LKÖRETM SOSYAL BLGLER DERS KTAPLARININ ÖRETMEN GÖRÜLERNE GÖRE DEERLENDRLMES (KIRIKKALE ÖRNE)

Transkript

1 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007), LKÖRETM SOSYAL BLGLER DERS KTAPLARININ ÖRETMEN GÖRÜLERNE GÖRE DEERLENDRLMES (KIRIKKALE ÖRNE) Adem ÖCAL G.Ü.G.E.F. Sosyal Bilgiler Öretmenlii,Beevler/ANKARA, Süleyman YTTR MEB Talim Terbiye Kurulu, Beevler/ANKARA, Geli Tarihi: Yayına Kabul Tarihi: ÖZET Günümüzde ders kitapları toplumdaki olumlu deiimi salamada kullanılan temel araçlardandır. Tüm dünyada örencilere bilgi verme, bilgileri düzenleme, örencinin kendi kendine örenmesini salama ve kiilik gelitirme ders kitapları vasıtasıyla yapılabilmektedir. Sosyal bilgiler dersi kitapları, bireyin içinde yaadıı topluma uyumunu salayacak bilgi, beceri ve deerleri kazandırmayı hedefler. Bu aratırmada 2004 yılı sosyal bilgiler ders programına uygun 4 ve 5.sınıf ders kitapları hakkında Kırıkkale örneinde, öretmenlerin görüleri incelenmitir. Aratırma sonucunda öretmenlerin ders kitaplarından büyük oranda memnun oldukları tespit edilmitir. Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, ders kitapları, ilköretim, deerlendirme, Kırıkkale THE EVALUATION OF SOCIAL STUDIES TEXTBOOKS ACCORDING TO ELEMENTARY SCHOOL S TEACHER (KIRIKKALE SAMPLE) ABSTRACT Currently, text books are the basic tools used to achieve the positive change in the society. To inform the students, to put order the information, to provide the self-development of the students are accomplished by using text books. Social studies text books aim students to gain knowledge, skill and values to adopt the society which they live with. In this study, the views of the teachers about the text books which are in accord to 2004 social studies text program in Kırıkkale example are examined. According to the evaluation of the studies, it is determined that a highly percent of the teachers are pleased with the text books. Keywords: Social Studies, textbooks, elementary school, evaluation, Kırıkkale

2 52 lköretim Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Öretmen Görülerine A. Öcal, S. Yiittir 1.GR Toplumlar devamlı bir deiim içerisindedirler. Bu deiim esnasında bireyin ihtiyaçları ve toplumun beklentileri arasındaki dengeyi salayabilmek için gerekli bilgi, beceri, deer ve tutumların kazandırılması gerekmektedir. Kitaplar insanın bilgi kaynaklarından birisidir. Özellikle ders kitapları bireye düzenli bir ekilde bilginin verildii örenme araçlarıdır. Ders kitabı kavramı ile, bir derste kullanılan ve o dersin gelitirilmesine temel oluturan kitaplar anlaılır. Ders kitabı, bir dersin öretimi için, belirli düzeydeki örenciler için yazılan; içerii öretim programlarına uygun olarak düzenlenen, ilgili makamlar tarafından incelemesi yapılmı ve okullarda okutulması onaylanmı kaynaklardır (MEB, 1962:3). Günümüzdeki ders kitapları, hem öretmenler hem de örenciler için temel öretim malzemeleridir. Ders kitapları vazgeçilmezliinin yanı sıra, öretimin daha nitelikli olmasına da katkı salar. Ders kitaplarının asıl görevi, bilgi verme, bilgileri düzenleme, örencinin kendi kendine örenmesini salama, öretimi koordine etme ve kiilik gelitirmedir (Ceyhan ve Yiit, 2003:24). Ders kitabı, dünyanın dier ülkelerinde de önemli bir eitim aracı olarak görev yapmaktadır. Japonya da ders kitaplarına toprak parçası kadar deer verilmitir. Önceleri Japon öretmenler, okulda derste iken deprem olduunda, öncelikle kurtarılması gerekenler arasında ders kitaplarını da belirtmilerdir. Günümüzde ise, Japonlar ders kitaplarını öretim için temel kaynak olarak göstermektedirler. Shannon un yaptıı bir aratırmaya göre, örenciler sınıfta zamanlarının yaklaık yüzde 80 ini ders kitapları ve ders kitaplarıyla ilgili etkinliklere harcamaktadır. Dier taraftan Türkiye de de ders kitapları, temel bir bilgi kaynaı olup derslerde en çok kullanılan materyallerden birisidir (Semerci, 2004:49-50). Eitimciler, genel olarak, örencilerin bilisel, duyusal ve psikomotor davranılarının gelitii ve biçimlendii okul yıllarında kitapların öneminin göz ardı edilmemesi gerektii konusunda birlemektedirler. Eitim ve öretimin her döneminde ders kitapları önemli bir yere sahip olduu için, ders kitapları hazırlanırken örencilerin seviyeleri ve ihtiyaçları çok iyi ekilde belirlenmeli ve dikkate alınmalıdır. Ayrıca ders kitapları hazırlanırken belirli nitelikleri taıması gerektii unutulmamalıdır. Öncelikle etkili bir ders kitabı örencinin ilgisini çekmeli, derse karı ilgi uyandırmalı, örencinin örenmesi için fırsatlar sunabilmeli ve çocuun kitapla balantısını kuvvetlendirmelidir (Yıldırım ve Ate, 2003:79). Öretim ortamında en yaygın

3 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007) 53 olarak kullanılan ders kitaplarının dier araçlara göre elde edilmesi ve kullanımı kolaydır. Dier araçlara göre de çok farklı ilevlere sahiptir. Bu nedenle, en çok kullanılan araç konumundadır (Yaar, 2005:1). Sosyal Bilgiler dersi bireyin içinde yaadıı topluma uyumunu salayacak bilgi, beceri, deer ve tutumları kazandırmayı hedefler. Sosyal Bilgiler dersi kapsamında, sosyal bilimlerden seçilmi bilgiler disiplinler arası bir yaklaımla ve Sosyal Bilgiler mantıına uygun olarak yorumlanır, ilköretim düzeyindeki çocuun geliim seviyesine uygun hale getirilir (Dönmez, 2003:32-33). Ülkemizde Sosyal Bilgiler dersi, eitim öretim yılından itibaren, 4306 sayılı kanun gereince ilköretimin sekiz yıla çıkarılmasıyla, ilköretim 4.,5.,6. ve 7. sınıflarında uygulanmaya balamıtır (Koçak, 2001:71). Sosyal Bilgiler ders kitapları, örencilerin deiik sosyal bilim disiplinlerinin verileriyle ilk kez karılatıkları metinlerden olumaktadır. Yapılan aratırmalar, okuma stratejileriyle desteklenmemi ya da anlaılabilirlik düzeyi düük olan metinlerin, örencilerde ezberleme eilimine neden olduunu ortaya çıkarmıtır ( Safran ve Köksal, 2003,46). Bunun için ders kitaplarındaki metinler, örenci seviyesinin üstünde ve gereksiz bilgi içerikli metinlerden olumamalıdır yılından 2004 yılına gelene kadar ki süreçte okullarda okutulan Sosyal Bilgiler Ders kitapları; 21. yüzyılın çada, Atatürk ilkeleri ve inkılâplarını benimsemi, Türk tarihini ve kültürünü kavramı, temel demokratik deerlerle donanmı ve insan haklarına saygılı, yaadıı çevreye duyarlı, bilgiyi deneyimlerine göre yorumlayıp sosyal ve kültürel balam içinde oluturan, kullanan ve düzenleyen (eletirel düünen, yaratıcı, doru karar veren), sosyal katılım becerileri gelimi, sosyal bilimcilerin bilimsel bilgiyi üretirken kullandıkları yöntemleri kazanmı, sosyal yaamda etkin, üretken, haklarını ve sorumluluklarını bilen, Türkiye Cumhuriyeti vatandalarını yetitirmek için 2004 yılında kabul edilen yapılandırıcı yaklaım temelli yeni bir Sosyal Bilgiler Ders programına ( M.E.B.,2005,50) göre yeniden düzenlenmitir. Bu yeni düzenlemeyle önceki yıllarda geçerli olan 1/5/1995 tarih ve 129 sayılı karar ile 2434 sayılı Tebliler Dergisinde yayımlanarak kabul edilmi olan Milli Eitim Bakanlıı Ders Kitapları Yönetmelii de deitirilmitir (M.E.B., 2005, ) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yeni yönetmelikte ders kitaplarında aranacak nitelikler öyle tespit edilmitir: 1) Anayasaya ve kanunlara aykırı hususları içermez.

4 54 lköretim Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Öretmen Görülerine A. Öcal, S. Yiittir 2) 1739 sayılı Millî Eitim Temel Kanununda yer alan Türk Millî Eitiminin Genel Amaçlarında belirtilen Atatürk nkılâp ve lkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk Milliyetçiliine balı; Türk Milletinin millî, ahlâkî, insanî, manevî ve kültürel deerlerini benimseyen, koruyan ve gelitiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalıan; insan haklarına ve Anayasanın balangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranı hâline getirmi yurttalar olarak yetitirmek hükmüne ve Türk Millî Eitiminin Temel lkelerine uygun olarak hazırlanır. 3) Temel insan haklarına aykırılık taımaz. Cinsiyet, ırk, din, dil, renk, siyasî düünce, felsefî inanç, mezhep ve benzeri ayrımcılık içermez. 4) Bilimsel ilke ve yöntemlere uygun olarak hazırlanır. 5) Reklâm niteliinde ögeleri içermez (M.E.B.,2005,269) yılında tamamlanan Sosyal Bilgiler Programı dorultusunda hazırlanan Sosyal Bilgiler Ders kitaplarında yapısalcılık temel alınmıtır. Davranıçı sistem ders kitaplarından farklı olarak, bilgi içerikli metinlerin dorudan yer almaması; ilgili kazanımlar için dier derslerle ve ara disiplinlerle ilikilendirmelerin yapılması, her ünite için deiik beceri, deer ve kavramlara yer verilmesi ve Atatürkçülükle ilgili konuların program dorultusunda ilgili konularda ilenmesi gerekmektedir. 2. AMAÇ Bu çalımanın amacı, lköretim Sosyal Bilgiler ders kitaplarının çeitli deikenler bakımından deerlendirilmesidir. 3. MATERYAL VE YÖNTEM Bu çalıma eitim öretim yılı ve 4. ve 5. sınıf öretmenleri ile sınırlıdır. Aratırmanın evrenini, Kırıkkale ilinde görev yapan sınıf öretmenleri oluturmaktadır. Örneklemini ise, adı geçen il merkezindeki 15 ilköretim okulu ve 71 sınıf öretmeni oluturmaktadır. Sosyal Bilgiler ders kitaplarının deerlendirildii bu çalımada tarama yöntemi kullanılmıtır. Öretmen görülerinin tespit etmek için, Likert tipi bir ölçek hazırlanmıtır. Hazırlanan ölçek 2 bölümden olumaktadır. Birinci bölümde, öretmenlerin kiisel bilgilerine yer verilmitir. kinci bölümde, öretmenlerin Sosyal Bilgiler ders kitapları ile ilgili görülerine bavurulmutur. Hazırlanan ölçein geçerlilii için, uzman görülerine bavurulmutur. Testin güvenirlik tespiti için bir ön uygulama yapılmı, yapılan ön uygulamanın alfa

5 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007) 55 güvenirlik katsayısı olarak hesaplanmıtır. Verilerin analizinde SPSS paket programı kullanılmıtır. 4. BULGULAR Sosyal Bilgiler 4. ve 5. sınıf ders kitaplarının öretmen görülerine göre deerlendirilmesini konu alan bu çalımada elde edilen bulgular öyledir: Birinci bölümde, ankete katılan öretmenlerin mesleki kıdemlerine ve yapılandırıcı yaklaımla ilgili bir kursa katılma durumlarına bakılmıtır. Tablo-1 de görüldüü gibi, ankete katılan öretmen sayısı 71 dir. Çalımaya katılanların büyük çounluu 16 yıl ve üstü kıdeme sahip öretmenlerden olumaktadır. Tablo 1. Öretmelerin kıdem durumları ve Yapılandırmacı yaklaım ile ilgili bir kursa katılma oranları Kıdem yıl üstü Top. Frekans % 8,5 14,1 9,9 21,1 46,5 100 Kursa katılım Hiç 1 kez 2 kez 2 den fazla Toplam Frekans % 31,9 53,6 2,9 11,6 100 Öretmenlerin %68 1 i hizmet içi bir kursa katılmı olup, hatta %14.5 lik bir öretmen grubu 2 defa ve daha fazla hizmet içi kursa katılmıtır. Ancak Sosyal Bilgiler programının tam olarak anlaılabilmesi ve uygulanabilmesi için, yapılandırıcı yaklaımla ilgili hiç kursa katılmamı olan % 31.9 luk öretmen grubunun da hizmet içi eitime alınması gerekmektedir. kinci bölümde, öretmenlerin Sosyal Bilgiler ders kitaplarını deerlendirmelerine ilikin sorular yöneltilmitir. Burada yer alan sorular ile, ders kitaplarının kullanımı ve yeterlilii ile ilgili öretmen görülerine bavurulmutur. Tablo 2. Ders kitaplarının deiimi ile ilgili öretmen görüleri Ders kitaplarındaki deiim eitim-öretim için olumlu olmutur 5 7, , ,7 Sosyal Bilgiler dersini üç kitapla (örenci ders kitabı, örenci çalıma kitabı ve öretmen kılavuz kitabı) birlikte ilemek, önceki kitaplarla ders ilemeye göre daha kolay ve faydalıdır. 2 2, , ,4 Elde edilen sonuçlara göre, sınıf öretmenleri ders kitaplarında yapılan deiiklikten büyük ölçüde memnun oldukları anlaılmaktadır. Öretmenlerin çounluu (%57.7) ders kitaplarındaki deiimi olumlu bulmaktadır. Sosyal Bilgiler dersinin üç ayrı kitap yardımı ile ilenmesi de öretmenler tarafından olumlu karılanmıtır. Programın ve ders kitaplarının yurt genelinde ilk kez

6 56 lköretim Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Öretmen Görülerine A. Öcal, S. Yiittir uygulandıı göz önünde bulunursa, bu sonuçların oldukça ümit verici olduu Tablo 3. Öretmen Kılavuz Kitap ile ilgili görüleri söylenebilir. Öretmen kitabı, dersi ilememizi kolaylatırmaktadır. 3 4, , ,4 Öretmen kitabından konularla ilgili program kazanımlarını, ders içi-dıı ilikilendirmeleri, ara disiplinlerle ilikilendirmeleri rahatlıkla takip edebiliyorum , ,4 Öretmen kitabının Sosyal Bilgiler dersinin ileniinde öretmene kolaylık saladıı görülmektedir. Öretmenlerin %70 lik bir kısmı bu görüe katılmakta, %25,4 lük bir kısım ise kısmen katılmaktadır. Ancak aynı öretmenler, programa ait kazanımlar ile ara disiplin konularını ilikilendirmede bazı problemler yaamaktadırlar. Bu problemlerin baında, öretmen kitabındaki ileni bölümünün kurgusunun öretmenler tarafından tam olarak anlaılamaması gelmektedir. Tablo 4. Çalıma Kitabı ile ilgili öretmen görüleri Çalıma kitabındaki etkinlikleri örenciler rahatlıkla anlayıp, yapabilmektedir Çalıma kitabındaki etkinlikler için verilen malzemelere örenciler rahatlıkla ulamaktadır 6 8, , , , , ,6 Çalıma Kitabı ile ilgili cevaplardan, örencilerin çalıma kitabındaki etkinlikleri kolaylıkla anlayabildikleri görülmütür. Öretmenlerin % 56,3 lük bir kısmı etkinliklerin rahatlıkla yapılabildiini ifade etmitir. Önemli bir dier husus ise, çalıma kitabında önerilen materyallere örencilerin kolaylıkla ulaamadıkları gerçeidir. Kitapta sunulan etkinlik örnekleri düzenlenirken, örencilerin ve ailelerinin maddi güçlerinin bölgesel olarak farklılatıına pek dikkat edilmemitir. Tablo 5. Yardımcı unsurlar ve görseller ile ilgili bulgular Ders kitabındaki görseller, yazılı ifadeler ile uygun olarak yerletirilmitir. 2 2, , ,4 Ders kitabı ve çalıma kitabında kullanılan öretime yardımcı unsurlar, örencilerin geliim basamaklarına ve konulara uygundur 4 5, , Ders kitabı ve çalıma kitabında kullanılan öretime yardımcı unsurlar, estetik yönden uygun, net ve temiz baskılıdır , , ,2

7 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007) 57 Görsellerin yazılı ifadeler ile uyumu konusunda, öretmenlerin % 63,4 ü olumlu görü belirtmilerdir. Kısmen seçeneine de verilen cevaplar dikkate alındıında görsellerin çounluunun yazılı ifadeler ile uygun olarak yerletirildii anlaılmaktadır. Öretmenlerin büyük bir kısmı, ders kitabında geçen yardımcı unsurların örencilerin geliim basamaklarına uygun ve konular ile ilikili yönünde görü bildirmilerdir. Öretmenler, ders kitabında geçen öretime yardımcı unsurların, net ve temiz baskılı olarak sunulduu görüündedirler. Fakat burada hayır seçeneine verilen %14,1 gibi bir oran da dikkate alınmalıdır. Öretmenlerin bir kısmının bile bu görüte olmaması dikkate alınmalıdır. Yapılan ANOVA testi sonuçlarına göre, öretmenlerin yapılandırmacı yaklaımla ilgili hizmet içi eitim kursuna katılımları ile öretime yardımcı unsurların örencilerin geliim basamaklarına uygun olduunu düünmesi arasında anlamlı bir fark bulunmutur. Dunnet C testi sonuçlarına göre, hizmet içi kursa 2 kez katılan öretmenler, hiç kurs katılmayan veya 1 kez kursa katılan öretmenlere göre ders kitaplarının seviyesi konusunda daha olumlu düünmektedirler. Tablo 6. Kitaplarda verilen bilgi ve yazım ile ilgili bulgular Ders kitaplarında (Ders kitabı, örenci çalıma kitabı, öretmen kılavuz kitabı) bilimsel hatalar vardır. Ders kitabı ve çalıma kitabında, gereksiz bilgi ve fazla ayrıntıya yer verilmemitir. Ders kitabı ve çalıma kitabında Türkçe, doru ve örenci seviyesine uygun olarak kullanılmıtır , , , , ,9 2 2, , Ders kitaplarında bilimsel hataların bulunup bulunmadıına ilikin soruya % 27,9 u evet cevabını vermilerdir. % 29.4 ü ise kısmen cevabını vermilerdir ki, bu durum oldukça önemlidir. Ders kitaplarında hiçbir bilgi hatasının olmaması gerekir. Çalımaya katılan öretmenlerin yarıdan fazlasının kitaplarda bilimsel hataların var olduunu düünmesi incelenmeye deer bir konudur. Ders kitaplarında öretmenlerin büyük bir kısmı gereksiz bilgiye ve fazla ayrıntıya yer verilmediini belirtmitir. Öretmenlerin hizmetiçi eitim kursuna katılmalarına göre yapılan tek yönlü anova testinde de 10 ve 19.ifadeler için anlamlı fark çıkmamıtır. Yapılan ANOVA testi sonuçlarına göre, öretmenlerin yapılandırmacı yaklaımla ilgili hizmet içi eitim kursuna katılımları ile ders kitaplarının örencilerin seviyesine uygun

8 58 lköretim Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Öretmen Görülerine A. Öcal, S. Yiittir bulmaları arasında anlamlı bir farklılık bulunmutur. Scheffe testi sonuçlarına göre, hizmet içi kursa 2 den fazla katılan Tablo 7. Ders kitabının içerii ile ilgili bulgular öretmenler bu konuda daha olumsuz düünmektedirler. Konular sosyal bilgiler öretim programında belirlenen kazanımları kapsayacak ekilde düzenlenmitir. 1 1, , ,4 Konular kii veya kuruluları yıpratıcı nitelikte deildir. 6 8,5 2 2, ,7 Konular sosyal, ekonomik ve kültürel bütünlük içerisinde; örencinin günlük yaantısında yararlanabilecei ekilde ilenmitir. 2 2, ,2 Konuların ileniinde, yakından uzaa, basitten karmaıa, kolaydan zora, somuttan soyuta giden bir yöntem izlenmitir. 4 5, , ,7 Konuların ileniinde örencilerin daha önce kazandıı bilgi, beceri, tutum, tavır ve davranıları dikkate alınmıtır. 4 5, ,3 Konular; örenciyi daha çok örenmeye, aratırmaya, incelemeye, baka kaynaklara bavurmaya tevik edecek ekilde ilenmitir Konular; örencileri muhakeme etmeye, baımsız ve yaratıcı düünmeye, kıyaslamaya, edinilen bilgilerden hareketle sonuçlar çıkarmaya yöneltecek 1 1, , ,2 ekilde ilenmitir. Ders kitabında yer alan konular programda amaçlanan kazanımları karılayacak ekilde düzenlenmitir. Öretmenlerin % 63,4 ü bu görüe katılırken, %35,2 si kısmen bu görüe katılmaktadırlar. Sosyal Bilgiler ders kitabında yer alan konuların kii veya kuruluları yıpratıcı nitelikte olmadıı; konuların sosyal, ekonomik ve kültürel bir bütünlük içinde, örencinin günlük yaantısında yararlanabilecei ekilde ilendii; konuların ileniinde yakından uzaa, soyuttan somuta, kolaydan zora giden bir yöntem izlendii görülmütür. Yapılandırmacı yaklaımın bir gerei olarak, örencilerin önceki bilgi, beceri, tutum, tavır ve davranıların dikkate alınması gerekmektedir. Ancak, öretmenlerin %40 lık bir kısmının tam olarak bu fikre katılmadıkları anlaılmaktadır. Öretmenlerin cevaplarına göre, Sosyal Bilgiler ders kitaplarında geçen konuların, örencileri daha çok örenmeye, aratırmaya, incelemeye, baka kaynaklara bavurmaya sevkettii; ayrıca, örencileri muhakeme etmeye, baımsız ve yaratıcı düünmeye yöneltecek ekilde hazırlandıı anlaılmaktadır. Öretmenlerin hizmet içi eitim kursuna katılmaları ile konuların ileniinde örencilerin daha önce kazandıı bilgi, beceri, tutum, tavır ve davranıları dikkate alınması arasındaki tek yönlü ANOVA sonuçlarına göre anlamlı bir fark bulunmutur. Scheffe testi sonuçlarına göre, hizmet içi kursa 2 den fazla katılan öretmenler, ders kitaplarının hazırlanıında örencilerin önceki bilgi ve becerilerinin fazlaca dikkate alınmadıı görüündedirler.

9 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007) 59 Tablo 8. Ders kitabındaki hazırlık çalımaları ile ilgili bulgular Ünite veya Konu balarındaki hazırlık çalımaları, örencilerin yakın çevresi, ihtiyaçları ve günlük yaantısı ile ilgilidir. Hazırlık çalımaları örencide konu veya üniteyi örenmek için ilgi veya istek uyandırıyor. 1 1, , ,7 3 4, , Ders kitaplarındaki hazırlık çalımaları ile ilgili öretmen görülerine göre u bulgulara ulaılmıtır. Öretmenlerin %55,7 lik kısmı ünite ve konu balarındaki hazırlık çalımalarının örencilerin yakın çevresi ile ilikili olduunu düünmektedirler. Hazırlık çalımalarının örencilerde konu ve üniteyi örenmek için ilgi ve istek uyandırdıını düünenlerin oranı ise % 55 tir. Her iki maddede de kısmen cevabının oranının fazla olduu görülmektedir. Öretmenlerin hizmet içi eitim kursuna katılma durumları ile ünite veya konu balarındaki hazırlık çalımalarının, örencilerin yakın çevresi, ihtiyaçları ve günlük yaantısı ile ilgili olması arasındaki tek yönlü ANOVA (Dunnet C) sonuçlarına göre anlamlı bir farklılık bulunmutur. Öretmenlerden hizmet içi kursa 2 defa katılanlar, hazırlı çalımalarının örencinin yakın çevresi ile daha az ilikili olduunu düünmektedirler. Tablo 9. Ölçme- Deerlendirme çalımaları ile ilgili bulgular Ünite sonlarındaki ölçme-deerlendirme sorularını örenciler rahatlıkla yapabilmektedir. Ölçme deerlendirme soruları, öz deerlendirme formları, örencinin kendi kendisini deerlendirmesine imkan salamaktadır. 3 4, ,8 6 8, , ,6 Ünite sonlarındaki ölçme deerlendirme soruları ile ilgili yöneltilen ifadelerde, öretmenler, örencilerin ölçme deerlendirme ile ilgili soruları rahatlıkla yapabildiklerini belirtmilerdir. Ancak ölçme deerlendirme sorularının ve öz deerlendirme formlarının, örencinin kendisini deerlendirmesine imkan salamasına imkan vermektedir görüüne, öretmenlerin ancak % 48,6 sı olumlu cevap vermitir. Bu maddede evet cevabının oldukça düük oranlarda seyretmesi düündürücüdür. Nitekim, öretmenlerin hizmet içi eitim kursuna katılmaları ile Ölçme deerlendirme soruları, öz deerlendirme formları, örencinin kendi kendisini deerlendirmesine imkan salamaktadır ifadesi arasındaki tek yönlü ANOVA sonuçlarına göre anlamlı bir fark bulunmutur. Dunnet C sonuçlarına göre, hizmet içi kursa 2 kez katılanlar ile hiç katılmayan ve 1 kez katılanlar arasında, 2 kez katılanların lehine bir farklılık tespit edilmitir.

10 60 lköretim Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Öretmen Görülerine A. Öcal, S. Yiittir 5. SONUÇ VE ÖNERLER Sonuç olarak, öretmenlerin büyük bir kısmının okuttukları sosyal bilgiler ders kitaplarından memnun oldukları görülmütür. Ancak bir ülkenin geleceini ekillendirecek olan çocuklarımızın yetimesine katkı salayacak ders programlarının tam olarak uygulanmasında barolü oynayacak olan kaynak ve materyal özellii taıyan ders kitaplarından tüm öretmenlerin %100 lere yakın memnun olması beklenmelidir. Bunun için yeni uygulamaya balanan yapılandırıcı yaklaımın tanıtımının tüm öretmenlere gerek hizmet içi eitim yoluyla gerekse televizyon ve basılı yayınlarla salanması gerekmektedir. Ayrıca genel çerçeveleriyle yapılmı olan bu aratırmanın daha özele gidilerek sorunların tespitine ve çözüm yollarının bulunulmasına çalıılmalıdır. Öretmenlerin ders kitaplarını daha etkin kullanabilmeleri için kendi kılavuz kitaplarını okumadan önce çocuklar için basılmı olan ders kitabını okumaları yararlı olacaktır. Böylece öretmenin, ders kitabını çocuun gördüü gibi görmesine katkı salanmı olunacak ve öretmeni rehberlikten ziyade, gözetimi altında dersten neler örenilebileceine yönlendirecektir. Ders kitabı ile aktif hale getirilen Sosyal bilgiler dersinin kazanımlarının yanı sıra zor kavramların (göç, demokrasi vb.) ve anahtar kelimelerin açıklamaları poster,afi eklinde ekstra araçlar hazırlanıp sınıfa asılarak da yapılabilir ( Hoge,1986:2-3). Örenci çalıma kitabı etkinlikleri ise örencilerin çevre ve maddi imkanları dikkate alınarak düzenlenebilir ya da ders öretmenlerince alternatif etkinlikler uygulanabilir. 6. KAYNAKLAR CEYHAN, E. ve B. YT. (2003). Konu Alanı Ders Kitabı ncelemesi. Ankara: Anı Yayıncılık. DÖNMEZ, C. (2003). Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler. Sosyal Bilgiler Konu Alanı Ders Kitabı nceleme Kılavuzu. (Editör, C. ahin). Ankara: Gündüz Eitim Yayıncılık HOGE, J. (1986), Improving the Use of Elementary Social Studies Textbooks, ERIC Clearinghouse for Social Studies/Social Science Education Bloomington IN, ED KOÇAK, K. (2001) lköretim Okulları Sosyal Bilgiler Programının Genel Amaçlarının Deerlendirilmesi, Türk Dünyası Aratırmaları Dergisi, ubat. Milli Eitim Bakanlıı. (1962). Eitim Malzemelerini Hazırlamada Yazarın El Kitabı. (Çev: A.

11 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007) 61 Akgün ve bak.). Ankara: Mars Matbaası. Milli Eitim Bakanlıı. (1995). Ders Kitapları nceleme Yönetmelii. Tebliler Dergisi, 2434, Milli Eitim Bakanlıı. (2004). Ders Kitapları nceleme Yönetmelii. Tebliler Dergisi, 2559, Milli Eitim Bakanlıı. (2005). lköretim Sosyal Bilgiler Dersi Öretim Programı ve Kılavuzu (4 5. Sınıflar). Ankara. YILDIRIM Ü. N. ve S. ATE (2003 ). lköretim 7. Sınıf Fen Bilgisi Ders Kitabının Fen Bilgisi Öretmenlerine Göre Yeterlilik Derecesinin Aratırılması, ABÜ Eitim Fakültesi Dergisi, 3 (5), YAAR, O. (2005). Türkiye de Okutulan Orta Öretim Corafya Ders Kitaplarında Ölçme ve Deerlendirme Çalımalarına Yönelik Karılatırmalı Bir Yaklaım, International Journal of Progressive Education, Vol.1, No.2. SEMERC, Ç. (2004). lköretim Türkçe ve Matematik Ders Kitaplarını Genel Deerlendirme Ölçei, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 28 (1), i