesi ve akademik kadrolar arasõ ideal dengenin oluşturulmasõ sağlanmalõdõr. c. Kontenjan Fazlalõklarõ: Üniversitenin ideal olarak kurulan ve geliştirilen eğitim-öğretim birimlerine kendi iradeleri dõşõnda YÖK ün gerçeklerle bağdaşmayan kontenjan belirlemeleri bu birimlerde öğretimin kalitesini düşürmektedir. Yapõlan anketlerde öğretim üyelerinin birçoğu bu konudaki memnuniyetsizliklerini dile getirmişlerdir. Öğrenci kontenjanlarõ bilimsel veriler õşõğõnda belirlenmeli, ne öğretim birimlerinin atõl katõlmasõna neden olacak seviyede az, nede kapasiteyi zorlayõcõ ve kaliteyi düşürücü düzeyde fazla öğrenci alõnmamalõdõr. d. Aksayan Danõşmanlõk Sistemi: Çağdaş üniversite eğitiminde danõşmanlõk sistemi çok önemlidir. Bu sistemin iyi işletilmediği üniversitelerde öğrencilerin üniversiteye adaptasyonunda ve başarõlarõlarõnda önemli sorunlar yaşanmaktadõr. Üniversitemizde öğrenci danõşmanlõk sisteminin iyi çalõşmadõğõ anket çalõşmalarõ ile netlik kazanmõştõr. Bu sistemin yeniden gözden geçirilerek aksaklõklarõn giderilmesi, daha etkin ve daha verimli bir yapõya kavuşturulmasõ gerekmektedir. e. 5-i Dersleri İle İlgili Sorunlar: Anket sonuçlarõ, zorunlu 5-i derslerinin öğretime katkõsõnõn çok az olduğunu göstermektedir. Öğretim üyeleri bu konuda ittifak halinde bu yönde kanaat belirtmişlerdir. Bu uygulama şekliyle öğrenci ve öğretim elemanlarõnõn zaman kaybõna, sõnõf işgallerine, lüzumsuz masraflara hatta öğrencilerde streslere yol açan bu derslerin eğitime yarar sağlayacak duruma getirilmesi için gerekli çalõşmalarõn yapõlmasõna ihtiyaç duyulmaktadõr. -12-

15 f. Bazõ Derslerde Öğrenci Merkezli Eğitimin Uygulanmamasõ: Günümüzde gelişmiş ülkelerin eğitim kurumlarõnda öğretim üyesi merkezli eğitimler terk edilmiş bunun çok daha yararlõ öğrenci merkezli eğitim sistemine geçilmiştir. Oysa üniversitemizin bir çok öğretim biriminde hala öğretim üye merkezli eğitim yapõlmaktadõr. Bu konu üzerine ciddi bir şekilde eğilmeli ve öğrenci merkezli eğitim sistemine süratle geçilmelidir. g. Öğretim Elemanlarõnõn Kendilerini Geliştirmelerindeki Eksiklikler: Üniversitemizin bir çok eğitim ve öğretim biriminde mesleğin gelişmesine yönelik meslek içi eğitim etkinliklerini yapõlmadõğõ, bu durumun öğretim elemanlarõnõn bilgi paylaşõmõ yönünden zayõf kalmalarõna ve güncel bilimsel gelişmeleri izlemelerinde eksikliklere yol açtõğõ gözlenmektedir. h. Yurt Dõşõ Staj Olanaklarõnõn Az, Yurt İçi Stajlarõnõn Zayõf Olmasõ: İş yerlerinin stajõ önemsememesi, ilgili birimlerin staj yapan öğrencilerine sahip çõkmamamsõ, staj ücretinin ödenmemesi, yurt dõşõ staj kontenjanlarõnõn yetersiz kalmasõ ve yabancõ dil sorunlarõ bu alandaki temel problemlerin başõnda gelmektedir. i. Programlarõn İyi Tanõtõlamamasõ: Üniversitemizin çeşitli birimlerini gerçek durumlarõnõ üniversite öğrenci adaylarõna çağdaş teknik tanõtõm araçlarõnõ kullanarak yeterli tanõtõm yapmamasõ üniversitemize yönelik tercihlerin zayõf kalmasõna yol açmaktadõr. j. Üniversite Mezunlarõ ile İlişlilerin Zayõf Olmasõ: Üniversitemizin mezunlarõ ile gerekli ilişkileri kurmamõş olmasõ, bu yönde gerekli alt yapõyõ hazõrlamamasõ ve geriye dönük olarak mezunlarla ilgili envanterlerin çõkarõlmamasõ mezunlarõn öğretim üzerindeki denetleyici gücücünden mahrum bõrakmaktadõr. 3. GELECEK BEŞ YILDA BEKLENEN YENİ OLANAKLAR Uludağ Üniversitesinde, gelecek beş yõlda eğitim ve öğretimine olumlu katkõda bulunabilecek önemli fõrsatlarõn çõkma olasõlõğõ kuvvetli görünmektedir. a. Akreditasyon ve Kalite Değerlendirme Çalõşmalarõnõn Geliştirilmesi: Üniversitenin büyük bir atak yaparak akreditasyon ve kalite değerlendirme çalõşmalarõnõ başlatmasõ ve üniversiteler arasõnda bu konuda aktif bir görev almasõ iyi öğrencilerin üniversitemize yönelmesini etkileyecektir. Eğer ileride bazõ birimler akredite olursa çok daha büyük avantajlar elde edilmiş olacaktõr. Bu alanda sağlanacak gelişmeler bazõ uluslararasõ olanaklarõn elde edilmesine de fõrsat vermiş olacaktõr. b. Yurt Dõşõ ve Yurt İçi Üniversitelerle İlişkilerin Geliştirilmesi: Üniversitemizin yabancõ üniversitelerle kurmuş olduğu ikili ilişkiler ve bu ilişkilerin giderek -13-

16 yaygõnlaştõrõlmasõ, bu kapsamda yapõlabilecek ortak araştõrmalar, öğretim üyesi ve öğrenci mübadeleleri öğretim için gelecekte çok olumlu katkõlar sağlayacaktõr. c. Üniversite Kampüs Alanõnõn Her Türlü Yapõlaşmalar İçin Gerekli Alana Sahip Olmasõ: İleride planlanan yeni eğitim-öğretim birimleri için alan tahsisinde bir sorun olmamasõ üniversite için önemli bir fõrsattõr. Ayrõca sosyal, kültürel ve sanatsal etkinliklerin açõk havada yapõlmasõ için yeterli alanlar bulunmaktadõr. d. Üniversitenin Gelişmiş Bir Bölgede Bulunmasõ: Üniversitemizin ülkenin ekonomik, sosyal, tarihsel ve kültürel alanlarda çok gelişmiş bir bölgesinde bulunmasõ üniversitenin kaliteli eğitim yapmasõ için önemli bir fõrsattõr. Bu özellik nedeniyle üniversitenin nitelikli öğretim elemanõ ve öğrenci çekme olanağõ bulunmaktadõr. Benzer şekilde bölgenin tarõm ve hayvancõlõk sektöründe sahip olduğu büyük potansiyel üniversitenin ilgili fakültelerine hem eğitim-öğretim hem de uygulama alanlarõnda büyük fõrsatlar sunmaktadõr. Ayrõca, önemli fõrsatlardan birisi de üniversitenin bulunduğu bölgenin birçok sanayi bakõmõndan gelişmiş olmasõdõr. Bu durum üniversitenin sanayi ile önemli bağlantõlarõ olan eğitim-öğretim birimlerinin gelişmesine yararlõ katkõlar sunmaktadõr. e. Zorunlu İngilizce Hazõrlõk Sõnõfõ Eğitiminin Başlatõlmasõ: Üniversitemizin yakõn geçmişte başlattõğõ ve geleceğe bir fõrsat olarak sunduğu Zorunlu İngilizce Hazõrlõk Sõnõfõ eğitimi üniversitemizdeki öğretimin daha nitelikli hale gelmesi için çok önemli bir fõrsattõr. Bu eğitimin kapsam ve niteliğinin geliştirilerek sürdürülmesi üniversitemizin gelişmesine katkõ sağlamõş olacaktõr. 4. ÖĞRETİMİ TEHDİT EDEN UNSURLAR VE FIRSATLARI YAKALAMADAKİ ENGELLER: a. Öğretim Elemanlarõnõn Maddi Olanaklarõnõn Yetersizliği ve Motivasyonsuzluk: Üniversite öğretim elemanlarõnõn gelirlerinin düşük olmasõ öğretim için ciddi bir tehdit oluşturmaktadõr. Bu sorunun çözülmesi için geliştirilmiş olan ek ders sistemi beklenen yararõ sağlamamõştõr. Aynõ şekilde ikinci öğretim de öğretim elemanlarõna maddi yarar sağlamakla birlikte öğretim kalitesinin düşmesine neden olmuştur. b. Öğretim İçin Gerekli Alt Yapõ Yatõrõmõnõn Pahalõ Olmasõ Ve Kaynaklarõn Rantabõl Kullanõlmamasõ: Bu tür alt yapõ yatõrõmlarõ için üniversite öz kaynaklarõnõn kõsõtlõ olmasõ ve merkezi yönetimin de fazla kaynak ayõrmamasõ öğretimde beklenen gelişmenin önünü tõkamaktadõr. Üniversitenin öncelikli -14-

17 olarak öngördüğü alt yapõ yatõrõmlarõnõn merkezi yönetim tarafõndan zaman zaman dikkate alõnmamasõ da öğretimin gelişmesini engellemektedir. c. Araştõrma ve Öğretim Amaçlõ Kullanõlan Laboratuar ve Teknik Donanõmlarõn Sõnõrlõ Kullanõma Açõk Olmasõ : Üniversitede laboratuar ve benzeri araştõrma alanlarõnõn değerlendirilmesinde ekonomik kullanõm sisteminin oluşturulmamasõ hem kaynak israfõna hem de eğitimin gelişmesine engel teşkil etmektedir. Bunun doğal sonucu olarak bazõ fakülte ve bölümlerde ortak kullanõma yada işbirliğine açõk olmayan ve bu nedenle bölüme ve kişisel kullanõma yönelik bir sistem oluşmuştur. d. Bazõ Öğretim Üyelerinin Öğretimin İyileştirilmesi Karşõsõnda Tutucu Davranõşlar Sergilemeleri: Üniversitenin başlatmõş olduğu akreditasyon, kredili sistem ve bağõl değerlendirme çalõşmalarõ karşõsõnda öğretim üyelerinin tutucu davranõş göstermeleri öğretim için bir engeldir. Doğal olarak öğretim üyeleri bu konudaki etkinlikleri kendileri için ekstra bir yük olarak görmektedirler. Bu zihniyetin değiştirilmesi için çaba sarf edilmelidir. e. Hedeflerin Doğru Belirlenmemesi, Liderlerin Kararlõ, Bilgili, İsrarcõ Olmamasõ: Hedeflerin rasyonel ve doğru tespit edilmemesi yatõrõmlarõn yanlõş yapõlmasõna ve önemli kaynak israfõna yol açmaktadõr. Üniversitemizin geçmişinde bunun bir çok örneğine rastlanmaktadõr. Diğer taraftan liderlerin kararsõz tutumlarõ, konulara hakim olamamalarõ ve işlerin yapõlmasõnda õsrarcõ tutum sergilememeleri de eğitim ve öğretimde önemli aksamalara yol açmaktadõr. 5. HEDEFLERE ULAŞILMASINDA YAPILMASI GEREKENLER: a. Yönetici ve Öğretim Üyelerinin Öğretimin Gelişmesine İçtenlikle İnanmalarõ : Üniversitede öğretimin önündeki engel ve tehditlerin kaldõrõlabileceğine, fõrsatlarõn yakalanabileceğine öncelikle yönetici kadrolarõn inanmasõ ve sonrada bu inancõn öğretim üyeleri ile paylaşõlmasõ gerekir. b. Öğretimin Geliştirilmesi İçin Gerekli İradenin Gösterilmesi: Öğretim için yapõlan planlarõn teoride kalmadan eyleme geçirilme sürecinin adõm adõm uygulanmasõnõ sağlamak gerekir. c. Yapõlacak Uygulamalarõn Değerlendirilmesi: Öğretimin gelişimi için önerilen güçlü yanlarõn daha ileri götürülüp götürülemediğini, zayõf yanlarõn giderilip giderilmediğini, fõrsatlarõn kullanõlõp kullanõlmadõğõnõ, engel ve tehditlerin ortadan kaldõrõlõp kaldõrõlmadõğõnõ her öğretim yõlõ ve beş yõllõk planõn sonunda değerlendirilmesi gerekmektedir. -15-

18

19 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM GELİŞİM PLANI

20

21 HEDEFLER FAALİYET, ADIM ve ARAÇLAR KISITLAR, ENGELLER NASIL AŞILACAĞI NASIL ÖLÇÜLECEĞİ - Ortak ve birime ait laboratuarlarõn yapõmõ - Alt yapõ malzeme ve araçlarõn maliyetinin yüksek olmasõ - İlgili Bakanlõk ya da bütçeden pay ayrõlmasõ - Daha önceki yõllarla alt yapõ olanaklarõnõn karşõlaştõrõlmasõ Öğretim için gerekli alt yapõ ve laboratuarlarõn geliştirilmesini sağlamak - Öğretim için gerekli araç, malzeme ve gereksinmelerin alõnmasõ - Öz kaynak kullanõmõnõn artõrõlmasõ, DPT, TÜBİTAK ve benzeri kuruluşlar ile uluslararasõ projeler yapõlmasõ - Alt yapõ malzeme ve araçlarõnõ kullanacak teknik elemanlarõn yetiştirilmesi - Bireysel isteklerin ve önceliksiz araçlarõn alõmõ - Bürokratik engeller - Teknik elemanlarõn yetiştirilmesi - Teknik eleman kadrosunun verilmemesi - Ortak alt yapõ malzeme ve araçlarõn belirlenmesi - Teknik eleman yetiştirecek merkezlerin kurulmasõ ya da yetişmiş eleman alõnmasõ - Kadro sağlanmasõ - Alt yapõn ile yapõlan nitelikli öğretimin sonuçlarõna bakarak - Yapõlan araştõrma ve öğrenime sunulan yeni olanaklarõn tespitini yaparak - Öğretimde objektif sonuçlarõn elde edilmesiyle - Alt yapõ malzeme ve araçlarõn teknik bakõmõnõ yapacak ekibin kurulmasõ - Teknik bakõm merkezi kurulmasõ maliyeti artõrmasõ - Bütçe olanaklarõnõn sõnõrlõ olmasõ - Üniversite-sanayi işbirliğinin zayõf olmasõ - Bütçe ayrõlmasõ ve bütçenin etkin kullanõlmasõ - İç ve dõş destekli araştõrma projelerinin yapõlmasõ - Ayrõlan bütçe kaynaklarõna bakarak - Sonuçlanan projelerin sayõsõ -19-

22 HEDEFLER FAALİYET, ADIM ve ARAÇLAR KISITLAR, ENGELLER NASIL AŞILACAĞI NASIL ÖLÇÜLECEĞİ Danõşmanlõk sisteminin iyi işlemesini sağlamak - Danõşman-öğrenci sayõsõnõn azaltõlmasõ - Danõşmanlõk saatlerinin belirlenmesi - Danõşman ve öğrencinin yönetmelikleri bilmesi - Danõşman-öğrenci görüşmelerinin çoğaltõlmasõ - Rehberlik merkezinin etkin hale getirilmesi - Ders programlarõnõn standart hale getirilmesi - Danõşmanlõk sisteminin etkili duruma getirilmesi - Sistemin denetlenmesi - Danõşmanlarõn yeterli zaman ayõrmamasõ - Öğrencinin danõşmanõ ders kayõtlarõ dõşõnda görme gereksinimi duymamasõ - Danõşmanlõk sisteminin gereksizliğine inanma - Alt kademe öğretim üyelerinin danõşman yapõlmasõ - Danõşmanõ olunan öğrenci sayõsõnõn az olmasõ - Danõşmanlõk hizmetinin ders kayõtlarõ dõşõnda da devam ettiği bilincine hem danõşmanõn hem de öğrencinin kabul etmesi - Danõşmanlõk saatlerinin zorunlu hale getirilmesi ve ders yükü olarak gösterilmesi - Danõşmanlõk yönetmeliğinin çõkarõlmasõ - Öğrenci Anketi Yaparak - Öğretim Üye sayõsõ ve oranõ, öğrenci kontenjanlarõnõn uluslar arasõ ölçüde olmasõ - Her bölüm ya da programda olmasõ gereken öğrenci ve öğretim üyesi sayõ ve oranõn belirlemesi - Uygun sayõ ve oranlara ulaşmak için yõllara göre plan yapmak - İhtiyaçlar ölçüsünde yeni öğretim üyesi kadrolarõnõn açõlmasõ - Yeterince yetişmiş nitelikli öğretim üyesi olmamasõ - Nitelikli öğretim üyelerinin yer değiştirme isteğinde olmamasõ - YÖK ün kontenjanlarõ azaltmamasõ - Siyasîlerin baskõsõ - Toplumsal koşullarõn baskõsõ - Genç nüfusun fazla olmasõ - Norm kadrolarõnõn oluşturulmamasõ - Geleceğe yönelik öğretim elemanõ ve öğrenci planlamasõnõn yapõlmasõ - Yerleşke olanaklarõnõn geliştirilmesi - Üst birimlerin, siyasîlerin ve toplumun baskõlarõnõ zamanla azaltmak - Öğretimin niteliğinden ödün vermeden öğrenci niceliğini standartlara yaklaştõrmak - Öğrenci kontenjanlarõnõn azaltõlmasõ konusunda YÖK ün ikna edilmesi - Yõllara göre öğretim elemanõ,öğrenci profilini çõkartma ve uluslar arasõ ölçütlerle karşõlaştõrma -20-

23 HEDEFLER FAALİYET, ADIM ve ARAÇLAR KISITLAR, ENGELLER NASIL AŞILACAĞI NASIL ÖLÇÜLECEĞİ Nitelikli öğrenci çekme etkinlikleri ve üniversiteyi tanõtma - Hedef öğrenci kitlesini belirleme - Hedef lise ve bölümleri belirleme - Hedef illeri belirleme - Hedef öğrenci kitlesine tanõtõm programlarõ düzenleme - Hedef liselere tanõtõm ve işbirliği yapmak - Hedef bölgelere üniversitenin adõnõ duyurma - Tanõtõm yapacak eleman eksikliği - Tanõtõm yapma tekniklerin bilinmemesi - Mali kaynağõn ayrõlmamasõ - Rekabetin yeterince yapõlamasõ - Mali kaynağõn az olmasõ - Bireylerin zaman harcamamasõ - Tanõtõm birimlerinin oluşturulmasõ - Mali kaynak bulunmasõ - Tanõtõm program, süreçlerinin ve neyi kimin nasõl yapacağõnõn önceden planlanmasõ - Gelen öğrencilerin incelenmesi - Üniversitenin tanõnõp tanõnmadõğõnõn incelenmesiyle - Toplumun üniversite hakkõnda düşündüklerinin tespitiyle - Yapõlan tanõtõm etkinliklerinin tür ve sayõlarõ ile - Medyayla ilişkiye girmek - Yazõlõ ve görsel medyada üniversiteyi tanõtõcõ programlar yapmak - Medyanõn bu işi para karşõlõğõ yapmasõ - Medyanõn taraflõ haber yapabilmesi - Medya ile iyi ilişkilerde olmak - Medya ile karşõlõklõ ortak çõkarlar yaratmak - Tanõtõcõ Cd ler, broşürler, kitaplar hazõrlamak - Tanõtõcõ Web sayfalarõ hazõrlamak - Tanõtõm araçlarõnõn nitelik açõdan hedef kitleye hitap edememesi - Tanõtõm araçşarõnõn profesyonelce hazõrlnmasõ 5-i derslerini işlevsel hale getirmek - Derslerin içeriklerini güncelleştirmek - Küçük gruplara bölmek - Kredili sisteme dahil etmek - Öğrenci merkezli öğretimle dersleri işlemek - Yan ders olarak görülmesi - Toplu yapõlmasõ - Öğrencinin dersin amacõnõ kavramamasõ - Yeterli ve kaliteli öğretim eleman eksikliği - Öğretmen ve öğrenciye dersin önemini kazandõrmak - Diğer derslere etki etmesini sağlamak - Yaşamla bağõnõ göstermek - Derslerin küçük gruplar halinde yapõlmasõ - Nitelikli ve yeterli öğretim elemanõ sağlanmasõ - Öğrencinin derse ilgisini zaman zaman ölçmek - Diğer derslere etkisini ölçmek - Öğrenci anketleri ile ölçmek -21-

24 HEDEFLER FAALİYET, ADIM ve ARAÇLAR KISITLAR, ENGELLER NASIL AŞILACAĞI NASIL ÖLÇÜLECEĞİ Öğrenci merkezli derslerin yoğunlukta olmasõnõ sağlamak - Grup çalõşmalarõnõ teşvik etmek - Öğrenci seminer, sunu, tez, ödev gibi etkinliklerini artõrmak - Araştõrmaya, tartõşmaya ve sorgulamaya önem vermek - Ders içeriklerini öğrenciyi merkeze alacak biçimde geliştirmek - Kaynak bulma sõnõrlõlõğõ - Öğrencinin araştõrmaya yönelmeme eğilimi içinde olmasõ - Öğretmenin kendi otoritesini kaybedebileceği endişesi - Ders programlarõn öğrenciyi merkeze alarak geliştirilmesi - Öğrenci etkinliklerini yapabilecek ortamlarõn oluşturulmasõ - Teknik donanõmõn sağlanmasõ - Öğrenciye yeni olanaklarõn sunulmasõ - Öğrencinin başarõsõnõ gözlemek - Öğrencinin sosyal yaşamõnõ gözlemek - Öğrencinin bilgi düzeyini gözlemek - Öğrenci anketleri ile Nitelikli öğretimi destekleyen yayõn ve araştõrmalarõn uluslar arasõ düzeye çõkartõlmasõ - Bilimsel yayõn ve araştõrma olanaklarõ oluşturma ve destekleme - Araştõrmaya zaman ayrõlmasõnõ sağlamak - Araçtõrma ve yayõnlarõ ödülle desteklemek - laboratuarlarõn yetersiz olmasõ - Yayõn yapõlacak araçlarõn yetersiz olmasõ - Araç ve gereçlerin pahalõ olmasõ - Araştõrma merkezinin projeleri zamanõnda ve doğru değerlendirebilmesi - İstenilen araç ve gerecin en kõsa zamanda sağlanmasõ - Araştõrma sonuçlarõnõn rapor ya da yayõn olarak yayõnlanmasõ - Araştõrma ve yayõnlara yapõlan atõf ya da ilginin belirlenmesi Öğretim alanlarõn teknik araç ve gereç gereksinmelerinin karşõlanmasõ - Gerekli teknik araçlarõn aşamalõ olarak öğretim yerlerine konulmasõ - Ortak kullanacak teknik araçlarõn sağlanmasõ ve bir merkezde toplanmasõ - Araçlarõn bireysel ya da birimsel kullanõmõ - Teknik araçlarõn pahalõ olmasõ - Bütçenin sõnõrlõ olmasõ - Ortak ve ekonomik kullanõm düşüncesinin geliştirilmesi - Bütçeden yeterli pay ayrõlmasõ - Birim ve bireylere gereksinmelerine göre dağõtõm yapõlmasõ - Öğretimin niteliğinin artõşõnõn ölçülmesi - Teknik araçlarõn kullanõlmasõnõn denetlenmesi -22-

25 HEDEFLER FAALİYET, ADIM ve ARAÇLAR KISITLAR, ENGELLER NASIL AŞILACAĞI NASIL ÖLÇÜLECEĞİ Nitelikli öğretim elemanõ oranõnõ artõrmak - Akademik yükseltilmelerde kriterleri belirleme ve uygulama - Nitelikli öğretim elemanlarõnõ üniversiteye getirme - Alanõnda uzman olanlarõ üniversiteye çağõrmak ve konferanslar verdirmek - Uluslararasõ ekipleri davet etmek, destek olmak - Kaynak yetersizliği - Öğretim elemanlarõnõn deneyimsizliği - Araştõrmalarõn nicelik olarak çok olmasõ fakat nicelik olarak yetersiz olmasõ - Öğretim elemanlarõnõ yurt içi ve yurt dõşõ araştõrmaya teşvik etmek ya da olanak sağlamak - Nitelikli öğretim elemanõnõn gelmesini sağlayacak olanaklarõ yaratma - Öğretim elemanlarõn yaptõklarõ ulusal ve uluslar arasõ yayõn ve araştõrma sayõsõ ve niteliği - Öğretimin kalitesinin artmasõ Kredili sistemin etkin hale getirilmesi ve disiplinler arasõ ders alõmõnõn yaygõnlaştõrõlmasõ - Tüm fakülte ve yüksek okullarda kredili sistemin uygulanmasõ - Merkezî kayõt sisteminin her birime yaygõnlaştõrõlmasõ - Merkezî öğrenci işlerini etkinleştirmek - Bilgi sayarlõ kayõt ve ders işlenmesini sağlamak - Öğrenci sayõsõnõn fazla olmasõ - Danõşmanlõk sisteminin iyi çalõşmamasõ - Bilgi sayar sisteminin sõk sõk bozulmasõ - Program ve ders sayõlarõnõn fazla ya da az olmasõ - Seçmeli derslerin yeterli olmamasõ - Disiplinler arasõ uyumsuzluk ve işbirliğinin az olmasõ - Öğretim elemanlarõn, idarî personelin ve öğrencilerin kradeli sistemi öğrenmeleri - Disiplinler arasõ uyumun sağlanmasõ - Elektronik ders alma programlarõn kullanõlmasõ - İnternetin kullanõlmasõ - Kredili sistem yönetmenliğinin iyileştirilmesi - Kredili sistemin getirdiği başarõnõn ölçülmesi - Disiplinler arasõ ders alma oranõnõn ölçülmesi - Ders programlarõnõn ve içeriklerinin güncellenmesi - Her yõl ders programlarõ ve içeriklerinin sürekli çağdaş eğitim düzeyi doğrultusunda geliştirilmesi - Kaynak sorunu - Öğretim elemanõn isteksizliği - Zaman sorunu - Kaynak yaratma - Zaman yaratma - Öğretim elemanõnõ teşvik etme - Diğer üniversitelerle karşõlaştõrma -23-

26 HEDEFLER FAALİYET, ADIM ve ARAÇLAR KISITLAR, ENGELLER NASIL AŞILACAĞI NASIL ÖLÇÜLECEĞİ Kütüphane ve bilgiyi erişim olanaklarõnõn geliştirilmesi - Her yõl yeni yayõn olanaklarõnõn artõrõlmasõ - Bilgi sayar olanaklarõnõn geliştirilmesi - Öğrenci bilgi sayar laboratuarlarõn kurulmasõ - Kütüphane olanaklarõnõn ve çalõşma saatlerinin artõrõlmasõ - Mali kaynaklarõn kõsõtlõğõ - Gelişen hõzlõ teknoloji - Bilgilerin hõzlõ gelişimi - İnsanlarõn bilgiye ulaşma yollarõnõ bilmemeleri - Öğrenciye bilgi sayar kullanõmõn öğretme - Bütçe sağlama - Yeni yayõn ve kaynaklarõ satõn alma - Çğrencinin bilgi erişim araçlarõnõ kullanma sõklõğõnõ gözlemleme - Bilgiye erişimin öğretimin kalitesine etkisini gözleme - Araştõrma oranlarõnõ gözleme Öğretimi destekleyen sosyal, kültürel ve sportif etkinliklerin devam ettirilmesi - Öğretim yõlõ boyunca çeşitli etkinlikler yapmak - Farklõ etkinliklerle öğrenciye yeni bakõş açõlarõ kazandõrmak - Etkinliklerin yapõlacağõ alanlarõn durumu - Bütçe ayrõlmasõ - Niceliğin fazlalõğõ nedeniyle nitelikli etkinliklerin yapõlamamasõ - Katõlõmõn az olmasõ - Popüler etkinlikler yerine kaliteli etkinlikler yapma - Katõlõmõ teşvik etme - Yeterli bütçe ayõrma - Katõlõmõn ölçülmesi - Öğretme ve eğitime getirisinin ölçülmesi Nitelikli stajlarõn yaptõrõlmasõ - Yurt içi stajlarda denetim ve kalitenin artõrõlmasõ - Yurt dõşõ staj kontenjanlarõnõn artõrõlmasõ - Yabancõ dil sonunun çözülmesi - Staj yerlerinde konuya gerekli ilginin gösterilmemesi, - Yurt dõşõ stajlarda yabancõ dil sorunu - Staj ücretinin ödenmemesi Staj izleme komitelerinin kurulmasõ ve staj yerleri ile sağlõklõ ilişkilerin kurulmasõ - Staj defterlerinin değerlendirilmesi,staj konusunda sõnav yapõlmasõ -24-

27 HEDEFLER FAALİYET, ADIM ve ARAÇLAR KISITLAR, ENGELLER NASIL AŞILACAĞI NASIL ÖLÇÜLECEĞİ Akreditasyon ve kalite değerlendirme çalõşmalarõnõn sürekli canlõ tutulmasõ - Başlatõlmõş olan akreditasyon ve kalite değerlendirme çalõşmalarõnõn sürdürülmesi - Konun yeri ve karmaşõk olmasõ - Öğretim elemanlarõnõn yenilikler karşõsõndaki dirençleri - Konu hakkõnda öğretim elemanlarõnõn bilgilendirilmesi ve olayõn içine çekilmesi - Uluslar arasõ değerlendirme kuruluşlarõnõn vereceği raporlarla -25-

28

29 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ GELİŞİM VE PLANLAMA KURULU BAŞKANLIĞI FİNANSAL YAPI ALT KURUL RAPORU Prof.Dr. Erol İYİBOZKURT Prof.Dr. Tuncer TOKOL Prof.Dr. Erdal EMEL KASIM 2002

30

31 Birkaç yõl önce İngiltere de yapõlan bir araştõrma,abd ve Japonya da verimlilik artõşlarõnõn yüzde 60 õnõn teknolojik değişmelerden,yüzde 15 inin emeğin eğitiminin artõşõndan yüzde 25 inin sermaye artõşõndan kaynaklandõğõnõ ortaya koymuştur. Böylece insana yapõlan yatõrõmõ yani eğitim ve araştõrma geliştirmenin verimlilik artõşlarõnõn yüzde 75 ini oluşturduğu anlaşõlmaktadõr. Eğitim sistemi ne olursa olsun,yeterli mali kaynakla desteklenip, düzgün ve tutarlõ yapõldõğõ takdirde başarõ getirmektedir. Örneğin ABD ve Japonya nõn eğitim sistemleri uygulamaya fazla yönelik değildir. Eğitim geneldir.öğrenciler çeşitli disiplinleri öğrenip, ancak mezun olduklarõnda işe girince işi öğrenmektedir. Sistem başarõlõdõr ve ABD ve Japonya nõn sistemden pek şikayeti yoktur. Buna karşõlõk Almanya,Avusturya ve İsviçre de eğitim sistemi uygulamaya yöneliktir.bu sistemde öğrencilerin büyük bir kõsmõ 15 yaş civarõnda çõraklõk eğitimiyle işe başlamaktadõr.sistem başarõlõdõr. Sistemden Almanya,Avusturya ve İsviçre nin bir şikayeti yoktur. Toplumlarõn önemli bir kõsmõ sanayi toplumu aşamasõnõ geçerek bilgi toplumu denen sanayi sonrasõ toplum aşamasõna ulaşmõşlardõr.bilim ve teknoloji ancak insanõn eseri olduğuna göre,başlangõç noktasõ insanõn eğitimi ve öğretimidir.bunun için insanõn finans kaynaklarõyla desteklenerek en iyi şekilde eğitilmesi ve yatõrõm yapõlmasõ gerekir. Türkiye de eğitime ayrõlan kaynaklarõn payõ azdõr.2000 yõlõnda Genel bütçe içinde Milli Eğitim Bakanlõğõ nõn payõ yüzde 8.1 dir. Halbuki bu pay Tablo 1 den görüldüğü üzere 1996 yõlõnda yüzde 8.7,1998 yõlõnda ise yüzde 10.1 idi. Kişi başõna düşen eğitim harcamalarõnda(meb+yök+üniversiteler) da eğitime ayrõlan kaynaklarõn çok düşük olduğu görülmektedir.1996 yõlõnda Türkiye de fert başõna eğitim harcamalarõ 86 ABD dolarõ, 2000 yõlõnda ise 116 Dolardõr. (Tablo 1) Şubat õndaki ekonomik kriz ve devalüasyondan bu yana kişi başõna düşen eğitim harcamalarõ daha da azalmõştõr. Eğitim harcamalarõnõn (MEB+YÖK+Üniversiteler) GSMH ya göre yüzdesi de düşüktür.1996 da yüzde 2.9 iken 1999 da yüzde 4.2 ye çõkmõş,2000 yõlõnda yüzde 3.7 olarak gerçekleşmiştir.(tablo 1) Diğer ülkelerde eğitime ayrõlan paylar daha yüksektir. Örneğin; ABD, Almanya, Japonya, Fransa, İngiltere, İtalya ve Kanada da eğitim harcamalarõ GSMH nõn yüzde 5 ile yüzde 7 si arasõndadõr. Mutlak rakamlar ise Türkiye de eğitim harcamalarõ bakõmõndan daha kötü bir durumun olduğunu göstermektedir.örneğin kişi başõna düşen eğitim harcamalarõ Japonya da 1000 dolara yakõnken, İspanya da 250 dolar dolayõndadõr. -29-

32 TABLO 1:TÜRKİYE DE EĞİTİM HARCAMALARININ GENEL DURUMU YILLAR GENEL BÜTÇE İÇİNDE MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI NIN YÜZDE PAYI FERT BAŞINA DÜŞEN EĞİTİM HARCAMALARI (MEB+YÖK+ÜNİVERSİTELER) TL OLARAK ABD DOLARI OLARAK MEB İLE YÖK+ÜNİVERSİTELER İN GENEL BÜTÇE İÇİNDEKİ TOPLAM HARCAMALARI (MİLYAR TL) MEB+YÖK+ÜNİVER SİTELERİN GENEL BÜTÇE İÇİNDEKİ TOPLAM HARCAMALARININ GSMH YA GÖRE YÜZDESİ , , , , , , , , , ,7 Yüksek Öğretimde (YÖK+Üniversiteler) öğretim elemanõ (Profesör,Doçent,Yardõmcõ Doçent, Araştõrma Görevlisi, Öğretim Görevlisi, Okutman vb.) başõna düşen resmi bütçe harcamasõ TL. olarak 1996 yõlõnda 2 milyar 580 milyon TL.; 2000 yõlõnda 19 milyar 670 milyon ve 2001 de Ekim ayõ sonu olarak 24 milyar 679 milyon TL dõr.abd Dolarõ cinsinden ise öğretim elemanõ başõna düşen resmi bütçe harcamalarõnõn 2001 de büyük ölçüde azaldõğõ görülmektedir.(tablo 2).Öğretim elemanõ başõna düşen harcamalar ABD dolarõ olarak 1996 yõlõnda 31 bin 798 dolar,2000 yõlõnda 31 bin 525 dolar ve 2001 yõlõnda (Ekim sonu olarak)23 bin 90 dolardõr.(tablo 2) Öğrenci (Ön lisans+lisans+lisans Üstü) başõna düşen resmi bütçe harcamasõ (YÖK+Üniversiteler) pek fazla değildir.tl cinsinden bu harcamalar 1996 da 165 milyon TL.,2000 yõlõnda 1 milyar 252 milyon TL ve 2001 yõlõnda (Ekim sonu olarak) 1 milyar 571 milyon TL dõr.(tablo 2)ABD dolarõ cinsinden ise 1996 da 2 bin 33 dolar ve 2000 yõlõnda 2 bin 6 dolar ve 2001 de ( Ekim sonu olarak) dolardõr.(tablo 2). TABLO 2: TÜRKİYE DE ÖĞRETİM ELEMANI VE ÖĞRENCİ BAŞINA DÜŞEN HARCAMA YILLAR ÖĞRETİM ELEMANI* BAŞINA DÜŞEN HARCAMA(YÖK+ÜNİVERSİTELER) ÖĞRENCİ BAŞINA DÜŞEN (ÖNLİSANS+LİSANS+LİSANS ÜSTÜ) HARCAMA MİLYON TL ABD DOLARI MİLYON TL ABD DOLARI ,580 31, , ,314 35, , ,978 34, , ,041 33, , ,670 31,525 1,252 2, EKİM SONU 24,679** 23,090** 1,571*** 1,469*** *Prof.+Doç.+Yrd.Doç.+Arş.Gör.+Öğretim Görevlisi+Okutman vb. **Öğretim elemanõ sayõsõ olarak 2000 yõlõ dikkate alõnmõştõr. ***Öğrenci sayõsõ olarak 2000 yõlõ dikkate alõnmõştõr. Türkiye nin bu düşük durumuna karşõ yüksek öğretimde öğrenci başõna kamu kaynaklarõndan yapõlan harcamanõn dünya ortalamasõ (1997 yõlõ için ) 3 bin 370 dolar,gelişmiş ülkeler ortalamasõ 5 bin 936 dolar, Avrupa ortalamasõ ise 6 bin 585 dolardõr. -30-

33 Uludağ Üniversitesi nin YÖK+Üniversitelerin toplam harcamalar içindeki payõ son beş yõlda fazla değişmemiş hatta çok az miktarda azalmõştõr.1995 yõlõnda bu pay yüzde 2.8, 1996 da yüzde 2.6,2000 yõlõnda 2.5 ve 2001 de(ekim sonu)yüzde 2.4 tür.(tablo 3) Diğer belli başlõ üniversitelerle karşõlaştõrõlõnca bu pay çok küçüktür.tablo 4 de görüleceği gibi Ankara, ODTÜ, Hacettepe, Gazi, İstanbul, Boğaziçi, Dokuz Eylül,Anadolu Üniversitelerinin toplamdaki paylarõ görülmektedir.bu üniversitelerin içinde sadece fakülte ve öğrenci sayõsõ az olan Boğaziçi Üniversitesi nin payõ Uludağ Üniversitesi payõndan küçüktür. Elbette Üniversitelerin eğitim harcamalarõndaki paylarõnõ karşõlaştõrõrken öğretim elemanõ ve öğrenci sayõlarõnõ da dikkate almak zorunludur. Uludağ Üniversitesinin harcama bütçesi son yõllarda dolar cinsinden bir artõş göstermiştir. Örneğin,1995 yõlõnda 36 milyon 692 bin dolar olan harcamalar 1996 yõlõnda 41 milyon 103 bin ve 2000 yõlõnda 50 milyon 724 bin dolardõr.2001 de(ekim sonu) 34 milyon 940 bin dolar civarõndadõr.(2001 Ekim sonu devalüasyon yüzünden düşüktür.) TABLO 3: ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TOPLAM HARCAMALARI VE TOPLAM HARCAMALARIN YÖK+ÜNİVERSİTELER TOPLAMI İÇİNDEKİ % PAYI YILLAR ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ BÜTÇESİNDE TOPLAM HARCAMALAR (1000 ABD DOLARI) ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TOPLAM HARCAMALARININ YÖK+ÜNİVERSİTELER TOPLAMINDA YÜZDE PAYI , , , , , , * 2,4** * Hedef ortalama döviz kuru ile düzeltilerek elde edildiğinden gerçek ortalama döviz kurunun hedefin üzerinde gerçekleşmesi halinde 2001 rakamõ daha düşük çõkacaktõr. ** 2001 Ekim sonu itibariyle TABLO 4:DİĞER ÜNİVERSİTELERİN YÖK+ÜNİVERSİTELER TOPLAMI İÇİNDEKİ BÜTÇE HARCAMALARINDAKİ YÜZDE PAYI ÜNİVERSİTELER Ankara Üniversitesi 6,6 5,6 5,8 ODTÜ 3,0 3,2 3,2 Hacettepe Üniversitesi 5,8 5,6 5,1 Gazi Üniversitesi 4,4 4,2 4,1 İstanbul Üniversitesi 8,8 7,7 7,2 Boğaziçi Üniversitesi 1,6 1,5 1,5 Dokuz Eylül Üniversitesi 3,3 3,4 3,2 Anadolu Üniversitesi 3,2 3,0 2,8 Tablo 5 de ise Uludağ Üniversitesi ile ele aldõğõmõz diğer üniversiteler resmi bütçeden yapõlan harcamalarõn TL ve dolar olarak öğretim elemanõ ve öğrenci payõna düşen miktarõ gibi kriterler açõsõndan karşõlaştõrmamõza olanak sağlayan verilere yer verilmiştir. -31-

34

35 TABLO 5: ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ VE DİĞER ÜNİVERSİTELERİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ ÜNİVERSİTELER ANADOLU ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ SAYISI (ÖNLİSANS,Lİ SANS DOKTORA,TIP TA UZMANLIK) (A.Ö.HARİÇ) ( (Açõköğretim)) ÖĞRETİM ELEMANI SAYISI (ÖĞR.ÜYE.,ÖĞR.GÖR., ARŞ.GÖR.,UZMAN,OKU TMAN HARCAM A (MİLYON TL.) HARCAMA/ÖĞRE NCİ SAYISI MİLYON TL DOLAR HARCAMA/ÖĞRE TİM ELEMANI MİLYO N TL DOLAR ANKARA ÜNİVERSİTESİ BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ DOKUZEYLÜL ÜNİVERSİTESİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ODTÜ ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ

36 2000 yõlõ için Uludağ Üniversitesini ele aldõğõmõz diğer üniversitelerle karşõlaştõrdõğõmõzda resmi bütçeden yapõlan harcamalar dolar olarak öğrenci başõna düşen miktarõ (Anadolu Üniversitesi hariç) Uludağ Üniversitesinde en düşüktür. En yüksek olanlar dolarla ODTÜ ve dolarla Ankara Üniversitesidir. En düşükler ise dolarla Uludağ Üniversitesi ve dolarla Anadolu Üniversitesidir. Aynõ harcamalarõ öğretim elemanlarõ başõna düşen miktarõ dikkate alarak değerlendirirsek(dolar olarak); İstanbul Üniversitesi ( dolar) ve Anadolu Üniversitesi ( dolar) en yüksek; Boğaziçi Üniversitesi ) ve Ankara Üniversitesi ( dolar) yüksek olarak değerlendirilebiliriz. Diğer ele aldõğõmõz üniversitelerin rakamlarõ ise birbirine yakõndõr: Uludağ Üniversitesi ( dolar), ODTÜ ( dolar ), Hacettepe Üniversitesi ( dolar), Gazi Üniversitesi ( dolar), Dokuz Eylül Üniversitesi ( dolar) Türkiye de (genel olarak) yüksek öğretimde (YÖK+Üniversiteler) bu ortalamalar (2000 yõlõnda ); Öğrenci başõna düşen harcama dolar (Dünya ortalamasõ dolar,gelişmiş ülke ortalamasõ dolar ve Avrupa ortalamasõ dolardõr.) Öğretim elemanõ başõna düşen harcama dolardõr. Uludağ Üniversitesinin rakamlarõ her ikisinde Türkiye ortalamasõnõn altõndadõr. -34-