SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KAFETERYALAR İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ
SAĞLIK; Fiziksel, zihinsel ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. BESLENME; Büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşamak için; gerekli olan besin öğelerinin vücuda alınıp kullanılabilmesidir.
BESLENME; Cinsiyetimize ve yaşımıza Yaptığımız işe Özel durumumuza GÖRE İHTİYACIMIZ OLAN UYGUN BESİNLERİ YEMEKTİR
BESİN; Yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin öğelerini sağlayan bitki ve hayvan dokularına BESİN denir.
BESİN ÖĞESİ; Besinlerin bileşiminde bulunan ve yaşamsal işlevler için gereksinim duyulan maddelerdir. Vücudun çalışmasındaki etkinliklerine göre 6 grupta toplanmışlardır : 1. Karbonhidratlar 2. Proteinler 3. Yağlar 4. Vitaminler 5. Mineraller 6. Su
YETERLİ ve DENGELİ BESLENME Gerekli besinlerin yeterli miktarda ve dengeli olarak tüketilmesidir. Sağlığın korunması, hastalıkların önlenmesi Büyüme ve gelişme Dokuların yenilenmesi, yara iyileşmesi Vücudun çalışması ve Kaliteli bir yaşam için gereklidir.
Yetersiz ve dengesiz beslenen kişi; Kolay hasta olur ve hastalık ağır seyreder. Yorgun, halsizdir. Zihinsel yetenekleri düşer.
Besinler içerdikleri besin ögelerinin türleri ve miktarları yönünden farklılık gösterirler. besinler besleyici değerleri yönünden 4 grup altında toplanır:
BESİN ÇEŞİTLİLİĞİNİ SAĞLAMAK İÇİN; HER ÖĞÜNDE 4 ANA BESİN GRUBUNDAN TÜKETMEK GEREKMEKTEDİR.
DÖRT YAPRAKLI YONCA
SÜT YOĞURT PEYNİR ÇÖKELEK SÜT TOZU VB.
SÜT GRUBU TÜKETİM ÖNERİLERi Her gün; Yetişkinler Çocuklar, Adölesanlar Gebe ve emzikliler Menopoz sonrası kadınlar Yaşlılar 2 porsiyon 3-4 porsiyon BİR PORSİYON: 1 orta boy su bardağı süt (200ml) veya yoğurt 2 kibrit kutusu peynir
Dana, koyun, tavuk, hindi eti, balık vb. Kurufasulye, nohut, mercimek vb. Ceviz, fındık, fıstık gibi yağlı tohumlar
ET-YUMURTA-KURUBAKLAGİL GRUBU TÜKETİM ÖNERİLERi Her gün; Yetişkinler Çocuklar 2 porsiyon Gebe ve emzikliler BİR PORSİYON: Et,tavuk,balık vb: 2 köfte kadar (50-60g) Kuru baklagiller: Bir çay bardağı kadar (90g) Yağlı tohumlar: Bir avuç kadar (30g) 3 porsiyon Yumurta: Haftada 3-4 adet tüketilmelidir.büyüme gelişme çağındaki çocuklar hergün 1 adet tüketebilir.
BİTKİLERİN HER TÜRLÜ YENİLEBİLEN KISIMLARI SEBZELER MEYVELER
SEBZE VE MEYVE GRUBU TÜKETİM ÖNERİLERi Günde en az 5 porsiyon sebze ya da meyve tüketilmeli Bunun en az 2 porsiyonu sebze olmalıdır.
EKMEK ÇEŞİTLERİ MAKARNA-ŞEHRİYE-PİRİNÇ BULGUR UN NİŞASTA PASTA-BİSKÜVİ
EKMEK VE TAHIL GRUBU TÜKETİM ÖNERİLERi Tahıl grubu günde 6-11 porsiyon tüketilebilir. Tüketilecek miktar bireyin ağırlık ve bedensel çalışma durumuna göre değişir.
Besin piramidi
DENGELİ BİR ÖĞÜNE ÖRNEK; Kurufasulye yemeği Pirinç pilavı Yoğurt Salata
Her gün 3 ana öğün ve ara öğün tüketilmelidir. Öğünler atlanmamalıdır. ** Özellikle sabah kahvaltısı atlanmamalıdır. Kahvaltı yapmamak ve uzunca bir süre aç kalmak; Vücudumuzun sağlıklı çalışmasını engeller. Uzun süreli açlıklarda kan şekeri düşer. Çalışma ve aktivite düzeyi etkilenir. Anlama ve algılama düzeyi azalır.
Çocuklarımızın okulda geçirdiği süre boyunca tükettikleri - Kuşluk öğünü - Öğle yemeği - İkindi öğünü menüleri planlanırken de yeterli ve dengeli beslenmeleri hedeflenmektedir.
MENÜ PLANLARKEN AMAÇLARIMIZ NE OLMALIDIR? 1. Tüketicilerin Yeterli ve Dengeli Beslenmelerini Sağlamak. 2. Beslenme Maliyetini Dengede Tutmak. 3. Kayıpları/Artıkları Önlemek. 4. Monotonluğu Önlemek. 5. Tüketiciyi Memnun Etmek.
MENÜ PLANLAMA Menüler planlanırken önce menü iskeleti oluşturulur. İskelet oluşturulurken yemek grupları temel alınır.
BİRİNCİ GRUP YEMEKLER - Büyük Parça Et Yemekleri - Küçük Parça Et Yemekleri - Köfteler - Etli Sebze Yemekleri - Etli Dolma ve Sarmalar - Etli Kurubaklagil Yemekleri - Yumurtalı Yemekler
İKİNCİ GRUP YEMEKLER - Çorbalar - Pilavlar - Makarnalar - Börekler - Zeytinyağlı Yemekler
ÜÇÜNCÜ GRUP YEMEKLER - Meyveler - Salatalar - Komposto, Hoşaflar - Tatlılar - Cacık, Yoğurt, Ayran vb.
İskelet oluşturulduktan sonra sıra bu iskelete uygun yemeklerin yerleştirilmesine gelir. Yemeklerin seçiminde en önemli noktalardan biri menüde yer alacak yemekler arasında renk, yapı, kıvam, tat yönünden uygun bir kombinasyonun sağlanmasıdır.
MENÜLER İÇİN YEMEK SEÇİMİNDE; Besin Değeri Renk Yapı-Şekil Akışkanlık -Kıvam Tad-lezzet Hazırlama- Pişirme Yöntemleri Yemeklerin Sıcaklığı
MENÜ ÖRNEĞİ
ÖZEL BİLKENT İLKOKULU 5 6 YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİ MAYIS AYI MENÜSÜ
ÖZEL BİLKENT İLKOKULU 1. - 4. SINIFLAR MAYIS AYI MENÜSÜ
ÖZEL BİLKENT İLKOKULU 5. - 8. SINIFLAR MAYIS AYI MENÜSÜ
MAYIS 2015 AYI ÖĞLE YEMEKLERİNE GÖRE YEMEK GRUPLARININ DAĞILIMI BİRİNCİ GRUP YEMEKLER BÜYÜK PARÇA ET YEMEKLERİ : 1 KEZ / AY KÜÇÜK PARÇA ET YEMEKLERİ : 3 KEZ / AY ** TAVUK YEMEKLERİ : 3 KEZ / AY KÖFTE YEMEKLERİ : 4 KEZ / AY ETLİ SEBZE YEMEKLERİ : 4 KEZ / AY ETLİ DOLMALAR : 2 KEZ / AY ETLİ KURU BAKLAGİL YEMEKLERİ : 2 KEZ / AY
MAYIS 2015 AYI ÖĞLE YEMEKLERİNE GÖRE YEMEK GRUPLARININ DAĞILIMI İKİNCİ GRUP YEMEKLER ÇORBALAR : 10 KEZ / AY PİLAVLAR : 5 KEZ / AY MAKARNALAR : 2 KEZ / AY BÖREKLER : 2 KEZ / AY
MAYIS 2015 AYI ÖĞLE YEMEKLERİNE GÖRE YEMEK GRUPLARININ DAĞILIMI ÜÇÜNCÜ GRUP YEMEKLER MEYVELER : 4 KEZ / AY SALATALAR : HER GÜN SALATA BAR KOMPOSTOLAR : 1 KEZ / AY SÜTLÜ TATLILAR : 4 KEZ / AY HAMUR TATLILARI : 3 KEZ / AY CACIK, YOĞURT, AYRAN : 7 KEZ / AY