MİLLİ GELİR VE BÜYÜME

ARALIK 1 Yurtiçi Hâsıla (GSYH), Gayrisafi1 yılının 3. çeyreğinde, önceki yılın aynı dönemine göre % oranında ve beklentilerin üzerinde büyüdü. Bu dönemde ekonomik gelişim hızına en büyük destek yine tüketimden geldi. %3, oranında bir büyüme sergileyen özel tüketim, yıllık GSYH hızına, puanla en büyük desteği verdi. Özel yatırımlar ise, 3 1 3,1,7 1, 1,3 3,1 MİLLİ GELİR VE BÜYÜME bu dönemde yeniden aşağı yönlü hareket ederek %,7 oranındaki düşüş sonucu, büyümeye -,1 puanlık olumsuz katkı verdi. 3. çeyrekte kamu tüketim harcamaları da %7, artışla, büyümeyi, puan yukarı yönlü etkiledi. Öte yandan bu dönemde net ihracatın büyümeye yaptığı aşağı yönlü baskının ortadan kalkması, tabloyu etkileyen olumlu bir gelişme oldu. İhracat GSYH Büyüme Hızı (%, Yıllık),7,3, Ç1 Ç Ç3 Ç Ç1 Ç Ç3 Ç Ç1 Ç Ç3 Ç Ç1 Ç Ç3,1, 1,,7, 3, 3. çeyrekte %, gerilerken, ithalatta ise %1 oranında düşüş görülmesi sonucunda net ihracat, GSYH gelişim hızına,1 puan olumlu katkı yaptı. Sektörler kanadında ise, 3. çeyrek büyümesine en büyük destekler sırasıyla 1,7 ve 1, puanla finans ve tarımdan geldi. Söz konusu dönemde sanayi sektörü ise, büyümeye, puanla, önceki dönemlere göre zayıf bir katkı sağladı. Türkiye Ekonomisi İvme Kazandı 3. Çeyrekte Ekonomi Tüketimden Destek Aldı 1 13 1 1 SANAYİ SEKTÖRÜ ayında 119, olarak kaydedilen Sanayi Üretim Endeksi (SÜE), ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %1,7 artarak 133,9 seviyesinde kaydedildi. Takvimsel etkilerden arındırılmış endeks ise, yıllık bazda %, arttı. SÜE deki bu gelişime tüm alt sanayi grupları yukarı yönlü destek verirken, sermaye malları imalatındaki %11 lik artış dikkat çekti. Endeks, mevsimsel etkilerden arındırılmış seriye göre ise, önceki aya göre %,1 yükseldi. Büyümeye En Büyük Katkı Finans ve Tarımdan Geldi İktisadi aktivitenin öncü göstergelerinden İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (KKO) ise, ayındaki %7, lik seviyesinden, puan artışla Kasım ayında %7,9 düzeyine yükseldi. 1 yılı Kasım ayına göre ise 1, puanlık yükseliş kaydeden KKO nun yıllık gelişiminde, dayanıklı tüketim malları, ara malları ve yatırım malları gruplarındaki artışlar etkili oldu. Mevsimsellikten arındırılmış KKO da, önceki aya göre, puan artışla %7,1 olarak gerçekleşti. Sanayi Üretimi de Toparlandı 77 7, Kapasite Kullanım Oranı Oranı (%) (%) 7,9 7 7, Kapasite Kullanım Oranı Kasım da Yükseldi 71 1 3 7 9 111 1 1 3 7 9 111 1 1 3 7 9 111 Kaynak: TCMB 13 1 1 13 1 1 1 Aralık 1

döneminde %9, olarak gerçekleşen işsizlik oranı, ta %1,1 e yükseldi. Oran erkeklerde %,, kadınlarda ise %13,1 olarak kaydedildi. Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı da, %1, seviyesinde kalarak değişmedi. Öte yandan veriler, döneminde istihdam oranının geçen yılın aynı dönemine göre,7 puan artışla %,, işgücüne katılım oranının ise,9 puan artışla %,1 düzeyinde kaydedildiğini gösterdi. İşgücüne katılım erkeklerde %7, olurken, kadınlarda ise %3,1 olarak gerçekleşti. döneminde ayrıca, genç işsizlik oranı %1,3, tarım dışı işsizlik oranı ise %1, düzeyinde kaydedildi. İşsizlik Oranı %1,1 e Yükseldi 1 11 1 9 7 İŞGÜCÜ PİYASALARI 1,3 1, 9,7 9, 9,1 11,3 11, 1,7 1,9 1, 1, 1, 9, 1,1 İşsizlik Kasım Aralık 9, 1 1 İşsizlik Oranı (%) Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%) Mevsimsellikten Arındırılmış Oran Değişmedi 9,3 9, 9, 1,1 PARA POLİTİKASI ve ENFLASYON Politikası Kurulu (PPK), Kasım 1 tarihli toplantıda faizler- bir değişikliğe gitmeme kararı aldı. Toplantı sonrasında yapılan Parade açıklamada ise, enerji fiyatlarındaki gelişmelerin enflasyonu olumlu etkilediği, bununla birlikte, döviz kuru hareketlerinin çekirdek enflasyon eğilimindeki iyileşmeyi geciktirdiği yinelendi. Önümüzdeki dönemde para politikası kararlarının enflasyon görünümüne bağlı olacağını bildiren PPK, enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve enflasyonu etkileyen diğer unsurlardaki gelişmelerin dikkate alınarak para politikasındaki sıkı duruşun sürdürüleceğini açıkladı. Enflasyon ise, Kasım ayında yeniden yükseldi. Bu dönemde bir önceki yılın aynı ayına göre %,1 artan Tüketici Fiyatları Endeksi nin (TÜFE) yıllık gelişiminde, gıda fiyatları ciddi etkisini sürdürdü. Yıllık bazda sırasıyla %9,1 ve %13, oranlarında yükselen gıda ve alkolsüz içecekler ile lokanta ve oteller fiyatlarının yanı sıra %,39 artan konut fiyatları da, yıllık enflasyonun gelişiminde belirleyici rol oynadı. Öte yandan ayına göre %,7 oranında artış kaydeden TÜFE nin aylık gelişiminde, gıda ve ayakkabı grubunun, puanlık katkısı dikkat çekti. 1 TÜFE Değişim Oranı (%, Yıllık) 1 7,7 7,9,39 9,3 9, 9,1 9,3 9,,,9 9,1,17 7, 7, 7,1 7,91,9 7,,1 7,1 7,9 7,,1 1 3 7 9 1 11 1 1 3 7 9 1 11 1 1 Merkez Bankası Yine Pas Geçti Yıllık Enflasyon Kasım Ayında %,1 Oldu Aralık 1

verilerine göre, Kasım TİMayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre %1, oranında düşerek 11, milyar dolar oldu. Kasım ayında en çok 1 1 19,3 Otomotiv 1, Hazırgiyim Kaynak: TİM İhracat Verileri 1,1 Kimyevi Maddeler 9, 9,1 Elektrik Elektronik İHRACATTAKİ GELİŞMELER ihracat yapan sektör 1,9 milyar dolarla otomotiv olurken, bunu sırasıyla 1, ve 1,3 milyar dolarla, hazır giyim ve konfeksiyon ile kimyevi maddeler sektörleri takip Sektörler Bazında İhracat (milyar $, İlk 1 Sektör) Çelik 7,3 Tekstil etti. Bu dönemde otomotiv ihracatı %, yıllık artış kaydederken, hazır giyim ve kimyevi maddeler sektörleri ise sırasıyla %,3 ve %1, oranlarında gerileme,7,, 3,7 3, 3,3,,, Demir Hububat, Bakliyat Makine Mobilya, Orman 1 -Kasım 1 -Kasım Madencilik İklimlendirme Fındık Çimento, Cam Mücevher sergiledi. Kasım ihracatında. sırada yer alan elektronik grubunda da, %, düşüş gerçekleşti. Bu dönemde sektörler genelinde en güçlü performans, yıllık %9,7 artış ile gemi ve yat sektöründe, en keskin düşüş ise, ihracatı %,3 oranında gerileyen hazır giyimde görüldü. Bu doğrultuda, Kasım ayında yıllık ihracat gelişim hızına en olumlu katkıyı, yüzde puanla yine otomotiv sektörü yaptı. İlgili dönemde Türkiye nin ihracat gelişim hızını aşağı yönlü etkileyen sektörlerin başında mücevher gelirken, onu çelik sektörü takip etti. Söz konusu iki sektör, Kasım ayında toplam ihracatın hızını yıllık bazda sırasıyla -, ve -1, puan etkiledi. İhracat Kasım da %1, Daraldı İhracata En Büyük Destek Yine Otomotivden En Yüksek İhracat Artışı Gemi ve Yat Sektöründen Geldi verilerine göre, Ka- ayında en çok TİMsım ihracat yapılan ilk ülke, Almanya, İngiltere, Irak, İtalya ve ABD oldu. Bu dönemde Almanya ya yapılan ihracat, bir önceki yılın 1. 1. 9 3 1,3% 1.13 Almanya 1,% İngiltere 1 Kaynak: TİM İhracat Verileri,% 19,% 1,%,% 77 13,% ÜLKELER VE İLLER BAZINDA İHRACAT Ülkeler Ülkeler Bazında Bazında İhracat (milyon $, İlk $, 1) İlk 1) Irak İtalya ABD 9 39 3% 9% Fransa 1 Kasım 1 Kasım İspanya 9,1% Rusya 331 3 Ülke Gruplarının İhracattaki Payı (%, -Kasım 1) İran Mısır AB Ortadoğu Afrika BDT K. Amerika ST Diğer Avrupa Diğer Asya Uzakdoğu Diğer Amerika Diğer Ülkeler Kaynak: TİM İhracat Verileri aynı ayına göre %,7 oranında düşerken, İngiltere pazarında ise %3 lük bir artış kaydedildi. Irak, İtalya ve ABD ye yapılan ihracat da, bu dönemde sırasıyla, %1,3, %, ve %, oranlarında daralma yaşadı. Kasım ayında Rusya ve İran pazarlarında çift haneli sert düşüşler görülürken, Fransa ve İspanya ise artış kaydetti. Ülke grupları bağlamında, 1 yılının ilk 11 ayında AB ülkeleri, Türkiye nin ihracatındaki payını %, e yükseltirken,. sırada gelen Ortadoğu nun payı da, geçen yılın aynı dönemine göre,,7 puan artışla %19, oldu. Bu dönemde Afrika pazarında, puanlık bir artış yaşanırken, Bağımsız Devletler Topluluğu nun (BDT) pastadaki payı, puan daralma kaydetti. Öte yandan, Kuzey Amerika ve Uzakdoğu ülkelerine yapılan ihracatın payı bir önceki yılın aynı dönemine göre sırasıyla, ve, puanlık artışlar kaydetti. Bu dönemde diğer Amerika ülkelerini kapsayan pazarda ise,3 puanlık bir dilim daralması yaşandı. En çok ihracat yapan iller arasında ise, Kasım ayında ilk sırayı yine İstanbul alırken, onu Bursa ve Kocaeli izledi. İstanbul ve Bursa bu dönemde sırasıyla,9 ve 1 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirirken, Kocaeli nin ihracatı,9 milyar dolar oldu. Sıralamada.lüğü, milyar dolarla İzmir,.liği ise, milyar dolarla yine Gaziantep aldı. AB nin İhracattaki Payı %, Rusya ve İran Pazarlarında Sert Düşüş Yaşandı Gaziantep İhracatta. Sırada 3 Aralık 1

verilerine göre, TÜİKayında ihracat geçen yılın aynı dönemine göre %3,1 oranında artarak 13,3 milyar dolar oldu. Bu dönemde en yüksek değerde ihracat gerçekleştiren fasıl, dolar bazında %1, yıllık ihracat artışı kaydeden motorlu kara taşıtları olurken, onu sırasıyla %1,7 ve %11, oranlarında artış gerçekleştiren makineler ile kıymetli metaller ve taşlar izledi. ayında.lüğü ise, %7, yükseliş kaydeden örme giyim ihracatı aldı. Bu dönemde toplam ihracat yıllık gelişimine en olumlu katkıyı, puanla kıymetli taşlar ve metaller faslı yaparken, en olumsuz katkı - puanla demir-çelik grubundan geldi. İthalat ise ayında yıllık bazda %11,9 oranında bir düşüş sergileyerek, 1,9 milyar dolar oldu. Bu İhracat %3,1 Artarken İthalat %11,9 Geriledi dönemde en yüksek değerde ithalat yapan fasıllar yine sırasıyla mineral yakıtlar ve yağlar, makineler ve elektronik oldu. İthalat, mineral yakıtlar ve yağlarda yıllık %3, daralırken, makine ve elektronik gruplarında ise sırasıyla %1, ve %3,1 arttı. ayında ithalatın gelişim hızına en güçlü pozitif katkı motorlu kara taşıtları faslından gelirken, aşağı yönlü destek veren grupların başında ise enerji yerini korudu. Bu veriler doğrultusunda, dış ticaret açığı ayında yıllık %, oranında bir düşüşle 3, milyar dolar oldu. - döneminde ise açık %, geriledi ve,7 milyar dolar olarak kaydedildi. Yılın ilk 1 ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı da, önceki yılın aynı dönemine göre 3, puan artarak %9, seviyesinde gerçekleşti. İthalattaki Düşüşte Enerji Başrolde DIŞ TİCARET DENGESİ 1 1 1 1 1 1,7 13,7 13,1 13, 1, 1,9 13,3 13, 13,1 13,3 1, 13, 1,913,3 1,3 1, 1 11, 11, 11,1 11,1 11,7 1 1 199 173, İhracat (Milyar $) 1 1 Dış Dış Ticaret (milyar (Milyar $) $) 131, 1, 7,7 Kasım,7 İthalat İhracat Dış Ticaret Açığı 1-1 - Aralık ayında 117 milyon fazla veren cari işlemler dengesi, de 133 milyon dolar açık verdi. Bu dönemde cari işlemler hesabı, mal ve birincil gelirler dengelerindeki sırasıyla, ve,7 milyar dolarlık açıklarla aşağı yönlü hareket ederken, hizmetler dengesindeki,9 milyar dolarlık fazladan olumlu etkilendi. Bu veriler doğrultusunda cari ÖDEMELER DENGESİ açık, yılın ilk 1 ayında, önceki yılın aynı dönemine göre %,9 oranında bir düşüş kaydederken, altın hariç açık %, geriledi. Yıllıklandırılmış cari açık ise 3,1 milyar dolara seviyesine düştü. Öte yandan ödemeler dengesi kapsamında ayında finans hesapları 1,1 milyar dolar olarak kaydedilirken, resmi rezervler ise 1, milyar dolar azaldı. 3, 3,,9 3,7, Cari İşlemler Açığı (milyar $) $),9, 3, 3,,,,,3,3, 3,3 3, -,3 -,1,1 de Fazla Veren Cari Denge, de Açık Verdi - Kasım Aralık 1 1 Yıllıklandırılmış Açık 3,1 Milyar Dolara Geriledi Kaynak: TCMB Aralık 1

ayı yıllık gelişim oranı %, ye revize edilen Euro Bölgesi sanayi üretimi, ayında %1,7 lik büyüme sergiledi. Bölgede işsizlik oranı ise, AVRUPA EKONOMİSİ ayında %1,7 ye gerileyerek 1 den sonraki en düşük seviyeyi yakaladı. ayı yıllık tüketici enflasyonu % dan %,1 e revize edilirken, ilk tahminlere göre Kasım enflasyonu Euro Bölgesi GSYH Büyüme Hızı (%, Hızı yıllık) (%, yıllık) 1, 1,1,7,,9 1, 1, 1, -1 - -,1 -, -1,1 Ç1 Ç Ç3 Ç Ç1 Ç Ç3 Ç Ç1 Ç Ç3 13 1 1 da %,1 olarak beklentilerin altında gerçekleşti. Bölgede beklentiler ise dalgalı seyrini sürdürüyor. Bu çerçevede, reel kesim güveni Kasım ayında yeniden düşüş yaşarken, aynı dönemde tüketici beklentilerinde ise bir toparlanma gözlendi. Öte yandan Euro Bölgesi nin, yılın 3. çeyreğinde önceki yılın aynı dönemine göre %1, büyüme kaydettiği açıklandı. Euro Bölgesi nde Sanayi ve İşsizlik (%) 1, 1,7 1,7 13 11 9 - - -3,1 7-13 1 1 Sanayi Üretim Endeksi Yıllık Büyüme Hızı İşsizlik Oranı (sağ eksen) Euro Bölgesi %1, Büyüdü İşsizlik Oranı %1,7 ye Geriledi Beklentiler Dalgalı Seyrediyor Aralık 1

ekonomisinin daha önce ABD% olarak açıklanan 3. çeyrek yıllık büyüme hızı %, ye revize edilirken, ayında zayıflayan bir performans sergileyen sanayi üretimi de hızını %,3 seviyesine düşürdü. Bunun yanı sıra, ayında kötüleşme kaydederek,1 düzeyine gerileyen reel kesim güveni, Kasım döneminde, ya düşerek son 3 yılda ilk kez daralma yönünde sinyal verdi. Aynı dönemde tüketici güveni ise, 9 düzeyinden 91,3 e yükselmekle birlikte, ilk tahminlerin altında bir seviyede gerçekleşti. ABD Merkez Bankası FED in Aralık toplantısı merakla beklenirken, ayında yıllık tüketici enflasyonu %,, çekirdek enflasyon ise %1,9 olarak kaydedildi. Kasım ayı işsizlik oranı ise, % olarak açıklandı. ABD EKONOMİSİ ABD GSYH Büyüme Hızı (%, Yıllık) 3,,,9,9,,7, 1, 1,7 1,1 1,9 Ç1 Ç Ç3 Ç Ç1 Ç Ç3 Ç Ç1 Ç Ç3 13 1 1 ABD Ekonomisi 3. Çeyrekte %, Büyüdü Reel Kesim Güveni Düşüşte İşsizlik % Oranında Gerçekleşti YÜKSELEN EKONOMİLER Gelişmekte olan ekonomilere dair 1 3. çeyrek büyüme verileri de açıklanmaya devam ediyor. Bu kapsamda 1 in parlayan yıldızlarından Hindistan, söz konusu dönemde yıllık büyüme hızını %7, e yükselterek beklentilerin üzerinde bir performansa imza attı. Ülke ekonomisinin. çeyrek gelişim hızı ise %7,1 e yukarı yönlü revize edildi. Hindistan ın 3. çeyrek gelişiminde, gerek üretim gerekse hizmetler sektörlerindeki canlanmalar etkili olurken, harcamalar anlamında ise özel tüketim ve yatırımlar büyümeye gözle görülür katkı sağladı. Latin Amerika nın 1 numaralı ekonomisi Brezilya ise, daralma trendine devam ediyor. 3. çeyrekte önceki yılın aynı dönemine göre %, oranında GSYH düşüşü yaşayan Brezilya ekonomisi, böylece çeyrek üst üste gerileme kaydederken, aynı zamanda uzun yıllar sonra en keskin inişe imza attı. Söz konusu gelişmede, özel sektör tüketim ve yatırım harcamalarındaki ciddi düşüşler etkili olurken, ihracat da zayıf bir gelişim sergilemeye devam etti. Öte yandan Güney Afrika ekonomisinin. çeyrek hızı %1,3 e yukarı yönlü revize edilirken, 3. çeyrekte de bir yavaşlama kaydedildi. Bu dönemde hızını %1 e düşüren ekonomi, böylelikle 9 yılından sonraki en düşük tempoyu sergilemiş oldu. G. Afrika nın söz konusu tempo kaybında, üretim ve hizmetler sektörlerindeki yavaşlamaların izleri görülürken, tarımda devam eden daralma da etkisini gösterdi. 1 - - - GSYH Büyüme Hızı (%, Yıllık), 7 7, 7,,,7,7, 7,1 7,,1,,, 3,,,9 1,, 1, 1,9 1,3 1,, 1, 1,3 1 -, -,7-1,1 - -3 -, Brezilya Hindistan Güney Afrika 13-Ç1 13-Ç 13-Ç3 13-Ç 1-Ç1 1-Ç Hindistan Hızını %7, e Çıkardı Brezilya da Daralma Hızlandı 1-Ç3 1-Ç 1-Ç1 1-Ç 1-Ç3 Güney Afrika Ekonomisi 3. Çeyrekte Yavaşladı Aralık 1