ALKENLER Genel formülleri: C n H 2n
İsimlendirme kuralı: İkili bağ taşıyan en uzun karbon zinciri saptanır, aynı sayıda karbon taşıyan alkanın isminin sonundaki -an eki yerine -en son eki getirilir. H 2 C CH 2 Eten= Etilen H 2 C CH CH 3 Propen
Zincir, ikili bağda bulunan her iki karbon atomunu da içerecek şekilde numaralandırılır..
Numaralandırma, zincirin ikili bağa daha yakın olan ucundan başlanarak yapılır. İkili bağın yeri, bağın bağlı bulunduğu karbondan küçük numaralı olanla belirtilir. 1 H 2 C CH 3 2 3 C CH 2 4 CH 2 1-Buten H 3 C CH 2 2-Etil-1-Buten H 3 5 C 4 CH CH 3 3 CH 2 C 2 CH 3 1 CH 2 2,4-Dimetil-1-penten
Birden fazla ikili bağın bulunması halinde, ilk ikili bağa en yakın uçtan başlanarak numaralandırma yapılır. İkili bağların konum numaraları belirtilir. İkili bağ sayısını belirtecek şekilde dien, -trien vb. son ekler kullanılır. 1 3 H 2 C 4 CHCH CH 2 2 1,3-Butadien (Buta-1,3-dien) 1 2 3 4 1 2 3 4 5 H 2 C CH CH CH CH 3 1,3-Pentadien (Penta-1,3-dien)
İkili bağ zincirin her iki tarafından da eşit uzaklıkta ise, numaralandırma ilk dallanma noktasına en yakın uçtan yapılır. 2-Metil-1,4-pentadien (2-Metilpenta-1,4-dien) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 2,4,6-Trimetil-2,4,6,8-dekatetraen
İkili bağ ve alkol grubu içeren bileşiklerde alkenol ( sikloalkenol) ler olarak adlandırılır ve numaralandırma, alkol karbonuna daha küçük numara verilecek yönde yapılır. 4 2 H 2 C CH 2 OH CH CH 1 2 3 3-Buten-1-ol (But-3-en-1-ol) 2-Metil-2-sikloheksen-1-ol
CH 3 H 3 C 3-Metilsiklopenten H 3 C 4,5-Dimetilsiklohepten CH 3 CH 3 CH 3 3,3-Dimetilsikloheksen Cl 4-Kloro-3-metilsikloheksen
H 2 C CH H 2 C CH CH 2 Vinil (Etenil) Allil CH CH 2 CH 2 C H 2 CH Vinilbenzen (Etenilbenzen) = Stiren Allilsiklopentan (Prop-2-en-1-ilsiklopentan)
H 3 C
H 3 C C C H H 3 C C C CH 3 H CH 3 H H 2-Buten K.n. 0.3 o C E.n. -106 o C 2-Buten K.n. 3.7 o C E.n. -139 o C
İZOMERİ YAPISAL İZOMERİ STEREOİZOMERİ Konformasyon izomerisi Geometrik İzomeri Optik İzomeri
GEOMETRİK İZOMERİ
Br I Br F C C C C Cl F Cl I
Br I Br F C C C C Cl F Cl I Z izomer E izomer F Cl Br I artan öncelik Zusammen: birlikte Entgegen: karşı Cahn-Ingold-Prelog Sistemi
Önceliği belirleme kuralları:
Trans izomer * Dietilstilbesterol Cis izomer
(Z)-Klorprotiksen (E)-Klorprotiksen Antipsikotik etki Z izomer E izomerden 12 kat daha etkili
ALKENLERİN ELDE EDİLİŞLERİ
Alkil halojenürlerden Hidrojen Halojenür çıkarılması (Dehidrohalojenleme)
Zaitsev Kuralı Alexander Mikhailovich Zaitsev
Alkenlerin Bağıl Kararlılıkları:
(%66) (%31) (daha kararlı) (daha az kararlı)
Alkollerden Su çıkarılması (Dehidrasyon) Zaitsev Kuralı
Alkinlerin hidrojenlenmesi Lindlar Katalizörü Pd/CaCO 3 /kinolin
H 3 C CH 2 CH 2 C C CH 2 CH 3?...?... H H (3Z)-hept-3-en (Z)-3-hepten
ALKENLERİN KİMYASAL REAKSİYONLARI
1- Katılma Reaksiyonları 2- Oksidasyon Reaksiyonları
1-Katılma Reaksiyonları
Alkan
a. Alkenlere Hidrojen Katımı
b. Alkenlere Hidrojen Halojenür Katımı
Markovnikov Kuralı Asimetrik bir alkene asimetrik bir madde katılırsa, katılanın elektropozitif kısmı daha çok hidrojen atomu taşıyan çift bağ karbonuna bağlanır.
Markovnikov Kuralının Nedeni:
Markovnikov Kuralına bir istisna H C CH CH HBr ROOR 3 2 + CH 3 CH 2 CH 2 Br
c. Alkenlere Sülfürik Asit Katımı
Alkil hidrojen sülfatlar, suyla ısıtılarak kolaylıkla alkollere hidroliz edilebilirler.
d. Alkenlere Su Katımı d.1. Alkenlere Asit katalizli Su Katımı (Markovnikov kuralını izler)
Tüm pratik amaçlar için, tepkimede 1 karbokatyon oluştuğundan meydana gelmez.
d.2. Alkenlere Oksiciva katılması-civa Ayrılması Tepkimesi ile Su Katımı (Markovnikov kuralını izler)
e. Alkenlerin Hidroborasyonu (Anti-Markovnikov)
Ardarda hidroborasyon ve yükseltgeme ile aşağıdaki maddeyi elde etmek için hangi alkene ihtiyaç vardır? Vinilsikloheksan CH CH 2 1) BH 3 2) H - 2 O 2 / OH CH 2 CH 2 OH (2-Hidroksietil)sikloheksan
f. Alkenlere Halojen Katımı
N-Bromosüksinimid (NBS) ile bromlama
g. Hipohalojenür asitlerin katımı (Halohidrin oluşumu)
2- Alkenlerin oksidasyonu
Siklopenten in KMnO 4 / H 2 O ile reaksiyonundan hangi maddeler oluşur? KMnO 4 / H 2 0 HO OH
Alkenlerin ozonlanması
Polimerler:
Levha, film, oyuncak, kablo kaplama malzemesi, taşıma kapları vb. İç ve dış mekan halıları, oyuncak Ambalaj malzemesi, köpük, yalıtım, tek kullanımlık yiyecek kapları vb. Yemek pişirme malzemelerinin kaplanması, valfler
Pleksiglas Otomobillerde emniyet camı, sert ve yumuşak lensler vb. Poliakrilonitril (Orlon) giyim eşyası PVC plastik boru, filmler, levhalar, kaplama malzemesi, oyuncak, plastik şişeler vb.
Konjuge Dienler
2 1
Diels-Alder Sentezi (Dienlerin 1,4-siklokatılma tepkimesi) Otto Diels - Kurt Alder 1928 1950 Nobel kimya ödülü (Dien) (Dienofil)