BSD Lİ DİK İŞLEME MERKEZİNDE PARÇA PROGRAMINA GÖRE ZAMAN ANALİZİ

Transkript

1 PAMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENDİ SLİ K FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE MÜHENDİ SLİ K BİLİMLERİ DERGİ S İ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : 2002 : 8 : 1 : BSD Lİ DİK İŞLEME MERKEZİNDE PARÇA PROGRAMINA GÖRE ZAMAN ANALİZİ Ahmet Murt PİNAR, Abdulkdir GÜLLÜ Gzi Üniversitesi, Teknik Eğitim Fkültesi, Mkine Eğitimi Bölümü, Teknikokullr/Ankr Geliş Trihi : ÖZET Bu çlışmd; Dyn Myte 2900 Dik İşleme Merkezinin kontrol ünitesinde Bilgisyrlı Syısl Denetim (BSD) progrmlrını inceleyen, işleme süresi ve kesicilerin hızlı hreket (boşt ilerleme) sürelerini hesplyn bir progrm ypılmıştır. İncelenecek prç progrmı kullnıcı trfındn klvyeden elle, bir bilgisyr dosysı olrk disketten y d hrd diskten vey tezghtn BSD (CNC) kod editörüne ktrılır. Kesicilerin tüm hreketleri incelenerek, yrıntılı olrk işleme ve boşt ilerleme süresi ve toplm süre kullnıcıy sunulur. Böylelikle iş prçsı mliyet nlizi için önemli bir veri elde edilmiş olur. Anhtr Kelimeler : Tkım yolu plnlm, İşleme zmnı, G kod, CNC frezeleme TIME ANALYSIS ACCORDING TO PART PROGRAMS ON A CNC VERTICAL MACHINING CENTER ABSTRACT In this study, progrm exmining the CNC progrms in the control unit of Dyn Myte 2900 Verticl Mchining Center nd clculting the mchining time nd rpid movement time of the cutting tools hs been developed. The workpiece progrm to be exmined is trnsferred to CNC code editor by the user mnully, by computer file with diskette, or through hrd disk or the mchine tool. By exmining ll the movements of the cutting tools, detiled mchining time, rpid movement time or totl time is served to the user. So tht, n importnt prt of workpiece cost nlysis informtion is provided. Key Words : Tool pth plnning, Mchining time, G code, CNC milling 1. GİRİŞ Üretim ypn bir işletmede plnlm ve imlt rsındki uyum, doğrudn üretimin verimliliğini rttırmktdır. Bu uyumun sğlnmsı d, plnlmcının gerçek imlt verilerine ulşmsı ve bu verileri doğru kullnmsı ile gerçekleşmektedir (Degrmo nd Blck, 1988). İmlt verilerinin en önemlisi de, şüphesiz ki, bir ürün için hrcnn üretim süresidir. Özellikle çok büyük syıdki prç üretimlerinde imlt süresinin önemi dh d rtmktdır. Bugüne kdr ypıln çlışmlrd imlt süresi, birtkım formülsyonl, hzır tblolrdn vey zmn ölçen bir kronometre ile sğlnmktydı (Ordy nd Newcome, 1978). Delphi 3 progrmlm dili kullnılrk ypıln bu çlışmd ise, BSD progrmındki her tür kesici hreketine it zmn hesplmsı ypılmkt ve yrıntılı olrk kullnıcıy sunulmktdır. Bir iş prçsı için hzırlnmış oln progrmın zmn nlizinin ypılbilmesi için öncelikle BSD prç progrmının kod editörüne girilmesi gerekmektedir. Girilen progrmın zmn hesplm işlemi ypılmkt ve böylece herhngi bir iş için hrcnn 42

2 toplm süre üretim ypılmdn önce öğrenilebilmektedir. 2. KESME HIZLARI VE İLERLEME MİKTARLARI BSD tkım tezghlrınd iş prçsının progrmlnmsı esnsınd, birtkım kesme prmetrelerinin işlem plnlmsı sfhsınd belirlenmesi gerekmektedir. Bu kesme prmetreleri, kesme hızı ve ilerleme miktrıdır (Akkurt, 1996) Kesme Hızı Kesme hızı, kesici tkım üzerindeki kesici ğzın hızın bğlıdır. Dolysıyl yüzey hızı olrk d tnımlnır. Kesme hızı, kesme işlemi sırsınd kesici ğzın dkikd metre cinsinden lmış olduğu yol olrk ifde edilir (m / dk). Kesme hızı, kesme hızı tblolrındn lınbildiği gibi, şğıd verilen formül ile de hesplnmktdır (İpekçioğlu, 1984). V = π x D x n (m / dk) (1) 1000 Burd, D (mm) kesici çpı, n (dev/dk) devir syısıdır. Bu formüle göre devir syısı formülü şğıd verilmiştir x V n = (dev / dk) (2) πx D İlerleme Miktrı İş prçsının yüzey klitesini doğrudn etkileyen ilerleme miktrı, işleme prmetrelerinin en önemlilerinden biridir (Şeker, 1997). İlerleme miktrının bilinçli seçilmemesi en zındn yüzey klitesini, kesiciyi, iml edilecek ürün syısı ile ürün mliyetini önemli ölçüde etkileyecektir. İlerleme, kesmek üzere döndürülen freze çkısı ltınd iş prçsının bir dkikd milimetre cinsinden ldığı yoldur. Genellikle S vey F hrfi ile ifde edilir (Asln, 1995). İlerleme miktrı hesplnırken ilgili tblolrdn işlenecek mlzeme, kesici tkım ve diğer verilerin yrdımı ile diş bşın düşen ilerleme S ı z (mm/diş) elde edilir. İlerlemenin formülü şğıd verilmiştir. Burd, diş syısı z, devir syısı n (dev/dk) ile gösterilmektedir. ve mm/dk olmk üzere iki şekilde kullnılmktdır (Pinr, 2000). Ypıln bilgisyr progrmınd Dyn Myte 2900 tezgh formtı kullnılmış ve bu formtın vrsyıln birimi mm/dk olduğundn BSD progrmı yzılırken de bu birimde veri girişi ypılmktdır. 3. FREZELEME OPERASYONLARINDA İŞLEME SÜRELERİ Silindirik Frezeleme Opersyonlrı İçin Ess İşleme Süresinin Hesbı Silindirik frezelemede ess işleme süresi formül 4 ile hesplnır. L x i tesiş = (dk) (4) ' s z x z x n L = l + l + lu (mm) (5) Bu formülde belirtilen prmetreler; l : İşlenecek prçnın boyu (mm), L : Frezeleme boyu (mm), D : Kesici tkım çpı (mm), t esiş : Ess işleme süresi (dk), i : Pso syısı lu : Giriş uzklığı (mm), l : Çıkış uzklığı (mm), S z : Diş bşın düşen ilerleme miktrı (mm/diş) Alın Frezeleme Opersyonlrı İçin Ess İşleme Süresinin Hesbı Alın frezelemede ess işleme süresi, silindirik frezelemede (Şekil 1) kullnıln formüllerle ynıdır. Alın frezeleme işlemi için ess işleme süresi şğıd verilmektedir. l + l + lu tesiş = (dk) (6) sz.z.n S ' = S z. z. n (mm/dk) (3) BSD li tezghlrd ilerleme miktrı, F prmetresinden sonr girilmekle berber mm/dev Mühendislik Bilimleri Dergisi (1) Journl of Engineering Sciences (1) 42-51

3 lu l l ØD Şekil 1. ) Silindirik frezelemede ess işleme süresi b) Delme işleminde ess işleme süresi b Delme İşleminde Süre Hesbı Delme işleminde ess işleme süresi, silindirik frezelemede kullnıln formüllerle ynıdır. Ylnızc çıkış uzklığı (l ) değişmektedir (Şekil 1b). l = 0.3x d (mm) (7) Bu durumd delme işlemi için ess işleme süresi (6)' nolu eşitlik kullnılır. Bu çlışmd, zmn hesplm işlemi progrmcı trfındn girilen kodlr bğlı olrk tüm kesici hreketleri hesplnrk gerçekleştirilmektedir. Eşitlikte geçen l, l u prmetreleri kullnıcı trfındn girilen koordintlrd göz önüne lındığındn yrıc hesb ktılmz. Elde edilen işleme uzunluğu d bu değerlerden oluşur. İlerleme değeri de kullnıcı trfındn mm/dk olrk girildiğinden yrıc hesplnmz. 4. GELİŞTİRİLEN BİLGİSAYAR PROGRAMI Her bir modülde ypıln işlemler ve modüller rsı ilişkiler Şekil 2 de gösterilmektedir. Essen her bir modül, yrı birer progrm olrk hzırlnmış, dh sonr n formd bu progrmlr it üniteler (progrm kodlrının yzıldığı kısım) çğrılrk birleştirilmiştir. Şekil 2. Geliştirilen progrmın genel ypısı Tret Verileri Modülü Trete it kesici verilerinin belirlendiği bir modüldür. Kullnıcı, BSD kod editöründe işlem ypmdn önce hngi kesicileri kullnck ise on it verileri girer. Tret, toplm 18 det kesici ile sınırlndırılmıştır. Kullnıcı trfındn hngi sırdki kesiciye it bilgi girişi ypılck ise formdki o kesicinin isminin seçilmesi gerekmektedir (Şekil 3). Mühendislik Bilimleri Dergisi (1) Journl of Engineering Sciences (1) 42-51

4 Şekil 3. Tret n formu Şekil 3 de ilgili tkım isminin seçilmesi ile kesiciye it sipriş kodu, cinsi ve çp bilgilerinin girileceği bir diylog kutusu gelmektedir. Kullnıcı isterse trete it verileri doğrudn tret n formu üzerinden de girebilir İş Prçsı Verileri Modülü Bu modülde iş prçsın it mlzeme, uzunluk, genişlik, yükseklik ve referns noktlrı bilgileri kullnıcı trfındn girilmekte ve dh sonr BSD kod editöründe çğrılmk üzere TXT uzntılı bir dosy olrk kydedilmektedir. Progrmdki ilk hreketlerde ve G28 (Tezgh sıfırın gönderme) komutundn sonrki hreketlerde toplm hreket mesfesinin hesplnmsı mcıyl kullnıcıdn iş prçsı geometrik verileri ve kullnıcı referns noktlrı bilgileri lınmıştır. Şekil 4 d Tezgh çlışm zrfı ve iş prçsı geometrik verileri gösterilmektedir. b Şekil 4. ) Tezgh çlışm zrfı ve iş prçsı geometrik verileri b) Kullnıcı referns noktlrının belirlenmesi Örneğin Şekil 4 dki hreket şğıdki komutl elde edilmektedir. Hreketin tezgh sıfırındn ypıldığı vrsyılmıştır. G00 X-80 Y80 Z80; Her eksendeki hreket miktrlrı şğıd verilmektedir: X mesfesi=[(( )/2)+200]+[(-80)]=320mm Y mesfesi=[(( )/2)+200]-[(+80)]=195mm Z mesfesi = [(400-40)]-[(80)] = 280 mm Referns noktlrı formd temsili olrk gösterilen iş prçsının üst köşelerine konn çek menülere girilmek suretiyle belirlenmektedir (Şekil 4b). Kullnıcının referns noktlrın it X, Y ve Z eksenlerindeki konum bilgilerini girmesi gerekmemekte, progrm, koordintlrı otomtik olrk hesplmktdır. Progrm, G54, G55, G56, Mühendislik Bilimleri Dergisi (1) Journl of Engineering Sciences (1) 42-51

5 G57 ile sınırlndırıln 4 det referns noktsın müsde etmektedir BSD Kod Editörü Modülü BSD kod editörünün ve zmn işlemcisinin bulunduğu modüldür. İşleme zmnının elde edilmesi için öncelikle iş prçsı, kesici verileri ve BSD progrmının kod editörüne yüklenmesi gerekmektedir. İş prçsı ve kesici bilgileri birer TXT uzntılı bilgisyr dosysı olrk yüklenmektedir BSD kod editörüne progrm girişi üç frklı şekilde gerçekleştirilmektedir. 1. Klvyeden progrm girişi, 2. Önceden yzıln bir progrmın, bilgisyr dosysı olrk çılmsı, 3. Tezghtn seri kblo (RS-232) ile ktrılmsı. BDS Kod editörü, sütun ve stırlrdn oluşn Excel syfsı formund hzırlnmıştır. İlk stırd progrmd sıkç kullnıln G, X, Y, Z, F, S vb. prmetreler yer lmktdır. Bu sebeple, her kod kendine it sütun yzıldığındn bu kodlrın sdece değerleri girilmektedir (Şekil 5). Şekil 5. Klvye ile BSD kodu girişi Zmn Hesplm İşlemcisi Kod editöründeki veri girişi tmmlndıktn sonr, zmn hesbı, bu işlemci ile şğıd belirtilen şmlrl gerçekleştirilmektedir. 1. Kod tipi nlizi, 2. Artışlı ve mutlk koordint sistemine göre nliz, 3. Tlş lm hreketleri için tkım yolu, hızlı hreketler için hreket mesfesi nlizi, 4. İlerleme miktrı nlizidir Kod Tipi Anlizi Kod tipi nlizi, BSD editöründen liste kutulrın ktrıln G kodlrının tek tek incelenmesi ile gerçekleştirilmektedir. Aşğıdki progrm stırlrınd G00 hreketinin gösterilmektedir. For k : = 0 to Gkodsys do Begin If memo1.lines[k]= 00 then Begin G00 prosedürü End; nsıl belirlendiği Progrmd, modl komutlr kullnıldığınd bir sonrki stırd komutu tekrr yzmy gerek yoktur. Okunmkt oln stırd G kodu yok ve X, Y ve Z hnelerinde herhngi bir değer vrs modl komut kullnılmktdır. Boşluk prosedürüyle modl komutun tipi belirlenir. Syç (k), bşlngıç değeri modl komutun sır numrsını vermektedir. Boşluk prosedürüyle de zln syçlı bir döngü kurulup, G kodlrının yer ldığı liste kutusund 01, 02 vey 03 krkterleri bulunduğund döngü kesilmekte ve Mühendislik Bilimleri Dergisi (1) Journl of Engineering Sciences (1) 42-51

6 bulunn kodun tipi modl komutun d tipi olmktdır. Bunu lgılyn bilgisyr progrmı şğıd verilmektedir. if memo1.lines[k] = '' then begin if (memo2.lines[k]<>'') or (memo3.lines[k]<>'') or (memo4.lines[k]<>'') then begin yrim; Bosluk; continue; end; end; Artışlı ve Mutlk Koordint Sistemine Göre Anliz Her hreketin sır numrsı belirlenip G90 ve G91 e göre konumlrı krşılştırılmktdır. Pscl progrmlm dili değişkenlerinden oln Boolen tipli bir dizi ile her bir hreketin sır numrsın bğlı olrk mutlk ve rtışlı yrımı ypılmktdır. Şekil 6 d örnek bir uygulm görülmektedir. Şekil 6. Örnek rtışlı / mutlk mod yrımı Burd 7 nolu G01 hreket incelemektedir. G90 ın sır numrsı 3, G91 in sır numrsı 6 olrk belirlenmiştir. Bu üç sır numrsı incelenir ve komutun rtışlı bir hreket olduğu sonucu elde edilir ve o kodun sır numrsındki değişkene Flse değeri tnır. Tercih[7] : = Flse ; Burd, 7 hreketin editördeki sır numrsı, Flse d hreketin rtışlı bir hreket olduğu nlmınddır. Mutlk hreketler içinde True değişkeni tnmktdır. Eğer G90 y d G91 komutu kullnılmmışs progrm tezghın vrsyıln değeri oln mutlk modu lcktır Tkım Yolunun Belirlenmesi Her kod it üç eksendeki hreket mesfeleri gerçek syı tipinde bir dizi değişkeni olrk mesx, mesy, mesz isimleri ile tnımlnır. Belirlenen kod rtışlı ise BSD kod editöründe o sır numrsındki X, Y ve Z değerleri direkt olrk hreket mesfesini vermektedir. Burd, mesx[3]:=strtoflot(memo2.lines[3]); 3 nolu kodun x ekseninde hreket miktrı, mesy[3]:=strtoflot(memo3.lines[3]); 3 nolu kodun y ekseninde hreket miktrı, mesz[3]:=strtoflot(memo4.lines[3]); 3 nolu kodun z ekseninde hreket miktrı olrk verilmiştir. Eğer kod mutlk ise, bir önceki hreket incelenmektedir. Bulunn hreket de mutlk ise, sırdki kodun ilgili eksenindeki miktrdn, bulunn kodun eksenindeki miktrı çıkrılrk hreket mesfesi elde edilmektedir. mesx[8]:=strtoflot(memo2.lines[8])- strtoflot(memo2.lines[6]) Yukrıdki progrm stırınd 8 nolu hreketin X eksenindeki hreket miktrı gösterilmektedir. Şyet Mühendislik Bilimleri Dergisi (1) Journl of Engineering Sciences (1) 42-51

7 önceki hreket rtışlı ise, progrm mutlk hreketi buln kdr rmy devm eder. Mutlk hreketi bulduğund, mutlk mesfeye rdki tüm rtışlı miktrlr eklenir. Bulunn bu değer incelenen kod it değerden çıkrılrk hreket mesfesi elde edilir. Mutlk hreket bulunmz ise, rtışlı hreket miktrlrı tezgh sıfır noktsın eklenir ve bulunn bu değer incelenen kodun değerinden çıkrtılır. G24 ve G25 gibi fonksiyonlr incelenirken kodlr rtışlı olslr bile mutlk moddki fonksiyonlr olduklrı için mutlk olrk incelenmektedir. Dh sonr her bir eksendeki mesfelerin bileşkesi lınrk işleme uzunluğu elde edilmektedir. Yukrıdki hreket mesfeleri G00, G01 ve G28 fonksiyonlrı için yeterlidir. G02 ve G03 hreketleri doğrusl bir hreket olmdığı için yyın uzunluğunun belirlenmesine ihtiyç duyulur. Bu işlem için öncelikle yyın kç derecelik bir çı yptığının belirlenmesi gerekmektedir. Şekil 7 de bir yy çısının bulunmsı için gerekli prmetreler belirtilmektedir. Öncelikle yukrıdki metotl mesx[k] ve mesy[k] nın bileşkesi lınrk doğrusl olrk kt edilen yol bulunur. Şekil 7 deki x ve y prmetrelerinin bileşkesinin lınmsı ile 2b mesfesi elde edilir. olduğu çının yrısı bulunmkt, değerini 2 ile çrptığımızd yy it çı değeri hesplnmktdır. = rctg(b/c) (Derece) (10) Açı = 2 Yy uzunluğu değeri de yy prçsının uzunluğunun bulunmsı formülü ile elde edilir. 2 π R çı Lyy = (mm) (11) 360 G24, G25, vb. diğer kodlr çevrim olduklrı için bünyelerinde hem G00 hızlı hreketlerini hem de G01 tlş lm hreketlerini içerdiklerinden öncelikle hızlı hreketlere it mesfeler hesplnmktdır. Dh sonr d dikey ve yty olrk verilen yn kym ve dlm mesfelerine göre pso syılrı hesplnıp toplm işleme uzunluklrı bulunmktdır İlerleme Miktrlrının Tyini Progrmd, uygulmlr için seçilen Dyn Myte 2900 freze tezghınd X, Y, ve Z eksenlerindeki hızlı hreketler sırsıyl 9000, 9000, 6000 mm/dk ilerleme değerlerine shiptir. Birden fzl eksende ynı nd hreket olduğund, belirtilen değerlerin skler bileşkeleri lınrk ilerleme değeri hesplnmktdır. Tlş lm hreketlerinde ise, ilerleme değeri kodun yzıldığı stırdki F prmetresi ile belirlenmektedir. Eğer F ilerleme prmetresi girilmemişse, progrm dh önceki tlş lm hreketlerini inceleyip kullnıcının F değeri girip girmediğini nliz etmektedir. Eğer F prmetresi girilmiş ise, o değeri ilerleme değeri olrk lmkt, girilmemiş ise, yine tezghın vrsyıln en büyük tlş lm ilerlemesi oln 500 mm/dk lınmktdır Tezgh / Progrm Ar Birim Modülü Şekil 7. Yy çısının bulunmsı 2 2 b = x + y / 2 (mm) (8) çısın dik kenrını bulmk için de (9) numrlı eşitlik kullnılmktdır. 2 2 c = R b (mm) (9) Dik kenrlr oln c, b belirlendiğine göre b/c değerinin rctnjntı lındığınd yyın ypmış Bu modül, tezgh ile progrm rsındki veri lışverişini gerçekleştirmektedir. Tezgh ile progrm ynı formtt çlışmdığındn tezghtn progrm, progrmdn tezgh BSD kod ktrılırken, formt dönüştürücüler kullnılrk gerekli uyum sğlnmktdır. Bu modülde yer ln formd, BSD progrmın it her türlü düzeltme işlemini ypbilen WORD yzılımın benzer bir ypı kullnılmktdır. Yzıln progrmlrın bilgisyr çıktısı d lınbilmektedir. Mühendislik Bilimleri Dergisi (1) Journl of Engineering Sciences (1) 42-51

8 5. ÖRNEK PROGRAM UYGULAMASI Şekil 8 de resmi verilen iş prçsın it BSD progrmı nlizi, şğıd yrıntılı olrk sunulmuştur. Tezgh / Progrm r birimi isimli modülden TEZGAH C isimli düğmeyle, tezgh it dosylrın geldiği diylog kutusundn nliz edilecek progrm çğırılır (Şekil 9). Şekil 8. Örnek iş prçsı resmi b Şekil 9. ) Tezghdki progrmın çğrılmsı. b) Tezgh/progrm r birimindeki progrm Bu işlemle seçilen progrm, tezgh/progrm r birimine it editöre yüklenir (Şekil 9b). İsteğe bğlı olrk progrmın her türlü düzeltme işlemi ypılıp, tezgh geri yüklenebilir, bilgisyr çıktısı lınbilir vey progrm nliz edilmek üzere PROGRAM FORMATI isimli düğmeyle BSD kod editörüne ktrılır (Şekil 10). Tret verileri de Sndwik Coromt ktloğun göre Şekil 11 dki gibi girilmektedir (Sndwik, 1997). Mühendislik Bilimleri Dergisi (1) Journl of Engineering Sciences (1) 42-51

9 Şekil 10. BSD kod editörüne ktrıln progrm b Şekil 11. ) Kesici seçim menüsü b) Tret n formu Diğer kesicilerin de belirlenmesinden sonr n tret formund kullnıcının seçtiği tüm kesiciler görülmektedir (Şekil 11b). İş prçsın it geometrik veriler ve kullnıcı referns noktlrı d şğıdki gibi belirlenir (Şekil 12). Tret, iş prçsı verileri ve prçy it progrmın, BSD Kod editörüne yüklenmesi ile zmn hesplm işlemcisi çlıştırılır. Her hrekete it süreler sır numrlrı ile birlikte kullnıcıy sunulur (Şekil 12b). b Şekil 12. ) İş prçsı verilerinin belirlenmesi b) Progrm it yrıntılı işleme süresi Mühendislik Bilimleri Dergisi (1) Journl of Engineering Sciences (1) 42-51

10 6. SONUÇLAR VE ÖNERİLER Geliştirilen lgoritm syesinde, kullnım hzır BSD progrmı (Dyn Myte 2900 tezghın göre hzırlnmış) incelenmiş ve kesicinin ypmış olduğu her hreketin sır numrsın göre yrıntılı olrk süresi hesplnmıştır. Şekil 12b de görüldüğü gibi opersyonlrın sır numrlrı ve kod tipleri ile birlikte işleme süresi ve toplm işleme süresi 8.99 dk. olrk kullnıcıy sunulmuştur. Ayrıc isteğe bğlı olrk tezghtn seri kblo (RS-232) ile lınn progrm Tezgh/ progrm r birim modülü ile her türlü düzeltme işlemi ypılıp tekrr tezgh ktrılbilmekte ve bilgisyr çıktısı d lınbilmektedir. Her hreketin yrıntılı olrk süresi hesplnbildiğinden frklı tipteki hreket ve çevrimlerin krşılştırılbilmesi de mümkün olmktdır. Böylelikle fbriklrın plnlm bölümü için birim prç mliyeti nlizine yönelik zmn verileri elde edilmektedir. Kullnıcı trfındn optimum değerlere ulşılmk mcıyl değiştirilen tkım yolu ve ilerleme değerlerine göre progrm it işleme süresinin kontrolü de ypılbilmektedir. Geliştirilen progrmd 4 det kullnıcı koordint sistemi belirlenebilmektedir. Bu syının rtırılmsı progrmın esnekliğini rttırcktır. Algoritm sdece Dyn ve Fnuc kontrol ünitesine göre yzılmış BSD progrmlrını incelemektedir. Mklede kullndığımız Dyn Myte-2900 dik işleme merkezi, ort büyüklükteki iş prçlrının işlenebildiği, dh çok eğitim mçlı olrk kullnıln 3 eksenli bir freze tezghıdır. Cep, knl, delik büyütme, düzlem frezeleme, kılvuz çekme, ryblm vb. bsit işlemlerin ynınd CAD/CAM tkviyesi ile 3 eksenin müsde ettiği her türlü krmşık geometri de elde edilebilmektedir. Gerçekleştirilecek formt dönüştürücü bir modülle, diğer kontrol ünitelerine göre yzılmış progrmlr d incelenebilecektir. 7. KAYNAKLAR Akkurt, M Bilgisyr Destekli Tkım Tezghlrı (CNC) ve Bilgisyr Destekli Tsrım ve İmlt (CAD/CAM) Sistemleri, Birsen Yyınevi, İstnbul. Asln, E BSD (CNC) Progrmlm Esslrı ve Uygulmlrı, 72TDFO Ltd Şti, Ankr. Degrmo, E. P., Blck, J. T Mterils nd Processes in Mnufcturing, Mcmilln Publishing Compny, New York. İpekçioğlu N Frezecilik, Milli Eğitim Bsımevi, İstnbul. Ordy, E. A., Newcome, R. W Computer Aided Estimtion of the Mnufcturing Time For Turned Component, Nineteenth Interntionl Mchine Tool Design nd Reserch Conference 13 th -15 th September, Pinr, A. M CNC Frezelemede Alterntif Bşlm Noktlrı ve İşlem Bsmklrın Göre Zmn Anlizi, Yüksek Lisns Tezi, Gzi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankr. Sndvik, Ctlogue of Rotting Tools, Sweden. Şeker, U Tkım Tsrımı Ders Notlrı, Ankr. Mühendislik Bilimleri Dergisi (1) Journl of Engineering Sciences (1) 42-51