GENÇLERN YALI BREYLERE KARI TUTUMU ATTITUDES TOWARDS ELDERLY OF YOUNGS Yasemin UCUN* Sevinç MERSN** Emine ÖKSÜZ***

Transkript

1 Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 8 Sayı: 37 Volume: 8 Issue: 37 Nisan 2015 April GENÇLERN YALI BREYLERE KARI TUTUMU ATTITUDES TOWARDS ELDERLY OF YOUNGS Yasemin UCUN* Sevinç MERSN** Emine ÖKSÜZ*** Öz Bu aratırma genç bireylerin, yalı bireylere ilikin tutumlarını ve bu tutumu etkileyebilecek deikenleri belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıtır. Aratırma, eitim-öretim yılında, Bilecik eyh Edebali Üniversitesi nde eitim gören 485 üniversite örencisiyle yapılmıtır. Aratırmada, Sosyo-demografik Bilgi Formu ve Yalı Ayrımcılıı Tutum Ölçei kullanılmıtır. Bu aratırmanın sonuçlarına göre; örencilerin, Yalı Ayrımcılıı Tutum Ölçei toplam puan ortalamaları 70.69±8.72 (23-115) olarak belirlenmi olup, üniversite örencilerinin yalı bireylere karı tutumlarının olumlu olduu deerlendirilmitir. Genel olarak örencilerin, sosyo-demografik özellikleri ile yalı bireylere karı tutumları arasında bir iliki belirlenmemitir. Anahtar Kelimeler: Gençler, Yalı Birey, Tutum. Abstract This research was conducted to determine the attitudes of youngs towards elderly and the factors causing differentiation in these attitudes of youngs. This research was done with the 485 universty students who applied to the Bilecik Seyh Edebali University between academic years. The data were collected by using Sosyodemographic Information Form Ageism Attitude Scale. The total average of Ageism Attitude Scale score was 70.69±8.72 (23-115). According to the results of this research, the attitudes of toward elderly youngs are found as positive. In general there was no correlation between the students sociodemographic features and their attitudes against old individuals. Keywords: Youngs, Elderly, Attitude. 1.GR Yalılık, insan yaamının kaçınılmaz bir sürecidir. Kiiden kiiye deimekle birlikte, 65 ya üstü bireyler yalı olarak kabul edilmektedir (Tacı, 2010: 175; Tümerdem, 2006: 195; WHO, 1998). Dünyada yalı nüfusunun giderek arttıı (WHO, 1998), özellikle tıbbi ve teknolojik gelimelerle, hastalıkların önlenmesi ve etkin tedavi yöntemleriyle ölümlerin azalması sonucunda, doumdan beklenen yaam süresinin uzadıı ve yalı bireylerin sayısının hemen her ülkede olduu gibi, Türkiye de de artı gösterdii yapılan çalımalarla ortaya konulmutur (Mandıracıolu, 2010: 39; Tümerdem, 2006: 196). Türkiye statistik Kurumu nun raporuna göre; 2013 yılında Türkiye nin yalı nüfusu, toplam nüfusun % 7.7 si olarak belirlenmitir (TÜK, 2014). Bu oranın her geçen gün artacaı öngörülmektedir. Toplumun yalı nüfus oranının artması, doal olarak, genç bireylerin herhangi bir yerde ve zamanda yalı bireylerle karılama olasılıını da arttıracaktır. Gençler, kendi ebeveynleri olarak veya meslek yaantılarında yalılar ile etkileim halinde olacaklar, onların yalılara karı olumlu ya da olumsuz tutumları ise, yalı bireylerin sosyoekonomik ve kültürel yaantılarını dorudan etkileyecektir. Literatürde, yalı bireylere ilikin tutumlar yalı ayrımcılıı kavramı olarak ele alınmaktadır (Bousfield ve Hutchison, 2010: ; Lou vd., 2013: 49-63). Yalı ayrımcılıı; yalı bireylere karı, olumsuz ve önyargılı tutum veya davranıa doru giden bir durum olarak tanımlanmaktadır. Bu durumlar, yalıyla beraber zaman geçirmekten kaçınmak, onunla iletiime geçmek istememe gibi davranıları içerir (Allan, Johnson & Emerson, 2014: 32-37; Lou vd., 2013: 49-63). Dier bir ifadeyle, yalıyı tanımaya çalımamak, onu anlamak için emek harcamama olarak da Öretim Görevlisi, Bilecik eyh Edebali Üniversitesi. ** Yrd.Doç.Dr., Bilecik eyh Edebali Üniversitesi *** Öretim Görevlisi, GATA

2 deerlendirilebilir. Yalı ayrımcılıını, gençlerin, yalılara yaptıkları empatinin düzeyi, kendilerinin varlık sebebi olan yalılara karı gelitirdikleri minnettarlık hisleri ve yalıyı gördüklerinde onlarda oluan yalılık kaygısı gibi duygular etkilemektedir (Bousfield ve Hutchison, 2010: ). nsan yaamı çocukluk, gençlik, yetikinlik ve yalılık süreçlerinden olumaktadır. nsanın en temel yaam haklarından birisi de, aile ortamı içinde yalanması ve yalılıını sürdürmesidir. Çekirdek ailenin yaygınlaması, giderek yalı kuaın reddedilmesine yol açmaktadır. Bu reddedici yaam biçimi, modernliin bir gerei gibi görülmektedir. Yabancılama ve kayıtsızlık kuaklar arasında dılanmaya ve yalnızlamaya yol açmaktadır. Sonuçta, yalnızlık kaçınılmaz bir durum olarak yalının karısına çıkmaktadır (ahin, 2011: 85-87). Özellikle kronik hastalıklar nedeniyle bakım gereksinimi, uzun süre yataa baımlılık, bakasının bakımına muhtaç olma gibi durumları yaamak zorunda kalan yalılarda, depresyon, yalnızlık, güçsüzlük ve ölüm korkusu gibi psikolojik sorunlar sık olarak görülmektedir (Aksüllü ve Doan, 2004: 77; Gökçe Kutsal, 2006: 8; Günaydın, 1996: 9). Yalı ayrımcılıının olumlu olması, önyargısız bakımın verilmesini, hastalıkların erken dönemde tespit edilip önlenmesini ve yaam kalitesini arttırıp, yalının kapasitesini kullanmasına olanak salayacaktır (Afar, 1993: 57; Aközer, Nuhrat & Say, 2011: 122; Günaydın, 1996: 44; Samancıolu ve Karadakovan, 2010: 127; ahin, 2011: 85-86). Duyguların, düünceleri, düüncelerin davranıları belirleyen temel etkenler olduu düünüldüünde, toplumdaki genç bireylerin yalılara yönelik davranılarının olumlu olma olasılıını arttıran en önemli olgular, olumlu duygular ve tutumlar olacaktır. Çünkü yaamda, insanlarla kurulan dostluklar ve kavgaların temelinde tutumlar vardır (Dökmen, 2005: 111). Bundan dolayı yalılarla ilgili gelecee dönük yapılacak planlarda, bu planları yaama geçirecek gençlerin yalı bireylere ilikin tutumlarının aratırılması önemlidir. Çünkü çok iyi planlanmı ve yazılmı bir uygulama kaıt üzerinde kalmaya mahkum olacaktır. Bu nedenledir ki, toplumdaki genç bireylerin yalı ayrımcılıı ile ilgili tutumlarını belirlemeye yönelik çalımalar yapılmaktadır (Soyuer vd., 2010: 20; Yılmaz ve Özkan, 2010: 35; Yılmaz, Kısa & Zeynelolu, 2012: 143). Çalımalarda genellikle, genç bireylerin yalı bireylere karı olumlu tutum gösterdikleri belirlenmitir (Güven, Muz Ucakan & Ertürk Efe, 2012: 99; Yılmaz ve Özkan, 2010: 35). Genç bireylerin, yalı ayrımcılıı ile ilgili tutumlarının düzenli olarak deerlendirilmesi ve yalı ayrımcılıını etkileyen sosyal ve toplumsal özelliklerin incelenmesi olumsuz yalı ayrımcılııyla ilgili erken dönem tedbirlerin alınabilmesi için gereklidir. Bu nedenle çalımanın üniversite örencileri olan genç bireyler üzerinde yapılmı olması bu alandaki ihtiyaçların belirlenmesine ve gelitirilmesine katkı salayacaktır. 2. ARATIRMANIN AMACI Aratırma, üniversite örencilerinin yalı ayrımcılıına ilikin tutumlarını deerlendirmek amacıyla yapılmıtır. Bu amaca yönelik olarak, üniversite örencilerinin yalı bireylere ilikin tutumlarını belirlemenin yanında, bu tutumlarını etkileyebilecek cinsiyet, ya, ekonomik durum, anne ve babanın eitim düzeyi, yaamında en uzun kaldıı yerin özellii, nüfusa kayıtlı bölge, evde yalı birey olup-olmama durumu gibi özellikler incelenmitir. 3. YÖNTEM 3.1. Aratırmanın Evren ve Örneklemi Aratırmanın evrenini, eitim ve öretim yılında Bilecik eyh Edebali Üniversitesinde eitim ve öretim gören örenciler oluturmutur. Örneklemini ise, akademik yılında, Bilecik eyh Edebali Üniversitesi'nin deiik bölümlerinde okuyan ve kolayda örnekleme yöntemi ile evrenden seçilen 485 üniversite örencisi oluturmutur. Aratırma için örencilere belirlenen saatlerde sınıflarda anketler uygulanmıtır. Örencilere çalımayla ilgili bilgi verilmi ve katılımın gönüllülüe dayalı olduu açıklanmıtır Veri Toplama Araçları Veri toplama aracı olarak, sosyo-demografik bilgi formu ile Vefikuluçay Yılmaz ve Terziolu (2011) tarafından gelitirilmi, Yalı Ayrımcılıı Tutum Ölçei () kullanılmıtır. Sosyo-demografik bilgi formunda, üniversite örencilerinin yalı ayrımcılıına ilikin tutumlarını etkileyebilecek cinsiyet, ya, ekonomik durum, anne ve babanın örenim düzeyi, örencinin yaamında en uzun kaldıı yerin özellii, nüfusa kayıtlı bölge, evde yalı birey olup-olmama durumu gibi özellikler incelenmitir. Yalı Ayrımcılıı Tutum Ölçei () ise, 23 maddeden oluan, Kesinlikle Katılmıyorum, Katılmıyorum, Kararsızım, Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum seçenekleri olan 5 li Likert tipi bir ölçektir. Ölçein Cronbach Alpha Güvenirlik Katsayısı 0.80 bulunmutur. Bu aratırmada da ölçein Cronbach Alpha deeri, 0.80 olarak belirlenmitir. Ölçekte olumlu ve olumsuz tutum ifadeleri vardır. Olumlu tutum ifadeleri; 5=Tamamen katılıyorum, 4=Katılıyorum, 3=Kararsızım, 2=Katılmıyorum, 1=Kesinlikle katılmıyorum eklinde puanlanmaktadır. Yalı ayrımcılıına ilikin olumsuz tutum ifadeleri ise;

3 yukarıda belirtilen puanlamanın tam tersi ekilde yapılmaktadır. Ölçekten alabilecekleri maksimum puan 115, minimum puan ise 23 dür. Ölçekten alınan puan arttıkça yalı ayrımcılıına ilikin olumlu tutum da artmaktadır. Yalı Ayrımcılıı Tutum Ölçei üç boyuttan olumaktadır. Bunlar; 1. Yalının Yaamını Sınırlama: Toplumun yalı bireyin sosyal yaamını sınırlamaya ilikin inanç ve algılarıdır. Bu boyuttan alınabilecek maksimum puan 45, minimum puan ise 9 dur. 2. Yalıya Yönelik Olumlu : Toplumun yalı bireye yönelik olumlu inanç ve algılarıdır. Bu boyuttan alınabilecek maksimum puan 40, minimum puan ise 8 dir. 3. Yalıya Yönelik Olumsuz : Toplumun yalı bireye yönelik olumsuz inanç ve algılarıdır. Bu boyuttan alınabilecek maksimum puan 30, minimum puan ise 6 dır Verilerin Analizi Veriler, SPSS 17.0 istatistik programı kullanılarak deerlendirilmitir. Verilerin deerlendirilmesinde; Mann-Whitney U Testi, Kruskal Wallis Testi, Sperman s rho Testi kullanılmıtır. 4. BULGULAR Tablo 1 de örencilerin sosyo-demografik özellikleri verilmitir. Aratırma kapsamındaki örencilerin %52.81 i (n=256) kız, %47.2 si (n=229) erkektir. Örencilerin %50.7 sinin (n=246) üniversitenin bulunduu bölge olan Marmara, daha sonra sırasıyla ç Anadolu, Karadeniz, Ege, Akdeniz, Dou Anadolu ve Güney Dou Anadolu Bölgesi nüfusuna kayıtlı olduu belirlenmitir. Yaamının büyük kısmını geçirdikleri yer olarak ise; %45.6 sının (n=221) ilde, %37.5 inin (n=182) ilçede, %16.9 unun (n=82) daha çok köyde yaadıı bulgulanmıtır. Türkiye de 90 lı yıllardan itibaren köyden kente göç hızlanmıtır. Örencilerin doum tarihlerinin de 90 lı yıllara rastlaması nedeniyle il ve ilçede yaayan örenci sayısının fazla olması bu durum ile açıklanabilir. Örencilerin ekonomik durumu aratırıldıında ise, %74.6 sının (n=362) orta gelir düzeyine sahip oldukları saptanmıtır. Bu durum ise, Türkiye nin ve küçük üniversitelere gelen örencinin sosyo-ekonomik özelliini göz önüne sermektedir. Örencilerinin evde 65 ya üstü yalı bireyle yaayıp-yaamadıkları aratırıldıında, %21.4 ü (n=104) evlerinde yalı biriyle yaadıklarını, %78.6 sı (n=381) ise evlerinde yalı bir bireyle yaamadıklarını belirtmitir (Tablo 1). Çalımada, örencilerin ya ortalaması 21.22±2.22, karde sayısı ortalaması 2.59±2.10, anne örenim yılı ortalaması, 6.12±3.35, baba örenim yılı ortalaması ise 8.01±3.74 olarak saptanmıtır (Tablo 1). Anne-baba eitim ortalaması da, ülkemizin eitim ortalamasını yansıtmaktadır. Tablo 1. Üniversite Örencilerinin Sosyo-Demografik Özellikleri Cinsiyet Kız Erkek Nüfusa Kayıtlı Olduu Bölge Marmara Ege Dou Anadolu Güney Dou Anadolu ç Anadolu Akdeniz Karadeniz En Uzun Kaldıı Yerleim Yerin Özellii l lçe Köy Ekonomik Durum yi Orta Kötü Evde 65 ya üstü Durumu Var Yok n % X±SD Ya (yıl) 21.22±2.22 Anne Örenim Yılı 6.12±3.35 Baba Örenim Yılı 8.01±3.74 Karde Sayısı 2.59±2.10 Örencilerinin puan ortalamalarına bakıldıında (Tablo 2); toplam puan ortalamaları 70.69±8.72, olumsuz ayrımcılık puan ortalamaları 20.07±5.05, olumlu ayrımcılık puan

4 ortalamaları 30.27±3.72, sınırlama ile ilgili ayrımcılık puan ortalamaları ise 20.35±3.77 olarak bulunmutur. toplam puandan alınabilecek puan 23 ile 115 arasında deimektedir. Bu aratırmada, toplam puanın 70.69±8.72 olarak bulunması, aratırmaya katılan örencilerin yalı ayrımcılıı ile olumlu tutuma sahip olduklarını göstermektedir. olumsuz ayrımcılık puanları, olumlu ayrımcılık puanları ve sınırlama ile ilgili alt ölçek puanları deerlendirildiinde de, örencilerin yalıya karı olumlu ayrımcılık yaptıkları, olumsuz yönde ayrımcılık yapmadıkları ve yalının yaamının sınırlandırılmaması yönünde görü bildirdikleri görülmektedir (Tablo 2). Tablo 2. Üniversite Örencilerinin Yalı Ayrımcılıı Tutum Ölçeinden Aldıkları Puanlar X±SD Toplam Puanları 70.69±8.72 Olumsuz Puanları Olumlu Puanları Sınırlama ile ilgili Puanları 20.07± ± ±3.77 Tablo 3 de örencilerin cinsiyet ile toplam puan ve ölçek alt boyutlarından alınan puanlar arasındaki iliki incelendiinde; kız ve erkek örencilerin yalı bireylere ilikin tutumları benzerdir (). Cinsiyetin, yalı ayrımcılıı konusunda olumlu yada olumsuz tutumlara etkisi olmadıı görülmektedir. Dier taraftan, örencilerin nüfusa kayıtlı oldukları bölgeler incelendiinde; Marmara, ç Anadolu, Karadeniz, Ege, Akdeniz, Dou Anadolu ve Güneydou Anadolu bölgesi nüfusuna kayıtlı örencilerin ölçek toplam puan ve ölçek alt boyutlarından aldıkları puanlar arasında da anlamlı bir iliki saptanmamıtır () (Tablo 3). Bu sonuçla, Türkiye nin her bölgesinden gelen örencilerin, yalıya karı benzer tutum içinde oldukları belirlenmitir. l, ilçe ve köyde büyüyen örencilerin, genel olarak, yalıya karı tutumları arasında benzer özellikler gösterdikleri bulunmutur. lde büyümü örencilerin toplam puan ortalamaları ±8.53, ilçede büyüyen örencilerin 71.20±8.89, köyde büyüyen örencilerin ise 70.06±9.14 dür. Puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıtır. Ayrıca olumsuz ayrımcılık, olumlu ayrımcılık ve yalının yaamını sınırlama ile ilgili puan ortalamalarına bakıldıında da, istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıtır () (Tablo 3). Üniversite örencilerinin, ekonomik durumları ile toplam puanları ve ölçek alt boyutlarından aldıkları puan ortalamalarına bakıldıında ise, ekonomik durumunu iyi, orta ve kötü olarak belirten örencilerin puan ortalamalarının birbirine yakın olduu görülmektedir. Bu sonuç istatistiksel olarak da anlamlı deildir (Tablo 3). Ekonomik durumun, örencinin yalılara karı ayrımcılıının olumlu ya da olumsuz olması üzerinde herhangi bir etkisinin olmadıı deerlendirilmitir. Tablo 3. Üniversite Örencilerinin Yalı Ayrımcılıı Tutum Ölçeinden Aldıkları Puanların Sosyo-Demografik Özelliklere Göre Karılatırılması Toplam Puan Olumsuz Olumlu Sınırlama ile ilgili Cinsiyet Kadın Erkek Nüfusa Kayıtlı Olduu Bölge Marmara Ege Dou A. Güney D.A ç Anadolu Akdeniz Karadeniz En Uzun Kaldıı 70.76± ± ± ± ± ± ± ± ±8.24 z=-0.11* 20.17± ± =6.31** 19.70± ± ± ± ± ± ±5.09 z=-0.75* 30.27± ± =3.69** 30.20± ± ± ± ± ± ±3.27 z=-0.37* 20.31± ± =8.15** 20.56± ± ± ± ± ± ±2.96 z=-0.07* 2 =10.17**

5 Yerleim Yerin Özellii l lçe Köy Ekonomik Durumu yi Orta Kötü 70.51± ± ± ± ± ± =1.97** 2 =0.45** 20.23± ± ± ± ± ± =1.54** 2 =0.23** 30.24± ± ± ± ± ± =0.14** 2 =1.75** 20.03± ± ± ± ± ± =2.96** 2 =0.33** Evde 65 ya üstü Durumu Var Yok 71.04± ±8.39 z=-0.26* 20.42± ±4.94 z=-0.61* 30.18± ±3.65 z=-0.15* 20.44± ±3.73 z=-0.46* Verilerin homojenlik daılımları yapılmı ve veriler homojen olmadıı için parametrik olmayan istatistiksel yöntemler kullanılmıtır. *Mann-Whitney U Test **Kruskal Wallis Test ***Sperman s rho Test Örencilerin yaı, anne eitim düzeyi ve baba eitim düzeyi ile ölçek puanları arasında anlamlı bir iliki saptanmamıtır. Fakat, karde sayısı ile yalı bireyin yaamının sınırlandırılması görüü arasında negatif anlamlı bir iliki belirlenmitir. Karde sayısı arttıkça, yalının yaamı sınırlandırılmalıdır görüünün benimsendii görülmektedir (Tablo 4). Tablo 4. Üniversite Örencilerinin Yalı Ayrımcılıı Tutum Ölçeinden Aldıkları Puanların, Örencinin Yaı, Anne-Babalarının Örenim Düzeyi ve Karde Sayısına Göre Karılatırılması Toplam Puan Olumsuz Olumlu Sınırlama ile ilgili Örenci Ya Anne Örenim Düzeyi r=-0.033*** r=-0.007*** r=-0.040*** r=0.018*** r=-0.014*** r=-0.045*** r=0.016*** r=0.010*** Baba Örenim Düzeyi r=0.037*** r=0.045*** r=-0.005*** r=-0.005*** Karde Sayısı ***Sperman s rho Test r=-0.033*** r=0.005*** r=0.040*** r=-0.129*** TARTIMA, SONUÇ VE ÖNERLER Yalı nüfusunun hem dünya çapında, hem de Türkiye de gittikçe arttıı ve bu artı ile birlikte yalıların fizyolojik, psikolojik ve sosyal gereksinimlerinin fazlalatıı, bu dorultuda devlet politikasında durumu iyiletirici giriimlerin oluturulması gerektii ve u an var olan politikanın deien artlar göz önüne alınarak iyiletirilmesi gerçei göz ardı edilmemelidir (Aközer, Nuhrat & Say, 2011: 110; Tacı, 2010: 176, Yumurtacı, 2013: 9). Ayrıca, üretime dorudan katılmayan ve her geçen gün salık harcamaları artan yalı bireylerin çoalması ise, ekonomik özellikleri olumsuz etkileyecektir (Tacı, 2010: 177; Yumurtacı, 2013: 19). Yalı nüfusunun toplumda artması, sosyal güvenlik alanında da zorlanmalara neden olacak, sosyal düzende deiikliklerle beraber aile yapısının deimesi, kentleme ve konut politikaları, emeklilik gibi sosyal politikalarla ilgili deerlendirmelerin yapılması, etkin ve uygulanabilir projelerin hayata geçirilmesi, kendi kendine yetemeyen yalı popülasyonu için özel bir önem arz etmektedir (Yumurtacı, 2013: 18). Bugünün örencisi, yarının uygulamaların sorumlusu ve uygulayıcıları olan üniversite örencilerinin yalı bireylere karı tutumlarının aratırılması eksiklikleri gidermek açısından önemli olacaktır. Aratırmada örencilerin aldıkları toplam puan ve alt ölçek puan ortalamalarının dier aratırmacılar tarafından da desteklendii görülmektedir. Aratırmada örencilerin toplam puan ortalamaları 70.69±8.72 bulunmutur. Soyuer ve ark.nın (2010) yaptıı çalımada 70.6±9.5; Yılmaz ve Özkan ın (2010) yaptıı çalımada ±5.62; Güven, Muz Ucakan ve Ertürk Efe nin (2012) yaptıı çalımada ise, 71.60±8.12 olarak bulunmutur. Ölçek alt boyutlarından alınan puanların da, bu aratırmanın sonuçlarıyla benzerlik gösterdii bulunmutur. den alınabilecek en yüksek puanın 115, en düük puanın 23 olduu

6 deerlendirildiinde, genç bireylerin olumlu tutum gelitirmeleri için daha fazla çabanın sarf edilmesi gerektii, çünkü, üniversite örencilerinin aldıkları puanların yıllar içinde dütüü görülmektedir. Birçok ülkede yalı bireylere bakım profesyonel kiiler tarafından verilmesine karın (Hweidi ve Al Obeisat, 2006: 24; Lambrinou vd., 2009: 617) ülkemizde, yalıların bakım faaliyetleri büyük oranda aile bireyleri ve özellikle çocuklar tarafından salanmaktadır. Bu nedenle gençlerin yalı bireylere karı tutumlarının belirlenerek, yalılık dönemiyle ilgili bilgi, tutum ve beceri konusundaki ihtiyaçların karılanması önemlidir. Yalı bireylerin salık gereksinimleri arttıından yapılan çalımalarda genellikle, hemire ve doktorların görüleri ele alınmıtır (Bates vd., 2006: 93; Hweidi ve Al-Obeisat, 2006: 23; Lambrinou vd., 2009: 617). Toplumda bütün insanların birbiriyle etkileim içinde olmak zorunda kalmaları nedeniyle, her alanda hizmet veren bireylerin yalılık ve yalı bireyler hakkındaki görülerinin olumlu olması önemlidir. Bu çalımada, toplam puan ve ölçek alt boyutlarından alınan puanlara bakıldıında, cinsiyetler arasında anlamlı bir fark bulunmamıtır. Soyuer ve ark.nın (2010) nın yaptıı çalımada da bu konuda anlamlı bir fark yoktur. Lambrinou ve ark.nın (2009) yaptıı çalımada ise, kız örencilerin erkek örencilere göre, daha olumlu tutum gelitirdikleri belirlenmitir. Güven, Muz Ucakan & Ertürk Efe (2012) kız örencilerin daha olumlu tutum gelitirdiini bulmulardır. Kız örencilerin olumlu tutum gelitirmeleri, kadının toplumdaki görevleri, ailenin bakımı ve bu bakımın sorumluluu (Kalaycıolu vd., 2003: 25; Zeynelolu, 2013: 22) kavramlarıyla açıklanabilir. Yapılan bu aratırmada, kız ve erkek örencilerin toplam puanlarının ve ölçek alt boyutlarından aldıkları puanlar benzerdir. Bu sonuç Özcan ve ark.nın (2013) tıp fakültesi örencileriyle yaptıı çalımanın sonuçlarıyla da uyumludur. puan ortalamaları ve ölçek alt boyutlarından alınan puanlar, bölgeler açısından fark göstermemektedir. Ülkemizde bazı bölgelerin daha ataerkil ve yalıların aile içinde bakımlarının salanmasına ramen, son yıllarda, örenim düzeyinin yükselmesi, kadınların i yaamına katılmaları, kırdan kente göç ve medyanın etkisiyle tüm bölgelerde homojen bir yapının olumaya baladıı düünülebilir. Örencilerin en uzun yaadıkları yerler açısından ölçekten aldıkları puanlar deerlendirildiinde; il, ilçe ve köyde yaayan örencilerin, yalıya karı tutumları arasında benzer özellikler gösterdikleri bulunmutur. lde yaamı örencilerin toplam puan ortalamaları 70.51±8.53, ilçede yaamı örencilerin 71.20±8.89, köyde yaamı örencilerin ise, 70.06±9.14 dir. Puan ortalamaları arasında, istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıtır. Fakat, hayatının büyük bir kısmını köyde geçirmi üniversite örencilerinin, yalıya karı olumsuz tutum ölçek alt boyutundan aldıkları puan ortalamaları, ilde ve ilçede büyüyen örencilerin puan ortalamalarından daha düüktür. Bu durum, köyde yalı bireyle sürekli birlikte olma zorunluluu, yalılık dönemine ilikin özelliklerin bilinmemesi ve tükenmilik sendromuyla açıklanabilir. Annenin örenim düzeyi ile yalıya karı olumlu ayrımcılık tutumu arasında negatif bir iliki vardır. Bu durum iki ekilde ele alınabilir. Üniversite örencilerinin, annelerinin örenim düzeyi yükseldikçe genç birey, yalıya karı olumlu ayrımcılık yapılmamalı, dier bir ifadeyle, örencilerin, annelerinin örenim düzeyi dütükçe, yalıya karı olumlu ayrımcılık yapılmalıdır, eklinde düünmektedir. Annenin örenimi artınca, yalıya karı olumlu ayrımcılık yapılmama nedenleri incelendiinde, kadının örenim düzeyi yükseldikçe çalıma yaamının içinde daha çok yer almakta, Türk aile yapısı geni aileden çekirdek aileye dönümekte, bunun sonucunda da yalı ebeveynlerle aynı evde yaanmamakta veya ekonomik sıkıntılar, gerekse kuaklararası farklılıklar nedeniyle geçimsizlikler olmakta (Kalaycıolu vd., 2003: 25), sonuçta gençler yalıları yeterince tanıyamamaktadırlar. Dier taraftan annenin örenim düzeyi dütükçe, daha olumlu tutum gelitirilmesi durumu ise, örenim düzeyi düük olan kadının çalımayıp, evde kalması ve geni aile düzeninin ekonomik açıdan daha etkin olması ile yalılarla beraber yaanmak zorunda kalınması, bunun sonucu olarak da, yalı bireyle aile üyeleri arasında karılıklı etkileimin devam etme zorunluluu ile açıklanabilir. Ayrıca, yalı bireylerle yaamanın sorumlulukları ve zorluklarının yanında, yalı bireylerin duygusal açıdan ailedeki genç bireylere verdii destein olumlu yönü olarak da deerlendirilebilir (Kalaycıolu vd., 2003: 25). Bu sonuçlar, kadının ailedeki konumunu göstermesi açısından önemlidir. Çünkü, kadınların eitimleriyle ilgili çok ciddi sıkıntılar bulunmaktadır (Seven ve Engin, 2007: 178). Bu nedenle kadınların, örenim süreci boyunca yalılık dönemi ve bu döneme ilikin gereksinimler hakkında bilgi düzeylerini arttıracak fırsatlar sunulması, gelecek nesiller açısından olumlu bir yatırım olacaktır. Baba örenim düzeyi ortalaması ile ölçek puanları arasında ise, istatistiksel olarak anlamlı bir iliki bulunmamıtır. Karde sayısı ile yalının yaamını sınırlama tutum ölçei arasında negatif bir iliki bulunmutur. Çekin (2013: 43) yaptıı çalımada, karde sayısının artması ve bunlar arasındaki etkileimin, dier insanlara karı fedakar olma ve paylamanın örenilmesine neden olduunu belirtmitir. Bu aratırmada ise, karde sayısının artması ile örencilerinin yalı bireylerin yaamı sınırlanmalı görüünü benimsemesi; örencilerin kalabalık ortamlarda büyümesinin bir sonucu olarak yaamlarını fazla kiiyle paylamak istememelerinden kaynaklanabilir

7 Örencilerin ya ortalamaları ile yalı bireylere karı toplam puanları, olumsuz ve olumlu ayrımcılık puan ortalamaları arasında negatif, yalının yaamını sınırlama puanları arasında pozitif iliki bulunmasına ramen, aralarındaki fark istatistiksel olarak anlamlı deildir. Aratırmanın sonuçları incelendiinde, cinsiyetin, nüfusa kayıtlı olunan bölgenin, ekonomik durumun, örencinin yaamını uzun süre geçirdii yerin özellii gibi durumlar ve örencilerin evlerinde yalı bireyin olup-olmaması gibi sosyo-demografik özellikler ile yalı bireylere yönelik örencilerin tutumları arasında anlamlı bir iliki belirlenmemitir. Bu aratırmayla ilgili olarak düzenli aralıklarla üniversite örencilerinin yalı bireylere ilikin tutumlarının deerlendirilmesi, üniversite örencilerine, yalı bireylerin fiziksel, duygusal ve psikolojik yönlerine ilikin eitimlerin planlanması, uygulanması ve bu eitimlerin yaygınlatırılması, üniversitelerde sosyal sorumluluk projelerinin içinde mutlaka yalı bireylere yönelik faaliyetlerin yer alması ve üniversitenin bulunduu ehirdeki huzurevine gezilerin yapılması gibi aktiviteler önerilebilir. KAYNAKÇA AFAR, Ouz (1993). Toplum çinde Yaayan ve Kurumlarda Kalan Yalıların Psikososyal Yönden Karılatırılması, Yayınlanmamı Uzmanlık Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. AKÖZER, M., Nuhrat, C. & Say,. (2011). Türkiye de Yalılık Dönemine likin Beklentiler Aratırması, Aile ve Toplum, 7(27), Ekim- Kasım-Aralık yıl:12, s AKSÜLLÜ, N. & Doan, S. (2004). Huzurevinde ve evde yaayan yalılarda algılanan sosyal destek etkenleri ile depresyon arasındaki iliki, Anadolu Psikiyatri Dergisi, S. 5, s ALLAN L. J., Johnson J. A. & Emerson S. D. (2014). The role of individual difference variables in ageism, Personality and Individual Differences, 59, pp BATES T., Cohan M., Bragg D. S. & Bedinghaus J. (2006). The medical college of Wisconsin Senior Mentor Program, Gerontology & Geriatrics Education, 27(2), pp BOUSFELD C. & Hutchison P. (2010). Contact, anxiety and young people s attıtudes and behavioral intentions towards the elderly, Educational Gerontology, 36, pp ÇEKN, A. (2013). mam Hatip Lisesi Örencilerinin Prososyal Davranı Eilimleri Üzerine Nicel Bir nceleme, Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi, Güz, 6 (28), s DÖKMEN, Üstün (2005). letiim Çatımaları ve Empati, stanbul: Sistem Yayıncılık. GÖKÇE Kutsal, Y. (2006). Yalanan Dünya, Türkiye Fiziksel Tıp Rehabilitasyon Dergisi, 52 (Özel Ek A): A6-A11. GÜNAYDIN, Nalan (1996). Yalı Bireylerde Yalnızlıın ncelenmesi, Yayınlanmamı Yüksek Lisans Tezi, Ankara: GATA Salık Bilimleri Enstitüsü. GÜVEN. D., Muz Ucakan, G. & Ertürk Efe, N. (2012). Üniversite Örencilerinin Yalı Ayrımcılıına likin Tutumları ve Bu Tutumların Bazı Deikenlerle likisi, Anadolu Hemirelik ve Salık Bilimleri Dergisi, 15(2), s HWEIDI I. M. & Al-Obeisat S. M. (2006). Jordanian nursing students attitudes toward the elderly, Nurse Education Today, 26, pp KALAYCIOLU, S., Tol U. U., Küçükural, Ö. & Cengiz, K. (2003). Yalılar ve Yalı Yakınları Açısından Yaam Biçimi Tercihleri, Türkiye Bilimler Akademisi Raporları, Ankara: S. 5, Tübitak Matbaası. s. 25. LAMBRNOU, E., Sourtzi P., Kalokerinou A. & Lemonidou C. (2009). Attitudes and knowledge of the Greek nursing students towards older people, Nurse Education Today, 29, pp LOU B., Zhou K., Jin E. J., Newman A. & Liang J. (2013). Ageism among College Students: A Comparative Study between U.S. and China, J Cross Cult Gerontol, 28, pp MANDIRACIOLU, A. (2010). Dünya da ve Türkiye de Yalıların Demografik Özellikleri, Ege Tıp Dergisi, 49 (3), Ek. s ÖZCAN, S., Duyan, V., Koç, F. & Bozdemir, N. (2013). Üçüncü Sınıf Tıp Örencilerinin Yalılara Yönelik Tutumları: Bir Eitim Programının Etkisinin Deerlendirilmesi, Türk Geriatri Dergisi, 16(2), s SAMANCIOLU, S. & Karadakovan, A. (2010). Yalı Salıının Korunması ve Gelitirilmesi, Fırat Salık Hizmetleri Dergisi, 5(13), s SEVEN, M. A. & Engin, A. O. (2007). Türkiye de Kadının Eitimi Alanındaki Eitsizlikler, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), s SOYUER, F., Ünalan, D., Güleser, N. & Elmalı, F. (2010). Salık Meslek Yüksekokulu Örencilerinin Yalı Ayrımcılıına likin Tutumları ve Bu Tutumların Bazı Demografik Deikenlerle likisi, Mersin Üniversitesi Salık Bilimleri Dergisi, 3(2), s AHN, M. (2011). Küreselleen Yalılık ve Yalı Bakım Üzerine Eletirel Bir Yaklaım, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), s TACI, F. (2010). Yalılara Yönelik Sosyal Politikalar: sveç, Almanya, ngiltere ve talya Örnekleri, Çalıma ve Toplum, S. 1, s TÜMERDEM, Y. (2006). Gerçek Ya, Türk Geriatri Dergisi, 9 (3), s VEFKULUÇAY Yılmaz, D. & Terziolu, F. (2011). Üniversite Örencilerinde Yalı Ayrımcılıı Tutum Ölçeinin Gelitirilmesi ve Psikometrik Deerlendirmesi, Türk Geriatri Dergisi, 14 (3), s World Health Organization (1998). World Health Report. Geneva: WHO Library Cataloguing in Publication Data YILMAZ, D., Kısa, S. & Zeynelolu, S. (2012). University Students Views and Practices of Ageism, Ageing International, Jun 37( 2), pp YILMAZ, E. & Özkan, S. (2010). Hemirelik Örencilerinin Yalı Ayrımcılıına likin Tutumları, Maltepe Üniversitesi Hemirelik Bilim ve Sanat Dergisi, 3(2), ss YUMURTACI, A. (2013). Demografik Deiim: Psiko-Sosyal ve Sosyo-Ekonomik Boyutları le Yalılık, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (6), Nisan 2013-Ekim 2013, s ZEYNELOLU, S. (2013). Kadın ve Erkek Eitliinde Yeni Bir Kavram: Toplumsal Cinsiyet, Salıkla Hemirelik Dergisi, S. 1, s Eriim Tarihi: