ORSA I REGÜLATÖRÜ VE HİDROELEKTRİK SANTRALİ PROJESİ. Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu

Transkript

1 ORSA ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET A. Ş. ORSA I REGÜLATÖRÜ VE HİDROELEKTRİK SANTRALİ PROJESİ Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu Nihai Bartın İli-Ulus İlçesi Karabük İli-Safranbolu İlçesi Batı Karadeniz Suları Havzası Ovacuma Çayı Üzerinde Bursa-2012 OBELYA MÜHENDİSLİK ÇEVRE VE YATIRIM DANIŞMANLIĞI HİZMETLERİ TİC.LTD.ŞTİ. Atatürk Cad. Koruyucu İşhanı K:1 No: Heykel/BURSA Tel: Faks: obelya@obelyamuhendislik.com Sayfa 1

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) ORSA ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET A.Ş. Mahmutbey Yolu Dereboyu Mevkii No:4/B Halkalı / İSTANBUL Tel : Faks: ORSA I REGÜLATÖRÜ VE HİDROELEKTRİK SANTRALİ (6,40 MWm-6,04 MWe) TL Bartın İli, Ulus İlçesi ve Karabük İli, Safranbolu İlçesi, Batı Karadeniz Suları Havzası, Ovacuma Çayı Üzerinde ZONGULDAK F29 a1 ve a2 paftalarda PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE Proje alanına ait koordinatlar arka sayfada verilmiştir. PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN YETERLİK BELGESİ NO, TARİH EK I de yer alan Bartın İl Çevre ve Orman Müdürlüğü yazısı gereği Obelya Mühendislik Çevre ve Yatırım Danışmanlığı Hizmetleri Tic.Ltd.Şti. Atatürk Cad.Koruyucu İşhanı K:1 No: Heykel-Bursa Tel: +90(224) Fax:+90(224) ÇED RAPORU SUNUM TARİHİ 06/11/2012 KARAR NO VE TARİHİ Sayfa II

3 REGÜLATÖR PROJE ÜNİTELERİ ÇÖKELTİM HAVUZU İLETİM BORUSU YÜKLEME HAVUZU CEBRİ BORU SANTRAL BİNASI(HES) KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA ALANI 1 Koor. Sırası: Sağa. Yukarı Datum: ED-50 Türü: UTM D.O.M.: 33 Zon: 36 Ölçek Fak.: 6 derecelik Koor. Sırası: Enlem. Boylam Datum: WGS-84 Türü: Coğrafik D.O.M.: - Zon: - Ölçek Fak.: , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Sayfa III

4 PROJE ÜNİTELERİ KAZI FAZLASI MALZEME ALANI 2 KAZI FAZLASI MALZEME ALANI 5 KONKASÖR VE BETON SANTRALİ SAHASI ŞANTİYE ALANI Koor. Sırası: Sağa. Yukarı Datum: ED-50 Türü: UTM D.O.M.: 33 Zon: 36 Ölçek Fak.: 6 derecelik Koor. Sırası: Enlem. Boylam Datum: WGS-84 Türü: Coğrafik D.O.M.: - Zon: - Ölçek Fak.: , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Sayfa IV

5 İÇİNDEKİLER Sayfa No PROJENİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ. 1 (Projenin inşaat ve işletme aşamalarında yapılması planlanan tüm çalışmaların ve çevresel etkiler için alınması öngörülen tüm önlemlerin, mümkün olduğunca basit, teknik terim içermeyecek şekilde ve halkın anlayabileceği sadelikte anlatılması.) BÖLÜM I:PROJENİN TANIMI VE AMACI... 4 (Proje konusu faaliyetin tanımı, ömrü, hizmet amaçları, projede kurulacak tesislere ait karakteristik verileri gösteren tablo (Su Alma Kotu, Türbin Eksen Kotu, Brüt Düşü, Santral Tipi, Net Düşü Türbin Tipi, Ünite Sayısı, Ünite Gücü, Kurulu Güç, (MWm/MWe), Firm Enerji, Sekonder Enerji, Toplam Enerji, Proje Debisi, Türbin Verimi, Jeneratör Verimi, Trafo Verimi vb.), Pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomil ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri, (Proje alanı ve çevresindeki su kaynaklarının görünebileceği, ölçekte renkli haritalar üzerinde su kaynakları yerleri ve proje alanına mesafeleri, Rapor hazırlanırken proje kapsamındaki tüm işlemlerin DSİ tarafından onaylanmış olan Fizibilite Raporuna uygun olarak hareket edilmesi ve buna ilişkin bilgi ve su kullanma anlaşması hakkında bilgi). BÖLÜM II:PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU 10 II.1.Projenin yeri (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan proje yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı onanlı Çevre Düzeni Planı ve İmar Planları üzerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi.) II.2.Proje kapsamındaki ünitelerin konumu (Bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik altyapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının ve varsa memba ve mansabında ki diğer projeler ile birlikte vaziyet planı üzerinde 1/ lik haritada gösterimi, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, proje kapsamında yer alan geçici ve nihai depolama alanlarının 1/2.000, 1/5.000 ve/veya 1/1.000 lik haritalar üzerinde gösterimi, şantiye yerleşim planı, hafriyat döküm sahaları, regülatör, kanal/tünel, yükleme havuzu, cebri boru, santral binası, (birbirleri ile olan mesafelerin de belirtilmesi)vb.. yapılara ait plan ve kesitler ile yağış alanı ve akım gözlem istasyonlarını gösterir çizimler,teknik resim standartlarına uygun olarak çizilmesi, proje ünitelerinin yerlerini (koordinatlarını) içeren sayısal CD (ED 50 formatında) 13 BÖLÜM III:PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI III.1.Projenin gerçekleşmesi ile ilgili yatırım programı ve finans kaynakları, bu kaynakların nereden temin edileceği, 17 III.2.Projenin gerçekleşmesi ile ilgili iş akım şeması veya zamanlama tablosu, 17 III.3.Projenin fayda-maliyet analizi, 20 III.4.Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri,. 20 III.5.Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri, III.6.Kamulaştırma, yeniden yerleşimin nasıl yapılacağı, kamulaştırma kapsamında halkı bilgilendirme yöntemlerine ilişkin bilgi, III.7.Diğer hususlar. 21 BÖLÜM IV:PROJE KAPSAMINDA ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI 22 IV.1.Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi, (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiği açıklanacak ve etki alanı harita üzerinde gösterilecek) 23 IV.2.Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Sayfa V

6 Kullanımı 24 IV.2.1.Meteorolojik ve iklimsel özellikler,.. 24 IV.2.2.Jeolojik özellikler, IV Bölgesel jeoloji, sahanın 1/ ölçekli genel jeoloji haritası, stratigrafik kolon kesitleri.. 32 IV Proje alanı jeolojisi, inceleme alanına ait büyük ölçekli (1/5.000 yada varsa 1/1.000 ölçekli) jeoloji haritası ile proje kapsamındaki ünitelerin kesitleri, harita ölçekleri ve lejantları metindekine uygun olmalı, yapılan büyütme ya da küçültmeler çizgisel ölçekte gösterilmeli, jeoloji harita ve kesitlerin harita alma tekniğine uygun olarak hazırlanması, jeolojik bilgilerin formata uygun olarak detaylandırılması,. 37 IV Kitle hareketleri (heyelan/moloz akması), duraylılık analizi, heyelan risk haritası, heyelan yağış ilişkisi IV Proje sınırları içindeki alan için yamaç stabilitesi, yamaçlardaki kayma hareketlerini gösteren harita, kayma analizi (hafriyat atığı olması durumunda da uygulanmalıdır), 40 IV Depremsellik ve doğal afet potansiyeli. 41 IV Jeoteknik etüt raporu (proje kapsamındaki tüm ünitelerin detaylı jeoteknik etütleri), 43 IV.2.3.Hidrojeolojik özellikler (yer altı su seviyeleri; halen mevcut her türlü keson, derin, artezyen vb. kuyu; emniyetli çekim değeri; suyun fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik özellikleri; yer altı suyunun mevcut ve planlanan kullanımı, debileri, proje alanına mesafeleri), 44 IV.2.4.Hidrolojik özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan, akarsu ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, bu kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama havzası, oligotrofik, mezotrofik, ötrofik, distrofik olarak sınıflandırılması, sedimantasyon, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı ekosistemleri), 48 IV.2.5.Kurulacak regülatörün su toplama havzası ile ilgili en az 10 yıllık aylık maksimum, aylık minimum ve aylık ortalama debilerinin m 3 /s olarak verilmesi, 52 IV.2.6.Projenin yer aldığı havzanın su kullanım durumu, (içme kullanma suyu amaçlı herhangi bir su kaynağı havzasında kalıp kalmadığı, kalması durumunda yapılacak HES lerin mutlak ve kısa mesafeli koruma alanının dışına çıkarılması, kaptaj kaynaklarına etkileri v.s. dahil), yağış akış ilişkisi, ekolojik potansiyeli, projenin kurulacağı su kaynağının / kaynaklarının uzun yıllara ait aylık ortalama değerleri (m 3 /s), akım gözlem istayonları ve regülatör yerlerini temsil eden uzun yıllara ait akım değerlerinin, ilgili kurum (bu verilerin temin edildiği kurum) onayı alınarak sunulması, IV.2.7.Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, varsa havza özelliği (içme, kullanma, sulama suyu, elektrik üretimi, baraj, göl, gölet, su ürünleri üretiminde ürün çeşidi ve üretim miktarları), proje alanının içme ve kullanma suyu temin edilen kıta içi yüzeysel su havzasında kalıp kalmadığı, söz konusu derenin herhangi bir içme suyu kaynağını besleyip beslemediği, söz konusu dereden içme ve kullanma suyu alınıp alınmadığı,.. 56 IV.2.8.Toprak özellikleri ve kullanım durumu ( toprak yapısı, arazi kullanım kabiliyeti, sınıflaması, taşıma kapasitesi, yamaç stabilitesi, kayganlık, erozyon, toprak işleri için kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vb.),.. 59 IV.2.9.Tarım alanları (tarımsal alan varlığının olup olmadığı, var ise tarımsal gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve ekonomik değeri), 67 IV.2.10.Orman alanları (ağaç türleri ve miktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı, bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları, 1/ ölçekli meşçere haritası).. 74 IV.2.11.Flora ve Fauna (türler, endemik özellikle lokal endemik bitki türleri, alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslar arası mevzuatla koruma altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler, ve bunların alandaki bulunuş yerleri, bölgedeki dağılımları, endemizm durumları, bolluk miktarları, av hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Her bir türün kim tarafından ve ne zaman, hangi yöntemle (literatür, gözlem vs.) tespit edildiği, Collins Bird Guide, Türkiye nin Önemli Kuş Alanları Kitabı, Türkiye nin Önemli Doğa Alanları Kitabı, IUCN, Bern Sözleşmesi, MAK Kararları, CITES gibi uluslar arası anlaşmalara göre durumu, türlerin projeden ne şekilde Sayfa VI

7 etkileneceği, proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde gösterilmesi. Projeden ve çalışmalardan etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri (inşaat ve işletme aşamasında). Arazide yapılacak flora çalışmalarının vejetasyon döneminde gerçekleştirilmesi ve bu dönemin belirtilmesi, flora için Türkiye Bitkileri Veri Servisi (TÜBİVES) kullanılarak kontrol yapılması, (flora ve fauna elemanlarının tespiti alanlarında uzman iki ayrı biyolog tarafından arazi çalışmaları yapılarak belirlenmeli, literatür çalışmaları ile doğrulanmalı) 77 IV.2.12.Koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi-Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu kapsamındaki alanlar, projenin korunan alanlara uzaklıklarının 1/ ölçekli haritada anlaşılır ve renkli gösterilmesi) 106 IV.2.13.Sucul flora ve fauna, iç sulardaki (göl, akarsu) canlı türleri (bu türlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslar arası mevzuatla koruma altına alınan türler; bunların üreme, beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar için belirlenen koruma kararları), IV Endemik, hassas, nesli tehlike altındaki balık türleri için gerekli optimum su yükseklikleri, miktarları, çözünmüş oksijen miktarı, su hızı gibi parametrelerin incelenerek, projenin bu türler üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi, alınacak tedbirlerin belirtilmesi,. 114 IV.2.14.Madenler ve fosil yakıt kaynakları (rezerv miktarları, mevcut ve planlanan işletilme durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar için önemi ve ekonomik değerleri), IV.2.15.Hayvancılık (türleri, beslenme alanları, yıllık üretim miktarları, bu ürünlerin ülke ekonomisindeki yeri ve değeri), IV.2.16.Peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları, IV.2.17.Devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarrufu altında bulunan araziler (Askeri Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsil edilmiş alanlar, vb.) 121 IV.2.18.Proje yeri ve etki alanının mevcut kirlilik yükü 121 IV.2.19.Diğer özellikler 121 IV.3.Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri. 122 IV.3.1.Ekonomik özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, yöresel işgücünün bu sektörlere dağılımı, sektörlerdeki mal ve hizmet üretiminin yöre ve ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer bilgiler),. 122 IV.3.2.Nüfus (yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış oranları, ortalama hane halkı nüfusu, diğer bilgiler), IV.3.3.Gelir ( yöredeki gelirin işkollarına dağılımı, işkolları itibariyle kişi başına düşen maksimum, minimum ve ortalama gelir),. 131 IV.3.4İşsizlik ( yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı), IV.3.5.Yöredeki sosyal altyapı hizmetleri (eğitim, sağlık, kültür hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumu), 133 IV.3.6.Kentsel ve kırsal arazi kullanımları ( yerleşme alanlarının dağılımı, mevcut ve planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri, konutlar, turizm alanları vb), 142 IV.3.7.Diğer özellikler. 143 BÖLÜM V:PROJENİN BÖLÜM IV DE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER (Bu bölümde; projenin fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri, bu etkileri önlemek, en aza indirmek ve iyileştirmek için alınacak yasal, idari ve teknik önlemler V.1 ve V.2. başlıkları için ayrı ayrı ve ayrıntılı bir şekilde açıklanır.).. V.1.Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler(Regülatör, HES, İletim Hattı (tünel ve/veya kanal) inşaat aşamasındaki etkiler her bir regülatör, HES ve bunlara ait iletim tesisleri ve diğer yapılar için ayrı ayrı irdelenecektir) V.1.1.Arazinin hazırlanması için yapılacak işler kapsamında nerelerde ve ne kadar alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat miktarı, hafriyat sırasında kullanılacak malzemeler, patlayıcı maddeler, varsa patlatma ile ilgili bilgiler, etkiler ve alınacak önlemler, hafriyat artığı toprak, taş, kum vb. Sayfa VII

8 maddelerin nerelere taşınacakları, nerelerde depolanacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları, hafriyat döküm alanlarının koordinatları, özellikleri ve 1/1.000 ölçekli palan ve kesit görünüşleri ile birlikte hafriyat malzemesi düzenleme ve restorasyon planı, alınacak görüşler ve geçici depolama alanının özellikleri, V.1.2.Arazinin hazırlanması sırasında ve ayrıca ünitelerin inşasında kullanılacak maddelerden parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksin ve kimyasal olanların taşınımları, depolanmaları ve kullanımları, bu işler için kullanılacak aletler ve makineler V.1.3.Proje kapsamındaki ulaşım altyapısı planı, proje alanının karayollarına uzaklıkları, karayoluna bağlantı yolları, ulaşım için kullanılacak mevcut yolların zarar görmemesi için alınacak tedbirler ile trafik güvenliği açısından alınacak önlemler, ulaşım altyapısının inşası ile ilgili işlemler, yeni yapılacak yolların özellikleri, kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, araçlar, makineler; altyapının inşası sırasında kırma öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik işlemler, araç yükü, cinsi ve sayısı, artışın hesaplanması, haritası (bu kapsamda alınacak görüşler ve izinler), V.1.4.Zemin emniyetinin sağlanması için yapılacak işlemler, V.1.5.Proje alanının taşkın etüdü, taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemlerin nerelerde ve nasıl yapılacağı,. 161 V.1.6.Proje alanı içindeki su ortamlarında herhangi bir amaçla gerçekleştirilecek kazı, dip taraması vb. işlemler nedeni ile çıkarılacak taş, kum, çakıl ve benzeri maddelerin miktarları, nerelere taşınacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları, dere yatağında yapılacak olan çalışmaların etkileri (bulanıklık, suyun debisi vb..), V.1.7.Derivasyon (inşaat alanının kuru tutulabilmesi için akarsu güzergahının geçici olarak değiştirilmesi) amacıyla veya diğer nedenlerle akarsu havzasında yapılacak her türlü doldurma, kazıklar üzerine inşaat ve benzeri işlemler ile bunların nerelerde ne kadar alanı kaplayacağı ve kullanılacak malzemeler, araç ve makinalar,. 165 V.1.8.Olabilecek heyelanlara karşı alınacak önlemler, V.1.9.İnşaat işlemleri süresince su ortamında, dere yatağında ve proje alanında mevcut canlı türlerine (karasal ve sucul flora fauna) olabilecek etkiler ve hassas türlerin ne şeklide korunacağı, alınacak önlemler, V.1.10.Yer altı suyuna etkiler V.1.11.Regülatör ve HES yapımı dolayısıyla kullanılacak olan malzemenin nereden ve nasıl temin edileceği, 169 V.1.12.İnşaat esnasında kırma, öğütme, yıkama eleme, taşıma ve depolama gibi toz yayıcı işlemler, kümülatif değerler,. 169 V.1.13.Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için arazinin temini amacıyla elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, bunların arazi kullanım kabiliyetleri ve tarım ürün türleri, tarım arazilerinin tarım dışı amaçla kullanımı ile ilgili bilgiler, mera alanları, projenin 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında değerlendirilmesi, V.1.14.Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için arazinin temini amacıyla kesilecek ağaçların tür ve sayıları, meşçere tipi, kapalılığı, kesilecek ağaçların bölgedeki orman ekosistemi üzerine etkileri, gerekli izinler, görüşler, projenin ya da bir kısmının orman alanı dışında olması halinde orman alanlarına mesafesi, etkilerinin değerlendirilmesi, alınacak tedbirler, 183 V.1.15.Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına kadar yapılacak işlerde kullanılacak yakıtların türleri, özellikleri, oluşacak emisyonlar 184 V.1.16.Su temini sistemi planı, nereden temin edileceği, suyun arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine getirilecek işlemler sonucu meydana getirilecek atık suların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri, deşarj edileceği ortamlar, bir kroki üzerinde atıksu hatları ile varsa arıtma tesisi yerinin gösterilmesi, atıksuların biriktirilmesi halinde fosseptik planının rapora eklenmesi, (projenin memba ve mansabı dikkate alınarak su kalitesinin ilgili mevzuat kapsamında bir defaya mahsus çevre iznine esas ölçüm ve değerlendirmesinin yapılması, analiz sonuçlarının rapora eklenmesi), (alınacak gerekli görüşler, izinler), 186 V.1.17.Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek meydana gelecek katı atıkların cins ve miktarları, bu atıkların nerelere taşınacakları veya hangi amaçlar için Sayfa VIII

9 kullanılacakları,. 191 V.1.18.Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yapılacak işler nedeni ile meydana gelecek vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi, kümülatif değerler, 195 V.1.19.Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine getirilecek işlerde çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği, 211 V.1.20.Çevre ve sağlık, Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek sürdürülecek işlerden, insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olanlar, sağlık koruma bandı mesafesi, V.1.21.Proje alanında, peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar ve/veya yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda, nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri, V.1.22.Yer altı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) olabilecek etkilerin belirlenmesi V.1.23.Diğer özellikler V.2.Projenin İşletme Aşamasındaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler 215 V.2.1.Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin hangi ünitelerde gerçekleştirileceği, kapasiteleri, ünitelerde üretilecek mal ve/veya hizmetler, nihai ve yan ürünlerin üretim miktarları, (Santralin çalışma süreleri), 215 V.2.2.Su kaynağına ait varsa diğer kullanım şekilleri ve etkileri, projenin memba ve mansap kısmında yer alan projelerin ekosistem üzerindeki etkilerinin birlikte değerlendirilmesi 221 V.2.3.Su Kullanım Hakları Raporuna (Regülatörün Yapılacağı Yer Esas Alınarak Su Kullanım Haklarının Belirlenmesi) ilişkin açıklamalar ve öneriler, 221 V.2.4.Mansaba bırakılacak su hesabı (havza özellikleri,yatak ve kesit durumu, yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyel ve ekosistem unsurlarının ihtiyaçları, varsa ulusal ve uluslar arası mevzuatla korunan balık türleri ve muhtemel ihtiyaçları, su hakları (savaklanan sular ve periyotları dikkate alınmalı), doğal akımlar ile çizilen debi süreklilik eğrileri ile uzun dönemli akımları gösteren tablo şekiller) Nehirdeki akımın son 10 yıllık akım değerleri, enerji üretimine başlanıldığında mansaba bırakılan su miktarı ölçümleri için ölçüm istasyonları yeri (Doğal hayatın devamı için mansaba bırakılacak su miktarı projeye esas alınan son 10 yıllık ortalama akımın en az % 10 u olacaktır. ÇED sürecinde ekolojik ihtiyaçlar göz önüne alındığında bu miktarın yeterli olmayacağının belirlenmesi durumunda miktar arttırılabilecektir. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün tarih ve sayılı yazısı uyarınca biyolojik çeşitliliğin devamının sağlanması için gerekli çevresel akış miktarını belirlemek üzere Hidrojeoloji Mühendisi, Hidrobiyoloji ve Ekoloji bilim dallarından en az doktora yapmış öğretim görevlilerince Ekosistem Değerlendirme Raporunun hazırlanarak Rapora eklenmesi, belirlenen bu miktara mansaptaki teessüs etmiş su hakları ayrıca ilave edilecek ve kesin proje çalışmaları belirlenen toplam bu miktar dikkate alınarak yapılacaktır. Havzada teessüs etmiş su hakları (içme suyu, sulama suyu tahsisleri, değirmen, balık çiftlikleri vs..) Rapor içerisinde yer almalıdır.) (Havzanın biyolojik karakteri, ekolojik potansiyeli ile havzada önerilen diğer tesislerde alınan çevre koruma tedbirlerinin yanına bırakılan miktarın enerji üretimine etkisinin dikkate alınması) V.2.5.Suyun temin edileceği kaynağın kullanılması sonucu su kalitesine ve su ortamındaki canlılara (Can suyunun bırakılacağı güzegahtaki canlı türleri ve ekolojik envanteri) olabilecek etkiler, alınacak izinler, proje için tespit edilen balık türlerine ait geçiş sistemleri ile asansörleri ile ilgili bilgi ve buna ait çizim, mansap can suyu çıkış yerinin gösterildiği çizim,. 236 V.2.6.Kati proje aşamasında, doğal hayatın devamlılığının sağlanabilmesi için dere yatağına bırakılacak su miktarı ölçümleri, Akım Gözlem İstasyonu yerlerinin (AGİ) istasyon kurulmasına uygun olarak dizayn edilmesi, AGİ kurulma aşamasında ilgili DSİ 23. Bölge Müdürlüğü ne müracaat edilmesi ve söz konusu istasyonun ilgili firma tarafından GPRS modemli cihazla donatılması ile ilgili işlemler, 240 V.2.7.Ulusal ve uluslar arası mevzuatla korunması gereken alanlar üzerine etkiler, 240 Sayfa IX

10 V.2.8.Yer altı ve yüzeysel su kaynaklarına olabilecek etkiler, (su kullanımı (tarım alanlarının sulanması vb..) proje debisi, iletim kanalının uzunluğu, su kaynağı yatağının genişliği, alüvyon yapısı, içme suyu, sondaj kuyu yerlerinin gösterilmesi vb.., parametrelerin değerlendirilmesi), 241 V.2.9.Olabilecek heyelanlara karşı alınabilecek önlemler, V.2.10.Orman alanlarına olabilecek etki ve bu etkilere karşı alınacak tedbirlerin tanımlanması, 244 V.2.11.Tarım alanlarının sulanması amacıyla kullanılacak su miktarı, içme suyu sondaj kuyu yerlerinin gösterilmesi, 245 V.2.12.Proje ünitelerinin işletilmesi sırasında oluşacak gürültünün kaynakları ve kontrolü için alınacak önlemler,. 245 V.2.13.Projenin işletilmesi sırasında çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçlarının nerelerde, nasıl temin edileceği, 246 V.2.14.İdari ve sosyal ünitelerde içme ve kullanma amaçlı suların kullanımı sonrasında oluşacak atıksuların arıtılması için uygulanacak arıtma tesisi karakteristiği, prosesinin detaylandırılması ve arıtılan atık suların hangi alıcı ortamlara, ne miktarlarda, nasıl verileceği, V.2.15.İdari ve sosyal tesislerden oluşacak katı atık miktar ve özellikleri, bu atıkların nerelere ve nasıl taşınacakları veya hangi amaçlar için ve ne şekilde değerlendirileceği, 249 V.2.16.Projenin işletilmesi aşamasındaki faaliyetlerden insan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli olanlar. 250 V.2.17.Proje alanında peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemeleri V.2.18.Diğer özellikler V.3.Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri V.3.1.Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve teknik altyapı hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumlarında değişiklikler vb.. (Projenin yapımı dolayısıyla etkilenecek yöre halkı ile görüşmeler yapılarak sosyolojik etkinin ortaya konulması), 252 V.3.2.Çevresel fayda-maliyet analizi 252 V.3.3.Projenin gerçekleşmesine bağlı olarak sosyal etkilerin değerlendirilmesi. (Proje alanı ve etki alanındaki tarım, hayvancılık, balıkçılık, arıcılık vb.. faaliyetlere etkileri, projenin inşası ve işletmesi aşamasında çalışacak insanlar ile yerel halk ilşkileri, bunların insan yaşamı üzerine etkileri ve sosyoekonomik açıdan analizi, uygulamaya geçirilecek sosyal sorumluluk projeleri), BÖLÜM VI:İŞLETME/PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER 254 VI.1.Arazi ıslahı ve Reklamasyon Çalışmaları, VI.2.Mevcut su kaynaklarına etkiler, VI.3Olabilecek hava emisyonları BÖLÜM VII:PROJENİN ALTERNATİFLERİ 256 (Bu bölümde yer seçimi, teknoloji, alınacak önlemler, alternatiflerin karşılaştırılması ve tercih sıralaması belirtilecektir.) BÖLÜM VIII:İZLEME PROGRAMI VIII.1.Faaliyetin inşaatı için önerilen izleme programı, faaliyetin işletilmesi ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve acil müdahale planı, Çevre Yönetim Ekibi,. 259 VIII.2.ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri başlığının ikinci paragrafında yer alan hususların gerçekleştirilmesi ile ilgili program. 279 BÖLÜM IX:HALKIN KATILIMI. 280 (Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerle bilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili açıklamalarının na yansıtılması) 281 BÖLÜM X:SONUÇLAR (Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevrsel etkilerinin sıralandığı ve projenin gerçekleşmesi halinde olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüde başarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme, proje kapsamında alternatifler arası seçimler ve bu seçimlerin nedenleri) Sayfa X

11 EKLER (Raporun hazırlanmasında kullanılan ve çeşitli kuruluşlardan sağlanan bilgi, belge ve tekniklerden rapor metninde sunulamayanlar vb.) NOTLAR VE KAYNAKLAR ÇED RAPORUNU HAZIRLAYANLARI TANITIMI Sayfa XI

12 TABLOLAR LİSTESİ Tablo No-Adı Sayfa No 1.Orsa I HES Proje Karakteristikleri 6 2.Orsa I HES Projesi Ünite Koordinatları 13 3.Orsa I HES Projesi Kapsamında Yer Alan Ünitelerin Kapladığı Alan Büyüklükleri 15 4.Orsa I HES Projesi Yatırım Programı 18 5.Orsa I HES Projesi Zamanlama Tablosu 19 6.Orsa I HES Projesi Ünitelerinin Yerleşim Yerlerine Olan Mesafeleri 23 7.Bartın İli Basınç Verileri 24 8.Bartın İli Sıcaklık Verileri 24 9.Bartın İli Yağış Verileri Bartın İli Rüzgar Verileri Karabük İli Basınç Verileri Karabük İli Sıcaklık Verileri Karabük İli Yağış Verileri Karabük İli Rüzgar Verileri Bartın İli Su Potansiyeli Orsa I HES Regülatör Yeri Aylık Maksimum Akım Değerleri Orsa I HES Regülatör Yeri Aylık Minimum Akım Değerleri Orsa I HES Regülatör Yeri Aylık Ortalama Akım Değerleri Kirazlıköprü Barajı ve HES Özellikleri Karabük Eflani Ortakçılar Göleti Özellikleri Karabük Eflani Kadıköy Göleti Özellikleri Karabük Eflani Bostancılar Göleti Özellikleri Ulus İlçesi Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıfları Ulus İlçesi Arazi Sınıfları ve Kullanım Şekillerine Göre Su Erozyonu Karabük İli Arazi Dağılımı(2010) Karabük İli Arazi Varlığı(2010) Karabük İli İlçelere Göre Arazi Sınıfları Dağılımı (ha) Karabük İlinde Toprak Sınıflarına Göre Arazi Kullanım Durumu, Ulus İlçesi Tarım Alanları Ulus İlçesi Tarla Ürünleri Ulus İlçesi Sebze Üretimi Ulus İlçesi Meyve Üretimi Karabük İli Sulu Tarım Alanları Ürün Deseni Karabük İli Kuru Tarım Alanları Ürün Deseni Safranbolu İlçesi Tarım Alanları Safranbolu İlçesi Tarla Ürünleri Safranbolu İlçesi Sebze Üretimi Safranbolu İlçesi Meyve Üretimi Orsa I HES Etki Alanı Ürün Deseni ÇED İnceleme Değerlendirme Formuna na göre proje sahası meşçere özellikleri Meşçere Haritasına Göre Orsa-I HES Ünite Yerleri ve Meşcere Tipleri Orsa I HES Faaliyet Üniteleri Sahaları İle Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel Flora Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri Orsa I HES Proje ve Etki Alanında Bulunan ve Bulunması Muhtemel İkiyaşamlı Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri Orsa I HES Proje Sahası Proje ve Etki Alanında Bulunan ve Bulunması Muhtemel Sürüngen Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri Orsa I HES Proje ve Etki Alanında Bulunan ve Bulunması Muhtemel Kuş Türleri, Sayfa XII

13 Korunma Durumları ve Statüleri Orsa I HES Proje ve Etki Alanında Bulunan ve Bulunması Muhtemel Memeli Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri Ovacuma Çayı nda Tespit Edilen Balık Türleri Bartın İli Taşkömürü Rezervi Bartın İli-Ulus İlçesi Büyükbaş Hayvancılık Bartın İli-Ulus İlçesi Küçükbaş Hayvancılık Bartın İli-Ulus İlçesi Kümes Hayvancılığı Bartın İli-Ulus İlçesi Arıcılık Karabük İli-Safranbolu İlçesi Büyükbaş Hayvancılık(2011) Karabük İli-Safranbolu İlçesi Küçükbaş Hayvancılık(2011) Karabük İli-Safranbolu İlçesi Kümes Hayvancılığı Karabük İli-Safranbolu İlçesi Arıcılık Bartın İli-Ulus İlçesi Kentsel ve Kırsal Nüfus(2011) Bartın İli Cinsiyet ve Yaş Grubuna Göre Verdiği Göç( ) Karabük İli-Safranbolu İlçesi Kentsel ve Kırsal Nüfus Karabük İli Cinsiyet ve Yaş Grubuna Göre Verdiği Göç( ) Karabük İli 2010 Yılı Sektörler İtibari ile Çalışan Sayıları Karabük İli 2010 Yılı Kişisel Durumlarına Göre Toplam Kayıtlı İşsiz Sayısı Karabük İli 2010 Yılı İşsizlerin Meslek Gruplarına Göre Dağılımı Ulus İlçesi Eğitim Kurumları Orsa-I HES Projesi Civarındaki Yerleşim Birimlerinde Okuma-Yazma Durumu(+15 Yaş).2011-Ulus İlçesi Orsa-I HES Projesi Civarındaki Yerleşim Birimlerinde Eğitim Düzeyi( +15 Yaş).2011-Ulus İlçesi Safranbolu İlçesi Eğitim Kurumları Orsa-I HES Projesi Civarındaki Yerleşim Birimlerinde Okuma-Yazma Durumu(+15 Yaş).2011-Safranbolu İlçesi Orsa-I HES Projesi Civarındaki Yerleşim Birimlerinde Eğitim Düzeyi( +15 Yaş).2011-Safranbolu İlçesi Karabük İli Yataklı Tedavi Kurumları ve Özel Sağlık Kuruluşları, Proje Yapı Yerleri Hafriyat Miktarları ve Bertaraf Şekilleri Eleme Tesisi Üretilen Malzeme Boyutları SKKY Tablo 7.5 (Sektör:Maden Sanayi,Çimento, Taş Kırma, Karo, Plaka İmalatı, Mermer İşleme, Toprak Sanayi vb) SKHKKY Tablo Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri SKHKKY Tablo Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri Dizel Araçlardan Kaynaklanan Egzoz Emisyonları İçin Emisyon Faktörleri Araç ve İş Makinelerinden Kaynaklanacak Emisyon Miktarları Hava Kirlenmesine Katkı Değerinin Hesaplanması İçin Sınır Değerler Projedeki Su Kullanım Miktarları Evsel Nitelikli Atıksuların Özellikleri İnşaat Aşamasında Oluşacak Atıksu İçerisindeki Kirlilik Yükleri Ses Gücü Düzeyleri Kullanılacak Araç ve Ekipmanların Motor Güçleri Kullanılacak Araç ve Ekipmanların Ses Gücü Düzeyleri Hesaplaması Regülatör, Çökeltim Havuzu, Konkasör Tesisi ve Hazır Beton Tesisi Sahaları İnşaatında Kullanılacak Ekipmanlar ve Gürültü Seviyeleri Regülatör, Çökeltim Havuzu, Konkasör Tesisi ve Hazır Beton Tesisi İnşaatında Mesafelere Göre Tüm Ekipmanlar İçin 4 Oktav Bandında Ses Basıncı Düzeyi Mesafelere Göre Her Bir Oktav Bandı İçin Atmosferik Yutuş Hesabı Regülatör, Çökeltim Havuzu, Konkasör Tesisi ve Hazır Beton Tesisi İnşaatında Sayfa XIII

14 Mesafelere Göre 4 Oktav Bandı İçin Net Ses Düzeyi Düzeltme Faktörleri Regülatör, Çökeltim Havuzu, Konkasör Tesisi ve Hazır Beton Tesisi Sahaları İnşaatında Mesafelere Göre 4 Oktav Bandı İçin Toplam Ses Düzeyi Regülatör, Çökeltim Havuzu, Konkasör Tesisi ve Hazır Beton Tesisi Sahaları İnşaatında Tüm Ekipmanların Aynı Anda Çalıştığında Mesafelere Göre Eşdeğer Gürültü Seviyeleri tarih sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nde Belirtilen Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri İletim Borusu ve KFMA İnşaatı Esnasında Kullanılacak Ekipmanlar ve Gürültü Seviyeleri İletim Borusu Ve KFMA İnşaatı Esnasında Mesafelere Göre Tüm Ekipmanların Çalışması Sonucu Oluşacak Gürültü Seviyesi Yükleme Havuzu, Cebri Boru, Santral Binası ve Şantiye Alanı Sahaları İnşaatı Esnasında Kullanılacak Ekipmanlar ve Gürültü Seviyeleri Yükleme Havuzu, Cebri Boru, Santral Binası ve Şantiye Alanı Sahaları İnşaatı Esnasında Mesafelere Göre Tüm Ekipmanların Çalışması Sonucu Oluşacak Gürültü Seviyesi Orsa I HES Proje Alanına En Yakın Yerleşim Yerleri ve Oluşacak Gürültü Seviyeleri İletim Hattına Alınabilecek Maksimum Su Miktarları Tesis Çalışma Saatleri Teessüs Etmiş Diğer Su Miktarları Orsa-I HES Projesi İçin Thornthwaite Yöntemine Göre Su Bilançosu Ekosistem Değerlendirme Raporunda Belirlenen Çevresel Akış Miktarları İletim Hattına Alınabilecek Maksimum Su Miktarları Ovacuma Çayı na Bırakılacak Su Miktarları Teessüs Etmiş Diğer Su Miktarları İzleme Programı 269 Sayfa XIV

15 Şekil No-Adı ŞEKİLLER LİSTESİ Sayfa No 1.Proje Alanının Yeri 12 2.Batı Karadeniz Havzası nın Yağış Alanı Ve Akım Gözlem İstasyonları 16 3.Orsa-I HES Zamanlama Tablosu 19 4.Çalışma Alanı ve Civarının Genelleştirilmiş Stratigrafik Kolon Kesiti 33 5.Zonguldak Bartın Karabük İlleri Deprem Haritası 41 6.( ) N-( ) E Koordinatları ile Sınırlanan Bölgede Meydana Gelen, M>=4.2 Olan Depremlerin Dağılımı 42 7.Ulupınar Kaptajı Jeolojik Yerleşim ve Kesiti 47 8.Batı Karadeniz Havzası Planlanan Tesisler(EİE) 50 9.Batı Karadeniz Havzası, DSİ.23.Bölge Müdürlüğü Akarsu Havzaları Batı Karadeniz Havzası nda Orsa-I HES Yakınında Planlanan Tesisler Yılı Karabük İli Arazi Kabiliyet Sınıfları ve Dağılımı (ha) Bartın İli Orman Varlığı Karabük İli Orman Varlığı Faaliyet Alanının Grid Kareleme Sistemindeki Yeri Türkiye Fitocoğrafik Bölgeler Haritası Proje Sahası Vejetasyon Yapısını Gösterir Genel Bir Görünüm Vejetasyon Haritası Türlerin fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı Proje Sahası Korunan Alanlar Haritası Konkasör Tesisi İş akım Şeması Hazır Beton Üretim Tesisi İş Akım Şeması Yılı Trafik Hacim Haritası Paket Atıksu Arıtma Tesisi Şematik Planı Çökeltme Havuzu Şematik Gösterimi Regülatör, Çökeltim Havuzu, Konkasör Tesisi ve Hazır Beton Tesisi Sahaları İnşaat Alanında Mesafelere Göre Tüm Ekipmanların Çalışması Sonucu Oluşacak Gürültü Seviyesi Grafiği İletim Borusu Ve KFMA İnşaatı Aşamasında Mesafelere Göre Tüm Ekipmanların Çalışması Sonucu Oluşacak Gürültü Seviyesi Grafiği Yükleme Havuzu, Cebri Boru, Santral Binası Ve Şantiye Alanı Sahaları İnşaatı Aşamasında Mesafelere Göre Tüm Ekipmanların Çalışması Sonucu Oluşacak Gürültü Seviyesi Grafiği Orsa-I HES Proje Alanına Ait Havza (A) İle Su Toplama Havzası(B) EİE 1331 e Ait Ovacuma Çayı Akım Gözlem İstasyonuna Ait Ortalama Akım Değerlerine Ait Hidrograf Orsa-I HES Projesi Dolayı Islak Çevre Hidrolik Model Hesaplamalarında İncelenen Akarsu Kesit Geometrisi Orsa-I Regülatör Yeri Aylık Ortalama Akımların Ulus DMİ Aylık Toplam Yağışlar İle Karşılaştırılması Orsa-I Regülatörü Debi Süreklilik Eğrisi Yan geçit kanallarının tabanının ve kıyılarının sağlamlaştırılması (DSİ, 2009) Balık türlerinin geçişini sağlamak üzere önerilen yan geçit kanalı tasarımı (DSİ,2009) Varrel Bake Deresi ve Stöbber Nehri Yan geçit kanalları (DSİ, 2009) Fosseptik Planı Orsa-I HES Projesi Halkın Katılımı Toplantısı Görüntüleri-Karabük Orsa-I HES Projesi Halkın Katılımı Toplantısı Görüntüleri-Bartın 282 Sayfa XV

16 EKLER LİSTESİ EK No 1... Bartın İl Çevre Ve Orman Müdürlüğü ÇED Gereklidir Kararı 2... Özel Formatı 3... DSİ Fizibilite Onay Yazısı 4... EPDK Lisans Uygunluk Yazısı 5... Su Kullanım Hakkı Anlaşması 6... Çevre Düzeni Planı, Lejantı Ve Plan Hükümleri 7 Genel Yerleşim Planı (1/25.000) 8 Arazi Fotoğrafları 9 Projedeki Ünitelere Ait Plan Ve Kesitler 10. Proje Sahası Etki Alanı Haritası 11. Meteoroloji İstasyonu Rasat Verileri 12. Gözlemsel Mühendislik Jeolojisi Raporu 13. Su Kullanım Hakları Raporu 14.. SKKY Tablo 1 Analiz Sonucu 15. Regülatör Yerine Ait DSİ Onaylı Aylık Ortalama Akım Verileri 16. ORSA I HES Arazi Kullanım Haritası 17. Meşçere Haritası Ve İnceleme Değerlendirme Formu 18. Ekosistem Değerlendirme Raporu 19. Bartın ve Karabük İlleri Ava Açık Ve Kapalı Alanlar Haritaları 20. Kurum Görüşleri 21. Kazı Fazlası Malzeme Depolama Alanlarını Gösterir Yerleşim Planları 22. Ovacuma Belediyesi Kazı Fazlası Malzeme Depolama Alanları İle İlgili Görüş Yazısı 23. DSİ 23. Bölge Müdürlüğü Kazı Fazlası Malzeme Depolama Alanları İle İlgili Görüş Yazısı 24. Ovacuma Belediyesi Katı Atık ve Atıksu Yazısı 25 Bartın İl Özel İdaresi Katı Atık ve Atıksu Yazısı 26. Sosyo Etki Değerlendirme Raporu 27 Halkın Katılım Toplantısı Gazete İlanları Sayfa XVI

17 Kısaltmalar AGİ ÇED DM DSİ EPDK HES KAF KFMA kv ORSA Enerji ORSA I HES Ort. REG SKHKKY SKKY TUİK v.b. YHGS : Akım Gözlem İstasyonu : Çevresel Etki Değerlendirmesi : Dağıtım Merkezi : Devlet Su İsleri Genel Müdürlüğü : Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu : Hidroelektrik Santralı : Kuzey Anadolu Fayı : Kazı Fazlası Malzeme Alanı : Kilovolt : ORSA Enerji Elektrik Üretim ve Tic.A.Ş : Orsa I Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali : Ortalama : Regülatör : tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği : tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği : Türkiye İstatistik Kurumu : Ve Benzeri : Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Sayfa XVII

18 PROJENİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ Sayfa 1

19 PROJENİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ (Projenin inşaat ve işletme aşamalarında yapılması planlanan tüm çalışmaların ve çevresel etkiler için alınması öngörülen tüm önlemlerin, mümkün olduğunca basit, teknik terim içermeyecek şekilde ve halkın anlayabileceği sadelikte anlatılması.) Orsa Enerji Elektrik Üretim Tic.A.Ş. tarafından; Zonguldak F29.a1 ve a2 paftalarda, Bartın İli Ulus İlçesi Abdipaşa Beldesi ve Karabük İli Safranbolu İlçesi Ovacuma Beldesi sınırlarında, Ovacuma Çayı üzerinde 6,40 MWm/6,04 MWe gücündeki Orsa-I HES projesinin yapımı planlanmaktadır. Proje ile Ovacuma Çayı nın 160 m. İle 261 m. Arasındaki düşü değerlendirilerek elektrik üretimi yapılacaktır. Ovacuma Çayı üzerinde planlanan Orsa-I Regülatörü vasıtasıyla dere yatağından alınan su iletim borusu vasıtasıyla santral alanında planlanan yükleme havuzuna, yükleme havuzundan da cebri boru vasıtasıyla santrale aktarılarak enerji üretimi yapılacaktır. Projede yıllık toplam 24,74 GWh enerji üretilecektir. Orsa-I HES projesi inşaatının 12 ayı hazırlık aşaması olmak üzere 36 ay sürmesi beklenmektedir. Projenin inşaat aşamasında 100 kişi, işletme aşamasında ise 10 kişi çalışacaktır. Tesiste çalışacak kişiler için tesis sahasında bir şantiye alanı kurulacaktır. Projenin inşaat aşamasında kullanılacak hazır beton, proje sahasında kurulacak olan hazır beton tesisinden karşılanacaktır. Yapılması planlanan Orsa-I HES projesinin bir kısmı Bartın İli Ulus İlçesi nde, bir kısmı ise Karabük İli Safranbolu İlçesi nde kalmaktadır. Proje ünitelerinden REG, Konkasör Sahası, KFMA-3, KFMA-4, KFMA-5 ve iletim borusunun bir kısmı Safranbolu İlçesi sınırlarında; HES, Yükleme Havuzu, Cebri Boru, Şantiye Sahası, KFMA-1, KFMA-2 ve iletim borusunun bir kısmı ise Ulus İlçesi sınırlarındadır. Orsa-I HES projesi yaklaşık m 2 alanda yer alacaktır. Bu alanın m 2 si iletim borusu alanı olup gömülecektir. Proje sahası dahilinde kurulacak ünitelerin tamamına yakını orman sayılan alan içerisinde bulunmaktadır. Projenin kamulaştırma çalışmaları henüz yapılmadığından proje sahasındaki şahıs arazileri netlik kazanmamıştır. Proje kapsamında herhangi bir toplu iskanın kamulaştırılması düşülmediğinden veya projeden doğrudan etkilenecek toplu bir yerleşim bulunmadığından 2510 sayılı İskan Kanunu na göre yeniden yerleşim söz konusu olmayacaktır. Gerektiğinde kamulaştırma çalışmaları sırasında tarla, bağ ve bahçeleri kamulaştırılan ancak ikametleri etkilenmeyen yöre halkının mevcudiyeti ve talebi durumunda bu şahıslara ait ikametlerin de isteğe bağlı kamulaştırılması talepleri dikkate alınacaktır. Orman alanlarında kamulaştırma yapılamadığından; proje kapsamında yer alan orman sayılan alanların kullanımı için, 6831 Sayılı Orman Kanunun ilgili maddeleri gereği ''Orman İzni'' alınacaktır. Sayfa 2

20 Proje kapsamında tarım alanlarının kullanılması durumunda tarım dışı amaçla arazi kullanımı için, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ilgili hükümleri gereğince Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bartın ve Karabük İl Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacaktır. Proje kapsamında mera vasıflı alanların kullanılması durumunda ise 4342 sayılı Mera Kanunu nun 14. maddesi gereğince, yatırıma başlamadan önce, söz konusu mera alanlarının tahsis amacı değişikliği ile ilgili olarak, Bartın ve Karabük Valiliği Mera Komisyonu na başvurularak gerekli izinler alınacaktır. Proje kapsamında şahıs arazilerinin kullanılması durumunda özel mülkiyet sahipleri ile öncelikli olarak karşılıklı anlaşma yoluna gidilecek, anlaşmazlık durumlarında ise 4650 Sayılı Kamulaştırma Kanunu ve 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nun ilgili maddeleri çerçevesinde kamulaştırma işlemleri yapılacaktır. Projenin çevresel etkileri inşaat aşamasında ortaya çıkmaktadır, işletme aşamasında tesis doğayla uyumlu olarak çalışmaktadır. İnşaat aşamasında yapılacak kazı ve dolgu işlemlerinde toz, gürültü gibi çevresel etkiler meydana gelecektir. Oluşacak etkilerin en aza indirilmesi için yürürlükteki yönetmelikler doğrultusunda tedbirler alınacak ve sınır değerlerin aşılmamasına özen gösterilerek bölge halkının etkilenmemesi sağlanacaktır. Projenin inşaat aşamasında ortaya çıkacak hafriyat artıkları düzenli olarak depolanacak ve dere yatakların veya bölgede kontrolsüz olarak bırakılmayacaktır. Projenin gerek inşaat gerekse işletme aşamasında katı ve sıvı atıklar Ovacuma Belediyesi koordinasyonu ile bertaraf edilecek, alıcı ortama verilmeyecektir. Kullanılacak olan köy yollarının projeden dolayı hasar görmesi söz konusu olursa, zarar proje sahibi tarafından tazmin edilerek, bakım onarım yapılacaktır. Projenin Ovacuma Çayı nın su kaynaklarına herhangi bir kirletici etkisi olmayacak, çayın mevcut sucul yaşamını sürdürebilmesi için gerekli can suyu miktarı bırakılacaktır. Yapılacak balık geçidi ile göç eden balıkların geçişine imkan verilecektir. Yine bölgedeki tarlar, su değirmeni vb. için gerekli su miktarı hazırlanan Su Hakları Raporu na bağlı kalınarak can suyu ile birlikte bırakılacaktır. Projenin inşaat ve işletme süreci boyunca ilgili tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır. Sayfa 3

21 BÖLÜM I PROJENİN TANIMI VE AMACI Sayfa 4

22 BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI (Proje konusu faaliyetin tanımı, ömrü, hizmet amaçları, projede kurulacak tesislere ait karakteristik verileri gösteren tablo (Su Alma Kotu, Türbin Eksen Kotu, Brüt Düşü, Santral Tipi, Net Düşü Türbin Tipi, Ünite Sayısı, Ünite Gücü, Kurulu Güç, (MWm/MWe), Firm Enerji, Sekonder Enerji, Toplam Enerji, Proje Debisi, Türbin Verimi, Jeneratör Verimi, Trafo Verimi vb.), Pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomil ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri, (Proje alanı ve çevresindeki su kaynaklarının görünebileceği, ölçekte renkli haritalar üzerinde su kaynakları yerleri ve proje alanına mesafeleri, Rapor hazırlanırken proje kapsamındaki tüm işlemlerin DSİ tarafından onaylanmış olan Fizibilite Raporuna uygun olarak hareket edilmesi ve buna ilişkin bilgi ve su kullanma anlaşması hakkında bilgi) Hazırlanan bu proje, Orsa Enerji Elektrik Üretim Tic.A.Ş. tarafından; Zonguldak F29.a1 ve a2 paftalarda, Bartın İli Ulus İlçesi Abdipaşa Beldesi ve Karabük İli Safranbolu İlçesi Ovacuma Beldesi sınırlarında, Ovacuma Çayı üzerinde kurulması planlanan 6,40 MWm/6,04 MWe gücündeki Orsa-I HES projesi yatırımını kapsamaktadır. Projede yıllık toplam 24,74 GWh enerji üretilecektir tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nin EK-II, Madde 28 e giren proje için EK IV e göre Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmış ve mülga Bartın İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ne sunulmuştur. Mülga Bartın İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, mülga Karabük İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ne de görüş sorarak, tarih ve sayılı yazısı ile Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nin 17. Maddesi gereği proje için Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir kararı verilmiştir (EK-1). ÇED Yönetmeliği gereği verilen ÇED Raporu Özel Formatı uyarınca bu rapor hazırlanmıştır (EK-2). Projenin inşaatının 2 yıl sürmesi beklenmektedir. Orsa-I HES fizibilite uygunluk yazısı DSİ Genel Müdürlüğü, Etüt ve Plan Dairesi Başkanlığı tarafından tarih ve 5334 sayılı yazı ile verilmiştir(ek-3). Proje için üretim lisansı almak üzere yapılan başvuruya EPDK tarih ve B.62.0.EPD sayılı yazı ile uygun bulma kararı vermiştir(ek-4). Ayrıca DSİ Genel Müdürlüğü ile yapılan tarih ve sayılı Su Kullanım Hakkı Anlaşması EK-5 te verilmiştir. Orsa-I HES projesinin lisans aldıktan sonra, lisans süresi olan 49 yıl boyunca elektrik üretimi yaparak Türkiye nin artan enerji açığına katkıda bulunması düşünülmektedir. Orsa-I HES 34,5 kv lık bir hatla yaklaşık 15 km. uzaklıktaki Ulus Dağıtım Merkezi ne bağlanacaktır. Yapılacak enerji iletim hattı tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında değildir. nda sadece Orsa-I HES değerlendirilmiş, enerji iletim hattı değerlendirilmemiştir. Projede kurulacak tesislere ait karakteristikler Tablo 1.de verilmiştir. Sayfa 5

23 Tablo 1. Orsa-I HES Projesi Karakteristikleri Hidroloji Drenaj Alanı 252,40 km 2 Yıllık Toplam Akım 165,97 hm 3 Ortalama Debi ( Regülatör) 5,263 m 3 /s Ortalama Debi (Toplam) 6,312 m 3 /s Proje Dizayn Debisi 7,20 m 3 /s Taşkın Debisi(Q 25 )-Regülatör 227,24 m 3 /s Taşkın Debisi(Q 100 )-Regülatör 308,73 m 3 /s Regülatör Tipi Dolu Gövdeli Beton Talveg Kotu 261,00 m. Temel Kotu 258,25 m. Regülatör Kret Kotu 267,62 m. Dolusavak Kret Kotu 265,00 m. Dolusavak Kret Uzunluğu 50,00 m. Su Alma Yapısı Giriş Boyutları 2*(3,60*2,75) m. Çökeltim Havuzu Boyu 49,31 m. Çakıl Geçidi Kapak Boyutları 4* (2,27*4,00) m. İletim Borusu Yeri Sağ Sahil Boru Tipi HDPE Boru Boru Çapı 1,80 m. Boru Uzunluğu m. Boru Eğimi 0,0052 Boru Girirş Taban Kotu 263,54 m. Boru Çıkış Taban Kotu 259,41 m. Yükleme Havuzu Yeri Sağ Sahil Tipi Betonarme Havuz Boyutları(En-Boy-Ort.Yükseklik) 15,00 m x 33,51 m x 9,39 m Taban Kotu 251,63 m. Min.İşletme Kotu 258,01 m. Max.İşletme Kotu(Savak Kotu) 261,52 m. Kret Kotu 262,04 m. Taban Eğimi % 6,7 Cebri Boru Boru Tipi Çelik (Daire) Adedi 1 Kapasitesi 0,250 m 3 /s Çapı 1,5 m. Sayfa 6

24 Ortalama Et Kalınlığı 15 mm. Boyu 515 m. Branşman Adedi 2 Branşman Çapı 775 mm. Santral Binası(HES) Boyutlar(En, Boy, Yükseklik) 18,80 m x 35,20 m x 20,30 m Kuyruksuyu Kotu 160,00 m. Brüt Düşü 101,48 m. Net Düşü(İki Ünite) 99,94 m. Net Düşü(Bir Ünite) 101,99 m. Firm Enerji 0 Sekonder Enerji 24,74 GWh/yıl Toplam Enerji 24,74 GWh/yıl Türbin Türbin Tipi Yatay eksenli, Francis türbin Ünite Adedi 2 Adet Ünite Gücü kw Proje Debisi 7,2 m 3 /s Ünite Debisi 3,6 m 3 /s Türbin Eksen Kotu 162,00 m. Senkron Hız 750 rpm Özgül Hız 228,00 m-kw Verim 0,93 Jeneratör Tipi Yatay Mil-3 fazlı senkron Ünite Adedi 2 Adet Ünite Gücü kva Güç faktörü 0.90 (geri) Anma Gerilimi 6,3 kv Frekansı 50 Hz Senkron Hız 750 rpm Verim 0,98 Transformatör Tipi Yağlı, 3 Fazlı, Harici, ONAN Soğutma Ünite Adedi 2 Adet Ünite Gücü kva Anma Gerilimi 6,3 / 34,5 (+ -2,5%) kv Verim 0,98 Sayfa 7

25 Projenin hizmet amaçları, pazar ve hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri Ülkemiz hızlı bir sosyal ve ekonomik gelişim göstermekte ve bu gelişmeye paralel olarak gereksinim duyduğu elektrik enerjisini kesintisiz, kaliteli, güvenilir ve ekonomik olarak çevreyi en az olumsuz etkileyecek şekilde üretmek durumundadır. Bu nedenle öncelikle yerli enerji kaynaklarından yararlanılarak projeler geliştirmeli ve gerekli yatırımlar yapılmalıdır. Elektrik enerjisi üretiminde fosil ve nükleer yakıtlı termik ve doğal gazlı santraller yanında hidroelektrik santrallerin yenilenebilir ve puant çalışma gibi iki önemli özelliği mevcuttur. Elektrik enerjisi tüketimi ekonomik gelişmenin ve sosyal refahın en önemli göstergelerinden biridir. Bir ülkede kişi başına düşen elektrik enerjisi üretimi ve/veya tüketimi o ülkedeki hayat standardını yansıtması bakımından büyük önem arz etmektedir. Avrupa ülkelerinde kişi başına elektrik tüketimi kwh düzeyinde olmasına karşın bu miktarın ülkemizde brüt 1900 kwh, net 1500 kwh düzeyinde ve çok düşük olduğu görülmektedir. Cumhuriyetimizin kuruluşundan bugüne kadar yapıla gelmiş enerji projeleri ile ilgili yatırımların tarihi gelişimine bakıldığı zaman önemli mesafelerin alınmış olduğu görülmekle birlikte, Türkiye elektrik enerjisi üretim ve tüketim açısından gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında son sıralardadır. Bu nedenle ülkemizin gelişmiş ülkeler düzeyine erişebilmesi için bütün olanaklarını kullanarak genelde enerji arzını artırması için her türlü çabayı göstermesi, özelde elektrik enerjisi ihtiyacını karşılamak için ekonomik yapılabilirliği olan büyük-küçük tüm hidroelektrik kaynaklarını hizmete sunması gerekmektedir. Hidroelektrik potansiyelin belirlenmesinde, Brüt Potansiyel, Teknik Potansiyel ve Ekonomik Potansiyel kavramları önem taşımaktadır. Bir akarsu havzasının hidroelektrik enerji üretiminin teorik sınırını gösteren brüt su kuvveti potansiyeli, mevcut düşü ve ortalama debinin oluşturduğu potansiyeli ifade etmektedir. Topografya ve hidrolojinin bir fonksiyonu olan brüt hidroelektrik enerji potansiyeli, ülkemiz için 433 milyar kwh mertebesindedir. Teknik yönden değerlendirilebilir su kuvveti potansiyeli, bir akarsu havzasının hidroelektrik enerji üretiminin teknolojik üst sınırını göstermektedir. Uygulanan teknolojiye bağlı olarak düşü, akım ve dönüşümde oluşabilecek kaçınılmaz kayıplar hariç tutulduğunda, teknik açıdan uygulanabilmesi mümkün hidroelektrik projelerin bölgenin tümünde gerçekleştirilmesiyle elde edilecek hidroelektrik enerji üretiminin sınırlarını temsil etmektedir. Bu niteliğiyle teknik yönden değerlendirilebilir hidroelektrik potansiyel, brüt potansiyelin bir fonksiyonu olmakta ve çoğunlukla onun yüzdesi olarak ifade edilmektedir. Su kuvveti teknolojisinde yakın geçmişte ani değişmeler olmadığı ve yine yakın gelecekte bu tür gelişmelerin beklenmediği dikkate alınırsa, teknik yönden değerlendirilebilir potansiyelinde aslında zamanla pek değişmediği kabul edilmektedir. Ülkemizin teknik yönden değerlendirilebilir hidroelektrik enerji potansiyeli 216 milyar kwh civarındadır. Ekonomik olarak yararlanılabilir hidroelektrik potansiyel, bir akarsu havzasının hidroelektrik enerji üretiminin ekonomik optimizasyonunun sınır değerini gösteren, gerek Sayfa 8

26 teknik açıdan geliştirilebilmesi mümkün, gerekse ekonomik yönden tutarlı olan tüm hidroelektrik projelerin toplam üretimi olarak tanımlanabilir. Bir başka deyişle ekonomik olarak yararlanılabilir hidroelektrik potansiyel, beklenen faydaları (gelirleri), masraflarından (giderlerinden) fazla olan su kuvveti projelerinin hidroelektrik enerji üretimini göstermektedir. Hidroelektrik santrallerin ekonomik yapılabilirliğinin hesaplanabilmesi için enterkonnekte sistemde aynı enerjiyi üretecek kaynaklar gözden geçirilmekte ve en ucuz enerji kaynağı belirlenerek hidroelektrik santral (HES) projesi bu kaynakla mukayese edilmekte ve ancak daha ekonomik bulunursa önerilmektedir. Ekonomik HES potansiyeli içindeki tüm projeler termik santrallere göre rantabiliteleri daha yüksek projelerden oluşmaktadır yılı itibariyle DSİ Genel Müdürlüğü nce tespit edilen ekonomik hidroelektrik enerji potansiyelimiz yaklaşık 130 milyar kwh'dır. Ülke genelinde henüz etüdü yapılmamış 1-30 MW arası küçük hidroelektrik tesislerden milyar kwh mertebesinde ilave elektrik enerjisi üretilebileceği düşünülmektedir. Ayrıca nehir havzalarında yapılan çalışmaların güncel ekonomik kriterler çerçevesinde yeniden değerlendirilmesi sonucunda teknik olarak yapılabilir bulunan birçok projenin ekonomik olarak yapılabilir yatırımlara dönüştürülmesiyle ekonomik hidroelektrik potansiyelin milyar kwh mertebesine yükselmesi beklenilmektedir. Türkiye 433 milyar kwh brüt teorik hidroelektrik potansiyeli ile dünya hidroelektrik potansiyeli içinde %1 paya sahiptir. 130 milyar kwh ekonomik olarak yapılabilir potansiyeli ile Avrupa ekonomik potansiyelinin yaklaşık %15 i mertebesinde hidroelektrik potansiyele sahip bulunmaktadır. Hidroelektrik Santrallar; yenilenebilir olmaları, yerli doğal kaynak kullanmaları, işletme ve bakım giderlerinin düşük olması, fiziki ömürlerinin uzun oluşu, en az düzeyde olumsuz çevresel etki yaratmaları, kırsal kesimlerde ekonomik ve sosyal yapıyı canlandırması gibi nedenlerle diğer enerji üretim tesislerine göre üstünlük arz etmektedir. Orsa-I HES projesinin işletmeye alınması, Türkiye ekonomisine ve enerji pazarına katkıda bulunacaktır. Ayrıca ekonomiye ve istihdama gerek inşaat, gerekse işletme döneminde imkanlar getirecektir. Bunun yanı sıra yerli ve yenilenebilir enerji potansiyelinin artışına da katkısı bulunacak ve halen iyi koşullarda olmayan proje sahası altyapısına katkıda bulunacaktır. Ayrıca bu ve buna benzer yenilenebilir enerji santrallerinin büyük oranda yerli sermaye ile inşa edilerek devreye girmesi, devlet kaynaklarının daha verimli kullanılmasını da sağlayacak, karşılığında döviz ödenen enerji kaynaklarına duyulan ihtiyacı biraz olsun azaltacaktır. Hidroelektrik enerji üretimi, elektro-mekanik teçhizat haricinde dışarıya bağımlı olmadan öz kaynaklarımızı kullanması ve yenilenebilir olması nedeniyle kömür ve doğalgazla çalışan termik santrallerle mukayese edildiğinde daha avantajlı görünmektedir. Ülkemizin yıllara göre artan elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanabilmesi için yeterli yatırımların yapılması zorunludur. Aksi halde kısa sürede enerji yetersizliğinden bir darboğaza girilmesi ihtimali yüksektir. Bu nedenle konuyla ilgili yatırımların hızlandırılması ve yeni hidroelektrik santrallerin işletmeye açılması gerekli görülmektedir. Orsa-I HES projesinin lisans aldıktan sonra, lisans süresi olan 49 yıl boyunca elektrik üretimi yaparak Türkiye nin artan enerji açığına katkıda bulunması düşünülmektedir. Sayfa 9

27 BÖLÜM II PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU Sayfa 10

28 BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.1.Projenin yeri (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan proje yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı onanlı Çevre Düzeni Planı ve İmar Planları üzerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi.) Orsa Enerji Elektrik Üretim Tic.A.Ş. tarafından kurulması planlanan Orsa-I HES projesi; Zonguldak F29.a1 ve a2 paftalarda, Bartın İli Ulus İlçesi Abdipaşa Beldesi ve Karabük İli Safranbolu İlçesi Ovacuma Beldesi sınırlarında, Ovacuma Çayı üzerinde kurulacaktır. Ulus İlçesi Bartın'ın güneydoğu yönünde, Ulus ve Eldeş çaylarının birleştiği bir vadide kurulmuştur. Doğusunda İğneciler, batısında Ulukaya ve Karakaya dağları bulunmaktadır. Batıda Uluyayla eteklerindeki Eldeş Vadisinin uzunluğu 30 km. civarındadır. İlçe Bartın Karabük karayolunun 12 km içerisinde kalan doğusunda Kastamonu İli, Batısında Bartın İli, Güneyinde Safranbolu İlçesi, Kuzeyinde Kurucaşile İlçesi ile sınırlandırılmıştır. Yüzölçümü 715 Km 2, denizden yüksekliği 200 m.dir. Safranbolu, Karabük ilinin en büyük ve gelişmiş ilçesidir. Batı Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Safranbolu, il merkezinden 8 km ve denizden 65 km içerdedir. İlçe, Karabük (Merkez, Ovacık ve Eflani), Bartın (Ulus) ve Kastamonu (Araç) illeri ile çevrilidir. Büyük bölümü ormanlık ve yüzölçümü km 2 olan şehir coğrafi açıdan engebeli bir bölgededir. Şehrin en alçak noktasının rakımı 300 metre iken en yüksek noktası metre ile Sarı Çiçek Tepesidir. Şehir merkezinde ise en alçak nokta 400 metre ve en yüksek nokta 600 metre civarında olup ortalama yükselti 500 metredır. Yapılması planlanan Orsa-I HES projesinin bir kısmı Bartın İli Ulus İlçesi nde, bir kısmı ise Karabük İli Safranbolu İlçesi nde kalmaktadır. Proje ünitelerinden REG, Konkasör Sahası, KFMA-3, KFMA-4, KFMA-5 ve iletim borusunun bir kısmı Safranbolu İlçesi sınırlarında; HES, Yükleme Havuzu, Cebri Boru, Şantiye Sahası, KFMA-1, KFMA-2 ve iletim borusunun bir kısmı ise Ulus İlçesi sınırlarındadır. Orsa-I HES projesinin tarihinde onaylanan Zonguldak-Bartın-Karabük Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı nında gösterimi EK-6 da, proje ünitelerinin 1/ ölçekli genel yerleşim planı ise EK-7 de verilmiştir. Proje üniteleri ve etki alanında kalan alanlar Çevre Düzeni Planı nda orman alanında kalmaktadır. Bartın ve Karabük İlleri bazında proje sahasına ait yürürlükte bir imar planı bulunmamaktadır(ek-20). Projenin kurulması, proje etki alanında bulunan yerleşmeleri gelişme yönü açısından etkilemeyecektir. 1/ lik arazi kullanım haritasında proje etki alanında bulunduğu gözüken çoğu yerleşimler göç nedeniyle boşalmış veya terk edilmiştir. Projenin yer bulduru haritası Şekil 1 de verilmiştir. Sayfa 11

29 Şekil 1. Projenin Yeri Santral Regülatör Sayfa 12

30 II.2.Proje kapsamındaki ünitelerin konumu (Bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik altyapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının ve varsa memba ve mansabında ki diğer projeler ile birlikte vaziyet planı üzerinde 1/ lik haritada gösterimi, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, proje kapsamında yer alan geçici ve nihai depolama alanlarının 1/2.000, 1/5.000 ve/veya 1/1.000 lik haritalar üzerinde gösterimi, şantiye yerleşim planı, hafriyat döküm sahaları, regülatör, kanal/tünel, yükleme havuzu, cebri boru, santral binası, (birbirleri ile olan mesafelerin de belirtilmesi)vb.. yapılara ait plan ve kesitler ile yağış alanı ve akım gözlem istasyonlarını gösterir çizimler,teknik resim standartlarına uygun olarak çizilmesi, proje ünitelerinin yerlerini (koordinatlarını) içeren sayısal CD (ED 50 formatında) Bartın-Ulus ve Karabük-Safranbolu sınırlarında kurulması planlanan Orsa-1 Regülatörü ve HES projesine ait tüm ünitelerin 1/ ölçekli haritada gösterimi EK-7 de verilmiştir. Proje kapsamında yer alacak üniteler; Orsa-I Regülatörü, çökeltim havuzu, iletim borusu, yükleme havuzu, cebri boru ve Orsa-I HES, 5 adet kazı fazlası malzeme depolama alanı, konkasör ve beton santrali sahası ile şantiye alanından oluşmaktadır(ek-7). Proje kapsamında yer alan ünitelere ait koordinatlar Tablo 2 de, ünitelerin kapladığı alan büyüklükleri Tablo 3 de, proje sahası ve ünite yerlerini gösteren fotoğraflar EK-8 de ve projedeki ünitelere ait diğer plan ve kesitler ise EK-9 da verilmiştir. Tablo 2. Orsa-I HES Projesi Ünite Koordinatları PROJE ÜNİTELERİ REGÜLATÖR ÇÖKELTİM HAVUZU İLETİM BORUSU Koor. Sırası: Sağa. Yukarı Datum: ED-50 Türü: UTM D.O.M.: 33 Zon: 36 Ölçek Fak.: 6 derecelik Koor. Sırası: Enlem. Boylam Datum: WGS-84 Türü: Coğrafik D.O.M.: - Zon: - Ölçek Fak.: , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Sayfa 13

31 PROJE ÜNİTELERİ YÜKLEME HAVUZU CEBRİ BORU SANTRAL BİNASI(HES) KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA ALANI 1 KAZI FAZLASI MALZEME ALANI 2 KAZI FAZLASI MALZEME ALANI 5 KONKASÖR VE BETON SANTRALİ SAHASI ŞANTİYE ALANI Koor. Sırası: Sağa. Yukarı Datum: ED-50 Türü: UTM D.O.M.: 33 Zon: 36 Ölçek Fak.: 6 derecelik Koor. Sırası: Enlem. Boylam Datum: WGS-84 Türü: Coğrafik D.O.M.: - Zon: - Ölçek Fak.: , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Sayfa 14

32 PROJE ÜNİTELERİ Koor. Sırası: Sağa. Yukarı Datum: ED-50 Türü: UTM D.O.M.: 33 Zon: 36 Ölçek Fak.: 6 derecelik Koor. Sırası: Enlem. Boylam Datum: WGS-84 Türü: Coğrafik D.O.M.: - Zon: - Ölçek Fak.: , , , , , , , , , , , , , , Tablo 3. Orsa-I HES Projesi Kapsamında Yer Alan Ünitelerin Kapladığı Alan Miktarları Ünite Kapladığı Alan Miktarı ORSA I Regülatörü m 2 Çökeltim Havuzu 150 m 2 İletim Borusu m 2 Yükleme Havuzu 550 m 2 Cebri Boru m 2 ORSA I HES 725 m 2 Kazı Fazlası Malzeme Depolama Alanları m 2 Şantiye Alanı m 2 Ulaşım Yolları m(genişliği 8 m.) m 2 Toplam Ünite Alanı m 2 Orsa-I HES projesinin yer aldığı Batı Karadeniz Havzası nın yağış alanı ve akım gözlem istasyonlarını gösteren çizim Şekil-2 de verilmiştir. Sayfa 15

33 Şekil.2. Batı Karadeniz Havzası nın Yağış Alanı Ve Akım Gözlem İstasyonları Sayfa 16

34 BÖLÜM III PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI Sayfa 17

35 BÖLÜM III. PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI III.1. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili yatırım programı, finans kaynakları, bu kaynakların nereden temin edileceği, Proje ekonomisi yıllık gelir-yıllık gider karşılaştırmalarına dayanmaktadır. Yıllık giderlerin hesaplanmasında esas unsur olan tesis bedeli, proje bedeli ve yatırım bedeli gibi kavramlar metraj yolu ile maliyetlerden hesaplanmıştır.keşif özetinin hazırlanmasında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü nün 2008 Yılı Birim Fiyatları kullanılmıştır. Giderlerin hesaplanmasındaki keşifler genel olarak aşağıdaki başlıkları içermektedir. 1. Kazı İşleri, 2. Beton İşleri, 3. Drenaj İşleri, 4. Kalıp ve Demir İşleri, 5. Stabilizasyon İşleri, 6. Taşımalar. Tablo.4.Orsa-I HES Yatırım Programı AÇIKLAMA YATIRIM TUTARI (TL) İnşaat İşleri Elektromekanik Teçhizat Tesis Bedeli Proje Bedeli Yatırım Bedeli Yıllık Gelir Yıllık Gider Net Gelir Rantabilite 0,96 Toplam yatırım bedelinin şirket bünyesinden ve birtakım kredilerden karşılanması planlanmaktadır. III.2.Projenin gerçekleşmesi ile ilgili iş akım şeması veya zamanlama tablosu, Orsa-I HES projesi inşaatının 12 ayı hazırlık aşaması olmak üzere 36 ay sürmesi beklenmektedir. Projeye ait zamanlama tablosu Tablo 5 de verilmiştir. Sayfa 18

36 Tablo.5.Orsa-I HES Zamanlama Tablosu ORSA Enerji Elektrik Üretim ve Tic. A.Ş. Sayfa 19

37 III.3.Projenin fayda-maliyet analizi, Projenin ekonomik analiz periyodunun 50 yıl olduğu kabulü ile fayda ve maliyet hesapları ve ekonomik analizler yapılmıştır. Projenin sadece enerji üretimi amaçlı olması nedeniyle yıllık faydaların hesabında yalnız yıllık enerji üretimlerine ait faydalar milli ekonomi yönüyle hesaplanmıştır. Fayda hesaplarında firm enerji için DSİ projelerinde kullanılan enerji fiyatları esas alınmıştır. Bunlar; firm enerji için 6.00 cent/kwh, sekonder enerji için 3.30 cent/kwh tir. Projeye ait yıllık ortalama enerji üretimleri ve bunlara ait faydalar aşağıda verilmiştir: Mevcut Durum için Orsa I HES Projesinin yıllık güvenilir enerji ve sekonder enerji faydaları: Kurulu Güç : 6,40 MWm-6,04 MWe Sekonder Enerji : 24,74 GWh Toplam Enerji : 24,74 GWh Toplam Enerji Faydası : TL Tesisin toplam yıllık gideri; faiz-amortisman, işletme ve bakım ile yenileme giderlerinin toplamından oluşmaktadır. Tesisin toplam yıllık gideri TL dir. İç karlılık oranı projenin ekonomik ömrü boyunca tüm yıllık gider ve gelirlerinin bugünkü değerlerini eşitleyen faiz iskonto oranıdır. Projenin iç karlılık oranı 8,02 dır. Orsa-I Regülatörü ve HES tesisleri için duyarlılık analizleri yapılmış ve olası durumlar karşısında projenin ekonomisi değerlendirilmiştir. Duyarlılık analizlerinde giderlerin % 10 artması, gelirlerin %10 azalması ve giderlerin % 10 artması ile gelirlerin % 10 azalması durumları incelenmiş ve bu durumlardaki iç karlılık oranları ve gelir-gider oranları hesap edilmiştir. Proje giderlerinin % 10 artması durumunda İç Karlılık Oranı % 7,38 Gelir-Gider Oranı 0,85, proje gelirlerinin % 10 azalması durumunda İç Karlılık Oranı % 7,09, Gelir-Gider Oranı 0,82 ve gelirlerin % 10 azalması ve giderlerin % 10 artması durumunda ise İç Karlılık Oranı % 6,50, Gelir-Gider Oranı 0,77 olmaktadır. III.4. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri, Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri bulunmamaktadır. III.5. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri, Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri bulunmamaktadır. Sayfa 20

38 III.6.Kamulaştırma ve/veya yeniden yerleşimin nasıl yapılacağı, kamulaştırma kapsamında halkı bilgilendirme yöntemlerine ilişkin bilgi, Orsa-I HES projesi yaklaşık m 2 alanda yer alacaktır. Bu alanın m 2 si iletim borusu alanı olup gömülecektir. Proje sahası dahilinde kurulacak ünitelerin tamamına yakını orman sayılan alan içerisinde bulunmaktadır. Projenin kamulaştırma çalışmaları henüz yapılmadığından proje sahasındaki şahıs arazileri netlik kazanmamıştır. Proje kapsamında herhangi bir toplu iskanın kamulaştırılması düşülmediğinden veya projeden doğrudan etkilenecek toplu bir yerleşim bulunmadığından 2510 sayılı İskan Kanunu na göre yeniden yerleşim söz konusu olmayacaktır. Gerektiğinde kamulaştırma çalışmaları sırasında tarla, bağ ve bahçeleri kamulaştırılan ancak ikametleri etkilenmeyen yöre halkının mevcudiyeti ve talebi durumunda bu şahıslara ait ikametlerin de isteğe bağlı kamulaştırılması talepleri dikkate alınacaktır. Orman alanlarında kamulaştırma yapılamadığından; proje kapsamında yer alan orman sayılan alanların kullanımı için, 6831 Sayılı Orman Kanunun ilgili maddeleri gereği ''Orman İzni'' alınacaktır. Proje kapsamında tarım alanlarının kullanılması durumunda tarım dışı amaçla arazi kullanımı için, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ilgili hükümleri gereğince Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bartın ve Karabük İl Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacaktır. Proje kapsamında mera vasıflı alanların kullanılması durumunda ise 4342 sayılı Mera Kanunu nun 14. maddesi gereğince, yatırıma başlamadan önce, söz konusu mera alanlarının tahsis amacı değişikliği ile ilgili olarak, Bartın ve Karabük Valiliği Mera Komisyonu na başvurularak gerekli izinler alınacaktır. Proje kapsamında şahıs arazilerinin kullanılması durumunda özel mülkiyet sahipleri ile öncelikli olarak karşılıklı anlaşma yoluna gidilecek, anlaşmazlık durumlarında ise 4650 Sayılı Kamulaştırma Kanunu ve 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nun ilgili maddeleri çerçevesinde kamulaştırma işlemleri yapılacaktır. III.7.Diğer hususlar, Bu bölümle ilgili değerlendirilecek başka husus bulunmamaktadır. Sayfa 21

39 BÖLÜM IV PROJE KAPSAMINDA ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI Sayfa 22

40 BÖLÜM IV. PROJE KAPSAMINDA ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI IV.1.Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi, (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiği açıklanacak ve etki alanı harita üzerinde gösterilecek) Orsa-I HES projesi Bartın İli Ulus İlçesi Abdipaşa Beldesi ve Karabük İli Safranbolu İlçesi Ovacuma Beldesi sınırlarında, Ovacuma Çayı üzerinde kurulacaktır. Projenin EK-7 de yer alan yerleşim planından da görüleceği gibi en yoğun çalışmaların yapılacağı kısmı HES- Cebri Boru-Yükleme Havuzu ve şantiye alanı kısmıdır. Orsa-I HES sahası civarındaki tüm yerleşimler ve ünitelere olan uzaklıkları Tablo 6 da verilmiştir. Tablo.6.Orsa-I HES Projesi Ünitelerinin Yerleşim Yerlerine Olan Mesafeleri Yerleşim Yeri Ünite Adı Üniteye Göre Yönü Mesafesi(m) Büyükdüz Mah. KFMA-1 Kuzey 250 Buğurlar Köyü KFMA-2 Kuzeybatı Bahçecik Köyü Şantiye Sahası Güneydoğu Alifaikoğlu Mah. Konkasör Sahası Kuzeydoğu 250 Çakılköy Mah. REG Doğu Tayyip Köyü İletim Borusu Kuzey 100 Tayyip Köyü KFMA-2 Kuzeydoğu 750 Kayabaşı Köyü İletim Borusu Kuzey Börekçiler Mah. İletim Borusu Kuzey Aşağıdere Köyü Şantiye Sahası Güney 875 Yeniköy İletim Borusu Güney 600 Ovacuma Beldesi KFMA-3 Kuzeydoğu 750 Mısıroğlu Mah. KFMA-5 Kuzeydoğu 875 Alibeyoğlu Mah. KFMA-4 Güneybatı 500 Kadıoğlu Mah. KFMA-4 Kuzey Veysa Mah. KFMA-4 Kuzeydoğu 750 Projenin hem çevresel, hem de sosyoekonomik etkileri ilgili maddelerinde değerlendirilmiş, gerekli hesaplama ve modellemeler yapılmıştır. Proje ünitelerine yakın mesafede fazla yerleşimin bulunmaması nedeniyle, yapılan hesaplamalardaki mesafeler de dikkate alınarak proje için her yönde 500 m.lik bir etki alanı belirlenmiştir. Proje sahasına ait etki alanı haritası EK-10 da verilmiştir. Proje kapsamında ulaşım yolları dahil yaklaşık m 2 alan kullanılacaktır. Kesin alan miktarı kati proje aşamasında ortaya çıkacaktır. Yapılan ön incelemelerde proje sahası dahilinde tarım ve mera alanına rastlanmamıştır. Tüm proje sahası orman sayılan alanlarda yer almaktadır. Sayfa 23

41 IV.2.Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı IV.2.1. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler, Proje sahasının meteorolojik koşullarının incelenmesinde Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Bartın ve Karabük Meteoroloji İstasyonu na ait yılları arasındaki rasat kayıtlarından faydalanılmıştır(ek-11). Bölgede kıyıda yıl boyu yağışlı ve ılıman Karadeniz iklimi görülür. Bu iklimin oluşmasının sebebi; Karadeniz'den gelen nemli hava kütlelerinin kıyıya paralel uzanan Kuzey Anadolu dağ yamaçlarına bol yağış bırakmasıdır. Türkiye'nin en yağışlı bölgesi olan Karadeniz'de yağışlar bir mevsimde yoğunlaşmamış, yıl geneline yayılmıştır. Karadeniz bölgesi'nde yaz kuraklığı ve orman yangınları yaşanmaz. Nemlilik ve bulutlanmanın fazla olması nedeniyle yıllık ve günlük sıcaklık farkları en az bu bölgededir. Dağlar kıyıya paralel uzandığından, dağların gerisinde kalan iç kesimleri deniz etkisi altına alamamış ve iklim karasallaşmıştır ve kuraklaşmıştır. Bartın Bartın da yazları sıcak, kışları serin geçen Ilıman Deniz İklimi (Karadeniz İklimi) hüküm sürmektedir. Denize yakınlığı ve pek yüksek olmayan dağ sıralarının kıyıya paralel oluşu, genellikle kıyı şeridi üzerinde sıcaklık farklarının azalmasına, nemin artmasına ve Balkanlardan gelen hava kütlelerinin etkisinde kalmasına neden olmaktadır. Parametre Bartın İli ne ait basınç, sıcaklık, yağış ve rüzgar verileri tablolar halinde verilmiştir. Tablo.7. Bartın İli Basınç Verileri Rasat S. (YIL) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama Basınç (hpa) Maksimum Basınç (hpa) Minimum Basınç (hpa) Tablo.8.Bartın İli Sıcaklık Verileri Parametre Rasat S. (YIL) 1. AY 2. AY 3. AY 4. AY 5. AY 6 AY 7. AY 8. AY 9. AY 10. AY 11. AY 12. AY 07 Lokal Ortalama Sıcaklık ( C) Lokal Ortalama Sıcaklık ( C) Lokal Ortalama Sıcaklık ( C) Ortalama Sıcaklık ( C) Ortalama Sıcaklığın 5 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Ortalama Sıcaklığın 10 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Maksimum Sıcaklıkların Ortalaması ( C) Sayfa 24

42 Parametre Rasat S. (YIL) 1. AY 2. AY 3. AY 4. AY 5. AY 6 AY 7. AY 8. AY 9. AY 10. AY 11. AY 12. AY Minimum Sıcaklıkların Ortalaması ( C) Maksimum Sıcaklık Günü Maksimum Sıcaklık Yılı Maksimum Sıcaklık ( C) Maksimum Sıcaklığın 30 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Maksimum Sıcaklığın 25 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Maksimum Sıcaklığın 20 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Maksimum Sıcaklığın -0,1 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Gün İçindeki Maksimum Sıcaklık Farkı ( C ) Minimum Sıcaklık Günü Minimum Sıcaklık Yılı Minimum Sıcaklık ( C) Minimum Sıcaklığın -0,1 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -3 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -5 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -10 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -15 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -20 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın 20 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın 15 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın 10 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın 5 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Ortalama Toprak Üstü Minimum Sıcaklık ( C) Minimum Toprak Üstü Minimum Sıcaklık ( C) Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -0,1 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -3 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -5 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -10 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Sayfa 25

43 Tablo.9. Bartın İli Yağış Verileri Parametre Rasat S. (YIL) 1. AY 2. AY Ortalama Nem (%) Minimum Nem (%) Lokal Ortalama Bulutluluk Lokal Ortalama Bulutluluk Lokal Ortalama Bulutluluk Ortalama Bulutluluk Ortalama Açık Günler Sayısı Ortalama Bulutlu Günler Sayısı Ortalama Kapalı Günler Sayısı Lokal Toplam Yağış Ortalaması (mm) Lokal Toplam Yağış Ortalaması (mm) Lokal Toplam Yağış Ortalaması (mm) Toplam Yağış Ortalaması (mm) Maksimum Yağış (mm) Yağışın 0,1 mm ve Büyük Olduğu Günler Sayısı Ortalaması Yağışın 10 mm ve Büyük Olduğu Günler Sayısı Ortalaması Yağışın 50 mm ve Büyük Olduğu Günler Sayısı Ortalaması 3. AY 4. AY 5. AY 6 AY Kar Yağışlı Günler Sayısı Kar Örtülü Günler Sayısı Maksimum Kar Kalınlığı (cm) Sisli Günler Sayısı Ortalaması Dolulu Günler Sayısı Ortalaması Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması AY 8. AY 9. AY 10. AY 11. AY 12. AY Tablo.10.Bartın İli Rüzgar Verileri Parametre 07 Lokal Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) 14 Lokal Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) 21 Lokal Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) Rasat S (YIL) AY AY AY AY AY AY AY AY AY AY AY AY Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) Maksimum Rüzgar Hızı ( m_sec ) ve Yönü ESE SSW W SSW N NNE N SSE E S SSE W Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Ortalaması N Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı N Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NNE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NNE Yönünde Rüzgarın Sayfa 26

44 Parametre Ortalama Hızı (m_sec) NE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) ENE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı ENE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) E Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı E Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) ESE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı ESE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SSE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SSE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) S Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı S Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) WSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı WSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) W Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı W Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) WNW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı WNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) Rasat S (YIL) AY AY AY AY AY AY AY AY AY AY AY NNW Yönünde Rüzgarın Esme AY Sayfa 27

45 Parametre Sayıları Toplamı NNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) Rasat S (YIL) AY AY AY AY AY AY AY AY AY AY AY AY Karabük Batı Karadeniz Bölgesinde yer alan Karabük te kısmen Karadeniz ikliminin özellikleri görülmektedir. Yalnız Karabük, kıyıdan içeride kaldığı için, Karadeniz in nemli havasından yeterince yararlanamamakta, karasal iklimin özellikleri daha ağır basmaktadır. Karadeniz ikliminden karasal iklime geçiş sahasındaki Karabük te geçiş tipi iklim etkili olmaktadır. Parametre Karabük İli ne ait basınç, sıcaklık, yağış ve rüzgar verileri tablolar halinde verilmiştir. Tablo.11. Karabük İli Basınç Verileri Rasat S. (YIL) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama Basınç (hpa) Maksimum Basınç (hpa) Minimum Basınç (hpa) Tablo.12. Karabük İli Sıcaklık Verileri Parametre Rasat S. (YIL) 1. AY 2. AY 3. AY 4. AY 5. AY 6 AY 7. AY 8. AY 9. AY 10. AY 11. AY 12. AY 07 Lokal Ortalama Sıcaklık ( C) Lokal Ortalama Sıcaklık ( C) Lokal Ortalama Sıcaklık ( C) Ortalama Sıcaklık ( C) Ortalama Sıcaklığın 5 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Ortalama Sıcaklığın 10 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Maksimum Sıcaklıkların Ortalaması ( C) Minimum Sıcaklıkların Ortalaması ( C) Maksimum Sıcaklık Günü Maksimum Sıcaklık Yılı Maksimum Sıcaklık ( C) Maksimum Sıcaklığın 30 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Maksimum Sıcaklığın 25 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Maksimum Sıcaklığın 20 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Maksimum Sıcaklığın -0,1 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Gün İçindeki Maksimum Sıcaklık Farkı ( C ) Sayfa 28

46 Parametre Rasat S. (YIL) 1. AY 2. AY 3. AY 4. AY 5. AY 6 AY 7. AY 8. AY 9. AY 10. AY 11. AY 12. AY Minimum Sıcaklık Günü Minimum Sıcaklık Yılı Minimum Sıcaklık ( C) Minimum Sıcaklığın -0,1 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -3 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -5 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -10 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -15 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -20 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın 20 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın 15 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın 10 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın 5 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Ortalama Toprak Üstü Minimum Sıcaklık ( C) Minimum Toprak Üstü Minimum Sıcaklık ( C) Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -0,1 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -3 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -5 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -10 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Tablo.13. Karabük İli Yağış Verileri Parametre Rasat S. (YIL) 1. AY 2. AY 3. AY 4. AY 5. AY 6 AY 7. AY 8. AY 9. AY 10. AY 11. AY 12. AY Ortalama Nem (%) Minimum Nem (%) Lokal Ortalama Bulutluluk Lokal Ortalama Bulutluluk Lokal Ortalama Bulutluluk Ortalama Bulutluluk Ortalama Açık Günler Sayısı Ortalama Bulutlu Günler Sayısı Ortalama Kapalı Günler Sayısı Lokal Toplam Yağış Ortalaması (mm) Lokal Toplam Yağış Ortalaması (mm) Lokal Toplam Yağış Ortalaması (mm) Sayfa 29

47 Toplam Yağış Ortalaması (mm) Maksimum Yağış (mm) Yağışın 0,1 mm ve Büyük Olduğu Günler Sayısı Ortalaması Yağışın 10 mm ve Büyük Olduğu Günler Sayısı Ortalaması Yağışın 50 mm ve Büyük Olduğu Günler Sayısı Ortalaması Kar Yağışlı Günler Sayısı Kar Örtülü Günler Sayısı Maksimum Kar Kalınlığı (cm) Sisli Günler Sayısı Ortalaması Dolulu Günler Sayısı Ortalaması Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması Tablo.14.Karabük İli Rüzgar Verileri Parametre 07 Lokal Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) 14 Lokal Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) 21 Lokal Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) Maksimum Rüzgar Hızı ( m_sec ) ve Yönü Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Ortalaması N Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı N Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NNE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NNE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) ENE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı ENE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) E Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı E Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) ESE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı Rasat S (YIL) AY AY AY AY AY AY AY AY AY AY AY NW W SSE WNW 2 S WNW WNW NNW NNW AY W 3 S WNW Sayfa 30

48 Parametre ESE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SSE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SSE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) S Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı S Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) WSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı WSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) W Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı W Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) WNW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı WNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NNW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) Rasat S (YIL) AY AY AY AY AY AY AY AY AY AY AY AY Sayfa 31

49 IV.2.2. Jeolojik özellikler, IV Bölgesel jeoloji, sahanın 1/ ölçekli genel jeoloji haritası, stratigrafik kolon kesitleri, Bölgesel Jeoloji Çalışma alanında proje yapı yerlerinin genel jeolojik özelliklerinin belirlenmesi için yapılan çalışmalarda öncelikle büyük ölçekli jeoloji haritalarından ve genel jeolojik bilgilerden yararlanılmıştır. Tüm bilgiler ve arazide yapılan çalışmalar ışığında projenin 1/ ölçekli jeoloji haritası oluşturulmuştur. Jeoloji haritası EK-12 de verilmiştir. Çalışma alanında üç havzaya ait çökel istifi vardır. Bunlar kuzeyden güneye doğru Karadeniz kıyısı havzası çökel istifi, Ulus havzası çökel istifi ve Safranbolu-Karabük havzası çökel istifidir. Konglomera, kumtaşı ve silttaşından oluşan Westfaliyen yaşlı akarsu çökellerinden oluşan Karadon Formasyonu, onun üzerinde uyumsuz olarak yer alan ve karasal konglomera, kumtaşı, çamurtaşı ve şeylden oluşan Permo-Triyas yaşlı Çakraz Formasyonu ve bu formasyonla geçişli gölsel kumtaşı-şeyl-kireçtaşı ardalanmasıyla temsil edilen Triyas yaşlı gölsel Çakrazboz Formasyonu, bu son iki formasyon üzerinde uyumsuz olarak yer alan ve konglomera, kumtaşı, şeyi, marn ve kireçtaşından oluşan Liyas-Dogger yaşlı, Himmetpaşa Formasyonu ile birlikte Karadeniz kıyısı havzası çökelleri ile Ulus havzası çökellerinin temelini oluşturur. Temel birimleri üzerinde açısal uyumsuzlukla yer alan kumtaşı ve konglomeradan oluşan Geç Dogger-Malm yaşlı, karasal Bümük Formasyonu ile platform karbonatlarından oluşan Malm-Erken Apsiyen yaşlı İnaltı Formasyonu Karadeniz kıyısı havzası çökelleri ile Ulus havzası çökellerinin ortak birimidir. Bunun üzerine geçişli olarak Karadeniz kıyısı havzası birimlerinden şeyi ve kumtaşı ile temsil olunan Alt Kretase yaşlı Kilimli Formasyonu, Ulus havzası çökeli olarak da türbiditik kumtaşı ve şeyl ardalanmasından oluşan aynı yaştaki bloklu Ulus Formasyonu gelir. Volkanojenik kumtaşı, şeyi, pelajik-yarı pelajik kireçtaşı ve piroklastiklerden oluşan Geç Kretase yaşlı YemişIiçay Formasyonu Kilimli Formasyonu üzerinde geçişli olarak yer alır. Pelajik-yarı pelajik ve türbiditik kireçtaşı ile şeyi, marn ve kumtaşından oluşan Geç Kampaniyen-Erken Eosen yaşlı Akveren Formasyonu takip eder. Bu formasyon, sinsedimenter tektonizmanın etkin olduğu alanlarda Çakraz, İnaltı ve Kilimli Formasyonları üzerinde sualtı uyumsuzluğu ile yer alır. Akveren Formasyonu nun üzerinde geçişli olarak kumtaşı ve şeyi ardalanmasıyla temsil edilen Erken-Orta Eosen yaşlı Çaycuma Formasyonu bulunur. Egemen kayatürü kireçtaşı olan Erken-Orta Eosen yaşlı Safranbolu Formasyonu Ulus Formasyonu üzerinde açısal uyumsuzlukla yer alır. Bunun üzerine geçişli olarak aynı yaşlı kumtaşı, şeyi ve konglomeradan oluşan Karabük Formasyonu gelir. Sayfa 32

50 Şekil.4.Çalışma Alanı ve Civarının Genelleştirilmiş Stratigrafik Kolon Kesiti Sayfa 33

51 Stratigrafik Jeoloji Stratigrafik jeoloji bölümünde proje alanı ve yakın civarında mostra veren birimler anlatılmıştır. İnaltı Formasyonu (Jki) Genellikle platform karbonatlarından oluşan birim, Ketin ve Gümüş (1963) tarafından İnaltı köyünden (Sinop yöresi) adlandırılmıştır. Birimin yörede en iyi görüldüğü yer, Ulus ilçesi (Bartın) kuzey-kuzeydoğusudur. Birim beyaz, bej ve gri renkli, ince-kalın tabakalı platform karbonatlarından oluşur. Tabanda kumtaşı, kumlu kireçtaşı ve dolomit ve/veya dolomitleşmiş kireçtaşı ile temsil edilir. Bu seviyeler oolitik tanetaşı, bentik foraminifer-gastropod vaketaşı/istiftaşı, algal stromatolitik bağlamtaşı, dolomitik karbonat çamurtaşı ve yer yer alg-mercan bağlamtaşı karakterindedir (Sayılı ve diğ., 1992). Orta ve üst kesimleri tümüyle karbonatlardan oluşur. Yer yer intraformasyonal konglomera içerir. Ulus ve Kilimli Formasyonları ile yanal olarak girik olduğu yerler ile resif ilerisi bölümleri kırıntılı kireçtaşı karakterindedir. Yer yer mercan ve gastropod fosili içerir. Mercan-alg bağlamtaşı, biyoklastik ve onkoid tanetaşı mikrofasiyeslerinden oluşur (Sayılı ve diğ., 1992). Birim altta Bümük Formasyonu ile geçişli olup, bu formasyonun olmadığı yerlerde kendinden yaşlı birimler üzerinde açısal uyumsuz olarak yer alır. Üstte ise, yanal ve dikey olarak Kilimli ve Ulus Formasyonları ile geçişlidir. Formasyon en çok 600 m. kalınlığında olup, Kilimli ve Ulus Formasyonları ile olan girift dokanaklarında kırıntılı kireçtaşına değişim gösterir. Fosil içeriğine göre Formasyon un yaşı Malm-Erken Apsiyen olmalıdır. Formasyonun alt seviyeleri gelgit arası-gelgit altı, orta ve üst kesimleri resif ve resif civarı karbonat düzlüğü ortalarında oluşmuştur (Sayılı ve diğ., 1992). Ulus Formasyonu ile yanal olarak girift olduğu kesimleri resif ilerisi-yamaç başlangıcı çökeli karakterindedir. Ulus Formasyonu (Ku) Türbiditik kumtaşı ve şeyi ardalanmasından oluşan birim, Akyol ve diğ. (1974) tarafından Ulus İlçesinden (Bartın ili) adlanmıştır. Birimin çalışma alanı dışında ve doğusundaki devamı Çağlayan Formasyonu (Ketin ve Gümüş, 1963) ve Kavak Formasyonu (Yoldaş ve diğ.,1985)olarak adlandırılmıştır. Safranbolu-Bartın yol güzergahı birimin en iyi görüldüğü yerlerdendir. Sayfa 34

52 Birim grimsi yeşil, gri ve yer yer siyah renkli, ince-orta tabakalı türbiditik kumtaşı ve şeyi ardalanmasından oluşur. Kumtaşlarında tabaka alt yapıları gözlenir. Dereceli olup, paralel ve konvolüt laminalıdır. İnaltı Formasyonu ile olan dokanağı boyunca yaygın olmak üzere polijenik konglomeralar içerir. İnaltı Formasyonu ndan sinsedimenter olarak kütle akması ve/veya gravite yoluyla taşınan karbonat çamuru, karbonat kırıntısı, köşeli kireçtaşı, çakıl ve blokcuklarının yeniden çökelmesiyle oluşan merceksel kireçtaşları (kırıntılı kireçtaşı ve megabreşler) formasyonun karakteristik kaya türünü oluşturur. Birim içinde yer yer volkanit blokları gözlenir. Formasyon içindeki konglomeralar Ahmetusta Üyesi, merceksel kireçtaşları da Sunduk Üyesi olarak ayırtlanmıştır. Ahmetusta Üyesi (Kua): Konglomeralardan oluşan birimin polijenik olanı Safranbolu- Bartın yolu üzerindeki Ahmetusta geçidinden, monojenik olanı da Safranbolu doğusundaki Kirpe Köyünden adlanmıştır (Saner ve diğ., 1980). Bu çalışmada her iki üye de Ahmetusta üyesi adı altında birleştirilmiştir. Birim en iyi Ahmetusta geçidinde ve Kirpe Köyü civarında görülür. Çalışma alanında Ulus ilçesi kuzeybatısında Katı, Beliveren, Lazlar Köylerinde gözlenir. Ulus Formasyonu içerisinde ara düzeyler halinde bulunan konglomeralar, gri, sarı, kahverengi sarı renkli, orta-kalın tabakalı yer yer masif görünümlüdür. Kötü boylanmalı olup, çakıllar çok iyi yuvarlaklaşmıştır. Konglomeralar genellikle çoktür bileşenli olup, yer yer tektür bileşenli (yalnız Devoniyen yaşlı, ya da yalnız Jura yaşlı kireçtaşı çakıllarından oluşmuş) olanları da vardır. Çimentosu karbonat veya kildir. Stratigrafik konumuna göre Erken Kretase yaşlı olan birim, yamaç ortamında çökeimiş olmalıdır. Sunduk Üyesi (Kus) : Bu ad, eş zamanlı platform karbonatlarından türeme kırıntı ve karbonat çamurlarının Ulus Formasyonu içinde yeniden çökelerek oluşturduğu kırıntılı kireçtaşları ve megabreşler için kullanılmıştır. Beyaz, gri ve bej renkli, ince-kalın tabakalı ve masif görünümlü olan birim, Ulus Formasyonu içinde mercekler halinde kireçtaşı, kırıntılı kireçtaşı ve megabreşlerden (Derman, 1995) oluşur. Birimin malzemesi eş zamanlı çökelen İnaltı Formasyonu ndan türemedir. Platformdan kütle akması ve/veya gravite yoluyla karbonat çamuru, karbonat kırıntısı ve megabreş oluşturacak boyutta çakıl ve küçük bloklar Ulus Formasyonu içine taşınarak yeniden çökeimiş ve merceksel kırıntılı kireçtaşlarını oluşturmuştur. Bazıları megabreşle başlayıp kırıntılı kireçtaşıyla devam etmekte, karbonat çamurundan oluşma ince-orta tabakalı kireçtaşıyla son bulmaktadır. Üyenin yaşı İnaltı Formasyonu nun orta-üst kesiminin yaşı ve Ulus Formasyonu nun yaşıyla eşdeğer olup, Erken Kretase' dir. Ulus Formasyonu İnaltı Formasyonu ile yanal ve dikey geçişlidir. Çalışma alanında görülmemesine karşın, pafta dışında ve doğusunda (1/ ölçekli Sinop paftasında) Geç Dogger-Malm yaşlı Bürnük Formasyonu nun üzerinde geçişli olarak yer alması (Şengün ve diğ., 1988), yanal geçişin İnaltı Formasyonu nun taban seviyesine kadar indiğini gösterir (Şengün ve diğ., 1988). Aynı yazarlar tarafından Bürnük Formasyonu nun olmadığı yerlerde Triyas-Liyas yaşlı Akgöl Formasyonu ile geçişli olduğu belirtilir. Yoldaş ve diğ., (1985) de, İnözü Formasyonu (=Akgöl Fm.) ile Kavak Formasyonu nun (=Ulus Fm.) birbiri ile dereceli geçişli olduğunu belirtir. Ulus Formasyonu nun İnaltı Formasyonu üzerinde yer alan bölümü Sayfa 35

53 Kilimli Formasyonu ile yanal geçişli olmalıdır. Cide güneybatısında iki formasyonun birbirine benzemesi (geçiş birimleri), bu geçişin bir göstergesidir. Formasyon, pafta dışında (batısında) Yemişliçay Formasyonu nun Kapanboğazı Üyesi, pafta alanında ise Akveren Formasyonu ile sualtı uyumsuzluğuyla örtülüdür. Ayrıca üzerinde açısal uyumsuz olarak Safranbolu Formasyonu yer alır. Kalınlığının yaklaşık 2000 m 'ye ulaştığı tahmin edilen birim fosil bakımından yeterince bilinir durumda değildir. Bununla birlikte İnaltı Formasyonu yla eş zamanlı olarak çökeimiş bölümlerinin yaşı ile ilgili oldukça fazla veri vardır. Bu verilere göre pafta alanında birimin yaşı, stratigrafik konumu da değerlendirilerek bu çalışmada Erken Kretase olarak kabul edilmiştir. Ancak, birimin İnaltı Formasyonu ile olan yanal geçişinin daha alt düzeylere inmesi durumunda alt yaşının değişebileceği açıktır. Pafta alanı dışında Geç Dogger-Malm yaşlı Bürnük Formasyonu nun üzerine geçişli olarak gelmesi ve hatta Triyas-Liyas yaşlı Akgöl Formasyonu ile geçişli olması bunun açık göstergesidir.birim yamaç ve yamaçaltıhavza çökelleriyle temsil edilir. Safranbolu Formasyonu (Tes) Safranbolu ilçesi (Karabük ili) civarında yüzeyleyen bol Nummulites'li kireçtaşları Saner ve diğ. (1980) tarafından Safranbolu kireçtaşı olarak adlandırılmıştır. Birimi Kaya ve Dizer (1981/1982a) Evri Kireçtaşı, Kaya ve Dizer (1981/1982b) Aşılık Formasyonu, Cerit (1983) Sazlar Formasyonu adı altında incelemişlerdir. Birimin yer yer kumtaşı, şeyi ve kiltaşı içermesi nedeniyle, adının Safranbolu Formasyonu olarak değiştirilmesinin uygun olacağı düşünülmüştür. Birim altta çok ince bir kumtaşı-çakıltaşı seviyesi ile başlar. Bu seviye yer yer kalınlaşır ve bunlar yer yer çakıllı-kumlu kireçtaşına dönüşür. Formasyon orta ve üst kesimlerde beyaz, bej, gri, pembe ve sarı renkli, ince-orta seyrek olarak kalın tabakalı, yumrulu killi kireçtaşı-mikritik kireçtaşı karakterindedir. Bol nummulitesli olup, yer yer şeyi ve kiltaşı ara düzeyleri ile merceksel çakıltaşı içerir. Birim Ulus formasyonu üzerinde açısal uyumsuz olarak yer alır. Karabük-Safranbolu havzası güneyinde Kışlaköy Formasyonu ile geçişlidir. Üstte ise, Karabük Formasyonu ile dikey olarak geçişlidir. Birimin kalınlığı 70 m. dolayında olup, önemli bir yanal değişim göstermez. Çok bol fosilli olan Safranbolu Formasyonu, fosil içeriğine göre Erken-Orta Eosen yaşlıdır. Fosil kapsamı ve kayatürü özellikleri Safranbolu Formasyonu nun sığ deniz ortamında çökeldiğini gösterir. Sayfa 36

54 Alüvyon (Qal) Ovacuma Çayı boyunca; membadan mansaba doğru ince taneli bileşen miktarında göreceli artış gözlenen ince ve dar yayılımlı, kötü boylanmalı bloklu, siltli, kumlu çakıl (GP- GM) özelliğindeki alüvyon birikimi mevcuttur. Alüvyon; çeşitli kaya türlerinden türemiş (polijenik) %60 iri, yarı yuvarlak-yuvarlak çakıl ile % 25 iri kum ve hacimsel olarak %15 blok içermektedir. Maksimum 7 cm, ortalama 4 cm boyutlu yarı yuvarlak-yuvarlak özellikte çakıl içermekte olan alüvyonda; maksimum blok boyu 1-2 m, ortalama blok boyu ise 25 cm civarındadır. Alüvyon içerisindeki blok ve çakıllar genellikle orta-yüksek dayanımlı ve az ayrışmıştır. IV Proje alanı jeolojisi, inceleme alanına ait büyük ölçekli (1/5.000 yada varsa 1/1.000 ölçekli) jeoloji haritası ile proje kapsamındaki ünitelerin kesitleri, harita ölçekleri ve lejantları metindekine uygun olmalı, yapılan büyütme ya da küçültmeler çizgisel ölçekte gösterilmeli, jeoloji harita ve kesitlerin harita alma tekniğine uygun olarak hazırlanması, jeolojik bilgilerin formata uygun olarak detaylandırılması, Orsa-I Regülatörü Ovacuma Çayı üzerinde 261,00 m. talveg kotunda yer alır. Regülatör ile alınan su, m. uzunluğundaki boru ile 160,00 m. kotundaki santrale düşürülecektir. Tüm proje yapıları Ulus Formasyonu üzerinde yer almaktadır. Yapı yerlerinin mühendislik jeolojisi özelliklerinin belirlenmesi için gözlemsel mühendislik jeolojisi raporu hazırlanmıştır(ek-12). Proje yapı yerlerine ait 1 / ölçekli jeoloji haritası, yapı yerlerine ait jeolojik kesitler EK-12 de verilen mühendislik jeolojisi raporu ekinde verilmektedir. Orsa-I Regülatör Yeri Mühendislik Jeolojisi Ovacuma Çayı üzerinde 261,00 m. talveg kotunda yer alması öngörülen Orsa-I regülatörü Ulus Formasyonu na ait kumtaşı üzerinde yer almaktadır. Kumtaşı grimsi yeşil ve gri renkli, ince-orta tabakalı, sık-orta sık eklemli, eklem yüzeyleri pürüzlü, yer yer oksidasyonlu ve nadir kalsit dolguludur. Süreksizlik yüzeylerinin açıklığı çok dar-kapalı, süreksizlik aralığı ise geniş-orta genişdir. Kayaçlar yüzeyden yaklaşık 2 m. derinliğe kadar orta, yer yer az ayrışmış ve orta-yüksek dayanımlıdır. Regülatör yerindeki alüvyon; kötü boylanmalı, bloklu, kumlu çakıl (GP) özelliğindedir. Polijenik bileşenlerden oluşan alüvyon yüzeysel gözlemlerimize göre; % 50 yarı yuvarlak-yuvarlak çakıl ile %30 kum ve %20 blok içermektedir. Alüvyon içerisindeki maksimum blok boyu 1 m, ortalama blok boyu ise 30 cm civarındadır. Regülatör yeri ve yakın çevresindeki alüvyon kalınlığı en az 2.00 m, en çok 8.00 m civarındadır. Sayfa 37

55 Yapılan arazi gözlemlerinden elde edilen sonuçlara göre; Orsa-I regülatör yerinde; sağ ve sol sahilde 0,50 m. 1,50 m. arasında değişen sıyırma kazısı yapılacağı düşünülmektedir. Bu kazılardan sonra, regülatör yapısının alterasyona uğramamış (taze) özellikteki Ulus Formasyonu na ait kumtaşı üzerine inşası öngörülmektedir. Sağ sahilde yer alacak çökeltim havuzu yerinde yaklaşık 0,30 0,50 m. kalınlığındaki altere kısımlarının sıyırma kazısı yapılacaktır. Ulus Formasyonu na ait kaya türleri (kumtaşı, şeyl, konglomera) ilksel olarak geçirimsiz kayaçlardır. Orsa-I regülatör yerindeki yaygın litolojiyi oluşturan kayaçlar içerisinde gelişmiş süreksizlik yüzeylerinin açıklığının çok dar - kapalı ve süreksizlik aralığının ise orta geniş olmasından dolayı, bu alanda yer alan kaya türleri içerisinde ikincil bir geçirimlilik beklenmemektedir. Regülatör yeri ve çökeltim havuzu yerindeki kazılarda, kazı klasının; % 10 çok sert kaya, % 20 sert kaya, %30 yumuşak kaya, %40 sert küskülük şeklinde olacağı öngörülmektedir. Regülatör yeri ve çökeltim havuzu yerinde yapılacak kazılarda öngörülen şev oranları; desteklemesiz 1 Y : 3 D dir. Regülatör yeri ve yakın çevresinde yamaç duraylılığı açısından herhangi bir sorun gözlenmemiştir. Bu alanda yaygın litoloji olan kumtaşları, taşıma gücü ve temel olma açısından uygundur. Ulus Formasyonu na ait kayaçların yüzeysel RQD değerinin; RQD min = %25-40, RQD max =%60-70 ve RQD ort =%40-50 aralığında değiştiği belirlenmiştir. Tüm bu saptamalar kesin proje aşamasında regülatör yerinde açılacak sondaj kuyularından elde edilecek verilerle doğrulanacaktır. İletim Boru Güzergahı Mühendislik Jeolojisi İletim borusu güzergahı Ulus Formasyonu nu oluşturan kumtaşı, şeyl ve konglomera üzerinde yer almaktadır. Kayaçlar sık-orta sık eklemli, eklem yüzeyleri pürüzlü, yer yer oksidasyonlu ve nadir kalsit dolguludur. Süreksizlik yüzeylerinin açıklığı dar-çok dar, süreksizlik aralığı ise geniş-orta genişdir. Kayaçlar yüzeyden yaklaşık 2 m. derinliğe kadar orta, yer yer az ayrışmış ve orta-yüksek dayanımlıdır. Kanal güzergahında yapılacak kazılardaki kazı klası; %10 çok sert kaya, %20 sert kaya, %30 yumuşak kaya, %40 sert küskülük, bu alanlardaki kazılarda uygulanacak emniyetli şev oranı ise 1 yatay: 3 düşey alınabilecektir (Karayolları Genel Müdürlüğü, Şev Projelendirme Rehberi, Teknik Araştırma Dairesi, Ankara-1989). Yükleme Havuzu, Cebri Boru Yamacı ve Santral Yeri Mühendislik Jeolojisi Yükleme havuzu, cebri boru yamacı ve santral yeri Ulus Formasyonu na ait kumtaşı üzerinde yer almaktadır. Kumtaşı yeşilimsi gri, gri renkli, sık-orta sık eklemli, eklem yüzeyleri pürüzlü, yer yer oksidasyonlu ve nadir kalsit dolguludur. Süreksizlik yüzeylerinin Sayfa 38

56 açıklığı dar-çok dar, süreksizlik aralığı ise geniş-orta genişdir. Kayaçlar yüzeyden yaklaşık 1-2 m. derinliğe kadar orta, yer yer az ayrışmış ve orta-yüksek dayanımlıdır. Cebri boru yamacında hakim süreksizlikler irdelenmiş ve düzlemsel kayma, kama tipi kayma ve devrilme türü duraysızlık riskinin olmadığı gözlenmiştir. Bu alanlarda yapılacak kazılarda şev oranı; 1 yatay : 3 düşey, kazı klası % 10 çok sert kaya, % 20 sert kaya, %30 yumuşak kaya, %40 sert küskülük şeklinde beklenmektedir. Cebri boru güzergahı boyunca az-orta derecede ayrışmış yaklaşık 1-2 m. kalınlığındaki kısım kaldırılacaktır. Santral yerinde mostra veren kumtaşı temel olma özelliği açısından uygundur. Kesin proje çalışmaları sırasında tesis yerlerinin uygun ölçekli harita alımını takiben, sondajlı araştırma programı uygulanarak, yüzeysel gözlemler, yerinde ve laboratuvar deneyleri ile desteklenecektir. IV Kitle hareketleri (heyelan/moloz akması), duraylılık analizi, heyelan risk haritası, heyelan yağış ilişkisi, Orsa I Regülatörü ve HES Projesi kapsamında yer alan tüm yapı yerlerinde (regülatör ve çökeltim havuzu yeri, iletim borusu güzergahı, yükleme havuzu yeri, cebri boru yamacı, ve santral binası yeri) stabilite sorunlarının belirlenmesi için gözlemsel mühendislik jeolojisi raporu hazırlattırılmıştır. Gözlemsel rapora göre tüm yapı yerlerinde herhangi bir stabilite sorunu beklenmemektedir. Proje yapı yerlerinin tamamı kuvaterner yaşlı alüvyon ve Alt Kretase yaşlı Ulus Formasyonu (kumtaşı, şeyl, konglomera, kireçtaşı) üzerinde yer almaktadır. Ulus Formasyonu çalışma alanında geniş alanlarda mostra vermiş durumda bulunmaktadır. Ulus Formasyonunun bilinen heyelan potansiyeli özellikle formasyon içerisinde yer alan şeyl birimlerinin tabakalandığı yerlerde meydana gelmiş heyelanlardan oluşmaktadır. Proje yapı yerlerinin kitle hareketleri bakımından incelemesi yapılmış ve sonuçları EK-12 de verilen gözlemsel mühendislik jeolojisi raporunda verilmiştir. Bu çalışmada öncelikle MTA jeoloji haritası üzerinde harita konumlandırılmıştır. Daha sonra ise arazi çalışmaları yapılarak risk unsurları değerlendirilmiştir. Proje alanında Ulus Formasyonu nun yüzeylendiği yerlerde ağırlıklı olarak kumtaşı seviyeleri yer almaktadır. Ayrıca şeyl birimleri gözlemlenmemiştir. Çalışma alanı genelinde aktif heyelan gözlemlenmemiştir. MTA jeoloji haritası üzerinde de belirtilen heyelanlı alanlar proje çalışma alanı dışında kalmaktadır. Sayfa 39

57 Proje yapı yerlerinde kitle hareketleri risk değerlendirmesinin tam olarak yapılabilmesi için sondajlı zemin etüdü yapılması gerekmektedir. Projenin kesin proje aşamasında yapılacak sondajlı zemin etüdünde elde edilecek sonuçlara göre zemin taşıma gücü, şev stabilitesi, kazı klası, geçirimlilik, kazı şev açıları net bir şekilde belirlenecek ve inşaat çalışmaları esnasında gerekli kitle hareketleri önlemleri alınacaktır. Arazi hazırlama ve inşaat çalışmaları esnasında kazı çalışmalarından ötürü heyelan karekteristiği değişebileceği için şevlerde oluşabilecek duraysızlık problemleri sonucunda akma, kayma veya heyelan problemleri ile karşılaşılması durumunda aşağıda belirtilen önlemler alınacaktır; Şevlerde kazı çalışmaları sırasında akma veya kayma olması durumunda öncelikle proje genelinde yatay 1 düşey 1,5 olarak belirlenen şev oranları düşürülecektir. Kazı çalışmaları sırasında akma ve kaymaların şev oranı düşürülmesine rağmen devam etmesi durumunda öncelikle tel kafes uygulaması ve gerekmesi durumunda tel kafes üzerine püskürtme beton uygulaması yapılacaktır. Kesin proje çalışmaları aşamasında şev duraylılığı görünmeyen ve şev oranının teknik olarak düşürülemeyeceği veya basamak sistemi yapılamayacak bölgelerde kayma gerçekleşmesi durumunda tel kafes ve püskürtme beton işlemi beraber uygulanacaktır. Kesin proje çalışmaları aşamasında şev duraylılığı görünmeyen ve şev oranının teknik olarak düşürülemeyeceği veya basamak sistemi yapılamayacak bölgelerde heyelan olması durumunda öncelikle heyelanın üzerindeki bölgeye tel kafes çekilecek, duraylılık kontrol edilecek gerekmesi durumunda püskürtme beton uygulanacaktır. Duraylılık sağlandıktan sonra heyelan malzemesi kaydığı yerden temizlenecektir. Malzemenin temizlenmesinden sonra yapılacak jeoteknik değerlendirmeye göre duraylılık probleminin devam ettiğinin belirkenmesi durumunda iksa ve istinat duvarı yapılması önlemleri beraber uygulanacaktır. Kesin proje çalışmaları aşamasında belirlenmemiş fakat inşaat çalışmaları aşamasında belirlenmiş muhtemel kayma ve heyelan bölgelerinde öncelikle jeoloji mühendisine jeoteknik değerlendirme yaptırılacak ve gerekmesi durumunda tel kafes ve püskürtme beton uygulamaları beraber uygulanacaktır. Arazi hazırlama ve inşaat çalışmaları esnasında kazı çalışmaları sırasında hazırlanan gözlemsel zemin etüt raporunda öngörülmeyen kayma ve heyanların olması durumunda yukarıda belirtilen düzeltici ve önleyici önlemler alındıktan sonra kazı çalışmalarına devam edilecektir. IV Proje sınırları içindeki alan için yamaç stabilitesi, yamaçlardaki kayma hareketlerini gösteren harita, kayma analizi (hafriyat atığı olması durumunda da uygulanmalıdır), Orsa I Regülatörü ve HES Projesi kapsamında yer alan tüm yapı yerlerinde (regülatör ve çökeltim havuzu yeri, iletim borusu güzergahı, yükleme havuzu yeri, cebri boru yamacı, ve santral binası yeri) yamaç stabilitesi ve yamaç kayma hareketlerinin belirlenmesi için Sayfa 40

58 gözlemsel mühendislik jeolojisi raporu hazırlattırılmıştır. Gözlemsel rapora göre tüm yapı yerlerinde herhangi yamaç stabilitesi ve yamaç kayma hareketleri sorunu beklenmemektedir. Proje yapı yerlerinin tamamı kuvaterner yaşlı alüvyon ve Alt Kretase yaşlı Ulus Formasyonu (kumtaşı, şeyl, konglomera, kireçtaşı) üzerinde yer almaktadır. Ulus Formasyonu çalışma alanında geniş alanlarda mostra vermiş durumda bulunmaktadır.proje yapı yerlerinde kitle hareketleri risk değerlendirmesinin tam olarak yapılabilmesi için sondajlı zemin etüdü yapılması gerekmektedir. Projenin kesin proje aşamasında yapılacak sondajlı zemin etüdünde elde edilecek sonuçlara göre zemin taşıma gücü, şev stabilitesi, kazı klası, geçirimlilik, kazı şev açıları net bir şekilde belirlenecek ve inşaat çalışmaları esnasında gerekli kitle hareketleri önlemleri alınacaktır. IV Depremsellik ve doğal afet potansiyeli, Bakanlar Kurulu nun 18 Nisan 1996 tarih ve 96/8109 sayılı kanunu ile yürürlüğe girmiş T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası na göre proje alanı 1-2. derece deprem kuşağında yer alır. Türkiye Diri Fay Haritası (MTA-1992) na göre inceleme alanında proje yapılarını etkileyecek diri fay yoktur. Proje yapı yerlerinde gözlemsel olarak deprem riskinin değerlendirilmesinde kullanılan ( ) N-( ) E koordinatları ile sınırlanan bölgede meydana gelen, m>=4.2 olan depremlerin dağılımı Şekil 6 da verilmektedir. Deprem riskinin değerlendirilmesine göre 1-2. derece deprem bölgesinde yer alan proje sahası için yatay yer ivme değeri (Ao) 0,40 g alınmıştır. Şekil.5. Zonguldak Bartın Karabük İlleri Deprem Haritası Sayfa 41

59 Şekil.6. ( ) N-( ) E Koordinatları ile Sınırlanan Bölgede Meydana Gelen, M>=4.2 Olan Depremlerin Dağılımı Sayfa 42

60 IV Jeoteknik etüt raporu (proje kapsamındaki tüm ünitelerin detaylı jeoteknik etütleri), Orsa I Regülatörü ve HES Projesi kapsamında yer alan tüm yapı yerlerinde (regülatör ve çökeltim havuzu yeri, iletim borusu güzergahı, yükleme havuzu yeri, cebri boru yamacı, ve santral binası yeri) jeoteknik özelliklerin belirlenmesi için gözlemsel mühendislik jeolojisi raporu hazırlattırılmıştır. Gözlemsel Mühendislik Jeolojisi Raporu Ek-12 de verilmektedir. Bu Rapora göre aşağıdaki bilgiler sunulmaktadır. Orsa-I Regülatör Yeri Mühendislik Jeolojisi Ovacuma Çayıı üzerinde 261,00 m. talveg kotunda yer alması öngörülen Orsa-I regülatörü Ulus Formasyonu na ait kumtaşı üzerinde yer almaktadır. Kumtaşı grimsi yeşil ve gri renkli, ince-orta tabakalı, sık-orta sık eklemli, eklem yüzeyleri pürüzlü, yer yer oksidasyonlu ve nadir kalsit dolguludur. Süreksizlik yüzeylerinin açıklığı çok dar-kapalı, süreksizlik aralığı ise geniş-orta genişdir. Kayaçlar yüzeyden yaklaşık 2 m. derinliğe kadar orta, yer yer az ayrışmış ve orta-yüksek dayanımlıdır. Regülatör yerindeki alüvyon; kötü boylanmalı, bloklu, kumlu çakıl (GP) özelliğindedir. Polijenik bileşenlerden oluşan alüvyon yüzeysel gözlemlerimize göre; % 50 yarı yuvarlak-yuvarlak çakıl ile %30 kum ve %20 blok içermektedir. Alüvyon içerisindeki maksimum blok boyu 1 m., ortalama blok boyu ise 30 cm. civarındadır. Regülatör yeri ve yakın çevresindeki alüvyon kalınlığı en az 2,00 m., en çok 8,00 m. civarındadır. İletim Borusu Güzergahı Mühendislik Jeolojisi İletim borusu güzergahı Ulus Formasyonu nu oluşturan kumtaşı, şeyl ve konglomera üzerinde yer almaktadır. Kayaçlar sık-orta sık eklemli, eklem yüzeyleri pürüzlü, yer yer oksidasyonlu ve nadir kalsit dolguludur. Süreksizlik yüzeylerinin açıklığı dar-çok dar, süreksizlik aralığı ise geniş-orta genişdir. Kayaçlar yüzeyden yaklaşık 2 m. derinliğe kadar orta, yer yer az ayrışmış ve orta-yüksek dayanımlıdır. Boru güzergahında yapılacak kazılardaki kazı klası; % 10 çok sert kaya, % 20 sert kaya, % 30 yumuşak kaya, % 40 sert küskülük, bu alanlardaki kazılarda uygulanacak emniyetli şev oranı ise 1 yatay: 3 düşey alınabilecektir (Karayolları Genel Müdürlüğü, Şev Projelendirme Rehberi, Teknik Araştırma Dairesi, Ankara-1989). Boru güzergahı boyunca yüzlek veren kaya türlerinin temel olma ve taşıma gücü açısından herhangi bir sorun teşkil etmeyeceği düşünülmektedir. Kanal güzergahı boyunca yer alan yamaçlarda yamaç duraylılığı açısından da herhangi bir olumsuzluk beklenmemektedir. Yükleme Havuzu, Cebri Boru Yamacı ve Santral Yeri Mühendislik Jeolojisi Yükleme havuzu, cebri boru yamacı ve santral yeri Ulus Formasyonu na ait kumtaşı üzerinde yer almaktadır. Kumtaşı yeşilimsi gri, gri renkli, sık-orta sık eklemli, eklem yüzeyleri pürüzlü, yer yer oksidasyonlu ve nadir kalsit dolguludur. Süreksizlik yüzeylerinin Sayfa 43

61 açıklığı dar-çok dar, süreksizlik aralığı ise geniş-orta genişdir. Kayaçlar yüzeyden yaklaşık 1-2 m. derinliğe kadar orta, yer yer az ayrışmış ve orta-yüksek dayanımlıdır. Cebri boru yamacında hakim süreksizlikler irdelenmiş ve düzlemsel kayma, kama tipi kayma ve devrilme türü duraysızlık riskinin olmadığı gözlenmiştir. Bu alanlarda yapılacak kazılarda şev oranı; 1 yatay : 3 düşey, kazı klası % 10 çok sert kaya, % 20 sert kaya, %30 yumuşak kaya, %40 sert küskülük şeklinde beklenmektedir. Cebri boru güzergahı boyunca az-orta derecede ayrışmış yaklaşık 1-2 m. kalınlığındaki kısım kaldırılacaktır. Santral yerinde mostra veren kumtaşı temel olma özelliği açısından uygundur. Kesin proje çalışmaları sırasında tesis yerlerinin uygun ölçekli harita alımını takiben, sondajlı araştırma programı uygulanarak, yüzeysel gözlemler, yerinde ve laboratuvar deneyleri ile desteklenecektir. IV.2.3. Hidrojeolojik özellikler (yer altı su seviyeleri; halen mevcut her türlü keson, derin, artezyen vb. kuyu; emniyetli çekim değeri; suyun fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik özellikleri; yer altı suyunun mevcut ve planlanan kullanımı, debileri, proje alanına mesafeleri), Bartın İli nde açılmış olan sondaj kuyularında; ortalama kuyu derinliği 50 m, ortalama debi 10 lt/s ve su sınıfı C3S1 dir. Bartın il sınırları içinde yer alan formasyonların (Alüvyon- Jura kireçtaşları- Kretase kalker- filiş) ayrı ayrı su taşıma imkanları incelendiğinde içme, kullanma ve sulama suları ihtiyacı ile bir mukayese yapıldığında, yıllık su ihtiyacına yer altı suyunun cevap veremeyeceği görülmektedir. Tablo.15.Bartın İli Su Potansiyeli Su Kaynağının Cinsi Miktarı Birimi Yerüstü Suyu 1.248,38 Hm 3 Yer altı Suyu 6,00 Hm 3 Toplam Su Potansiyeli 1.254,38 Hm 3 Kaynak: Karabük İlinde Karabük İçme Suyu Projesi ile Karabük İli ve Safranbolu İlçesinin içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyaçlarının 2040 yılına kadar güvenli şekilde karşılanması amaçlanmıştır. Söz konusu içme ve kullanma suyu temini Karasu Kaynağından sağlanmaktadır. Karabük İçme Suyu Projesi 2007 yılında tamamlanarak işletmeye açılmıştır. İçme ve kullanma suyu miktarı hm³/yıl dır. Tesis 2007 yılında işletmeye açılmış ve işletmesi Karabük Belediyesine bırakılmıştır. Bunun yanı sıra yeraltısuyu envanter programında yapılan incelemeler sonucunda; Karabük İli nde 2009 yılında 8 adet Yeraltısuyu Arama Belgesi ile 6 adet yeraltısuyu Sayfa 44

62 kullanma belgesi verilmiş olup, toplam ton/yıllık yeraltısuyu tahsisi yapılmıştır. Sözkonusu 8 adet yeraltısuyu Arama Belgesinin 5 adeti içme-kullanma, 3 adeti içme amaçlı olup, 6 adet yeraltısuyu kullanma belgesinin ise 1 adeti içme-kullanma, 5 adeti içme amaçlıdır. Orsa I HES proje yapı yerlerinin tamamı kuvaterner yaşlı alüvyon ve Alt Kretase yaşlı Ulus Formasyonu (kumtaşı, şeyl, konglomera, kireçtaşı) üzerinde yer almaktadır. Ulus Formasyonu çalışma alanında geniş alanlarda mostra vermiş durumda bulunmaktadır. Ulus formasyonunun kumtaşı ve şeyl içeren bölgeleri kil içeriği nedeni ile yarı geçirimsiz ve geçirimsiz birim özellikleri göstermektedir. Proje alanının tamamında formasyonun mostra vermiş bölgelerinde kumtaşı birimleri bulunmaktadır. Kumtaşı birimleri suyu iletme özelliğine sahip değildir. Formasyon kalınlığı yapılan çalışmalara göre m m. arasında değişmektedir. Kumtaşı birimleri içerisinde proje alanı ve yakın çevresinde kaynak bulunmamaktadır. Yapılan araştırmalar sonucunda da bölge civarında kumtaşı birimleri üzerinde keson veya derin kuyular bulunmamaktadır. Proje alanı ve yakın çevresinde su taşıma özelliğine sahip birim Ulus Formasyonu üzerinde yer alan ve kalınlığı tam bilinmemekle beraber yaklaşık 8 m. derinliğe sahip olduğu düşünülen kuvaterner yaşlı alüvyonlardır. Alüvyonların malzeme boyutu incelendiğinde kötü boylanmalı siltli çakıl olduğu gözlemlenmiştir. Projenin membaında bulunan Ovacuma Beldesi nin su ihtiyacı Ovacuma Çayı na katılan yan dereler üzerinde bulunan kuvaterner yaşlı alüvyonlar üzerinden karşılanmaktadır. Projenin regülatör yapısından sonra kalan bölgede kuvaterner yaşlı alüvyon üzerinde bireysel su ihtiyaçları için açılmış olan keson kuyular bulunmaktadır. Alüvyon kalınlığının 8 m. civarında olduğu kabulünden dolayı daha derin kuyular bulunmamaktadır. Proje etki alanı içerisinde bulunan en önemli su kaynağı ise Bahçecik Köyü sınırlarında yer alan ve Bartın Şehir Merkezi nin su ihtiyacını karşılayan Ulupınar Kaptajı ve derivasyon yapıları bulunmaktadır. DSİ tarafından yapılan çalışmalara göre Bahçecik Ulupınar Kaptajı nın 5,74 milyon m 3 /yıl kapasiteye sahip olduğu belirlenmiştir. Bu kapasite m 3 /gün.lük bir kapasiteye denk gelmektedir. Ocak 2008 yılında DSİ tarafından hazırlanan 81 İl Merkezinin İçme, Kullanma ve Sanayi Suyu Temini Eylem Planı de yapılan projeksiyona göre Bartın Şehir Merkezi nin 2013 yılı için içme suyu ihtiyacı 3,10 milyon m 3 /yıl olarak belirlenmiştir. Bu kapasite m 3 /gün.lük bir kapasiteye denk gelmektedir. Aynı planda 2040 yılı için yapılan projeksiyonda Bartın Şehir Merkezi nin için içme suyu ihtiyacı 9,01 milyon m 3 /yıl olarak belirlenmiştir. Bu kapasite m 3 /gün.lük bir kapasiteye denk gelmektedir. Sayfa 45

63 Aynı plana göre Bartın ve Amasra şehirlerinin uzun vadeli içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla DSİ tarafından Kozcağız Barajı planlanmıştır. Kozcağız Barajı ile ilgili olarak ihaleye çıkma çalışmalarının devam ettiği bilinmektedir. Baraj inşaat çalışmalarının 2016 yılı sonuna kadar tamamlanması planlanmaktadır. Barajın depolama kapasitesinin 60,3 hm 3 olduğu belirtilmektedir. Kozcağız Barajı devreye alındıktan sonra Bahçecik Ulupınar Kaptajı ikincil kaynak olarak kullanılacaktır. Orsa I Regülatörü ve HES projesinin Bahçecik Ulupınar Kaptajı na etkisi incelendiğinde ise Bahçecik Ulupınar Kaptajı nın regülatör yapısının yaklaşık 5 km. mansabında yer aldığı, kaptajın Ovacuma Çayı haricinde diğer yan kollardan da beslendiği tespit edilmiştir. Bartın Şehir Merkezi nin su ihtiyacının karşılanması için Bartın Belediyesi tarafından kaptajın yaklaşık kapasitesinin % 60 ı kullanılmaktadır. Bahçecik Ulupınar Kaptajı Şekil 4 de verilen bölgenin genel stratigrafik kesitinde gösterilen Ulus Formasyonu Ahmetusta Üyesi biriminden beslenmektedir. Ahmetusta üyesi konglomerlardan oluştuğu için geçirimli özellik göstermektedir. Ulus Formasyonu kumtaşı birimleri ise geçirimsiz özellik göstermektedir. Ahmetusta Üyesi Ulus Formasyonu kumtaşı birimleri arasında kaldığından akifer özelliği göstermektedir. Ahmetusta Üyesi Tepeciklitepe civarından beslenerek Bahçecik Köyü yakınlarında Ulupınar Kaynağı nı oluşturmaktadır. Ulupınar Kaptajı yerinde Ahmetusta Üyesi ve Ulus Formasyonu kumtaşı birimlerini gösterir jeolojik harita ve kesit Şekil 7 de verilmektedir. Orsa I Regülatörü ve HES projesi enerji üretimine başladığı zaman Bahçecik Ulupınar Kaptajı na kaynak Ahmetusta Üyesi nden beslendiği için bir etkisinin olması beklenmemektedir. Ancak projenin etkisinin olması beklenmemesine rağmen DSİ ile imzalanan Su Kullanım Hakkı Anlaşması na DSİ tarafından özel bir hüküm eklenmiş ve yatırımcı firma ile bu maddede belirtilen şartlar dahilinde Su Kullanım Hakkı Anlaşması imzalanmıştır. Su Kullanım Hakkı Anlaşması EK-13 de verilmektedir. İmzalanan su kullanım hakları anlaşmasının Özel Hükümler bölümünde Madde 29; Orsa I Regülatörü ve HES projesinin regülatör ünitesi ile HES arasında kalan bölgede (Bahçecik Köyü sınırları dahilinde) Ovacuma Çayı yatağında Bartın İl Merkezi nin içme ve kullanma suyu ihtiyaçlarını karşılayan Ulupınar Kaptaj kaynağı ve bu kaynağa ait derivasyon sistemi yer almaktadır. Şirket, kaptajın su haklarını kesintisiz olarak karşılayacak ve tesislere inşaat ve işletme döneminde zarar verilmemesi için gerekli tedbirleri alacaktır. denmektedir. Kozcağız Barajı devreye alındıktan sonra Bahçecik Ulupınar Kaptajı ikincil kaynak olarak kullanılacağından projenin Kozcağız Barajı devreye alındıktan sonra Bahçecik Ulupınar Kaptajı na etkisi azalacaktır. Ancak su kullanım hakkın anlaşmasında verilen taahhüt gereği baraj devreye alınsın veya alınmasın kaptajın su hakları eğer proje tarafından engelleniyor ise şirket tarafından karşılanacaktır. Sayfa 46

64 Şekil.7. Ulupınar Kaptajı Jeolojik Yerleşim ve Kesiti Sayfa 47

65 IV.2.4.Hidrolojik Özellikler (Yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan, akarsu ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, bu kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama havzası, oligotrofik, mezotrofik, ötrofik, distrofik olarak sınıflandırılması, sedimantasyon, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı ekosistemleri) Orsa Enerji tarafından kurulması planlanan Orsa I HES projesi; Batı Karadeniz Havzası nda, Bartın İli Ulus İlçesi ve Karabük İli Safranbolu İlçesi sınırlarında, Ovacuma Çayı üzerinde kurulacaktır. Bölgedeki Yüzeysel Su Kaynakları Bartın İli Akarsular Bartın ın en önemli akarsuyu, M.Ö. ki yıllarda Parthenios adı ile anılan ve kente adını veren Bartın Irmağı dır. Şehir merkezinde Gazhane Burnu nda birleşen Koca çay ve Kocanaz çayının oluşturduğu ırmak, 15 Km. akarak Boğaz mevkisinde Karadeniz e ulaşır. Kocanaz çayı; güneyden doğup Kozcağız dan kuzeye doğru akarken, Koca çay; Kastamonu dan gelip Ulus tan geçen Göksu ve Eldeş Çayları (Ulus Çayı) ile bunlara katılan derelerden oluşur. Arıt ve Mevren Derelerinden oluşan Kozlu Çayı ile birleşen Kışla Deresi, Akpınar ve Karaçay Dereleri Kocaçay ı besleyen akarsulardır. Diğer önemli akarsuları; Kurucaşile topraklarında doğan ve Karadeniz e ulaşan Kapısuyu ve Tekkeönü Dereleri ile Ulus-Uluyayla yı sulayan Ovaçayı ve İnönü dereleridir Bartın Irmağı; üzerinde 500 tonluk gemilerle Karadeniz den kente kadar ulaşım yapılabilen en düzenli akarsudur. Akış hızı saatte 720 m. olup, denize her yıl m 3 su akıtmaktadır. Göller ve Baraj Gölleri Bartın İli nde DSİ Genel Müdürlüğünce yaptırılan ve yapılması planlanan barajlar dışında göl ve gölet yoktur. Karabük İli Akarsular Karabük İli sınırları içersinde bulunan belli başlı akarsular; Araç Çayı, Soğanlı Çayı, Filyos Nehri, Kelemen Deresi, İndere Deresi, Eflani Deresi, Şimşir Dere, Doksan Deresi, İnce Dere, Köse Çalık Deresi, Yenice Çayı, Kara Dere, Değirmen Dere, Salihoğlu Deresi, Çengelli Dere, Gürleyik Deresi, Kavranlık Dere, Güney Dere, Aksu Deresi ve Koca Deredir. İldeki akarsuların rejimleri ve yataklarının topoğrafyası ulaşım, taşımacılık ve su sporları için uygun değildir. Sayfa 48

66 Karabük İlinde bulunan başlıca akarsular olan; Araç Çayı, Soğanlı Çayı ve Yenice Çaylarının hidrolik eğimleri dere yataklarının topoğrafyasının değişken olmasından dolayı, farklı kesitlerde değişmektedir. Eğimin az olduğu geniş vadilerde hidrolik eğimler düşmekte, sarp ve dar vadi yatakları ile geçiş bölgelerinde hidrolik eğimler yükselmektedir. Karabük İli nin en önemli akarsuyu Filyos Irmağıdır. Bu ırmağın iki önemli kolu olan Araç ve Soğanlı Çayları il topraklarındaki önemli akarsulardır. Filyos Irmağı kaynaklandığı yerden denize dökülünceye kadar değişik isimler almaktadır. Kaynaklandığı yerde Ulusu ismiyle bilinen akarsu, Gerede yakınlarında Gerede Suyu, Eskipazar yakınlarında Soğanlı Çayı, Araç Çayı ile birleştikten sonra Yenice Irmağı adını alır. Devrek Çayı nı da alan ırmak, Filyos Irmağı adıyla Karadeniz e dökülür. 288 km. uzunluğundadır. Gerede nin güneybatısından kaynaklanarak Eskipazar ın güney kesimini sulayan Gerede Suyu ile Çerkeş ten gelen Çerkeş Çayı birleşerek Soğanlı Çayını oluşturur. Karabük te Araç Çayı ile birleşerek Yenice Irmağı adını alır. Ilgaz Dağlarının kuzey yamaçlarından kaynaklanır. Çok sayıda dere ile beslenir. Eflani çevresindeki en önemli akarsu olan Taşçıdeğirmen Çayı ile birleşir. Safranbolu nun güneyinden batıya doğru akarken Ovacuma Deresi ni alır. Safranbolu dan geçen Gümüş, Akçasu, Tabakhane ve Bulak Derelerini de alarak Karabük te Soğanlı Çayı ile birleşir. Eskipazar ın batısındaki Eleman Dağı ndan doğar. Doğu ve kuzey yönlerinde bir müddet aktıktan sonra Karabük yakınlarında Soğanlı Çayına karışır. Göller ve Baraj Gölleri Karabük İli nde Bostancılar, Ortakçılar ve Kadıköy Göleti olmak üzere 3 adet sulama göleti bulunmaktadır. Batı Karadeniz Havzası Orsa I HES projesi; Bartın İli Ulus İlçesi ve Karabük İli Safranbolu İlçesi sınırlarında, Batı Karadeniz Havzasında yer alacaktır. Batı Karadeniz Havzası nın toplam yağış alanı km 2 ve ortalama yıllık akışı 9,93 km 3 tür. Sayfa 49

67 Şekil.8.Batı Karadeniz Havzası Planlanan Tesisler(EİE) Sayfa 50

68 Şekil.9. Batı Karadeniz Havzası, DSİ.23.Bölge Müdürlüğü Akarsu Havzaları Sayfa 51

69 Ovacuma Çayı Su Kalitesi Orsa Enerji tarafından kurulması planlanan Orsa I HES projesi, Bartın Çayı nın menba kollarından olan Ovacuma Deresi üzerinde yapılacaktır. Orsa I HES projesinde ana su kaynağı olan Ovacuma Çayı (Ovacuma Deresi) nın fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo-1 e göre tüm parametreler radyoaktivite değeri hariç) tarihinde Çevre Endüstriyel Analiz Laboratuvarı tarafından Regülatör ve Santral Kuyruk Suyu noktalarından alınan numunelere göre yaptırılan analiz sonuçları EK-14 de verilmiştir. Ovacuma Çayı : Regülatör yerinden alınan numunede yapılan analize göre; çözünmüş oksijen, oksijen doygunluğu ve toplam fosfor değerlerine göre III.sınıf (Kirli Su), santral kuyruk suyu kısmından alınan numunede yapılan analize göre ise; amonyum azotu, nitrit azotu, toplam kjeldahl azotu, mineral yağlar ve türevleri değerlerine göre II. Sınıf (Az kirlenmiş Su) olarak değerlendirilmiştir. IV.2.5.Kurulacak regülatörün su toplama havzası ile ilgili en az 10 yıllık aylık maksimum, aylık minimum ve aylık ortalama debilerinin m 3 /sn olarak verilmesi, Orsa I HES projesindeki regülatör yerine ait aylık maksimum, minimum ve ortalama debiler Tablo 16, 17 ve 18 de verilmiştir. Tablo.16.Orsa I HES Regülatör Yeri Aylık Maksimum Akım Değerleri 10.AY 11.AY 12.AY 1.AY 2.AY 3.AY 4.AY 5.AY 6.AY 7.AY 8.AY 9.AY ,415 8,116 14,073 24,757 30,400 10,518 21,287 8,545 3,009 19,984 2,354 14, ,133 5,210 32,325 34,418 33,148 8,322 12,507 3,009 5,170 8,656 2,876 5, ,693 15,400 24,079 33,148 15,750 31,129 11,549 6,252 2,116 0,581 0,581 1, ,954 27,261 33,844 28,914 16,018 40,690 10,020 9,097 3,009 21,857 1,380 9, ,709 13,529 34,418 66,174 11,894 26,743 42,306 4,090 8,359 10,535 58,011 13, ,099 3,339 20,712 27,390 31,129 30,032 16,972 4,280 5,494 38,390 7,682 3, ,806 14,983 11,584 21,144 10,747 7,340 17,250 16,129 17,250 4,406 6,800 2, ,194 34,873 14,204 17,527 38,390 37,314 28,410 6,703 9,678 24,891 2,743 1, ,718 8,172 35,884 21,715 9,134 14,637 5,635 16,599 2,336 1,040 0,418 0, ,972 10,109 21,715 66,174 21,287 18,499 21,287 7,032 5,047 4,676 1,991 0, ,941 5,047 47,615 22,979 15,750 14,171 27,261 6,272 10,765 11,220 1,839 14, ,775 34,303 23,256 15,079 37, ,009 4,489 6,469 8,247 2,585 0,162 7, ,420 64,164 16,848 11,220 17,710 13,496 12,133 42,306 2,876 4,132 0,455 8, ,496 6,878 19,984 9,152 49,303 15,527 21,287 14,400 69,923 70,653 1,634 15, ,543 15,908 22,420 15,463 40,690 29,538 24,847 8,041 4,217 18,649 1,025 0, ,473 37,855 14,562 18,499 23,943 22,700 12,710 8,932 5,006 1,084 28,914 1, ,902 5,955 12,710 9,858 8,711 6,936 2,765 14,562 3,164 0,375 2,630 0, ,955 30,644 56,979 32,796 15,908 25,026 24,891 5,006 43,194 58,374 3,447 5, ,949 23,394 27,390 15,240 14,562 24,351 13,876 3,899 3,577 0,555 0,375 45, ,324 5,555 27,775 27,132 30,644 32,088 26,743 12,473 6,547 3,577 51,526 6, ,395 9,858 26,743 33,148 63,600 18,949 16,786 86,478 11,289 8,489 0,779 23, ,873 10,588 18,949 15,240 37,314 19,690 6,742 2,472 27,775 3,317 1,307 3, ,353 34,873 25,026 16,129 37,639 48,952 45,684 7,588 69,067 2,472 11,115 18, ,531 9,822 9,115 4,489 18,045 19,246 14,286 12,355 5,776 0,653 0,518 6,605 Sayfa 52

70 10.AY 11.AY 12.AY 1.AY 2.AY 3.AY 4.AY 5.AY 6.AY 7.AY 8.AY 9.AY ,820 27,647 57,645 21,000 13,096 10,340 28,030 3,577 18,273 49,911 8,637 8, ,351 30,887 7,416 38,069 11,359 13,330 15,955 4,489 1,307 0,779 0,518 0, ,584 2,490 10,039 13,178 23,025 9,642 8,187 7,826 6,330 1,157 4,441 0, ,855 9,854 30,153 28,586 19,996 21,024 12,341 11,432 3,880 1,355,685 1, ,496 10,962 45,698 29,942 13,885 10,999 14,330 6,898 6,533 4,490 2,169 1, ,177 23,609 10,463 27,505 20,381 15,096 12,914 10,700 12,580 4,040 2,542 1, ,475 40,823 36,472 14,051 17,892 12,136 11,200 9,942 3,168 1,517 3,441 1, ,414 6,638 20,368 18,405 14,493 12,176 7,567 16,544 2,912 1,353 0,872 1, ,264 25,384 25,308 21,667 12,171 9,091 12,649 4,410 2,814 0,764 0,452 7,284 Tablo.17.Orsa I HES Regülatör Yeri Aylık Minimum Akım Değerleri 10.AY 11.AY 12.AY 1.AY 2.AY 3.AY 4.AY 5.AY 6.AY 7.AY 8.AY 9.AY ,622 0,728 1,517 3,009 3,360 2,876 3,963 1,752 0,839 0,405 0,405 0, ,517 0,779 1,517 3,963 4,531 2,226 2,354 1,253 0,581 0,581 0,349 0, ,351 0,407 3,009 4,986 3,835 3,835 4,301 2,116 0,581 0,292 0,349 0, ,495 0,581 5,434 7,167 4,883 7,378 2,116 2,354 1,173 0,922 0,319 0, ,586 1,326 4,489 6,054 3,963 5,695 4,343 2,244 1,020 1,082 1,020 2, ,681 1,131 0,965 5,170 7,454 9,461 4,406 2,743 1,156 0,705 1,447 0, ,284 1,156 0,550 0,229 3,447 3,031 3,447 2,743 2,608 1,733 1,447 0, ,284 0,391 3,728 2,454 6,015 5,635 6,370 2,014 0,550 1,156 0,550 0, ,129 0,489 2,698 4,780 2,876 2,698 1,733 1,610 0,972 0,418 0,247 0, ,101 0,332 0,768 5,047 5,047 5,454 5,251 2,438 0,897 0,594 0,212 0, ,162 1,428 2,141 3,941 3,360 6,272 3,941 1,991 1,991 0,807 0,648 0, ,594 3,749 5,454 4,862 4,132 4,489 0,897 0,753 0,753 0,137 0,091 0, ,514 1,253 6,074 3,556 4,862 4,676 2,585 1,610 0,855 0,431 0,407 0, ,526 0,900 1,302 2,286 3,164 4,862 4,489 1,988 3,749 1,707 0,648 0, ,746 1,409 3,577 3,749 3,899 8,041 8,932 1,808 1,084 1,146 0,340 0, ,303 1,409 5,353 5,006 5,006 6,936 5,555 2,199 1,084 0,375 0,303 0, ,303 0,340 2,341 2,004 2,102 2,199 0,962 0,902 0,413 0,188 0,147 0, ,188 0,589 7,129 6,936 5,149 5,353 4,697 1,409 0,484 2,102 0,962 0, ,902 1,808 3,577 3,447 3,447 4,069 4,069 1,307 0,555 0,303 0,209 0, ,510 1,510 1,205 4,069 4,385 5,353 12,945 2,472 0,902 0,653 0,715 1, ,962 1,907 2,199 5,555 7,588 6,547 4,697 3,749 2,199 0,839 0,413 0, ,779 1,907 2,630 1,907 5,955 5,149 1,907 1,025 0,715 0,518 0,340 0, ,375 0,779 4,842 5,149 7,359 7,129 7,588 1,510 1,709 0,555 0,375 0, ,146 0,902 0,839 1,146 1,205 3,031 1,907 2,102 0,653 0,266 0,209 0, ,340 1,084 4,132 6,410 3,771 2,630 3,447 0,902 1,510 0,518 0,653 0, ,839 2,199 1,610 5,776 4,489 6,193 4,842 1,510 0,375 0,229 0,229 0, ,054 0, ,999 9,099 4,479 2,484 2,632 1,816 0,340 0,963 0, ,374 0,701 6,546 4,337 7,902 9,767 3,745 3,846 1,113 0,398 0,303 0, ,361 0,780 9,921 4,542 5,492 5,110 4,349 2,320 1,874 1,266 0,958 0, ,695 1,680 2,271 4,173 8,054 7,013 3,919 3,599 3,609 1,187 1,123 0, ,119 2,906 7,918 2,132 7,070 5,638 3,399 3,344 0,909 0,446 1,521 0, ,048 0,472 4,422 2,792 5,727 5,657 2,296 5,565 0,835 0,415 0,385 0, ,319 1,807 5,494 3,287 4,810 4,223 3,838 1,438 0,807 0,224 0,200 2,333 Sayfa 53

71 Tablo.18.Orsa I HES Regülatör Yeri Aylık Ortalama Akım Değerleri 10.AY 11.AY 12.AY 1.AY 2.AY 3.AY 4.AY 5.AY 6.AY 7.AY 8.AY 9.AY ,322 2,385 3,785 6,778 9,799 4,876 8,540 3,411 1,511 2,783 1,034 2, ,237 1,651 9,938 12,038 9,681 3,851 4,853 2,000 1,382 1,611 0,935 1, ,823 2,384 5,991 10,596 7,933 12,326 6,995 3,105 1,286 0,369 0,481 0, ,798 6,611 14,938 10,414 9,028 13,894 5,451 4,909 2,082 3,219 0,780 1, ,071 6,506 10,889 13,632 7,144 12,502 10,402 2,976 2,368 2,247 6,418 3, ,675 1,727 3,411 11,565 14,556 16,197 9,863 3,427 2,458 6,133 2,895 1, ,746 5,378 4,331 6,111 5,901 4,755 7,221 5,319 3,947 2,524 2,908 1, ,281 10,850 8,894 7,998 13,880 18,830 13,547 3,535 2,466 4,071 1,547 0, ,005 1,857 9,078 8,260 4,788 5,827 2,371 3,631 1,470 0,724 0,275 0, ,327 2,344 4,585 15,520 7,447 9,616 8,947 3,969 1,738 1,088 0,783 0, ,614 2,712 10,646 7,324 6,054 9,722 7,686 3,540 4,364 3,051 1,136 2, ,688 13,528 10,263 7,472 9,034 9,459 2,209 1,678 2,038 0,571 0,122 1, ,765 12,803 10,197 6,105 7,583 6,893 4,122 7,252 1,454 0,821 0,424 1, ,021 1,798 6,271 4,671 11,202 8,197 10,421 4,612 13,479 8,669 0,996 2, ,841 4,714 6,934 7,128 9,712 15,034 13,511 3,687 1,841 2,974 0,555 0, ,195 7,777 7,905 8,533 10,353 13,047 9,100 4,473 2,049 0,714 3,067 0, ,439 1,619 4,406 3,659 3,779 3,336 1,608 2,966 0,781 0,238 0,307 0, ,459 6,228 15,789 13,087 7,537 9,947 9,665 2,805 2,436 7,656 1,912 1, ,895 9,899 9,617 6,455 6,575 6,346 7,639 2,356 1,406 0,378 0,257 3, ,984 2,362 8,163 9,073 10,543 8,913 18,353 5,940 2,670 1,447 8,436 2, ,939 3,374 8,732 12,365 18,211 10,533 9,518 15,859 4,534 2,606 0,567 1, ,823 3,811 6,146 2,676 11,292 7,855 3,545 1,453 3,753 1,333 0,540 0, ,947 7,943 9,262 7,322 12,656 27,349 20,077 3,630 7,834 1,108 1,625 3, ,684 2,121 3,340 1,985 4,773 6,598 3,532 3,860 1,703 0,390 0,268 0, ,103 6,228 13,153 10,997 6,492 4,973 8,129 1,840 3,723 4,031 1,986 1, ,609 12,045 2,818 11,341 6,136 9,305 9,635 2,398 0,653 0,385 0,294 0, ,495 0,971 3,815 3,926 12,438 6,731 4,944 4,181 3,163 0,572 2,521 0, ,392 3,843 11,458 8,516 10,802 14,676 7,453 6,107 1,939 0,670 0,389 0, ,280 4,275 17,365 8,920 7,507 7,678 8,654 3,685 3,264 2,129 1,231 0, ,305 9,207 3,976 8,194 11,010 10,538 7,799 5,716 6,285 1,997 1,443 0, ,086 15,920 13,859 4,186 9,665 8,472 6,764 5,311 1,583 0,750 1,953 1, ,442 2,589 7,740 5,483 7,829 8,500 4,570 8,838 1,455 0,699 0,495 0, ,895 9,899 9,617 6,455 6,575 6,346 7,639 2,356 1,406 0,378 0,257 3,790 IV.2.6.Projenin yer aldığı havzanın su kullanım durumu, (içme kullanma suyu amaçlı herhangi bir su kaynağı havzasında kalıp kalmadığı, kalması durumunda yapılacak HES lerin mutlak ve kısa mesafeli koruma alanının dışına çıkarılması, kaptaj kaynaklarına etkileri vs.dahil), yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyeli, projenin kurulacağı su kaynağının/kaynaklarının uzun yıllara ait aylık ortalama değerleri (m 3 /sn), akım gözlem istasyonları ve regülatör yerlerini temsil eden uzun yıllara ait akım değerlerinin, ilgili kurum (bu verilerin temin edildiği kurum) onayı alınarak sunulması, Proje etki alanı içerisinde Orsa I HES yükleme havuzunun 500 m. güneyinde Bartın Şehir Merkezi nin su ihtiyacını karşılayan Ulupınar Kaptajı ve derivasyon yapıları bulunmaktadır. DSİ tarafından yapılan çalışmalara göre Bahçecik Ulupınar Kaptajı nın 5,74 milyon m 3 /yıl kapasiteye sahip olduğu belirlenmiştir. Bu kapasite m 3 /gün.lük bir kapasiteye denk gelmektedir. Sayfa 54

72 Bartın ve Amasra şehirlerinin uzun vadeli içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla DSİ tarafından Kozcağız Barajı planlanmıştır. Kozcağız Barajı ile ilgili olarak ihaleye çıkma çalışmalarının devam ettiği bilinmektedir. Baraj inşaat çalışmalarının 2016 yılı sonuna kadar tamamlanması planlanmaktadır. Barajın depolama kapasitesinin 60,3 hm 3 olduğu belirtilmektedir. Kozcağız Barajı devreye alındıktan sonra Bahçecik Ulupınar Kaptajı ikincil kaynak olarak kullanılacaktır.orsa I Regülatörü ve HES projesinin Bahçecik Ulupınar Kaptajı na etkisi incelendiğinde ise Bahçecik Ulupınar Kaptajı nın regülatör yapısının yaklaşık 5 km. mansabında yer aldığı, kaptajın Ovacuma Çayı haricinde diğer yan kollardan da beslendiği tespit edilmiştir. Bartın Şehir Merkezi nin su ihtiyacının karşılanması için Bartın Belediyesi tarafından kaptajın yaklaşık kapasitesinin % 60 ı kullanılmaktadır. Bahçecik Ulupınar Kaptajı Şekil 4 de verilen bölgenin genel stratigrafik kesitinde gösterilen Ulus Formasyonu Ahmetusta Üyesi biriminden beslenmektedir. Ahmetusta üyesi konglomerlardan oluştuğu için geçirimli özellik göstermektedir. Ulus Formasyonu kumtaşı birimleri ise geçirimsiz özellik göstermektedir. Ahmetusta Üyesi Ulus Formasyonu kumtaşı birimleri arasında kaldığından akifer özelliği göstermektedir. Ahmetusta Üyesi Tepeciklitepe civarından beslenerek Bahçecik Köyü yakınlarında Ulupınar Kaynağı nı oluşturmaktadır. Ulupınar Kaptajı yerinde Ahmetusta Üyesi ve Ulus Formasyonu kumtaşı birimlerini gösterir jeolojik harita ve kesit Şekil 7 de verilmektedir. Orsa I Regülatörü ve HES projesi enerji üretimine başladığı zaman Bahçecik Ulupınar Kaptajı na kaynak Ahmetusta Üyesi nden beslendiği için bir etkisinin olması beklenmemektedir. Ancak projenin etkisinin olması beklenmemesine rağmen DSİ ile imzalanan Su Kullanım Hakkı Anlaşması na DSİ tarafından özel bir hüküm eklenmiş ve yatırımcı firma ile bu maddede belirtilen şartlar dahilinde Su Kullanım Hakkı Anlaşması imzalanmıştır. Su Kullanım Hakkı Anlaşması EK-13 de verilmektedir. İmzalanan su kullanım hakları anlaşmasının Özel Hükümler bölümünde Madde 29; Orsa I Regülatörü ve HES projesinin regülatör ünitesi ile HES arasında kalan bölgede (Bahçecik Köyü sınırları dahilinde) Ovacuma Çayı yatağında Bartın İl Merkezi nin içme ve kullanma suyu ihtiyaçlarını karşılayan Ulupınar Kaptaj kaynağı ve bu kaynağa ait derivasyon sistemi yer almaktadır. Şirket, kaptajın su haklarını kesintisiz olarak karşılayacak ve tesislere inşaat ve işletme döneminde zarar verilmemesi için gerekli tedbirleri alacaktır. denmektedir. Kozcağız Barajı devreye alındıktan sonra Bahçecik Ulupınar Kaptajı ikincil kaynak olarak kullanılacağından projenin Kozcağız Barajı devreye alındıktan sonra Bahçecik Ulupınar Kaptajı na etkisi azalacaktır. Ancak su kullanım hakkın anlaşmasında verilen taahhüt gereği baraj devreye alınsın veya alınmasın kaptajın su hakları eğer proje tarafından engelleniyor ise şirket tarafından karşılanacaktır.orsa I HES proje yerine ait yağış-akış ilişkisi ve ekolojik potansiyeli Bölüm V.2.4 te verilmiştir. DSİ Gen.Müd.alınan onaylı akım verileri EK-15 te verilmiştir. Sayfa 55

73 IV.2.7.Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, varsa havza özelliği (içme, kullanma, sulama suyu, elektrik üretimi, baraj, göl, gölet, su ürünleri üretiminde ürün çeşidi ve üretim miktarları), proje alanının içme ve kullanma suyu temin edilen kıta içi yüzeysel su havzasında kalıp kalmadığı, söz konusu derenin herhangi bir içme suyu kaynağını besleyip beslemediği, söz konusu dereden içme ve kullanma suyu alınıp alınmadığı, Orsa Enerji tarafından kurulması planlanan Orsa I HES projesi; Batı Karadeniz Havzası nda, Bartın İli Ulus İlçesi ve Karabük İli Safranbolu İlçesi sınırlarında, Ovacuma Çayı üzerinde kurulacaktır. Bartın İli Bartın İli nde iki adet içme suyu kaynağı bulunmaktadır. Bunlar; su verimi lt/sn olan Kavşak Suyu membası ve ortalama su verimi 750 lt/sn olan Ulupınar şebeke suyu membasıdır. Bartın İlinde yapılmakta olan ve yapılması planlanan barajlar aşağıda verilmektedir: Yapılmakta olanlar: Kirazlıköprü Barajı ve HES (Gökırmak üzerinde) : Taşkın Koruma + Sulama + Enerji Yapılması planlananlar : Kozcağız Barajı (Kozcağız Çayı üzerinde) : Taşkın Koruma + Sulama Kışla Sel Kapanı (Günye Deresi üzerinde) : Sulama + Enerji Arıt HES (Arıt Çayı üzerinde) : Sulama + Enerji Tablo.19.Kirazlıköprü Barajı ve HES Özellikleri Kirazlıkopru Barajı ve Hes Barajın Yeri Bartın Akarsuyu Gökırmak Amacı Sulama +taşkın koruma+enerji İnşaatın (başlama) yılı 1999 Gövde dolgu tipi Kil çekirdekli kaya dolgu Gövde hacmi 1,943 hm 3 Yükseklik (talvegden) 53,25 m Normal su kotunda göl hacmi 66,1 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 10,9 km 2 Sulama alanı ha Güç 12,3 MW Yıllık Üretim 41,20 GWh Bartın İli nde 2011 yılı TÜİK verilerine göre iç sularda 18 ton alabalık üretimi yapılmıştır. Sayfa 56

74 Orsa I HES projesinin su kaynağı olan Ovacuma Çayı herhangi bir içme suyu kaynağını beslememekte ve içme suyu amaçlı herhangi bir kullanımı bulunmamaktadır. Sadece EK-13 deki Su Kullanım Hakları Raporu nda da görüleceği gibi 42 ha. bir alanın sulamasında Ovacuma Çayı ndan yararlanılmaktadır. Proje etki alanında yükleme havuzunun 500 m. güneyinde Bartın İli içme suyu kaynağı olan Ulupınar Kaptajı yer almaktadır. Bu kaynakla ilgili veriler Bölüm IV.2.3 ve IV.2.6 da anlatılmıştır. Karabük İli Karabük İli, Eflani İlçesindeki toplam 800 ha sulama sahasına sahip üç adet gölet bulunmaktadır. Tablo.20. Karabük Eflani Ortakçılar Göleti Özellikleri Karabük Eflani Ortakçılar Göleti Göletin Yeri Karabük Eflani Akarsuyu Yayla Deresi Amacı Sulama İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Toprak Depolama hacmi 0,712 hm 3 Aktif Hacim 0,45hm 3 Ölü Hacim 0,089 hm 3 Yükseklik (talvegden) 15 m Yükseklik (temelden) 22 m Sulama Alanı 150 ha Proje rantabilitesi 1,23 Tablo.21.Karabük Eflani Kadıköy Göleti Özellikleri Karabük Eflani Kadıköy Göleti Göletin Yeri Karabük Eflani Akarsuyu Mahşerli Boğaz Amacı Sulama İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Toprak Depolama hacmi 1,15 hm 3 Aktif Hacim 0,94hm 3 Ölü Hacim 0,089 hm 3 Yükseklik (talvegden) 15 m Yükseklik (temelden) 22 m Sulama Alanı 300 ha Proje rantabilitesi 2,64 Sayfa 57

75 Tablo.22.Karabük Eflani Bostancılar Göleti Özellikleri Karabük Eflani Bostancılar Göleti Göletin Yeri Karabük Eflani Akarsuyu Saçak Deresi Amacı Sulama İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Toprak Dolgu Depolama hacmi 1,420 hm 3 Aktif Hacim 1,057 hm 3 Ölü Hacim 0,129 hm 3 Yükseklik (talvegden) 14,4 m Yükseklik (temelden) 20 m Sulama Alanı 350 ha Proje rantabilitesi 1,79 Karabük İli nde 2011 yılı TÜİK verilerine göre iç sularda 40 ton alabalık üretimi yapılmıştır. Yukarıda bahsedilenler dışında proje sahasının bulunduğu Batı Karadeniz Havzası nda planlama aşamasında olan tesisler Şekil 10 da gösterilmiştir. Şekil.10.Batı Karadeniz Havzası nda Orsa-I HES Yakınında Planlanan Tesisler Orsa I HES Sayfa 58

76 IV.2.8.Toprak özellikleri ve kullanım durumu (toprak yapısı, arazi kullanım kabiliyeti, sınıflaması, taşıma kapasitesi, yamaç stabilitesi, kayganlık, erozyon, toprak işleri için kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vb.) Orsa Enerji tarafından kurulması planlanan Orsa I HES projesi; Batı Karadeniz Havzası nda, Bartın İli Ulus İlçesi ve Karabük İli Safranbolu İlçesi sınırlarında, Ovacuma Çayı üzerinde kurulacaktır. Toprak özellikleri ve kullanım durumu Bartın ve Karabük İli olarak iki kısımda incelenmiştir. Bartın İli Bartın İli nde iklim, topoğrafya ve ana madde farklılıkları nedeniyle çeşitli büyük toprak grupları oluşmustur. Bunların yanı sıra toprak örtüsünden yoksun bazı arazi tipleri görülmektedir. Alüvyal Topraklar Bu topraklar, akarsular tarafından taşınıp depolanan materyaller üzerinde oluşan (A) C profilli genç tabakalardır. Mineral bileşimleri akarsu havzasının litolojik bileşimi ile jeolojik periyotlarda yer alan toprak gelişimi sırasındaki erozyon ve birikme devirlerine bağlı olup heterojendir. Profillerinde horizonlaşma ya hiç yok, ya da çok az belirgindir. Buna karşılık değişik özellikte katlar görülür; çoğu yukarı arazilerden kireççe daha zengindir. Alüvyal topraklar, bünyelerine veya bulundukları bölgelere yahut evrim devrelerine göre sınıflandırılırlar. Bunlarda üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiş yapar. İnce bünyeli ve taban suyu yüksek olanlarda düşey geçirgenlik azdır. Yüzey nemli ve organik maddece zengindir. Alt toprakta hafif seyreden bir indirgenme olayı hüküm sürer. Kaba bünyeliler iyi drene olduğundan yüzey katları çabuk kurur. Üzerlerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır. Bartın ili nde bu topraklara daha çok Bartın Çayı ve döküldüğü kesimlerde rastlanır. Kolüvyal Topraklar Genellikle dik eğimlerin eteklerinde ve vadi ağızlarında yer alırlar. Yer çekimi, toprak kayması, yüzey akışı ve yan derelerle taşınarak biriken materyaller üzerinde oluşmuş (A) C profilli genç topraklardır. Ayrıca özellikleri bakımından daha çok çevredeki yukarı arazi topraklarına benzerse de ana materyalde derecelenme ya hiç yok ya da yetersizdir. Profilde yağışın veya yüzey akışının yoğunluğuna ve eğim derecesine göre değişik parça büyüklüğünü içeren katlar görülür. Bu katlar alüvyal topraklarda olduğu gibi birbirine paralel durumda olmayıp düzensizdir. Dik eğimliler ve vadi ağızlarında bulunanlar çoğunlukla az topraklı olup kaba taş ve molozları içerirler. Yüzey akış hızının azaldığı oranda parçaların çapları küçülür. Eğimin çok azaldığı yerlerde, parçacılardaki küçülme alüvyum parçaları düzeyine Sayfa 59

77 geldiğinden, bu gibi yerlerde kolüvyal topraklar, geçişli olarak alüvyal topraklara karışır. Bunlarda eğim tek tip olup materyalin geldiği yöne doğru artmaktadır. Ara sıra taşkına maruz kalırlarsa da eğim ve bünye nedeniyle drenajları iyidir. Tuzluluk ve sodiklik gibi sorunları yoktur. Kolüvyal toprakların il içindeki yayılımı fazla değildir. Daha çok Bartın ve Ulus çevresinde ve küçük akarsu vadilerinde görülürler. Yağışın yeterli olması veya sulanmaları halinde verimleri yüksektir. Kırmızı-Sarı Podzolik Topraklar Kırmızı-sarı podzolik topraklar iyi gelişmiş ve iyi drene olan asit topraklardır. Doğal bitki örtüsü yaprağını döken veya iğne yapraklı yahut ikisinin karışımı ormanlardır. Ana madde az çok silisli ve kalsiyumca fakirdir. O horizonu ince olup altında organik mineral A1 horizonu bulunmaktadır. Açık renkli A2 horizonu kırmızı, sarımsı kırmızı veya sarı renkli ve daha killi B horizonu üzerinde yer almaktadır. B horizonu ped yüzeylerinde kil zarlarına ve blok yapıya sahiptir. Ana maddenin kalın olduğu kırmızı-sarı podzolik topraklarda alt horizonlarda karakteristik olarak kırmızı, sarı, kahverengi ve açık gri, kalın ağ seklinde çizgi ve benekler bulunur. Sarı rengin hakim olduğu topraklarda, nispeten daha etkili rutubet kosulları olduğundan, demir oksitler kırmızı renkli topraklardakine göre daha az parlaktır. A2 horizonunda biraz daha kalındır. Daha ziyade Bartın kıyı kesiminde yer almaktadırlar. Arazi kullanma kabiliyeti bakımından VI. Ve VII. Sınıf olup, çoğunluğu orman olarak kullanılmaktadır. Gri-Kahverengi Podzolik Topraklar Bu topraklar serin ve yağışlı iklimlerde, çoğunlukla yaprağını döken, kısmen de iğne yapraklı orman örtüsü altında ve değişik ana madde üzerinde olusurlar. Profilleri ABC şeklindedir. Oluşumlarında hafif seyreden bir podzolizasyon olayı hüküm sürer. Tipik örneklerinde üstte ince ve çürümemiş yaprak katı, bunun altında 5-10 cm kalınlıkta koyu grimsi kahverengi granüller humus katı yer alır. Reaksiyonu hafif asit veya nötrdür. Humus katı 5-10 cm den sonra geçişli olarak grimsi kahverengi mineral A1 horizonuna dönüsür. Kalınlığı 5-6 cm dir. Genellikle orta bünyeli ve granüledir. A2 horizonu da A1 gibi orta bünyeli, granüler veya pulsu yapıdadır. Renk grimsi kahverengi ile sarımsı kahverengi arasında değişir. Yıkanmadan dolayı baz saturasyon yüzdesi ve kil oranı düşüktür. B horizonunun üst kısmı sarımsı kahverengiden açık kırmızımsı kahverengiye kadar değişmektedir. A horizonundan yıkanan killerin birikmesi nedeniyle bünye genellikle killi, yapı çoğunlukla blok ve reaksiyon orta asittir. Bu topraklarda verimlilik, ana maddenin cins ve özelliklerine göre önemli ölçüde değişmektedir. Gri-kahverengi podzolik topraklar daha çok Ulus ilçesi civarında yayılım göstermektedir. Büyük bir çoğunluğu % 20 den fazla eğimlerde yer almakta olup, derinlikleri Sayfa 60

78 genellikle sığ veya çok sığdır. Daha çok VI. ve VII. sınıflarda yer alan bu toprakların büyük bir kısmı orman örtüsü altındadır. Kahverengi Orman Toprakları Kahverengi orman toprakları kireççe zengin ana madde üzerinde oluşur. Profilleri A (B) C şeklinde olup, horizonlar birbirine tedricen geçiş yapar. A horizonu çok gelişmiş olduğundan iyice belirgindir. Koyu kahverenginde ve dağılgandır. Gözenekli veya granüler bir yapıya sahiptir. Reaksiyonu genellikle kalevi bazen de nötrdür. Bu horizonun rengi açık kahverengi ile kırmızı arasında değişir. Reaksiyonu A horizonundaki gibidir. Yapı granüler veya yuvarlak köseli bloktur. Çok az miktarda kil birikmesi olabilir. Horizonun aşağı kısımlarında CaCO3 bulunur. Bu topraklar genellikle geniş yapraklı orman örtüsü altında oluşur. Bunlarda etkili olan toprak oluşum işlemleri kalsifikasyon ve biraz da podzollaşmadır. Drenajları iyidir. Çoğunlukla orman veya otlak olarak kullanılırlar. Tarıma alınmış olanların verimleri iyidir. Bu topraklar ildeki en büyük toprak grubunu oluşturur. Eğimleri genellikle dik ve çok diktir, buna bağlı olarak derinlikleri sığ ve çok sığdır. Yarıdan çoğu ormanlarla kaplıdır. Bir kısmında da işlemeli tarım yapılır. Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları A (B) C profili topraklardır. A horizonu iyi oluşmuştur ve gözenekli bir yapısı vardır. (B) horizonu zayıf oluşmuştur. Kahverengi veya koyu kahverengi granüler veya yuvarlak köşeli blok yapıdadır. (B) horizonunda kil birikimi yok veya çok azdır. Horizon sınırları geçişli ve tedricidir. Kireçsiz kahverengi orman toprakları genellikle yaprağını döken orman örtüsü altında olusur. Bu topraklar Amasra nın doğu ve batısında görülmektedir. Eğimleri genellikle dik ve çok dik, derinlikleri sığ ve çok sığdır. Yaklasık %20-25 i islemeli tarıma uygun, II., III. Ve IV. Sınıf arazilerden oluşmakta ve yaklaşık olarak %55-60 lık kısmı ormanlarla kaplı bulunmaktadır. Sahil Kumulları Kıyılarda dalgalar ve rüzgarlar tarafından biriktirilen kumların oluşturduğu sahil kumulları toprak oluşumu bakımından herhangi bir gelisme göstermemeleri nedeniyle bir arazi tipi olarak nitelendirilmektedir. Topoğrafyaları ondüleli veya hafif tepeliktir. Üzerlerinde sabit bir bitki örtüsü yoktur. Sayfa 61

79 Çıplak Kaya ve Molozlar Üzerinde toprak örtüsü bulunmayan parçalanmamış veya kısmen parçalanmış sert kaya ve taşlarla kaplı sahalardır. Genellikle bitki örtüsünden yoksundurlar. Bazen arasında toprak bulunan kaya çatlaklarında veya topraklı küçük cephelerde yetişen çok seyrek orman ağaçları, çalı ve otlar bulunabilir. Irmak Taşkın Yatakları Akarsuların normal yatakları dışında, feyezan halinde iken yayıldıkları alanları temsil etmektedirler. Genellikle kumlu, çakıllı ve molozlu malzeme ile kaplıdır. Taşkın suyu ile sık sık yıkanmaya maruz kalmaları sonucu, toprak materyali ihtiva etmediklerinden arazi tipi olarak nitelendirilirler. Tarıma elverişli olmadıkları gibi üzerlerinde doğal bir bitki örtüsü de yoktur. Bartın İli, Ulus İlçesi ne ait arazi kullanım kabiliyeti sınıfları Tablo.23 de verilmiştir. Tablo.23. Ulus İlçesi Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıfları Kullanma Şekli Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları(ha) I II III IV Toplam V VI VII Toplam VIII Toplam Tarım Arazileri Kuru Tarım (Nadaslı) Kuru Tarım (Nadassız) Sulu Tarım Yetersiz Sulu Tarım Çayır-Mera Çayır Arazisi Mera Arazisi Orman-Fundalık Orman Arazisi Fundalık Arazi Tarım Dışı Arazi Yerleşim(Yoğun) Yerleşim (Az Yoğun) Diğer Araziler Toplam Ulus İlçesi ndeki arazi sınıfları ve kullanım şekillerine göre meydana gelen su erozyonu sınıfları Tablo 24 de verilmiştir. Sayfa 62

80 Tablo.24. Ulus İlçesi Arazi Sınıfları ve Kullanım Şekillerine Göre Su Erozyonu Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları(ha) Kullanma Şekli Su Erozyonu I II III IV Top. V VI VII Top. VIII Genel Toplam Kuru Tarım Sulu Tarım Çayır-Mera Orman-Funda Diğer Kullanımlar Toplam Karabük İli Karabük İli nde yer alan topraklar (büyük toprak gruplarına göre) aşağıda verilmiştir. Alüvyal Topraklar Bu topraklar, akarsular tarafından taşınıp depolanan materyaller üzerinde oluşan (A) C profilli genç tabakalardır. Mineral bileşimleri akarsu havzasının litolojik bileşimi ile jeolojik periyotlarda yer alan toprak gelişimi sırasındaki erozyon ve birikme devirlerine bağlı olup heterojendir. Profillerinde horizonlaşma yoktur veya çok az belirgindir. Buna karşılık değişik özellikte katlar görülür. Çoğu yukarı arazilerden kireççe daha zengindir. Alüvyal topraklar, bünyelerine veya bulundukları bölgelere göre sınıflandırılır. Bunlarda üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiş yapar. İnce bünyeli ve taban suyu yüksek olanlarda düşey geçirgenlik azdır. Yüzey nemli ve organik maddece zengindir. Alt toprakta hafif seyreden bir indirgenme hüküm sürer. Kaba bünyeliler iyi drene olduğundan yüzey katları çabuk kurur. Üzerlerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır. Karabük Merkez İlçede bulunan 990 ha. lık alüvyal toprakların 828 ha. lık bölümü I., II. ve III. derece önemli tarım arazileridir. Sayfa 63

81 Kolüvyal Topraklar Genellikle dik eğimlerin eteklerinde ve vadi ağızlarında yer alırlar. Yer çekimi, toprak kayması, yüzey akışı ve yan derelerde taşınarak biriken materyaller üzerinde oluşmuş (A) C profilli genç topraklardır. Ana materyalde derecelenme yoktur veya yetersizdir. Profilde yağışın veya yüzey akışının yoğunluğuna ve eğim derecesine göre değişik parça büyüklüğü içeren katlar görülür. Bu katlar alüvyal topraklarda olduğu gibi birbirine paralel durumda olmayıp düzensizdir. Dik eğimliler ve vadi ağızlarında bulunanlar çoğunlukla az topraklı olup kaba taş ve molozları içerirler. Yüzey akış hızının azaldığı oranda parçaların çapları küçülür. Eğimin azaldığı yerlerde, parçacıklardaki küçülme alüvyum parçaları düzeyine geldiğinden bu gibi yerlerde kolüvyal topraklar geçişli olarak alüvyal topraklara karışır. Bunlarda eğim tek tip olup materyalin geldiği yöne doğru artmaktadır. Arasıra taşkına maruz kalırlarsa da eğim ve bünye nedeniyle drenajları iyidir. Tuzluluk ve sodiklik gibi sorunları yoktur. Karabük te bulunan toplam 821 ha. lık kolüvyal toprakların hemen hemen tamamı I., II. ve III. derece önemli tarım arazileridir. Bu topraklardan yağışın yereli olması ve sulanmaları halinde oldukça yüksek verim alınmaktadır. Gri-Kahverengi Podzolik Topraklar Bu topraklar serin ve yağışlı iklimlerde çoğunlukla yaprağını döken kısmen de iğne yapraklı orman örtüsü altında ve değişik ana madde üzerinde oluşurlar. Profilleri ABC şeklindedir. Oluşumlarında hafif seyreden bir podzolizasyon hüküm sürer. Tipik örneklerinde üstte ince ve çürümemiş yaprak katı, bunun altında 5-10 cm. kalınlıkta koyu grimsi kahverengi granüler humus katı yer alır. Reaksiyonu hafif asit veya nötrdür. Humus katı 5-10 cm. den sonra geçişli olarak grimsi kahverengi mineral A1 horizonuna dönüşür. Kalınlığı 5-6 cm. dir. Genellikle orta bünyeli ve granüledir. A2 horizonu da A1 gibi orta bünyeli, granüler veya pulsu yapıdadır. Renk grimsi kahverengi ile sarımsı kahverengi arasında değişir. Yıkanmadan dolayı baz saturasyon yüzdesi ve kil oranı düşüktür. B horizonunun üst kısmı sarımsı kahverengiden açık kırmızımsı kahverengiye kadar değişmektedir. A horizonundan yıkanan killerin birikmesi nedeniyle bünye genellikle killi, yapı çoğunlukla blok ve reaksiyon orta asittir. Bu topraklarda verimlilik, ana maddenin cins ve özelliklerine göre önemli ölçüde değişmektedir. Bu topraklar tarım arazisi olarak kullanılmamaktadır. Kahverengi Orman Toprakları Kahverengi orman toprakları kireççe zengin ana madde üzerinde oluşur. Profilleri A (B) C şeklinde olup, horizonlar birbirine tedricen geçiş yapar. A horizonu çok gelişmiş olduğundan iyice belirgindir. Koyu kahverenginde ve dağılgandır. Gözenekli veya granüler bir yapıya sahiptir. Reaksiyonu genellikle kalevi bazen de nötrdür. Bu horizonun rengi açık kahverengi ile kırmızı arasında değişir. Reaksiyonu A horizonundaki gibidir. Yapı granüler veya yuvarlak köşeli bloktur. Çok az miktarda kil birikmesi olabilir. Horizonun aşağı kısımlarında CaCO3 bulunur. Bu topraklar genellikle yapraklı orman örtüsü altında oluşur. Sayfa 64

82 Bunlarda etkili olan toprak oluşum işlemleri kalsifikasyon ve biraz da podzollaşmadır. Drenajları iyidir. Çoğunlukla orman veya otlak olarak kullanılırlar. Tarıma alınmış olanların verimleri iyidir. Bu topraklar Karabük çevresinde ha. kaplamaktadır. Bunun 3346 ha. lık bölümü I., II. ve III. derece önemli tarım arazisidir. Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları A (B) C profilli topraklardır. A horizonu iyi oluşmuştur ve gözenekli bir yapısı vardır. (B) horizonu zayıf oluşmuştur. Kahverengi veya koyu kahverengi granüler veya yuvarlak köşeli blok yapıdadır. (B) horizonunda kil birikimi yoktur veya çok azdır. Horizon sınırları geçişli ve tedricidir. Kireçsiz kahverengi orman toprakları genellikle yaprağını döken orman örtüsü altında oluşur. Bu topraklar Safranbolu civarında görülmektedir. Toplam 6845 ha. ın 427 ha. lık bölümü II. ve III. derecede önemli tarım arazisidir. Kireçsiz kahverengi orman topraklarının eğimleri eğimleri dik ve çok dik, derinlikleri sığ ve çok sığdır. Büyük bir bölümü ormanlarla kaplıdır. Orsa I HES proje etki alanı içindeki araziler, EK-16 daki haritadan da görüleceği gibi çoğunlukla VI. ve VII. Sınıf arazilerdir. Su kullanım hakları raporunda irdelendiği gibi yaklaşık 42 ha. sulu tarım yapılacak arazi söz konusudur. Bunların ürün desenleri Bölüm IV.2.9 da verilmiştir. Tablo.25. Karabük İli Arazi Dağılımı(2010) TARIM TARIM DIŞI ÇAYIR VE ORMAN VE İLÇELER YÜZÖLÇ. ALANI ARAZİ MERA FUNDALIK (ha) Miktar Oran Miktar Oran Miktar Oran Miktar Oran (ha) (%) (ha) (%) (ha) (%) (ha) (%) Merkez , , , ,2 Eflani , , , ,8 Eskipazar , , , ,2 Ovacık , , , ,2 Safranbolu , , , ,6 Yenice , , , ,5 İl Toplamı , , , ,8 Kaynak: Mülga Karabük İl Tarım Müdürlüğü, 2010 Sayfa 65

83 Tablo.26.Karabük İli Arazi Varlığı(2010) ARAZİ TİPLERİ (Ha) İlçeler Eskipazar Ovacık Eflani Karabük Safranbolu Yenice TOPLAM Tarım Arazileri Mera Arazileri Orman Arazileri Tarım Dışı Araziler Diğer Araziler Su Yüzeyleri (Gölet ve akarsu rezervuarı) TOPLAM Kaynak: Mülga Karabük İl Tarım Müdürlüğü, 2010 Tablo.27.Karabük İli İlçelere Göre Arazi Sınıfları Dağılımı (ha) 2010 Arazi Sınıfları İ L Ç E L E R TOPLAM Eflani Eskipazar Merkez Ovacık Safranbolu Yenice I II III IV V VI VII VIII Su Yüzeyi TOPLAM Kaynak: Mülga Karabük İl Tarım Müdürlüğü, 2010 Tablo.28. Karabük İlinde Toprak Sınıflarına Göre Arazi Kullanım Durumu, 2010 Toprak Sınıfları Toprak Sınıflarına Dahil Alanlar (Ha) Tarım Arazileri Çayır-Mera Orman-Funda Diğer Toplam I. Sınıf II. Sınıf III. Sınıf VI. Sınıf V. Sınıf VI. Sınıf VII. Sınıf VIII. Sınıf Sınıflandırılamayanlar 502 Genel Toplam Kaynak: Mülga Karabük İl Tarım Müdürlüğü, 2010 Sayfa 66

84 Şekil Yılı Karabük İli Arazi Kabiliyet Sınıfları ve Dağılımı (ha) IV.2.9.Tarım alanları (tarımsal alan varlığının olup olmadığı, var ise tarımsal gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve ekonomik değeri) Orsa Enerji tarafından kurulması planlanan Orsa I HES projesi; Batı Karadeniz Havzası nda, Bartın İli Ulus İlçesi ve Karabük İli Safranbolu İlçesi sınırlarında, Ovacuma Çayı üzerinde kurulacaktır. Öncelikli olarak tarım alanları ve ürün desenlerini tespit etmek amacıyla Bartın ve Karabük İli olarak iki kısımda incelenmiştir. Bartın İli Bartın İli iklim yapısı olarak tarıma uygun bir yöre olmasına karşın tarım alanlarının az ve dağınık olması nedeniyle ekonomik yapı içinde tarım, son yıllara kadar yeterince gelisememiş ve özellikle maden sektörünün gerisinde kalmıştır. Maden işçiliği ve buradan elde edilen gelir yeterli görülmüştür. Bartın İli genel olarak engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Bu durum makineli tarım yapılmasını engellediği için özellikle tarla tarımını olumsuz yönde etkilemektedir. İldeki tarım alanları, arazi yapısı nedeniyle genel olarak küçük parçalı ve dağınıktır. Miras yoluyla parçalanma nedeniyle daha da küçük parçalı araziler oluşmuştur. Sayfa 67

85 Arazi şartlarına bağlı olarak tarım ürünleri üretim çeşidi de değişiklik göstermektedir. Düz ve düze yakın alüvyon ovalarında sebze tarımı yoğun olarak yapılırken, eğiminin arttığı kesimlerde fındık ve meyve tarımından olusan dikili tarım ön plana çıkmaktadır. Bartın da tarım arazilerinin dağılımında en fazla pay hububata ayrılmıştır. Bartın ili genelinde endüstri bitkilerinin tarımında ayçiçeği, patates, fasulye önde gelen tarım ürünleridir. İlde ekimi yapılan başlıca yem bitkileri olan yonca, korunga ve fiğ yeşil ve kuru ot olarak, silajlık mısır, sorgum üretimi yapılmaktadır. Sebze üretimi daha çok öz tüketime yönelik yapılmaktadır. Son yıllarda örtü altı yetiştiriciliğin yaygınlaşması ile ticari anlamda yapılan üretim artmakta olup, en fazla yetiştiriciliği yapılan sebze türleri domates, biber, karalâhanadır. Ayrıca marul, fasulye, salatalık üretimi yapılmaktadır. Meyve alanları dağınık bir yapı arz etmektedir. Fındık ve son yıllarda gelişmekte olan ceviz bahçeleri haricinde kapama bahçe sayıları oldukça düşük bir düzeydedir. İlde en fazla üretimi yapılan meyveler elma, armut ve eriktir. Hububat ekim alanlarında yetistirilen ürünler daha çok buğday, mısır arpa ve yulaftır. Tablo.29. Ulus İlçesi Tarım Alanları Yıl Toplam Alan(dekar) Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin ekilen alanı(dekar) Nadas alanı(dekar) Sebze bahçeleri alanı(dekar) Meyveler, içecek ve baharat bitkilerinin alanı(dekar) Kaynak: Tablo.30. Ulus İlçesi Tarla Ürünleri Grup adı Ürün adı Yıl Tahıllar Baklagiller Endüstriyel Bitkiler Yumru Bitkiler Ekilen alan(dekar) Hasat edilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da) Yulaf (Dane) Mısır (Dane) Buğday (Durum) Buğday (Diğer) Arpa (Diğer) Nohut Fasulye (Kuru) Bakla (Yemeklik) Keten (Lif) Soğan (Kuru) Patates (Diğer) Sayfa 68

86 Grup adı Ürün adı Yıl Yem Bitkileri Yonca (Yeşil Ot) Korunga (Yeşil Ot) Fig (Yesil Ot) Mısır (Silajlık) Kaynak: Ekilen alan(dekar) Hasat edilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da) Tablo.31. Ulus İlçesi Sebze Üretimi Grup adı Ürün adı Yıl Üretim(ton) Lahana (Karayaprak) Marul (Göbekli) Yaprağı Yenen Marul (Kıvırcık) Sebzeler Ispanak Pırasa Nane Maydonoz Fasulye (Taze) Bakla (Taze) Baklagil Sebzeler Bezelye (Taze) Barbunya Fasulye (Taze) Meyvesi Yenen Sebzeler Bamya Balkabağı Karpuz Kabak (Sakız) Patlıcan Biber (Dolmalık) Biber (Sivri) Hıyar (Sofralık) Domates (Sofralık) Sarımsak (Taze) Soğan (Taze) Soğansı-Yumru-Kök Turp (Bayır) Sebzeler Turp (Kırmızı) Şalgam Kırmızı Pancar Kaynak: Sayfa 69

87 Tablo.32. Ulus İlçesi Meyve Üretimi Grup adı Ürün adı Yıl Yumuşak Çekirdekliler Taş Çekirdekliler Sert Kabuklular Üzüm Ve Üzümsüler Toplu meyveliklerin alanı (dekar) Üretim (ton) Ağaç başına ortalama verim (kg) Meyve veren yaşta ağaç sayısı Meyve vermeyen yaşta ağaç sayısı Toplam ağaç sayısı Armut Ayva Elma (Golden) Elma (Starking) Elma (Amasya) Elma (Grannysmith) Elma (Diğer) Erik Kiraz Kızılcık Vişne Şeftali (Diğer) Ceviz Fındık Kestane Çilek Dut İncir Nar Kivi Üzüm (Sofralık Çekirdekli) Kaynak: Karabük İli Yaklaşık Çiftçi ailesinin bulunduğu Karabük İli nde nüfusunun % 30 u kırsalda yaşamaktadır. İşletmelerin arazi varlıkları 5 50 dekar arasında değişmektedir. 50 dekar ve üzere tarımsal araziye sahip işletmeler oldukça azdır. Kırsal alandaki nüfus hareketli olup büyük bir çoğunluğunun birinci geçim kaynakları tarım dışındadır. Kırsaldaki nüfusun büyük kısmını Kar-Demir emeklileri oluşturmakta, bir kısmını ise Kar-Demir de fiilen çalışanlar oluşturmakta, kalan çok küçük bir kesim zirai faaliyetler sonucu geçimini temin eden gurubu oluşturmaktadır. Uzun yıllardan beri süren bu durum; kırsaldaki kesimin tarımsal Sayfa 70

88 faaliyetleri aile ihtiyaçları için veya hobi olarak sürdürmesine neden olmuştur. Amatörce yapılan bu faaliyetler sonucunda da tarım Karabük İli nde geri kalmıştır. İlde başta hububat olmak üzere, baklagil, yem bitkileri, sebze ve meyve tarımı genel ürün desenini oluşturmaktadır. Arazilerin engebeli ve parçalı olması makineli tarımı engellemektedir. Tablo.33.Karabük İli Sulu Tarım Alanları Ürün Deseni Üretim Yapılan Sulu Tarım Alanı Ekilişi(Hektar) Kapama meyve alanı 409 Sebze alanı Bağ alanları 158 Yem Bitk.Üretim Alanı (Yonca-S.Mısır) 336 Çeltik üretim alanı 39 TOPLAM (Kaynak: Tablo.34.Karabük İli Kuru Tarım Alanları Ürün Deseni Kuru Tarım Alanı Ekilişi (Hektar) Buğday üretim alanı Arpa üretim alanı Yulaf üretim alanı(dane+ot) 113 Çavdar üretim alanı 7 Tritikale üretim alanı 844 Kaplıca üretim alanı 208 Mısır üretim alanı 351 Baklagil ekim alanı 156 Yem Bitkileri ekim alanı (Korunga, Fiğ) Nadas ve Kullanılmayan Tarım Alanı Ekim Yapılmayan Kıraç Alan TOPLAM (Kaynak: Karabük İli nde tarla ziraatı genellikle hububat ekilişi şeklinde yapılmaktadır. Bazı alanlarda kuru fasulye ziraatı yapılmakla beraber, tarla ziraatı olarak baklagil tarımı alanı geniş değildir. Yıl Tablo.35. Safranbolu İlçesi Tarım Alanları Toplam Alan (dekar) Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin ekilen alanı (dekar) Nadas alanı (dekar) Sebze bahçeleri alanı (dekar) Meyveler, içecek ve baharat bitkilerinin alanı (dekar) Kaynak: Sayfa 71

89 Tablo.36. Safranbolu İlçesi Tarla Ürünleri Grup adı Ürün adı Yıl Ekilen Hasat edilen alan(dekar) alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da) Mısır (Dane) Tahıllar Tritikale (Dane) Buğday (Diğer) Arpa (Diğer) Nohut Baklagiller Fasulye (Kuru) Fig (Dane) Bakla (Yemeklik) Yumru Soğan Bitkiler (Kuru) Yonca (Yeşil Ot) Korunga Yem (Yeşil Ot) Bitkileri Fig (Yesil Ot) Mısır (Silajlık) Kaynak: Tablo.37. Safranbolu İlçesi Sebze Üretimi Grup adı Ürün adı Yıl Üretim(ton) Lahana (Beyaz) Lahana (Karayaprak) Marul (Göbekli) Marul (Kıvırcık) Ispanak Yaprağı Yenen Pırasa Sebzeler Pazı Semizotu Tere Dereotu Nane Maydonoz Roka Fasulye (Taze) Baklagil Sebzeler Bakla (Taze) Bezelye (Taze) Sayfa 72

90 Taş Çekirdekliler Yumuşak Çekirdekliler ORSA Enerji Elektrik Üretim ve Tic. A.Ş. Meyvesi Yenen Sebzeler Barbunya Fasulye (Taze) Bamya Balkabağı Kavun Karpuz Kabak (Sakız) Patlıcan Biber (Dolmalık) Biber (Sivri) Hıyar (Sofralık) Domates (Sofralık) Sarımsak (Taze) Soğan (Taze) Soğansı-Yumru-Kök Havuç Sebzeler Turp (Bayır) Turp (Kırmızı) Şalgam Kaynak: Tablo.38. Safranbolu İlçesi Meyve Üretimi Ağaç Toplu Meyve başına Meyve meyveliklerin Üretim veren Toplam ortalama vermeyen Grup adı Ürün adı Yıl alanı yaşta ağaç (ton) verim yaşta ağaç ağaç sayısı sayısı (dekar) sayısı (kg) Armut Sert Kabuklular Ayva Muşmula Elma (Golden) Elma (Starking) Elma (Amasya) Elma (Grannysmith) Elma (Diğer) Erik İğde Kiraz Kızılcık Vişne Şeftali (Diğer) Antep Fıstığı Ceviz Sayfa 73

91 Üzüm Ve Üzümsüler ORSA Enerji Elektrik Üretim ve Tic. A.Ş. Badem Çilek Dut İncir Nar Trabzon Hurması Üzüm (Şaraplık) Üzüm (Sofralık Çekirdekli) Kaynak: Proje Etki Alanı Proje sahasında regülatör ile santral binası arasında yer alan arazilerde yerinde yapılan çalışmalar sonucu, 42 ha. arazinin ; Alüvyal Toprak Grubunda I. sınıf sulu tarım arazileri olduğu görülmüştür. Bu araziler cm derinliğinde toprakla karışık taş ve çakılla sınırlı, ağır bünyeli, % 0-2 arasında eğime sahip 1. sınıf sulu tarım arazisi olarak sınıflandırılmıştır (EK-13.Su Kullanım Hakları Raporu). Arazi kullanma kabiliyet sınıflamasına göre sınıflandırılan araziler, daha sonra DSİ Genel Müdürlüğünce kullanılan USBR Sulu Ziraat Arazi Sınıflandırma Sistemine çevrilerek yeniden sınıflandırılmıştır. Bu sınıflamada araziler; cm derinliğinde toprakla karışık taş ve çakılla sınırlı, % 0-2 arası normal eğime sahip, 2. sınıf sulanabilir araziler olarak sınıflandırılmıştır. Tablo.39.Orsa I HES Etki Alanı Ürün Deseni Bitki Çeşitleri Ekim Sahası(ha) Dağılım (%) Büyüme Süresi Hububat /10-15/07 Mısır /05-31/08 Sebze /05-05/10 Meyve /04-25/10 Yonca /04-25/10 TOPLAM Not:Proje alanında sera tarımı ihmal edilebilir oranda ( % 1 in altında ) yeni başlamış olup, bitki deseninde ayrıca dikkate alınmamıştır. IV.2.10.Orman alanları (ağaç türleri ve miktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı, bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları,1/ ölçekli meşçere haritası) Orsa Enerji tarafından kurulması planlanan Orsa I HES projesi; Batı Karadeniz Havzası nda, Bartın İli Ulus İlçesi ve Karabük İli Safranbolu İlçesi sınırlarında, Ovacuma Çayı üzerinde kurulacaktır. Bu maddede Bartın ve Karabük İlleri orman varlığı hakkında bilgi verildikten sonra proje sahası hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Sayfa 74

92 Bartın İli Toprak varlığının % 56 sını ormanlık arazinin oluşturduğu ilde; orman alanları, yükseltilerin, engebeli topografyanın bulunduğu alanlarda bulunmaktadır. İlde var olan su kaynaklarının çoğu orman alanlarından beslenmektedir. Özellikle kireçtaşları üzerinde oluşmuş orman dokusunun bir kısmı Küre Dağları Milli Parkı içerisinde kalmaktadır. Ilıman ve yağışlı bir iklim yaşanmasında orman hidrolojisinin etkisi bulunmaktadır. İlimiz ormanlarının %70 lik kısmı yapraklı ağaç türlerinden kayın, mese, gürgen, kestane, kayacık, dış budak ve akça ağaçtan oluşmaktadır. Bartın İli Orman İşletme Müdürlüğü nce hasat edilen belli başlı orman ürünleri tomruk, maden direği, sanayi ve kağıt odunu ile defne yaprağı sayılabilir. Şekil.12. Bartın İli Orman Varlığı Karabük İli Karabük Orman İşletme Müdürlüğü sınırları içerisinde ,5 Ha verimli koru, ,9 Ha bozuk koru, 9.822,4 Ha ormaniçi açıklık olmak üzere toplam ,8 Ha ormanlık alan bulunmaktadır. Mülkiyet biçimine göre tamamı devlet ormanı olup, bu ormanların tamamında yaklaşık m³ servet bulunmakta, bu servetin oluşturduğu yıllık artım miktarı m³ tür. Bu ormanların m³ ünü ibreli ağaç türleri m³ ünü de yapraklı ağaç türleri oluşturmaktadır. Asli ağaç türleri Göknar, Karaçam, Sarıçam, Kızılçam, Kayın, Meşe ve Gürgen dir. Sayfa 75

93 Şekil.13.Karabük İli Orman Varlığı Proje Alanı Orsa-I HES projesinin kaplayacağı m 2 alanın tümü orman sayılan alanlarda kalmaktadır. Proje alanı Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü, Karakışla-Ovacuma ve Abdipaşa Orman İşletme Şeflikleri sınırlarında kalmaktadır. (EK-17) Tablo.40.ÇED İnceleme Değerlendirme Formuna na göre proje sahası meşçere özellikleri Seri Adı Karakışla Ovacuma Abdipaşa Bölme Numaraları 50,51,52,53,54,55,56, 4 131,132 57,74,75,76 İşletme Şekli Koru Mevcut Ağaç Cinsleri Meşe, Gürgen, Karaçam, Göknar 50: BM-1, BM-3, Z-1 51: BM-2, BM-3, Z 4: MGnbc3-2, Ku 131: BKn 132: GKncd3, Z1 52: BM, Z 53: Z-4 54: MGnab3, Z-1 Meşçere Tipleri 55: MGnab3-2, Z-5 56: MGnbc3 57: Z4 74: Z-1 75: MGnbc3, Çkd1/MGnb3 76: Çkd1/MGnb3 Sayfa 76

94 Tablo.41.Meşçere Haritasına Göre Orsa-I HES Ünite Yerleri ve Meşcere Tipleri, Ünite Meşçere Tipi Kapladığı Alan Miktarı ORSA I Regülatörü Meşe- Gürgen, Karaçam, Ziraat Arazisi m 2 Çökeltim Havuzu Meşe- Gürgen, Karaçam, Ziraat Arazisi 150 m 2 İletim Borusu Bozuk Meşelik, Ziraat Arazisi, Meşe-Gürgen, Bozuk Kayın, Göknar-Kayın m 2 Yükleme Havuzu Köknar-Kayın, Ziraat Arazisi 550 m 2 Cebri Boru Ziraat Arazisi m 2 ORSA I HES Ziraat Arazisi 725 m 2 Kazı Fazlası Malzeme Depolama Alanları Ziraat Arazisi-Bozuk Kayın m 2 Şantiye Alanı Gürgen m 2 Ulaşım Yolları m (Genişliği 8 m.) Ziraat Arazisi, Bozuk Meşelik, Bozuk Kayın m 2 Toplam Ünite Alanı m 2 Proje kapsamında yer alan orman alanlarının kamulaştırılması söz konusu olmayıp; bu alanlar için 6831 Sayılı Orman Kanunu nun 17 maddesi gereği izin alınacaktır. IV Flora ve Fauna (türler, endemik özellikle lokal endemik bitki türleri, alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslar arası mevzuatla koruma altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler, ve bunların alandaki bulunuş yerleri, bölgedeki dağılımları, endemizm durumları, bolluk miktarları, av hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Her bir türün kim tarafından ve ne zaman, hangi yöntemle (literatür, gözlem vs.) tespit edildiği, Collins Bird Guide, Türkiye nin Önemli Kuş Alanları Kitabı, Türkiye nin Önemli Doğa Alanları Kitabı, IUCN, Bern Sözleşmesi, MAK Kararları, CITES gibi uluslar arası anlaşmalara göre durumu, türlerin projeden ne şekilde etkileneceği, proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde gösterilmesi. Projeden ve çalışmalardan etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri (inşaat ve işletme aşamasında). Arazide yapılacak flora çalışmalarının vejetasyon döneminde gerçekleştirilmesi ve bu dönemin belirtilmesi, flora için Türkiye Bitkileri Veri Servisi (TÜBİVES) kullanılarak kontrol yapılması, ORSA I HES projesi Bartın İli, Ulus İlçesi ve Karabük İli, Safranbolu İlçesi sınırlarında yer almaktadır. Sahanın flora ve fauna arazi çalışmaları Biyolog Burcu Uzel tarafından Nisan-Mayıs 2011 ve Temmuz-Ağustos-2011 tarihlerinde yapılmıştır. FLORA Proje Alanının Genel Flora ve Vejetasyonu Proje alanı coğrafik konum itibariyle Batı Karadeniz Bölgesinde olup, Grid Sisteme göre (Davis et al ) A4 karesi içinde yer alır. Fitocoğrafik açıdan Avrupa-Sibirya Fitocoğrafik Bölgesi içerisinde kalmaktadır. Türkiye deki endemik bitkilerin fitocoğrafik Sayfa 77

95 bölgelere göre dağılımına bakıldığı zaman Avrupa Sibirya Bölgesi diğer fitocoğrafik bölgelere göre çok fazla çeşitlilik göstermez. Proje alanı, Türkiye nin kuzeyinde ve Batı Karadeniz Bölgesi nde bulunmaktadır. Mutedil iklim kuşağı içerisinde yarı kurak sahalar ile yağışlı sahalar arasında, yarı kurak sahalara biraz daha yakındır. Yağış rejimi, kıyı ve iç kısımlarda kaydedilen yağışların ay ve mevsimler üzerindeki dağılımı çok farklı olmakla beraber miktar bakımından da çok büyük değişiklikler göstermektedir. Bu bakımdan kıyı bölgelerindeki istasyonlar rejim bakımından Karadeniz Yağış Rejimine uygunluk göstermektedir. Fakat kıyı gerisi ve iç kesimler rejim bakımından Karadeniz Yağış Rejimi karakteristiğine uymamaktadır. Yapılan bu çalışma ile nehir tipi santral olarak planlanan Hidroelektrik Santrali (HES) nin en yüksek rakımdaki regülatör ile en aşağı rakımda bulunan santral binası ve yakın çevresinin florası gözlemler ve ilgili literatürler ışığında ortaya konmuştur. Flora listesi Tablo 42 de verilmiştir. Şekil.14.Faaliyet Alanının Grid Kareleme Sistemindeki Yeri Proje Alanının Fitocoğrafik Özellikleri Proje alanı, Bartın İli, Ulus İlçesi ve Karabük İli, Safranbolu ilçesi sınırları içinde bulunmaktadır. Zohary (1973) e göre Avrupa - Sibirya Floristik Bölgesi nde yer almaktadır. Sayfa 78

96 Şekil.15.Türkiye Fitocoğrafik Bölgeler Haritası Proje alanına ait vejetasyon yapısını gösterir fotoğraf Şekil 16 da, Türkiye de görülen vejetasyon tiplerini gösteren vejetasyon haritası, proje alanı da işlenerek Şekil 17 de verilmiştir. Şekil.16.Proje Sahası Vejetasyon Yapısını Gösterir Genel Bir Görünüm Sayfa 79

97 Kaynak: Şekil.17. Vejetasyon Haritası PROJE ALANI ORSA Enerji Elektrik Üretim ve Tic. A.Ş. Sayfa 80

98 Materyal-Metot Bitkilerin tespitinde Davis ( ), Davis ve arkadaşları (1988) ile Güner ve arkadaşları (2000) ndan yararlanılmıştır. Ayrıca proje alanı ile aynı ekolojik özellikleri gösteren bitki türlerinden de literatürden araştırması yapılarak proje alanının flora tablosu oluşturulmuştur. Bunun yanı sıra tespit edilen türler arasında ülkemizin de taraf olduğu uluslararası sözleşmeler (BERN, CITES) kapsamında olanlarda değerlendirilmiştir. Tespit edilen endemik türlerin IUCN Kırmızı Liste (Anononim 2000) ye göre risk sınıfları ve tehlike kategorileri belirlenmiştir. Türlerin Türkçe ve yöresel isimleri için Türkçe Bitki Adları Sözlüğü nden yararlanılmıştır (Baytop 1997). Flora listesi alfabetik sıraya dikkate alınarak hazırlanmıştır. Her tür için bulunduğu habitatlar, ait olduğu flora bölgesi, endemizm durumu, nispi bolluğu ve Türkiye Kırmızı Bitkileri Kitabında verilen risk sınıfları verilmiştir. Listede adı geçen skalalar ve kısaltmalar aşağıda tanımlanmıştır. Biyotop 1 Tarım alanları 2 Kuru çayırlık, bozkır, yol kenarları ve açık alanlar 3 Orman alanları 4 Çalılık 5 Sulak alanlar Türkiye deki Yayılışı K : Kuzey G : Güney D : Doğu B : Batı O : Orta Türkiye : Tüm Türkiye de bulunan Yoğunluk (Densite): Sinekolojide yoğunluk, her birim alanda veya hacimde bir türün bireylerinin sayısıdır. Tamamen arazi gözlemlerine dayanılarak yapılmıştır (Çetik 1972). 1 Çok seyrek, nadiren rastlanmakta 2 Seyrek 3 Bol olmayan 4 Bol 5 Çok bol Endemizm (End.) (+) İşareti türün endemik olduğunu göstermektedir. Sayfa 81

99 Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Anonim 2000) na göre endemik ve nadir bitkilerin tehlike kategorileri şu şekildedir; IUCN Red Data Book Kategorileri: EX- Extinct- Tükenmiş EW- Extinct in the Willd- Doğada Tükenmiş CR- Critically Endangered- Çok Tehlikede EN- Endangered- Tehlikede VU- Vulnerable- Zarar Görebilir LR- Lower Risk- Az Tehdit Altında a. (cd) conservation dependent - koruma önlemi gerektiren b. (nt) near threatened - tehdit altına girebilir c. (lc) least concern - en az endişe verici DD- Data Deficient- Veri Yetersiz NE- Not Evalueted- Değerlendirilemeyen Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri: Avrupa-Sibirya Akdeniz İran-Turan : 1500 km.lik Karadeniz kıyıları boyunca olan kesim. : Batı Anadolu, Toroslar ve Amanos dağları : İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu nun büyük bir kısmı Türkiye yayılışlı ya da bölgesi tam olarak bilinmeyen türlere (-) işareti konmuştur. CITES Sözleşmesi: 22 Aralık 1996 yılında ülkemizde yürürlüğe giren CITES sözleşmesi kapsamında, tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Nesli TehlikeAltında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmenin Uygulanmasına Dair Yönetmelik, yayımlanmıştır (revize tarih sayılı ResmiGazete). Bu sözleşme, nesli tehlikede altındaki yabani hayvan ve bitki türlerinin uluslararası ticaretine ilişkin bir sözleşmedir. Sözleşme Yönetmeliği, ek listelerinde yer alan türlerin ithalat, ihracat Sayfa 82

100 ve denizden girişinde taraf devletlerin yönetim merciileri ve gümrük idarelerince aranan hükümlere uygun formatta düzenlenir. Sözleşme kapsamında bulunan yabani hayvan ve bitki türlerinin ticaretlerinin düzenlenmesi, üç ayrı ek liste ile belirlenmiştir. Ek I: Nesilleri tükenme tehlikesi ile karşı karşıya bulunan ve bu nedenle örneklerinin ticaretinin sıkı mevzuata tabi tutulması ve bu ticarete sadece istisnai durumlarda izin verilmesi zorunlu türleri, Ek II: Nesilleri mutlak olarak tükenme tehdidiyle karşı karşıya olmamakla birlikte, nesillerinin devamıyla bağdaşmayan kullanımları önlemek amacıyla ticaretleri belirli esaslara bağlanan türleri, Ek III: Herhangi bir taraf ülkenin kendi yetki alanı içinde düzenlenmeye tabi tuttuğu ve aşırı kullanımını önlemek veya kısıtlamak amacıyla ticaretinin denetime alınmasında diğer taraflar ile iş birliğine ihtiyaç duyduğunu belirttiği bütün türleri kapsar. Bern Sözleşmesi: Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarının Korunması Sözleşmesi olarak bilinen BERN sözleşmesi; ilk defa 1979 yılında Bern de kabul edilmiştir. Türkiye ise bu sözleşmeyi 1984 yılında imzalayarak sözleşmeye taraf olmuştur. Bu sözleşmenin amacı: Nesli tehlikeye düşmüş ve düşebilecek türlerin özellikle göçmen olanlarına öncelik verilmek üzere, yabani flora ve fauna ve bunların yaşam ortamlarının korunmasını sağlamak ve bu konuda birden fazla devletin işbirliğini geliştirmektir. Buna göre: her akit taraf EK I nolu listede belirtilen yabani flora türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu bitkilerin kasıtlı olarak koparılması, toplanması, kesilmesi veya köklenmesi yasaklanacaktır. Her akit taraf bu türlerin elde bulundurulmasını veya alım satımını yasaklayacaktır. Sayfa 83

101 Tablo.42.ORSA I HES Faaliyet Üniteleri Sahaları İle Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel Flora Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri BİLİMSEL İSMİ Anacardiaceae Pistacia atlantica DESF. Apiaceae Angelica sylvestris L. var. sylvestris L. TÜRKÇE İSMİ Atlantik Sakızı Yabani Melekotu IUCN BERN CITES ENDEMİZM BİYOTOP TÜRKİYE DE YAYILIŞ K., B., O. Ve G. Anadolu K. Türkiye G. Anadolu FİTOCOĞRAFİK BÖLGE NİSPİ BOLLUK - 3 Avrupa - Sibirya 3 Conium maculatum L. Baldıran + + Türkiye - 4 Ferulago thirkeana (BOISS.) BOISS. Seseli resinosum FREYN ET SINT K. ve O. Anadolu K. Anadolu - 2 Sison amomum L. + K. Türkiye Avrupa - Sibirya 3 Sium sisarum L. var. lancifolium L. Aquifoliaceae + Anadolu - 4 Ilex colchica POJ. + + K. Anadolu Karadeniz 3 Aristolochiaceae Aristolochia pontica LAM. Asclepiadaceae Cynanchum acutum L. subsp. acutum L. Periploca graeca L. var. graeca BOISS. ET HELDR. Orman Fistosu + K. Anadolu Karadeniz Türkiye - 4 İpekfidanı + + Türkiye D. Akdeniz 3 Sayfa 84

102 BİLİMSEL İSMİ TÜRKÇE İSMİ IUCN BERN CITES ENDEMİZM BİYOTOP TÜRKİYE DE YAYILIŞ FİTOCOĞRAFİK BÖLGE NİSPİ BOLLUK Asteraceae Achillea biserrata BIEB. Civanperçemi + + K. Anadolu Karadeniz 3 Anthemis cotula L. Arctium minus (HILL) BERNH. subsp. minus (HILL) BERNH. Centaurea solstitialis L. subsp. solstitialis L. Köpek Papatyası + Türkiye - 4 Gabalak + + KB. Anadolu - 3 Güneş Çiçeği + + Türkiye - 4 Cirsium canum (L.) + Anadolu Avrupa - Sibirya 4 Hieracium vagum JORDAN Tırnakotu + + KB. Türkiye Avrupa - Sibirya 3 Hypochoeris radicata L. + + Dış Anadolu Avrupa - Sibirya 3 Inula salicina L. Leontodon hispidus L. var. hispidus L. Telekia speciosa (SCHREBER) BAUMG. Söğütsü Andızotu + Türkiye Avrupa - Sibirya 4 Ballıbaba + K. Anadolu Avrupa - Sibirya KB. Ve K. Anadolu Avrupa - Sibirya 3 Boraginaceae Anchusa officinalis L. Sığırdili + KB. Ve G. Anadolu Avrupa - Sibirya 3 Sayfa 85

103 BİLİMSEL İSMİ Brassicaceae TÜRKÇE İSMİ IUCN BERN CITES ENDEMİZM BİYOTOP TÜRKİYE DE YAYILIŞ FİTOCOĞRAFİK BÖLGE Sisymbrium loeselii L. + + Türkiye - 2 Buxaceae Buxus sempervirens L. Şimşir + + Dış Anadolu Avrupa - Sibirya 3 Campanulaceae Campanula olympica BOISS. Caryophyllaceae Lychnis caronaria (L.) DESR. Convolvulaceae Calystegia silvatica (KIT.) GRISEB. Convolvulus cantabrica L. Corylaceae Corylus avellana L. var. avellana L. Crassulaceae Sedum pallidum BIEB. var. bitynicum (BOISS.) CHAMBERLAIN Cyperaceae Kadife Yalancı Karanfil Akdiken + + Mahmude + + Adi Fındık + Soluk Damkoruğu NİSPİ BOLLUK K. Anadolu Karadeniz K. Anadolu Avrupa - Sibirya 3 + K. Türkiye G. Anadolu K. Türkiye O. ve B. Anadolu K. Türkiye G., D. ve B. Anadolu KB. Türkiye K. Anadolu Avrupa - Sibirya 3 Karadeniz 2 Carex divulsa STOKES subsp. divulsa STOKES + + Dış Anadolu Avrupa - Sibirya 3 Sayfa 86

104 BİLİMSEL İSMİ TÜRKÇE İSMİ IUCN BERN CITES ENDEMİZM BİYOTOP TÜRKİYE DE YAYILIŞ FİTOCOĞRAFİK BÖLGE Carex otrubae PODP. Ayakotu + + Türkiye Avrupa - Sibirya 4 Carex remota L. + + K. Türkiye Avrupa - Sibirya 3 Carex sylvatica HUDSON subsp. sylvatica HUDSON Equisetaceae Alıç + K. Türkiye Avrupa - Sibirya 3 NİSPİ BOLLUK Equisetum telmateia EHRH. Ericaceae Çayır Atkuyruğu + K. ve G. Türkiye - 2 Erica arborea L. Ağaç Fundası + + Dış Anadolu - 3 Rhododendron ponticum L. subsp. ponticum L. Euphorbiaceae Mor Çiçekli Orman Gülü + + K. Türkiye Karadeniz 3 Euphorbia valerianifolia LAM. Sütleğen + + KB. Türkiye GB., O ve B. Anadolu D. Akdeniz 3 Fabaceae Cercis siliquastrum L. subsp. siliquastrum L. Erguvan + Dış Anadolu - 2 Trifolium medium L. var. medium L. Öksürük Otu + + K. Türkiye O ve B. Anadolu - 3 Fagaceae Quercus infectoria Mazı Meşesi + + K. Türkiye Avrupa - Sibirya 3 Sayfa 87

105 BİLİMSEL İSMİ OLIVIER subsp. infectoria OLIVER Gentianaceae Centaurium erythraea RAFN subsp. turcicum (VELEN.) MELDERIS Guttiferae Hypericum perforatum L. Lamiaceae Ajuga reptans L. TÜRKÇE İSMİ Kırmızı Kantaron IUCN BERN CITES ENDEMİZM BİYOTOP TÜRKİYE DE YAYILIŞ FİTOCOĞRAFİK BÖLGE NİSPİ BOLLUK + + Türkiye - 3 Sarı Kantaron + Türkiye - 3 Dağ Mayasılotu Lycopus europaeus L. Kurtotu + + Prunella laciniata (L.) L. Salvia verticillata L. subsp. verticillata L. Scutellaria albida L. subsp. albida L. Linaceae Linum aroanium BOISS. ET ORPH. Onagraceae Dar Paçalı Şifaotu Halkavi Yapraklı Adaçayı Circaea lutetiana L. + Orchidaceae + K. Türkiye Avrupa - Sibirya 3 K., O. ve G. Anadolu Avrupa - Sibirya K. Türkiye Avrupa - Sibirya K., ve GD. Anadolu KB., B. Türkiye G. Anadolu K., B. ve G. Anadolu K Türkiye G. Anadolu Avrupa - Sibirya 3 D. Akdeniz Sayfa 88

106 BİLİMSEL İSMİ TÜRKÇE İSMİ IUCN BERN CITES ENDEMİZM BİYOTOP TÜRKİYE DE YAYILIŞ FİTOCOĞRAFİK BÖLGE NİSPİ BOLLUK Orchis laxiflora LAM. Salep Sümbülü + + Dış Anadolu Akdeniz 2 Oxalidaceae Oxalis corniculata L. Ekşi Yonca + K., B. Ve G. Anadolu - 4 Papaveraceae Chelidonium majus L. Kırlangıçotu + + K. Türkiye Avrupa - Sibirya 3 Platanaceae Platanus orientalis L. Doğu Çınarı LR Türkiye - 2 Poaceae Briza media L. Kuş Yüreği + + K. Türkiye - 3 Festuca drymeja MERTENS ET KOCH Yumak Otu + + Melica uniflora RETZ. + + Setaria glauca (L.) P. BEAUV. Primulaceae Anagallis arvensis L. var. arvensis L. Rosaceae Pyracantha coccinea ROEMER Rosa horrida FISCHER Rubiaceae Tarla Farekulağı + + Ateş Dikeni + + Beyaz Yabangülü K. Türkiye G. ve O. Anadolu K. ve KB. Türkiye G. Anadolu K. Türkiye G. ve D. Anadolu Avrupa - Sibirya 3 Avrupa - Sibirya Dış Anadolu - 2 K. Türkiye G. ve O. Anadolu KB. Türkiye K. ve O. Anadolu Asperula tenella KB. Türkiye - 3 Sayfa 89

107 BİLİMSEL İSMİ HAUFFEL EX DEGEN Salicaceae TÜRKÇE İSMİ IUCN BERN CITES ENDEMİZM BİYOTOP Populus alba L. Akkavak + + Populus nigra L. subsp. nigra L. TÜRKİYE DE YAYILIŞ K. ve B. Türkiye G. ve Karasal Anadolu FİTOCOĞRAFİK BÖLGE NİSPİ BOLLUK Avrupa - Sibirya 4 Karakavak + KB. Anadolu - 4 Salix alba L. Aksöğüt + Türkiye Avrupa - Sibirya 4 Salix caprea L. Keçi Söğüdü + + K. Türkiye Avrupa - Sibirya 3 Scrophulariaceae Digitalis ferruginea L. subsp. ferruginea L. Solanaceae Hyoscyamus albus L. Yüksükotu + + Gavur Haşhaşı K. Türkiye Dış Anadolu Avrupa - Sibirya 4 Dış Anadolu Akdeniz 3 Sayfa 90

108 Flora türlerinin fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı Flora listesinde yer alan tür ve tür altı kategorideki 68 adet bitkinin fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı; Akdeniz elementi 2, Avrupa-Sibirya elementi 28, Doğu Akdeniz elementi 3 ve Karadeniz elementi 6 şeklindedir. Diğer 29 tür ise kozmopolit(türkiye yayılımlı) veya fitocoğrafik bölgesi belirsizler kategorisinde yer almaktadır. Şekil.18.Türlerin fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı Fitocoğrafik Bölgesi Belirsiz Olanlar İran-Turan Akdeniz Avrupa-Sibirya Doğu Akdeniz Karadeniz Projenin inşaat ve işletme faaliyetleri sırasında flora üzerinde oluşabilecek etkiler ve alınacak önlemler Proje alanı ve çevresinde bulunan türlerden 2 tanesi endemiktir. Bu türlerin hepsi tanesi IUCN Türkiye Kırmızı Bitkiler kitabına göre LR (Az tehdit altında) ana kategorisinin lc (en az endişe verici) alt kategorisinde yer almaktadır. Proje alanı ve çevresindeki bitki örtüsü genel olarak kozmopolit olarak nitelendirilen bitki türlerinden oluşmaktadır. Buna rağmen inşaat sırasında zarar görebilecek bitki bireylerinin az olması için inşaat alanı dar tutulmuştur. Ayrıca bu alanda ripariyan (nemli dere) vejetasyon olarak nitelendirilen ve belli bir debide akan su varlığına ihtiyaç duyan dere kenarı bitkilerinin ileriki zamanda zarar görmemesi için dereden bırakılacak can suyu miktarına dikkat edilecektir. Ayrıca proje alanında tespit edilen endemik bitkilerin inşaat sahalarından uzakta olması ve Türkiye yayılış göstermesi nedeniyle bir zarar görmeyeceği gözlemlenmiştir. Sayfa 91