DİYABETES MELLİTUS Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC İ
NORMAL FİZYOLOJİ İnsan vücudu enerji olarak GLUKOZ kullanır Alınan her besin vücudumuzda glukoza parçalanır ve kana verilir
Kandaki glukozun enerji kaynağı olarak kullanılabilmesi için; HÜCRE İÇİNE GİRMESİ GEREKİR
Glukozun hücre içine girebilmesi için hormonal bir aracıya ihtiyaç vardır Bu aracı da pankreasın Langerhans adacıklarında üretilen İNSÜLİN dir
İnsülin varken glukoz hücre içine girer ve enerji kaynağı olarak kullanılır İnsülin yoksa glukozun hücre içine girmesi azalır ve kan damarında birikir
DAMARDA GLUKOZ BİRİKİRSE? Damarda biriken glukoz zamanla başka faktörlerinde etkisi ile tıkanma ile o damarın kan taşımakla görevli olduğu organda kanlanamamaya bağlı sorunlar meydana getirir KOMPLİKASYON
KİMLERDE İNSÜLİN YETMEZLİĞİ OLUR? İnsülin yetmezliği iki şekilde olur A- İnsülin hiç yoktur Pankreas hücreleri harap olmuştur Çocukluk çağı diyabeti Tip1 DM B- İnsülin vardır ancak etkisi zayıftır İnsülin direnci Obezite Tip2 DM
Diyabet; Pankreastan salgılanan insülin hormonu yetersizliğinde veya kullanımında bozukluk sonucu ortaya çıkan ve CHO, yağ, protein metabolizmasında bozukluklarla seyreden bir hastalıktır
Diyabetin Sınıflandırması İnsüline bağımlı (IDDM-Tip 1), (%5-10) Mutlak insülin yetersizliği İnsüline bağımlı olmayan (NIDDM- Tip 2) (% 90-95) Gestasyonel % 7 sinde) % 2-3 (Tüm gebelerin
Diyabet Epidemiyolojisi 1985 30 milyon 2000 177 milyon 2030-- >360 milyon Çoğu 45-64 y Tip2 deki artış çok daha dikkat çekici Obezite Azalmış fiziksel aktivite
T.C. de DİYABET Ülkemizde DM sıklığı %7.2 dir
KOMPLİKASYON AKUT KOMPLİKASYONLAR Hipoglisemi Diyabetik ketoasidoz Hiperozmolar non-ketotik hiperglisemi
DİYABETİN KOMPLİKASYONLARI AKUT KOMPLİKASYONLAR Hipoglisemi Diyabetik ketoasidoz Hiperozmolar non-ketotik hiperglisemi
KRONİK KOMPLİKASYONLARI MAKROVASKÜLER A-Koroner Arter Hastalığı B-Serebrovasküler Hastalık C-Periferik Damar Hastalığı D-Diyabetik Ayak MİKROVASKÜLER A-Retinopati B-Nefropati C-Nöropati
DİYABET TANISI AKŞ >126mg/dl Hiperglisemi semptomları poliüri, polidipsi, kilo kaybı ve RANDOM kan glukoz düzeyi> 200mg/dl OGTT 120.dk>200mg/dl
Tip 1 DM Çocukluk çağı diyabeti Mutlak insülin yokluğu Çocuk yaşta başlar ancak günümüzde ileri yaşta başlayan çocukluk çağı diyabeti kaydedilmiştir Ailesel özellik yoktur Tedavisi insülin kullanımıdır
Tip 2 DM Erişkin yaş diyabetidir İnsülin vardır ancak etkisizliği sözkonusudur Çocuk yaşta başlayan tipleri vardır Genellikle obez ve hareketsiz kişilerde görülür Bu hastaların zayıflatılması çok iyi sonuçlar vermektedir
Gebelik Diyabeti İlk kez gebelik sırasında tespit edilen kan şekeri yüksekliği Gebeliklerin %7 sinde görülür Hastalığı öngörülebilecek risk faktörleri bulunmaktadır Gebelik sonrası ortadan kalkabilir veya hastada kalıcı hale gelebilir
GESTASYONEL DİYABET
DİYABETİN TEDAVİSİ Eğitim OAD ler İnsülin
EĞİTİM Eğitim şart. Diyabetliye, ailesine ve topluma kazandırılması hedeflenen BİLGİ, TUTUM ve DAVRANIŞ bütünüdür Diyabetliye, sağlıklı yaşam için alınması gerekli önlemleri benimsetmek ve inandırmak, Kendilerine sunulan sağlık hizmetlerini doğru olarak kullanmaya alıştırmak, Kendi sağlık durumlarını ve çevrelerini iyileştirmek amacını taşır
Diyabet tedavisi hastanın sadece kan şekerini regüle etmek tedavisi değildir Hasta tedavi sürecinde aktif rol alması gerektiğinin farkında olmalı ve aile desteği sağlanmalıdır Regülasyon sağlandıktan sonra tedbirlerin ömür boyu devam etmesi gerekir
Özellikle tip 2 DM de kalıcı yaşam tarzı değişiklikleri ve hastanın bu süreç içerisinde aktif rol oynaması gerektiği empoze edilebilmeli Hasta zaman içinde tıbbi bakım kurumları ile bağını koparmadan hastalığını yönetebilecek hale gelmeli /getirilmelidir
Hasta eğitiminde ele alınacak konular Diyabetle ilgili genel bilgi Psikolojik destek Beslenme Egzersiz Tedavi(ilaç-insülin) Kendi kendini takip Akut komplikasyonları önleme Ayak, cilt ve diş bakımı Davranış değişikliği için stratejiler, risk faktörlerini azaltma ve sorunlara çözüm Diyabetik gebelerde ve emziklilerde tedavi
Tip1 DM tedavisi Mutlak insülin yokluğu= İnsülin tedavisi Günde 4 kez= 4X1 Sabah Öğle - Akşam kristalize ins Gece ; uzun etkili insülin Ailesel destek Hipoglisemiye dikkat Doz ayarlanması
Tip 2 DM tedavisi Hayat tarzı değişimleri Zayıflama- ideal kiloya ulaşma OAD Metformin ; temel ilaç (Glifor, Glukofen, Glucopaghe, Diaformin) SU ler (kullanımları kısıtlı) (Diamicron, Amaryl, Diameprid)
Tip 2 DM tedavisi II Glinidler Nateglinid Repaglinid Glitazonlar İncretin mimetikleri Akarbozlar
Tedaviye genellikle metformin ve diyet ile başlanır Eğer zaman içinde istenen sonuçlar elde edilemez ise değişik gruptan ilaçların birlikte kullanımı (kombinasyon) Esas ilaç gene metformin İstenen sonuçlar elde edilemiyor ise insülin tedavisi
GEBELİK DİYABETİ TEDAVİSİ GDM tanısı; AKŞ> 95 100 gr OGTT 1.st; 180 2.st; 155 3.st; 145
Hastaya uygun diyet tedavisi 3hafta sonra kontrol AKŞ >95 PPKŞ 1.st >140 2.st >120 ise Doğuma dek insülin tedavisi
DİYET TEDAVİSİ İdeal vücut ağırlığına ulaşmayı hedefler Boy-100-( (boy-150)/4) VKİ: Boy / kg²
VKİ 18,5 kg/m2 den az ise kilo azlığı söz konusudur, VKİ 24,9 kg/m2 den küçük ise o kişi sağlıklıdır, VKİ 25-29,9 kg/m2 arasında ise aşırı kiloludur, VKİ 30-34,9 kg/m2 arasında ise hafif şişmandır (evre 1), VKİ 35-39,9 kg/m2 arasında ise şiddetli şişmandır (evre 2), VKİ 40 ve üstü ise çok şiddetli (morbid) şişman veya ölümcül şişmandır (evre 3)
İdeal vücut ağırlığı hesaplandıktan sonra kalori hesabına geçilir Ör: Şahsın ideal ağırlığı 60 kg olsun Eğer aktif bir insansa; ;30kcal/kg Normal aktif ise ;25kcal/kg Hareketsiz veya yatalak ise ;20kcal/kg
GLİSEMİK HEDEFLER HbA1C <%7 Açlık plazma glukozu 70-130mg/dl Pik PP plazma glukozu <180mg/dl
SONUÇ Morbidite ve mortalitesi oldukça yüksek olan ve komplikasyonları ile hastaların yaşam kalitesini de kötü şekilde etkileyebilen DM nin her sağlık personeli tarafından anahatları ile bilinmesi ve ilaç tedavisi olmasa da başlangıç eğitiminin verilebilmesi gerekir
İYİ ÇALIŞMALAR