Şablon 6: Ulusal Envanter İyileştirme Planı 1: Kurumsal Düzenlemeler 2: Yöntem ve Veri Dokümantasyonu 3: KG/KK Prosedürlerinin Tanımlanması 4: Arşivleme Sisteminin Tanımlanması 5: Kilit Kategori Analizi 6: Ulusal Envanter İyileştirme Planı Ülke: İletişim İsmi: Ünvan: Kuruluş: Ülke Temsilcisi İrtibat Bilgisi Posta Adresi: Telefon Numarası: E-Mail: URL:
Şablon 6: Ulusal Envanter İyileştirme Planı Talimatlar Bir Ulusal Envanter İyileştirme Planının (NIIP) amacı ülkelere ulusal sistemlerini iyileştirmeleri konusunda önceliklerini belirleme ve buna göre önceliklendirme noktalarında yardımcı olmaktır. Tam anlamıyla bitmiş bir plan, gelecekte ortaya çıkacak envanterlerin şeffaflığını, uyumunu, karşılaştırılabilirliğini, eksiksizliğini ve doğruluğunu arttırmak yönünde atılacak her adımı ve gösterilecek çabayı yönlendirecektir. Bu şablon iyileştirme için öncelikli alanları belirlemek açısından bu el kitabındaki diğer rapor şablonlardan gelen bilgileri kullanmaktadır. Bu nedenle, diğer şablonlar bittikten sonra bu şablonu doldurma çalışması yapılmalıdır. ADIM 1: ADIM 2: ADIM 3: ADIM 4: ADIM 5: ADIM 6: ADIM 7: ADIM 8: ADIM 9: Adım Adım Yapılacaklar Ülkeye özgü hedefleri ortaya koyunuz. Kurumsal düzenlemelerin iyileştirilmesi için öncelikleri özetleyiniz. Kilit Kategori Analizi şablonundan bulguları özetleyiniz. Yöntem ve Veri Dokümantasyonu(MDD) belgesinde belirlenen iyileştirmeleri özetleyiniz. Potansiyel KG/KK iyileştirmelerini özetleyiniz. Potansiyel arşivleme iyileştirmelerini özetleyiniz. İletişim, destek ve eğitim faaliyetlerini/planlarını açıklayınız. Bütün şablonlardaki potansiyel iyileştirmeleri özetleyiniz. Envanter iyileştirmelerini önceliklendiriniz. ADIM 10: Envanter iyileştirme projeleri öneriniz. Ülkeler, söz konusu Word dokümanını ülkeye ait verileri girmek ve nihai planlarını hazırlamak için kullanmak durumundadır. Bu yeşil metin, şablonlar ve tablolar aracılığıyla talimatlar ve kılavuz bilgiler içermektedir. Nihai planda, yeşil metnin tamamı, silinmeli ve ülkeye özgü bilginin yerinde kullanılması gerekmektedir. Adım adım yerine getirilecek talimatlar yukarıdaki kutuda listelenmiştir. Her bir adım, şablonun ilgili bölümünde detaylı bir biçimde açıklanmıştır. 6.2
Ulusal Envanter İyileştirme Planı 6.1. Amaç Söz konusu Ulusal Envanter İyileştirme Planı (NIIP), [Ülkenin] kendi ulusal Sera gazı envanter sistemini geliştirmesi için ortaya koyduğu çalışmalara yönelik yerine getirilmesi gereken hususları belirtmektedir. NIIP gelecekte ortaya çıkacak envanterlerin şeffaflığını, uyumunu, karşılaştırılabilirliğini, eksiksizliğini ve doğruluğunu arttırmak yönünde atılacak her adımı ve gösterilecek çabayı yönlendirecektir. Söz konusu plan önceki envanterlerde yaşanan birçok sorunu ve eksikliği gidermektedir. Gerekli iyileştirmelerin gelecekte oluşturulacak envanter ekiplerinin etkili bir biçimde bilgilendirmeleriyle gerçekleştirilmesini sağlayacaktır. Mevzu bahis iyileştirmeler, [Ülkedeki] mevcut kurumsal düzenlemelerin dokümantasyonu ile kategorilere göre yapılan yöntem ve veri analizleri ve KG/KK prosedürleri, arşiv sistemlerinin geliştirilmesi ve kilit kategorilerin değerlendirilmesi ile tespit edilmiştir. ADIM 1: İyileştirmeler için tespit ettiğiniz her türlü ek yol ve yöntemi listeleyiniz. Bu planı geliştirmek üzere, ülkenizin ortaya koyabileceği daha başka hedefler söz konusu ise bu hedefleri açıklayınız 6.2. Kurumsal Düzenleme Öncelikleri ADIM 2: Tamamlanmış olan Kurumsal Düzenlemeler şablonunun ADIM 3 bölümdeki Tablo 1.9 da yer alan bilgileri kullanarak Tablo 6.1 i tamamlayınız. Kurumsal düzenleme önceliklerinin nasıl belirlendiğine ilişkin ilave her türlü bilgiyi paylaşınız. Her bir sektörün kurumsal düzenlemeleri için detaylı bilgi sunmak adına mümkün mertebe fazla sayıda satır ve gerekli bilgiyi tabloya yerleştiriniz Ulusal Envanter Sistemi, bir ülke tarafından, antropojenik emisyonları ve azaltımlarını tahmin etmek, aynı zamanda envanter bilgisini raporlamak ve arşivlemek için yaptığı bütün kurumsal, hukuki ve prosedürel düzenlemeleri içermektedir. Ulusal Envanter Sistemi içerisinde tespit edilmiş olan kurum, ulusal sera gazı envanterinin oluşturulmasından, veri ve yöntemlere, tahminlere katkı sağlayan kilit kuruluşlardan ve envanterin son kullanıcılarından sorumlu olan görevlendirilmiş bir kamu kurumudur. Kapsamlı bir envanterin hazırlanması, Ulusal Envantere katkı sağlayan bütün ilgili unsurların oluşturulmasını, belirlenmesini ve dokümante edilmesini gerektirmektedir. Envanter gelişimi için mevcut kurumsal düzenlemelerin konumunun değerlendirilmesi ve 6.3
dokümante edilmesi, envanterin devamlılığını ve bütünlüğünü sağlayacak, envanter sürecinin kurumsallaşmasını destekleyip teşvik edecek, gelecekte ortaya çıkacak iyileştirmelerin kolaylaştırılmasını sağlayacaktır. Öncelik eylemlerinin nasıl belirlendiği gibi bilgiler dahil olmak üzere, ülkenizdeki kurumsal öncelikleri açıklayacak detayları ve ilave yorumları paylaşınız. Tablo 6.1 Kurumsal Düzenlemeler şablonunda ortaya konan öncelik eylemlerini listelemektedir. Tablo 6.1: [Ülkenin] Ulusal Envanter Sistemi İçin Gerçekleştirilen Öncelik Eylemleri Ulusal Envanter Sisteminin Yönetim Yapısının Güçlü Sektör Yönleri Ulusal Envanter Sisteminin Yönetim Yapısındaki Potansiyel İyileştirmeler Not: Tablo 1.9 Kısım 1.3 dan alınmış IA şablonu. Yukarıda verilen tablodaki notta uygun tablo ve kısım numaralarını doldurunuz. 6.3. Kilit Kategorilerinin Özeti ADIM 3: Tamamlanmış olan Kilit Kategori Analizi şablonundaki Tablo 5.1 den Tablo 5.3 e kadar olan bölümde verilen bilgileri kullanarak ve uygulanabilir kısımlar göz önünde bulundurularak Tablo 6.2 yi tamamlayınız. Bu tabloda listelenen kategorileri özetleyen kısa bir paragraf yazınız. Eğer ülkeniz Kilit Kategori Analizi şablonunda verilen Tablo 5.1 den Tablo 5.3 e kadar olan bölümü tamamlamış ise, söz konusu tablolarda belirtilen bütün kilit kategorileri dahil ediniz ve Tablo 6.2 de bulunan kilit kategori değerlendirme kolonunu kullanarak her bir kategoriyi hangi değerlendirmenin belirlediğini belirtiniz. Aşağıdaki ek talimatlara bakınız. Her bir kategori için detaylı bilgi sunmak adına mümkün mertebe fazla sayıda satır ve gerekli bilgiyi tabloya yerleştiriniz. 6.4
Kilit kategoriler kavramı IPCC tarafından ülkelere sera gazı envanterlerini iyileştirmeleri için kaynaklarını önceliklendirme konusunda yardımcı olmak amacıyla bir yöntem olarak ortaya çıkartılmıştır. 1 Kilit kategoriler ulusal emisyonların genel düzeyine en büyük katkıyı sağlamaktadır. Emisyon tahminlerinin tam bir zaman serisi hazırlandığında, kilit kategoriler zaman içerisinde emisyonların eğilimi üzerine en geniş etkiyi koyan söz konusu kategoriler olarak ta değerlendirilebilir. 2 Buna ek olarak, Belirsizlik tahminleri emisyon tahminleri ile ilişkilendirildiği zaman, ek kilit kategoriler belirlenecektir. Kilit kategori analizinin sonuçları en önemli envanter kategorilerinin listesini bir ülkeye sağlamaktadır. Söz konusu liste, bir ülkenin sera gazı envanterini iyileştirme sürecini başlatabileceği önemli bir başlangıç noktasıdır. Ulusal sera gazı envanterini geliştirmek için, daha doğru ve daha yüksek kademede metodolojilerin uygulanmasını dikkate almak, daha detaylı faaliyet verilerini toplamak veya ülkeye özel emisyon faktörlerini geliştirmek gerekli olabilir. Bu faaliyetler ek kaynakları gerektirmektedir ve her envanter kategorisi için iyileştirmeleri yapmak mümkün değildir. Bu nedenle [Ülke] Tablo 6,2 de listelenen kategorileri, ulusal net emisyonlara katkı sağlayan en önemli kategoriler olarak belirlemiştir. Söz konusu kilit kategorilerden gelen emisyonları ve/veya azaltımları tahmin etmek için kullanılan yöntemlerin ve verilerin değerlendirilmesi öncelik belirlemede ayrılmaz bir bütündür. Söz konusu kategoriler U.S EPA tarafından sağlanan yazılım kullanılarak Kilit Kategori Analizi aracılığıyla tespit edilmiştir. Seviye değerlendirmesi yapılmış ve toplam tahminin en az yüzde 95 ine tekabül eden en büyük kategoriler belirlenmiştir. Eğer yapılmış ise, diğer kilit değerlendirmelere dair bilgileri paylaşınız ( belirsizlik tahminleri ile bağlantılı Kademe 2 metodolojileri gibi ) 1 Yutaklar da son analizde yer aldığından dolayı, 1996 IPCC Rehberi, sonradan çıkan IPCC rehberindeki kilit kategoriler olarak revize edilen kilit kaynak kategorileri ne göndermede bulunmaktadır 2 2006 IPCC Sera Gazı Envanterleri Rehberi (IPCC 2006) kapsamında kilit kategori tahminlerinin emisyon ve azaltımlardaki mutlak düzey, eğilim ya da belirsizlik açısından bir ülkenin toplam sera gazı envanteri üzerinde önemli etkisi olduğu için ulusal envanter sisteminde öncelik olarak belirlenen kategori olarak tanımlanmaktadır. Kilit kategori terimi kullanıldığında hem kaynak hem yutak kategorilerini kapsamaktadır. Daha ayrıntılı bilgi için bkz. IPCC 2006 Bölüm 4, Metodoloji Seçimi ve Kilit Kategorilerin Belirlenmesi,, < http://www.ipccnggip.iges.or.jp/public/2006gl/index.html. 6.5
Ülkeniz açısından kilit kategorilere yönelik bağlamı ortaya koymak bakımından kısa bir paragraf yazınız. Belirli kategorilerin niçin ulusal net emisyonların geniş bir kısmını temsil ettiğini açıklayınız. Eğer mümkün ise, son yıllarda hangi kategorilerin giderek daha önemli hale geldiğini ve gelecekte hangilerinin öneminin daha da fazla artacağını açıklayınız Tablo 6.2: [Ülke] Kilit Kategorileri Kilit Kategori Değerlendirmesi* IPCC Kategori Kodu IPCC Kategorisi Gaz Emisyonlar (Gg CO2 Eq.) Ulusal Net Emisyonlara Katkı Yüzdeleri Ulusal Net Emisyonların Kümülatif Yüzdesi Not: KKA şablonunda Tablo x.x Kısım x den alınmıştır * Değerlendirmeler: 1) mevcut yıl seviye analizlerini, 2) taban yıl seviye analizlerini ve 3) eğilim (trend) analizlerini içermektedir. Yukarıda verilen tablodaki notta uygun tablo ve kısım numaralarını KKA şablonundan doldurunuz 6.4. Potansiyel Kategori İyileştirmeleri ADIM 4: Her bir kategori için tamamlanmış Yöntem ve Veri Dokümantasyonunu gözden geçiriniz ve emisyon ve/veya azaltım tahminlerini iyileştirmek için gerekli olan her türlü iyileştirmeyi belirleyiniz. Söz konusu eylemler aşağıda belirtilenlerle sınırlı kalmamak kaydıyla şu şekilde olabilir; şeffaflığın iyileştirilmesi, daha fazla eksiksiz faaliyet verisinin elde edilmesi, daha yüksek kademeli bir metodolojinin kullanılması (örnek olarak; Kademe 1 yerine IPCC Kademe 2) veya bölgesel veya ülkeye özel faktörlerin kullanılması. Sorunu ve potansiyel iyileştirmeyi açıklayınız. Tablo 6.3 de yer alan(örnek olarak; geçmişte oluşturulan envanterlere dahil edilmemiş bir kategori için emisyon tahminin yapılması) diğer kategoriler için emisyon ve/veya azaltım tahminlerini iyileştirmek amacıyla elde edilmesi gereken diğer her türlü iyileştirmeleri belirtiniz. Bunlar MDD Genel Bilgi Dokümanındaki ADIM 7 de bulanan tablodan kopyalanabilir. Her bir kilit kategori için bilgiler, kategori açıklamasının, metodoloji ile ilgisinin, faaliyet verilerinin ve kullanılan emisyon faktörlerinin açıklamalarının dahil edildiği Kısım 6.3 de bildirilmektedir. Bunlar ve diğer kategoriler için öncelik alanları, söz konusu doküman kullanılarak belirlenmektedir. Tablo 6.3 her bir kategori için sorunları ve potansiyel iyileştirmeleri listelemektedir. 6.6
Her bir kategori için iyileştirmeleri belirlemek amacıyla kullanılan prosese ilişkin ek her türlü bilgiyi dahil ediniz. Her bir kategori için detaylı bilgi sunmak adına mümkün mertebe fazla sayıda satır ve gerekli bilgiyi tabloya yerleştiriniz. Tablo 6.3: Kategoriler İçin Potansiyel İyileştirmeler Sektör Kategori Sorunun Açıklanması Potansiyel İyileştirme Not: MDD şablonunda Tablo 2.x Kısım x den alınmıştır Yukarıda verilen tablodaki notta uygun tablo ve kısım numaralarını doldurunuz Ek kategoriler için planlanmış iyileştirmeler Tablo 6.4 de belirlenmiş olup, envanterin eksiksizliğini arttırmak için tahminleri yapılmamış emisyon ve/veya azaltımlar için de kategorileri içermektedir. Tablo 6.4 isteğe bağlıdır. Eğer kullanılmıyor ise, yukarıdaki cümlede olduğu gibi, silinmedir, sonraki tablolar yeniden numaralandırılmalıdır. Her bir kategori için detaylı bilgi sunmak adına mümkün mertebe fazla sayıda satır ve gerekli bilgiyi tabloya yerleştiriniz. Tablo 6.4: Ek Kategoriler İçin Planlanmış İyileştirmeler Sektör Kategori Sorunun Açıklanması Potansiyel İyileştirme 6.7
6.5. KG/KK Prosedürleri İçin Potansiyel İyileştirmeler ADIM 5: Tamamlanmış olan KG/KK şablonunu gözden geçiriniz ve KG/KK prosedürlerinin iyileştirilmesi için gerekli olan her türlü iyileştirmeyi tespit ediniz. Bu iyileştirmeler KG/KK şablonundaki ADIM6 da bulunan tablodan kopyalanabilir. Her planlanmış iyileştirme için detaylı bilgi sunmak adına mümkün mertebe fazla sayıda satır ve gerekli bilgiyi tabloya yerleştiriniz. Tablo 6.5: KG/KK Prosedürleri İçin Potansiyel İyileştirmeler Sektör Kategori Sorunun Açıklaması KG Potansiyel İyileştirme KK 6.6. Potansiyel Arşivleme Sistem İyileştirmeleri ADIM 6: Tamamlanmış olan Arşivleme şablonunu gözden geçiriniz ve gerekli olan her türlü iyileştirmeyi tespit ediniz. Bu iyileştirmeler Arşivleme şablonundaki ADIM 3 de bulunan tablodan kopyalanabilir. Her planlanmış iyileştirme için detaylı bilgi sunmak adına mümkün mertebe fazla sayıda satır ve gerekli bilgiyi tabloya yerleştiriniz. 6.8
Tablo 6.6: Potansiyel Arşivleme Sistem İyileştirmeleri Arşiv Sistem Görevi Sorunun Açıklanması Potansiyel İyileştirme 6.7. İletişim, Destek ve Eğitim Öncelikleri ADIM 7: Envanterin amacının ve sonuçlarının politika yapıcılara iletilmesi önemlidir. Bu bölüme, envanter sistemi veya uygulamaları üzerine personelin eğitilmesi amacıyla Sera gazı envanteri farkındalık arttırma çabaları çerçevesinde sizin mevcut faaliyetlerinize ve planlarınıza dayalı öncelikleriniz dahil edilmelidir. Söz konusu planlar ve faaliyetler aşağıdakilerden herhangi birisini içerebilir; o Envanter sonuçlarının veri sağlayıcılara iletilmesi o Paydaş toplantılarının planlanması o Hükümet, akademik camia ve kamuyla beraber farkındalığın arttırılması o Hükümet ve ilgili kurumlara geribildirimlerde bulunulması o Envanter personelinin eğitilmesi veya kiralanması o Envanter kapasitesinin transferini ihtiyaç olması halinde yumuşak bir biçimde yapılmasını sağlamak üzere bir geçiş planının geliştirilmesi o Kurumlar ile ilişkinlerin iyileştirilmesi Eğer şu an da planlanmış iletişim, destek ve eğitim faaliyetleri mevcut değil ise, bu kısım bu bölümden çıkartılmalıdır. 6.8. Potansiyel İyileştirmeler ADIM 8: Aşağıda Tablo 6,7 de (ve yukarıdaki kısımlarda bulunan her bir şablonda özetlenmiş) tespit edilmiş iyileştirmeleri giriniz. Her bir iyileştirme için detaylı bilgi sunmak adına mümkün mertebe fazla sayıda satır ve gerekli bilgiyi tabloya yerleştiriniz 6.9
Tablo 6.7 Ulusal Envanter Sistemi içerisindeki potansiyel iyileştirmelerin bir listesini ortaya koymaktadır. Söz konusu iyileştirmelerin gelecekteki yıllarda ulusal envanter sistemi ile ilişkili olması gerekmektedir. Tablo 6.7: Ulusal Envanter Sistemindeki İyileştirmeler Sektör İyileştirme # Şablon (uygulanabilirse) Kategori (uygulanabilirse) Potansiyel İyileştirme 6.9. Potansiyel İyileştirmelerin Önceliklendirilmiş Listesi ADIM 9: Yukarıda ADIM 8 de belirtilen en önemli 10 iyileştirmeyi sıralayınız. Önem derecelerine göre; Çok Önemli Orta Derecede Önemli Az Önemli şeklinde iyileştirmeleri sınıflandırınız. Örnek olarak; Tarım kategorisinde olan bir iyileştirme, destek materyallerinin geliştirilmesi (az önemli) ile karşılaştırıldığında çok önemli olabilir. En yüksek önceliğe sahip kalemleri irdeleyen kısa bir paragraf yazınız. Her bir iyileştirme için detaylı bilgi sunmak adına mümkün mertebe fazla sayıda satır ve gerekli bilgiyi tabloya yerleştiriniz Bu kısım ihtiyaç duyulan en önemli iyileştirmeleri önceliklendirmektedir. Kurumsal düzenlemeler, kategoriler, KG/KK prosedürleri, arşivleme sistemleri, kilit kategorileri, ek kategoriler ve yukarıda ADIM 2 den ADIM 8 e kadar listelenmiş ve belirtilmiş iletişim, destek ve eğitim faaliyetleri açısından tespit edilmiş iyileştirmelerin göreceli olarak öneminin bir değerlendirmesine dayandırılmıştır. Bütün bu konuları karşılayarak, [Ülke] daha eksiksiz ve yüksek kademeli envanter oluşturmaya doğru ilerleyebilir. Tablo 6.8 söz konusu iyileştirmeleri listelemekte ve her biriyle bağlantılı öncelik seviyelerini(çok, orta ve az önemli) belirlemektedir. 6.10
Ülkenizde en çok uygulanabilirliği olan öncelik alanlarını ve en yüksek öncelik kalemlerini açıklayan bir paragraf yazınız ve yerleştiriniz (örnek olarak; yeni kategoriler için tahminlerin geliştirilmesi, mevcut metodolojilerin geliştirilmesi ve arttırılması, daha güvenilir verilerin elde edilmesi, diğer kurumlarla daha yakın ilişkilerin kurulması). Tablo 6,8: Ulusal Envanter İyileştirme Öncelikleri Öncelik Seviyesi İhtiyaç Duyulan İyileştirme 6.10. Envanter İyileştirme Projelerinin Teklif Edilmesi ADIM 10: Ulusal Envanter Sistemini güçlendirmek ve Sera Gazı tahminlerinin kalitesini iyileştirmek amacıyla Tablo 6.8 de listelenen envanter iyileştirme önceliklerini karşılayacak projeleri teklif ediniz. Aşağıdaki metni genel bir kılavuz olarak kullanınız ve Tablo 6,9 daki potansiyel projeleri listeleyiniz. Her bir iyileştirme için detaylı bilgi sunmak adına mümkün mertebe fazla sayıda satır ve gerekli bilgiyi tabloya yerleştiriniz. Kilit kategorilerin, mevcut yöntemlerin ve verilerin, kurumsal düzenlemelerin değerlendirilmesi aracılığıyla, ulusal envanter iyileştirme önceliklerini karşılamak amacıyla projeler[sayı yazınız] belirledik. Bu iyileştirmelerin bazıları uygulama için ek personel, sermaye veya diğer kaynakları gerektirecektir. Her bir projenin amacına yönelik bir cümle yazınız. Örnek olarak; Proje 1 çimento üretiminden çıkan CO2 emisyonlarını tahmin etmemizi sağlayacaktır ve bu [Ülke] içindeki emisyonlar bakımından önemli bir kaynak olabilir. Söz konusu proje, [Ülke] deki 3 çimento fabrikasından gelen yıllık cüruf üretimi üzerine veri toplamaya odaklanacaktır. Mevcut tahminler daha çok belirsizlik taşıyan çimento üretimi ulusal istatistiklerine dayanmaktadır. Tablo 6.9: Ulusal Envanter Sisteminin İyileştirilmesi İçin Potansiyel Projeler # Potansiyel Proje İhtiyaç Duyulan Tahmini Personel Yaklaşık Maliyet ($) İhtiyaç Duyulan Tahmini Sermaye (donanım) 6.11
6.12