BAŞ ve BOYUN KANSERLERİ Prof.Dr.İrfan PAPİLA BaĢ Boyun Kanserleri
NAZOFARENKS Kafa tabanının hemen altında ve burnun gerisinde kuboit bir yapıdır. (postnazal boģluk,epifarenks) Ön :Nazal kavite arka kısmı ve nazal septum Arka:Farenks mukozası Üstte:Farenks mukozası ve Sfenoid sinüs Altta:YumuĢak damak oluģturur.
NAZOFARENKS
NAZOFARENKS Normal NF mukozasında -Silyalı epitel -Bazal membran Lenfoid doku Arterleri: Karotis eksterna nın dalları olan -Assendan farengeal arter -Pterigoid kanal arteri(vidian arter) -Sfenopalatin arter Venleri: Farengeal pleksus aracılığı ile internal juguler vene dökülür. Lenfatikler:Drenajda görevli 3 ana yol 1-Retrofarengeal lenf nodları 2-Jugulodigastrik lenf nodları 3-Derin servikal lenf nodları
NAZOFARENKS CA ve EBV NF kanseri EBV ile yakın iliģkidedir.ebv geni indifferansiye karsinomlu hastaların biyopsilerinde %100 bulunur. EBV ve serolojisi,nf kanseri açısından yüksek riskli popülasyonlarda tarama/erken tanı amacıyla ve ayrıca tüm NF kanserli hastalarda hastalığın gidiģini izleme amacı ile kullanılabilir.
NAZOFARENKS CA 15-25 yaģ ve 60-69 yaģ arası pik yapar SEMPTOMLAR: En sık görülen :BOYUNDA KİTLE %60-87 ilk şikayet Ayrıca: Burun tıkanıklığı Burun akıntısı Kulak Ağrısı Çınlama Seröz Otit Proptozis Kranial sinir tutulumu
NAZOFARENKS CA
BOYUN LENFATĠK ZĠNCĠRĠ EN SIK RASTLANAN SEMPTOM: BOYUNDA KĠTLE 1- Occipital 2- Mastoid 3- Parotis 4- Submandibuler 5- Submental 6- Fasyal 7- Sublingual (not in picture) 8- Retrofarengeal(not in picture) 9- Lateral servikal 10-Anterior servikal Lenf nodları
Boyun Lenfatikleri Boyun lenf düğümleri birbirleriyle birleģerek bir zincir meydana getirir ve ilgili sahayı drene eder.böylece enflamatuar veya tümoral bir invazyona karģı bir bariyer oluģtururlar. Bu bariyerler 3 etapda incelenir ve infeksiyöz olsun, tümöral olsun patolojileri uzunca zaman klavikula üstünde tutmaya yarar
Boyun Lenfatikleri Bu 3 Lenfatik Bariyer : 1-Waldeyer lenfatik halkası olan farengotonsiller bölgedir.bir seri tonsiller ve mukozadaki lenfoid oluģumlar bu ilk farenks bariyerini oluģturur.
Boyun Lenfatikleri 2- Boynun satellit lenf düğümleri halkasıdır ve horizontal yüzeyel zincir olarak anılır. Önden arkaya: Submental Submandibuler Parotis Retroaurikuler Oksipital nodülleri kapsar
Boyun Lenfatikleri 3- Boyun derin lenf düğümleri zinciri olup vertikal olarak jugularis interna veni boyunca sıralanır ve baģlıca üst, orta, alt gruplar Ģeklinde bulunur. Ġlk iki defans yetersiz kaldığında görev yapar
BOYUN LENFATİK ZİNCİRİ
SUBMENTAL BÖLGE Boyun palpasyonu
SUBMANDĠBULER BÖLGENĠN BĠMANUEL PALPASYONU Boyun palpasyonu
Boyun palpasyonu TĠROĠD GLAND
SUPRASTERNAL BÖLGE Boyun palpasyonu
Boyun palpasyonu SUBMANDĠBULER BÖLGE
SOL LATERAL BOYUN PALPASYONU Boyun palpasyonu
Boyun palpasyonu SUPRAKLAVĠKULER BÖLGE
NAZOFARENKS CA En Sık Tutulan Lenf Bezleri -Jugulodigastrik -Üst posterior servikal -Parafarengeal lenf bezleridir. En sık tutulan kranial sinirler:v ve VI. Sinir NF tümörlerinin kraniyuma geçiģinde en zayıf noktalar; -Foramen Lacerum -Foramen Ovale
Nazofarenksin kafa tabanındaki foramenler ile olan iliģkisi
NAZOFARENKS CA TOPOGRAFĠK YAYILIMI ÖNE DOĞRU YAYILIM -Nazal BoĢluk ve etmoid hücrelere doğru -Lamina cribroza tarafına uzanım ve ant. kranial fossa infiltrasyonu -Pterigopalatin fossa uzanımı ile orbita tutulumu -Anterolateral uzanım ile infratemporal fossa ve yanak tutulumu
NAZOFARENKS CA TOPOGRAFĠK YAYILIMI AġAĞI YAYILIM : -YumuĢak damak,sert damak,palatum arkusları ve dil köküne kadar uzanım olabilir. -NF kanserinin en seyrek yayılma yoludur
NAZOFARENKS CA TOPOGRAFĠK YAYILIMI ARKA VE YANLARA YAYILIM -NF kanserinin en sık görülen ve en önemli yayılım yoludur. -retrofarengeal boģluk,prevertebral fasya -yanlarda pterigoid kas infiltrasyonu ağzın açılmasına engel olur. -Stiloid kas arka iç kısma doğru yayılım ve ĠCA,Ġnt. Juguler ven,ix,x,xi kafa çiftlerinin tutulumu -Retromandibuler ve burdan prevertebtal fasya ve sempatik pleksus tutulumu:horner Send.
NAZOFARENKS CA TOPOGRAFĠK YAYILIMI YUKARI YAYILIM -Sıklıkla Fasyanın zayıf olduğu Foramen Lacerumdan ilk lrak kavernöz sinüse uzanır. -VI. Kraniyal sinir trasesi uzunluğu sebebi ile sıklıkla ilk tutulan sinirdir. -III.,IV.,V.,VI. Sinirlere ait semptom kompleksleri ve değiģik kombinasyonlar
NAZOFARENKS CA UZAK METASTAZ NF karsinomu diğer baģ boyun tümörlerinden daha çok Hematojen metastaz geliģme eğilimi vardır Ülkemizde uzak metastaz insidansı: %20 -Kemik metastazı %54 (ENSIK) -Akciğer %26 -Karaciğer %24 Metastazların %82 si ilk 2 yıl içinde görülmektedir.
MR görüntüsü NAZOFARENKS CA İlerlemiş bir nazofarenks karsinomunun
Juvenil nazofarengeal anjiofibrom(jna) NAZOFARENKS CA
NAZOFARENKS CA Jüvenil nazofarengeal anjiofibrom (JNA) MR (A) ve BT (B) görünümü
NAZOFARENKS CA PATOLOJĠ Gençlerde : Ġndifferansiye Tip Ġleri yaģda : Keratinize Tip Sık 1991 Shanmugaratnam tarafından yapılan WHO sınıflaması: WHO-I:Yassı Hücreli Karsinom WHO-II:Nonkeratinize Karsinom a:ġyi differansiye nonkeratinize b:ġndifferansiye karsinom
NAZOFARENKS CA TNM SINIFLAMASI AJCC (American Joint Committee on Cancer) UICC (Union Internationale Contre le Cancer) To: T ye ilikģin kanıt yok T1: T nazofarenks içinde sınırlı T2: T orofarenks ve/veya nazal fossa yumuģak dokusuna uzanmıģ T2a:Parafarengeal uzanım yok T2b:Parafarengeal uzanım var T3: T kemik yapı ve/veya PNS lere invaze T4: Ġntrakranial uzanım,kranial sinir, orbita, Ġnfratemporal fossa, hipofarenks tutulumu mevcut
NAZOFARENKS CA TNM SINIFLAMASI No :Lenf nodu tutulumu yok N1 :Supraklavikuler fossa üzerinde en büyüğü <6 cm ipsilateral lenf nod(lar)ı N2 :Supraklavikuler fossa üzerinde en büyüğü <6 cm bilateral lenf nod(lar)ı N3 : Lenf nod(lar)ında metastaz N3a:En büyüğü >6 cm N3b:Supraklavikuler fossada
NAZOFARENKS CA TNM SINIFLAMASI Mo :Uzak metastaz yok M1:Uzak metastaz var
NAZOFARENKS CA EVRELEME EVRE I : T1 No EVRE II: T2 No EVRE III: T1-3 N1 T3 No EVRE IV: T4 No-1 To-4 N3 To-4 N2 Tx NX M1
NAZOFARENKS CA TEDAVĠ NF kanser tedavisinde cerrahinin yeri sınırlıdır.gerek primer gerekse boyun metastazlarının tedavisinde birinci seçenek: RADYOTERAPİ RT sonrası geliģen primer ve boyun bölgesindeki rekkürenslerde bazı seçilmiģ hastalara kurtarma (Salvage) tedavisinde cerrahinin yeri bulunmaktadır.
RADYOTERAPĠ KOMPLĠKASYONLARI BaĢ boyun kanserlerinde uygulanan RT sonrası görülebilen olası komplikasyonlar: -Deri ve mukozada : Ülserasyon, Kanama Nekroz -Akut tükrük bezi nekrozu :Ağız Kuruluğu -Görme Kaybı (Unilateral/Bilateral) -ĠĢitme Kaybı (Koklear Radyotoksisite) -Trakeostomi gerekebilen solunum güçlüğü
DĠL Kısmen oral kavitede kısmen farenkste yer alan, hareketli,mukoza ile örtülü müsküler bir organ. Hareketsiz halinde oral kavitenin hemen hemen tamamını kaplar
Dilin Fonksiyonları Çiğneme Tat alma Yutma KonuĢma Oral temizlik
Dilin Anatomik Bölümleri Dil kökü Corpus Apex Dil sırtı İnferior yüzey
Dilin Anatomik Bölümleri
Dilin Tat Duyusu Apex-tatlı Lateral kenarlartuzlu Arka kısım-ekģi ve acı
Dilin Kasları Ekstrensek Kaslar - ĠĢlevleri -M. Genioglossus - Dili öne aģağı çeker -M. Hyoglossus - Dil kökünü aģağıarkaya -M. Styloglossus - Dili arka-yukarı çeker (emme-yutma) -M. Palatoglossus - İsthmus faucium u daraltır.
Dilin Kasları Ġntrensek Kaslar - ĠĢlevleri -Superior longitüdinal dili -Ġnferior longitüdinal arkaya -Transvers -Vertikal Dil ucunu yukarı kaldırır, arkaya çeker Dil ucunu aģağı, dili çeker Dili kalınlaģtırır, dil ucunu sivriltir Dili inceltir
Dilin Ġnervasyonu Motor inervasyon -M. Palatoglossus (X) dıģında tüm dil kasları hypoglossus siniri tarafından inerve olur. Duyusal inervasyon -Anterior 2/3: Genel Duyu: N. Lingualis (V3) Tat: Chorda Tympani (VII) -Posterior 1/3: Genel Duyu: N.Glossopharyngeus Tat: N.Glossopharyngeus
Dilin Ġnervasyonu
Dilin Kanlanması Dilin Arterleri -a. lingualis (a. carotis externa) -a. dorsalis linguae -a. profunda linguae -a. sublingualis -a. palatina ascendens (a. facialis) -a. pharyngica ascendens (a. carotis ext)
Dilin venöz dolaģımı Dilin Venöz Drenajı -v. dorsalis linguae -v. profunda linguae -v. sublingualis
Dilin Lenfatik Drenajı Arka 1/3-üst derin servikal lenf nodları Ön 2/3: medial kısmı-alt derin servikal lenf nodları lateral kısmı-submandibular lenf nodları Dil ucu-submental lenf nodları Dilin arka 1/3 lük kısmının ve orta hatta yakın kısmının lenfatik drenajı bilateraldir!
Dil Ca Dil Ca ların dörtte üçü dilin corpus undan çıkar. Dil Ca ların %97 si SCC. Infiltratif/ekzofitik En yüksek insidans: 6.-7. dekad
Dil Ca
Dil Ca En sık dilin 1/3 orta bölümü lateralinden Oral kavite Ca ları arasında en sık boyun met dil Ca da Hastalar baģvurdukları anda % 60 boyun met mevcut.
DĠL Ca ve CERRAHĠ Cerrahide ulaģım yolu ve rezeksiyon Ģekilleri: -Transoral ulaģım ve transoral rezeksiyon -Transmandibuler ulaģım(mandibuler osteotomi) -Transservikal transoral ulaģım ve pullthrough rezeksiyon -Mandibulektomi ile klasik çene-boyun lezyonunun rezeksiyonu (Komando)
DUDAK Üst,Alt ve Kommisur olmak üzere 3 anatomik bölgede incelenir. Dudaklar içeride mukoza dıģarda cilt ile kaplı orbikularis kasından oluģmuģlardır. Cilt ile mukoza arası geçiģ hattı vermillon olarak adlandırılır.
DUDAK Arteryal Kanlanması: Fasyal arter-----labial arter Ġnnervasyonu: Motor: N.fasyalis Duysal: N. Trigeminalis Lenfatik Drenaj: Üst ve alt dıģ 1/3 kısım aynı taraftaki submandibuler lenf ganglionuna Alt dudak orta kısım submental bölgeye Üst dudak orta kısım parotis içi ve preaurikuler lenf ganglionlarına drene olur
DUDAK Ca En sık rastlanan oral kavite kanseridir. Tüm oral kanserlerin %30 undan fazlası 60-70 yaģ arası daha sık %99 yassı hücreli karsinom Alt dudakda üste göre daha sık rastlanır( solar ıģınlara daha dik olarak maruz kalması) Alt dudak kanserinin %85 i orta hat ile oral kommisur arasında bulunur.
DUDAK Ca ve CERRAHĠ Vermilyonektomi:Ġn situ Ca ve premalign displazide mukoza ve submukoza soyularak Derin kas infiltrasyonu gösteren kanserlerde tümörün geniģliğine göre V-W veya rektangüler ensizyon ile dudak,çene veya yanağı içeren tam kat rezksiyon yapılır.
OROFARENKS KANSERLERĠ Üstte:Sert Damak Altta:Hyoid kemiğe uzanır 4 Bölüme ayrılır: 1-Dil kökü 3-YumuĢak Damak 2-Tonsiller Bölge 4-Farenks Arka Duvar
OROFARENKS KANSERLERĠ ETYOLOJİ TÜTÜN-En belirgin etyolojik faktör Alkol HPV E/K: 4/1
OROFARENKS KANSERLERĠ DĠL KÖKÜ Dil ön 2/3 deki lezyoların dil köküne göre oranı: 4:1 Ġlk semptom genelde: Üst servikal Kitle Boğazda ağrı, kitle hissi, kulak ağrısı Dil kökü tümörleri ön 2/3 kısımda görülen kanserlere göre daha geç baģvururlar Tm büyüdükçe lenf metastazı sıklaģır Tutulan Ġlk Nod: Jugulodigastrik
OROFARENKS KANSERLERĠ Bu bölge tümörleri TONSĠLLER BÖLGE Retromolar üçgene ve yanak mukozasına Medialde dil invazyonu (kötü prognoz) Mandibuler kemik invazyonu (kötü prognoz) yapabilirler Tonsiller fossa yerleģimli tümörler ön plika yerleģimli olanlara göre daha sık lenfatik met. yaparlar
OROFARENKS KANSERLERĠ YUMUġAK DAMAK Tamama yakını damak ön yüzünde görülür. Lezyon geniģledikçe tonsiller plika ve dil bölgesine,lateralde nazofarenks bölgesine uzanır. Digastrik nodlara oradan üst servikal nodlara metastaz yaparlar.
Uvulada Kitle: Skuamöz Hücreli Karsinom
OROFARENKS KANSERLERĠ Hücre Tiplerine Göre: Yassı Hücreli Karsinom Melanositik Tümörler Minör Tükrük Bezi Tümörleri YumuĢak Doku Tümörleri Kemik Kaynaklı Tümörler Lenfomalar Metastatik Tümörler
OROFARENKS KANSERLERĠ EVRELEME To : Primer tümre ait kanıt yok Tis: Karsinoma in situ T1: 2 cm tümör T2: 2cm> tümör <4cm T3: >4 cm tümör T4: KomĢu anatomik yapılara invaze tümör
OROFARENKS KANSERLERĠ EVRELEME No: Lenf nodu tutulmu yok N1: Aynı taraf <3cm lenf nodu N2: Aynı taraf >3cm <6cm tek yada multipl lenf nodu N3: >6 cm aynı taraf veya karģı taraf yada çift taraflı lenf nodu tutulumu
OROFARENKS KANSERLERĠ CERRAHĠ Median Translingual Farengotomi Transhiyoid Farengotomi Lateral Farengotomi