İÇİNDEKİLER KISIM I ALAN BİLGİSİ BÖLÜM 1 DİL A. DİL NEDİR?...1 B. DİL İLE DİĞER DİSİPLİNLER ARASINDAKİ İLİŞKİLER...1 1. DİL - DÜŞÜNCE İLİŞKİSİ...1 2. DİL - KÜLTÜR İLİŞKİSİ...2 C. DİL BİLGİSİ İLE BÖLÜMLERİ VE DİL BİLİMİ... 3 1. SES BİLGİSİ (FONOLOJİ)...3 2. ŞEKİL BİLGİSİ (MORFOLOJİ)...3 3. CÜMLE BİLGİSİ (SÖZ DİZİMİ/SENTAKS)...3 4. KÖKEN BİLGİSİ (ETİMOLOJİ)...3 5. ANLAM BİLGİSİ (SEMANTİK)...3 6. AĞIZ BİLGİSİ (DİYALEKTOLOJİ)...3 7. Dil bilimi...3 8. DİL BİLGİSİ İLE Dil bilimi ARASINDAKİ BAŞLICA FARKLAR...4 Ç. DİL KURAMLARI VE DİLİN BİRİMLERİ...4 1. DİLLERİN DOĞUŞU...4 2. DİLİN TÜRLERİ...5 3. DİLİN ALT BİRİMLERİ...5 D. DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI VE TÜRKÇENİN DÜNYA DİLLERİ ARASINDAKİ YERİ VE ÖNEMİ...5 1. YAPI BAKIMINDAN DİLLER...5 2. KÖKEN BAKIMINDAN DİLLER...6 E. TÜRK YAZI DİLİNİN TARİHÎ DÖNEMLERİ VE GELİŞMESİ...7 1. ALTAY DİL BİRLİĞİ DÖNEMİ (ANA ALTAYCA DÖNEMİ MÖ 5. yy.)...7 2. ANA TÜRKÇE DÖNEMİ (EN ESKİ TÜRKÇE DÖNEMİ MÖ 6400)...7 3. İLK TÜRKÇE DÖNEMİ (MS 1-5. yy.)...7 4. ESKİ TÜRKÇE DÖNEMİ (6-13. yy.)...7 5. ORTA TÜRKÇE DÖNEMİ...9 ÇÖZÜMLÜ TEST...12 KONU TESTİ...15 BÖLÜM 2 SES BİLGİSİ A. ÜNLÜLER...17 1. ÜNLÜLERİN SINIFLANDIRILMASI...17 B. ÜNSÜZLER...17 1. ÜNSÜZLERİN SINIFLANDIRILMASI...18 C. TÜRKÇEDE SES UYUMLARI VE SES OLAYLARI...18 1. BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU (KALINLIK-İNCELİK UYUMU)...18 2. KÜÇÜK ÜNLÜ UYUMU (DÜZLÜK -YUVARLAKLIK UYUMU)...18 Ç. TÜRKÇENİN SES ÖZELLİKLERİ...18 D. HECE VE TÜRKÇEDEKİ HECE TİPLERİ... 19 E. SES OLAYLARI VE SEBEPLERİ...20 1. SES OLAYLARININ SEBEPLERİ...20 2. SES OLAYLARI...20 ÇÖZÜMLÜ TEST...24 KONU TESTİ...28 BÖLÜM 3 ŞEKİL BİLGİSİ A. ŞEKİL BİLGİSİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR...31 1. KÖK...31 2. GÖVDE...31 3. EK...31 v
B. FİİL ÇEKİMİ...34 1. EK FİİLİN ÇEKİMİ...34 2. SORU EKİNİN ÇEKİMİ...35 C. YAPILARI BAKIMINDAN KELİME ÇEŞİTLERİ...36 1. BASİT KELİME...36 2. TÜREMİŞ KELİME...36 3. BİRLEŞİK KELİME...36 4. İSİMLER (ADLAR)...37 5. SIFATLAR...37 6. ZARFLAR (BELİRTEÇLER)...37 Ç. FİİLİN ÇATISI...38 1. NESNELERİNE GÖRE FİİLER...38 2. ÖZNELERİNE GÖRE FİİLLER...38 ÇÖZÜMLÜ TEST...39 KONU TESTİ...41 Ç. ZARFLAR (BELİRTEÇLER)...46 1. DURUM ZARFLARI...46 2. ZAMAN ZARFLARI...46 3. YER-YÖN ZARFLARI...46 4. ÖLÇÜ (MİKTAR) ZARFLARI...46 5. SORU ZARFLARI...46 D. EDATLAR...46 1. BENZERLİK EDATLARI...46 2. EŞİTLİK EDATLARI...47 3. ZAMAN EDATLARI...47 4. YER-YÖN EDATLARI...47 5. NEDENSELLİK EDATLARI...47 6. GÖRELİK EDATLARI...47 7. AMAÇ İLGİSİ KURAN EDATLAR...47 8. ARAÇ EDATLARI...47 E. BAĞLAÇLAR...47 BÖLÜM 4 SÖZCÜK BİLGİSİ A. İSİMLER (ADLAR)...43 1. VARLIKLARA VERİLİŞİNE GÖRE İSİMLER...43 2. VARLIKLARIN BULUNUŞLARINA GÖRE İSİMLER...43 3. VARLIKLARIN SAYILARINA GÖRE İSİMLER...43 B. ZAMİRLER (ADILLAR)...43 1. KİŞİ ZAMİRLERİ...44 2. İŞARET ZAMİRLERİ...44 3. BELİRSİZLİK ZAMİRLERİ...44 4. SORU ZAMİRLERİ...45 C. SIFATLAR...45 1. NİTELEME SIFATLARI...45 2. BELİRTME SIFATLARI...45 3. BELGİSİZ SIFATLAR...45 4. SORU SIFATLARI...45 5. UNVAN SIFATLARI...45 F. ÜNLEMLER...48 1. ASIL OLARAK ÜNLEM OLAN KELİMELER...48 2. SONRADAN ÜNLEM ANLAMI KAZANAN KELİMELER...48 ÇÖZÜMLÜ TEST...49 KONU TESTİ...51 BÖLÜM 5 CÜMLE BİLGİSİ A. SÖZ DİZİMİ VE CÜMLE BİLGİSİ...55 B. KELİME GRUPLARI...55 1. İSİM GRUBU (İSİM TAMLAMASI)...55 2. SIFAT GRUBU (SIFAT TAMLAMASI)...57 3. TEKRAR GRUBU (İKİLEMELER)...57 4. UNVAN GRUBU...58 5. EDAT GRUBU...58 6. ÜNLEM GRUBU...58 7. BAĞLAMA GRUBU...58 8. SIFAT FİİL GRUBU...58 9. İSİM FİİL GRUBU...58 vi
10. ZARF FİİL GRUBU...59 11. BİRLEŞİK İSİM GRUBU...59 12. BİRLEŞİK FİİL GRUBU...59 13. SAYI GRUBU...60 14. AİTLİK GRUBU...60 15. KISALTMA GRUBU...60 C. CÜMLE, ÇEŞİTLERİ VE CÜMLE Yİ ME YDANA GETİREN UNSURLAR...60 1. CÜMLE...60 2. CÜMLENİN ÖĞELERİ...61 3. CÜMLE TÜRLERİ...63 Ç. CÜMLE TAHLİLLERİ (CÜMLE ÇÖZÜMLEMELERİ)...66 ÇÖZÜMLÜ TEST...68 KONU TESTİ...72 BÖLÜM 6 YAZILI ANLATIM A. YAZI VE ÖNEMİ...75 1. YAZILI KÜLTÜRÜN GEREKLİLİĞİ, YAZI VE DİL...76 2. YAZILI ANLATIMIN AMACI, OKURYAZAR OLMAK...76 3. YAZMAYI ÖĞRENME, SORUNLAR VE ÖNERİLER...77 B. YAZILI ANLATIM UNSURLARI...78 1. DIŞ YAPI UNSURLARI...78 2. İÇ YAPI UNSURLARI...79 C. YAZILI ANLATIMDA TÜRKÇENİN ÖZELLİKLERİ...79 1. DOĞRULUK...79 2. AÇIKLIK...80 3. YALINLIK...80 4. DURULUK...80 5. AKICILIK...80 6. İÇTENLİK...80 Ç. NOKTALAMA VE İMLA...81 D. BİÇİMLERİ VE ÖZELLİKLERİ...83 1. ANLATIM TÜRLERİ...84 2. YAZILI ANLATIM TÜRLERİ...85 E. YAZILI ANLATIMDA METİN...88 1. METİN TÜRLERİ...88 2. METİN OLUŞTURMADA SÖZCÜK VE CÜMLE KULLANIMI...89 3. YAZARA ÖZGÜ ANLATIM...91 F. METİN OLUŞTURMADA PARAGRAF VE KOMPOZİSYON...93 1. PARAGRAFTA ANLAM...93 2. YAPI BAKIMINDAN PARAGRAF...94 G. METİN SORUNLARI VE SORUNLARIN GİDERİLMESİ...95 1. HATALI KULLANIM VE DİLİN DİKKATSİZ KULLANIMI...95 2. YABANCI DİL TUTKUSU...95 3. TÜRKÇENİN BİLİM DİLİ OLMADIĞI TEZ...96 4. TÜRKÇE EĞİTİMİNDEKİ YETERSİZLİK...96 5. SÖZCÜK VE TERİMLERİN YETERSİZLİĞİ...96 Ğ. EK KONULAR...96 1. TÜRKÇE METİN ÖRNEKLERİ VE METİN OLUŞTURMA ÇALIŞMASI...96 2. ÖĞRETİCİ METİNLER, EDEBÎ METİNLER, FORM YAZILARI...97 3. AKADEMİK METİN YAZIMI...98 4. KELİME TANIMA VE KELİME SERVETİ...98 5. ANLAMA TEKNİK VE BECERİLERİ...100 KONU TESTİ...102 BÖLÜM 7 YAZIM KURALLARI A. BAZI BAĞLAÇLARIN YAZIMI...105 1. DE/DA BAĞLACININ YAZIMI...105 2. Kİ BAĞLACININ YAZIMI...105 vii
B. BAZI EDATLARIN YAZIMI...105 1. MI/Mİ SORU EDATININ YAZIMI...105 2. İLE EDATININ YAZIMI...105 C. FİİL ÇEKİMİ İLE İLGİLİ YAZILIŞLAR...105 1. GELECEK ZAMAN EKİNİN YAZIMI...105 2. İSTEK EKİNİN YAZIMI...106 3. MASTAR EKLERİNİN YAZILIŞI...106 4. İMEK FİİLİNİN YAZILIŞI...106 Ç. PEKİŞTİRMELİ SIFATLARIN YAZILIŞI... 106 D. SAYILARIN YAZILIŞI... 106 1. İMEK FİİLİNİN YAZILIŞI...106 2. BİRDEN FAZLA KELİMEDEN OLUŞAN SAYILARIN YAZIMI...106 3. TİCARİ İŞLEMLERDE GEÇEN SAYILARIN YAZIMI...106 4. NOTALARI NİTELEYEN SAYILARIN YAZIMI...106 5. OYUN ADLARINI BİLDİREN SAYILARIN YAZIMI...106 6. ROMEN RAKAMLARININ YAZIMI...107 7. ÇOK RAKAMLI SAYILARIN YAZIMI...107 8. SIRA SAYILARININ YAZIMI...107 9. ÜLEŞTİRME SAYI SIFATLARININ YAZIMI...107 E. BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER... 107 1. CÜMLE BAŞINDA BÜYÜK HARF YAZIMI..107 2. ŞİİRDE BÜYÜK HARF KULLANIMI...107 3. ÖZEL ADLARDA BÜYÜK HARF KULLANIMI... 108 F. BİRLEŞİK İSİMLERİN YAZIMI...108 1. BİTİŞİK YAZILAN BİRLEŞİK KELİMELER 108 G. DEYİMLERİN VE ATASÖZLERİNİN YAZIMI. 108 Ğ. İKİLEMELERİN YAZIMI...109 ÇÖZÜMLÜ TEST... 110 KONU TESTİ... 112 BÖLÜM 8 YAZI YAZMA TEKNİKLERİ A. YAZININ TANIMI VE TARİHÎ GELİŞİMİ... 115 1. YAZIDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR...116 2. YAZI UÇLARI VE YAZI KALEMLERİ...116 3. YAZI KÂĞITLARI...117 4. YAZI MÜREKKEPLERİ...117 B. YAZIYA HAZIRLIK EL ALIŞTIRMALARI... 117 1. HARF, KELİME, CÜMLE ARALIKLARI...118 C. DİK TEMEL BÜYÜK HARFLER... 118 1. YAZILIŞ YÖNLERİ...119 2. HARFLERİN YAZILMA ŞEKİLLERİ...119 3. ÇİZGİ ÇALIŞMALARI...119 4. UYGULAMALI YAZI ÇALIŞMALARI...120 Ç. DİK TEMEL KÜÇÜK HARFLER...120 1. YAZILIŞ YÖNLERİ...120 2. YAZIM ŞEKİLLERİ...121 3. KÜÇÜK HARFLER İÇİN ALIŞTIRMALAR...121 4. UYGULAMA YAZI ÇALIŞMALARI...122 D. EĞİK TEMEL BÜYÜK HARFLER...122 1. YAZILIŞ YÖNLERİ...122 2. HARFLERİN YAZILMA ŞEKİLLERİ...122 3. HAZIRLIK ALIŞTIRMALARI...123 4. UYGULAMALI YAZI ÇALIŞMASI...123 E. EĞİK TEMEL KÜÇÜK HARFLER...123 1. YAZILIŞ YÖNLERİ...123 2. YAZILIM ŞEKİLLERİ...124 3. HAZIRLIK ALIŞTIRMALARI...124 4. UYGULAMALI YAZI ÇALIŞMASI...124 F. DİK EL YAZISI BÜYÜK VE KÜÇÜK HARFLERİ...125 1. HARFLERİN YAZILIŞ YÖNLERİ...125 2. YAZIM ŞEKİLLERİ...126 3. HAZIRLIK ALIŞTIRMALARI...126 4. UYGULAMALI YAZI ÇALIŞMASI...126 viii
G. EĞİK EL YAZISI BÜYÜK VE KÜÇÜK HARFLER...127 1. HAZIRLIK ALIŞTIRMALARI...127 2. YAZILIŞ YÖNLERİ...128 3. HARFLERİN YAZILIŞLARI...128 4. UYGULAMALI YAZI ÇALIŞMASI (BİTİŞİK EĞİK YAZI HARFLERLE KÜÇÜK HARFLERİN BİRLEŞTİRİLMESİ)...128 Ğ. BLOK ÇALIŞMALARI...129 1. BLOKUN TANIMI...129 2. BLOK ÇEŞİTLERİ...130 3. UYGULAMA FAALİYETİ...131 ÇÖZÜMLÜ TEST...133 KONU TESTİ...136 BÖLÜM 9 SÖZLÜ ANLATIM A. SÖZ VE KONUŞMA NEDİR?...139 1. GÜZEL KONUŞMANIN ÖNEMİ...139 B. KONUŞMA İLKELERİ...140 1. YAPICILIK...140 2. DEĞERLİLİK...140 3. KİŞİLİK İLE BÜTÜNLEŞME...140 4. AMACA YÖNELME...140 5. ETKENLERLE BÜTÜNLEŞME...141 6. YÖNTEM...141 7. İLGİ VE DİKKAT...141 8. SAĞLAM BİLGİLER...141 9. BEDEN DİLİ...141 10. CANLILIK VE HAREKETLİLİK...141 11. İNANDIRICILIK...141 C. KONUŞMADA DİL BİLİNCİ VE DİLİ DOĞRU KONUŞMANIN İNCELİKLERİ...142 Ç. KONUŞMACIDA OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER...142 D. KONUŞMA METNİ HAZIRLANMASI VE SUNUŞ TÜRLERİNE GÖRE KONUŞMA TÜRLERİ...143 1. SUNUŞ TÜRLERİNE GÖRE KONUŞMA METİNLERİ...144 E. KONUŞMA YÖNTEMLERİ...144 1. KONUŞMADA DiKKAT EDİLMESİ GEREKEN BAZI YÖNTEMLER...145 F. İŞLEVLERİNE GÖRE KONUŞMA TÜRLERİ...146 1. HAZIRLIKSIZ KONUŞMALAR...146 2. HAZIRLIKLI KONUŞMALAR...146 G. DİNLEME - ETKİLİ DİNLEME...146 1. DİNLEME ÇEŞİTLERİ...147 2. ETKİLİ DİNLEME YÖNTEMLERİ...147 Ğ. SÖZLÜ ANLATIM TÜRLERİ...148 1. NUTUK...148 2. KONFERANS...149 3. TEBLİĞ-BİLDİRİ...150 4. RÖPORTAJ...150 5. MÜLAKAT...151 6. AÇIK OTURUM...151 7. PANEL...151 8. FORUM...152 9. MÜNAZARA...152 10. SEMİNER...152 11. SEMPOZYUM...153 H. İLETİŞİM NEDİR?...153 1. SÖZLÜ İLETİŞİM...154 I. SÖZLÜ İLETİŞİMDE GÖRGÜ KURALLARI. 155 1. GÖRGÜ KURALLARI NELERDİR?...155 2. İLK KARŞILAŞMADA YA DA TANIŞMA ORTAMINDA UYULMASI GEREKEN GÖRGÜ KURALLARI...156 İ. KİŞİLER ARASINDA VE TOPLUM İÇİNDE SÖZLÜ İLETİŞİM KURALLARI...156 1. KİŞİLER ARASI GÖRGÜ KURALLARINDA BAZI TEMEL KAVRAMLAR...156 2. SÖZLÜ İLETİŞİMDE SÖZLERİN VE CÜMLELERİN YAPISI İLE İLGİLİ ÖZELLİKLER...157 J. TÜRKÇENİN KONUŞMA DİLİ ÖZELLİKLERİ...157 ix
K. PROTOKOL KONUŞMALARI...158 1. PROTOKOL KONUŞMALARINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR...158 2. PROTOKOL KONUŞMALARINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NEZAKET KURALLARI...159 L. DİKSİYONDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR VURGU, İMLA, TONLAMA DİKSİYON, SÖZ SÖYLERKEN...159 1. DİKSİYON İÇİN BAZI TEMEL KOŞULLAR...159 2. SESİN NİTELİKLERİ...159 3. SESTEKİ TONLAMALARIN ANLAMI...159 4. VURGU...160 M. KONUŞMA VE HAZIRLIKSIZ KONUŞMADA SIKÇA KARŞILAŞILAN SORUNLAR...160 1. HAZIRLIKSIZ KONUŞMADA UYULMASI GEREKEN KURALLAR...160 2. HAZIRLIKSIZ KONUŞMA ÇEŞİTLERİ VE MUHTEMEL KARŞILAŞILACAK SORUNLAR...161 N. ANLATIM BİÇİMLERİ...161 1. AÇIKLAYICI ANLATIM...161 2. BETİMLEYİCİ ANLATIM...161 3. TARTIŞMACI ANLATIM VE SÖZLÜ ANLATIM TÜRLERİNDE UYGULANIŞI...162 4. ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM VE BUNUN KONUŞMADA UYGULANIŞI...162 5. AKADEMİK KONUŞMALAR...162 6. RADYO VE TELEVİZYON KONUŞMALARI...163 BÖLÜM 10 HALK EDEBİYATI A. HALK EDEBİYATI NEDİR? HALK EDEBİYATI'NIN TASNİF VE TARİHÇESİ...165 1. HALK EDEBİYATI'NIN TANIM, TASNİF VE TARİHÇESİ...165 2. TÜRK HALK EDEBİYATI ÜZERİNE YAPILAN ARAŞTIRMALARIN TARİHÇESİ...165 3. DERLEME ÇALIŞMALARININ USUL VE TEKNİKLERİ...166 B. ANLATMA ESASI ÜZERİNE KURULAN METİNLER...167 1. MASAL... 167 2. EFSANE... 168 3. FIKRA... 169 4. HALK HİKÂYESİ... 169 C. HALK EDEBİYATI'NDA NAZIM ŞEKİLLERİ.. 170 1. HECE VEZNİYLE KULLANILAN NAZIM ŞEKİLLERİ...171 2. ARUZLA YAZILAN NAZIM ŞEKİLLERİ...171 Ç. HALK EDEBİYATI'NDA NAZIM TÜRLERİ... 172 1. ÂŞIK EDEBİYATI'NDA TÜRLER...172 2. TEKKE EDEBİYATI'NDA TÜRLER...172 3. ANONİM HALK EDEBİYATI'NDA TÜRLER...172 D. HALK EDEBİYATI'NDA MANZUM VE MENSUR ÜRÜNLER...173 1. BİLMECE...173 2. ATASÖZÜ...174 3. DEYİM...174 E. SEYİRLİK OYUNLAR...174 1. KÖY SEYİRLİK OYUNLARI...174 2. ŞEHİR SEYİRLİK OYUNLARI...174 F. ÂŞIK EDEBİYATI...177 1. ÂŞIK EDEBİYATI'NIN TANIMI VE KAPSAMI...177 2. YÜZYILLARA GÖRE TÜRK HALK ŞİİRİ...177 G. TEKKE EDEBİYATI...181 1. TEKKE EDEBİYATI'NIN TANIMI VE KAPSAMI...181 2. YÜZYILLARA GÖRE TEKKE EDEBİYATI...182 3. ALEVİ BEKTAŞİ EDEBİYATI...183 4. TEKKE EDEBİYATI'NDA NAZIM TÜRLERİ...184 5. TEKKE EDEBİYATI'NDA NESİR TÜRLERİ...185 Ğ. ÂŞIK EDEBİYATI VE TEKKE EDEBİYATI'NDAN ÖRNEK ŞİİRLER VE AÇIKLAMALARI...186 1. BİR YUNUS ŞİİRİ (ŞATHİYE ) VE İLK BEYTİNİN AÇIKLAMASI...186 x
2. BİR PİR SULTAN ABDAL ŞİİRİ (NEFES) VE İLK ÜÇ DÖRTLÜĞÜNÜN AÇIKLAMASI...186 ÇÖZÜMLÜ TEST - I...189 ÇÖZÜMLÜ TEST - II...191 KONU TESTİ - I...194 KONU TESTİ - II...197 BÖLÜM 11 ESKİ TÜRK EDEBİYATI A. DİVAN EDEBİYATI'NIN TANIMI VE KAPSAMI...199 1. TANIM VE KAPSAM...199 2. DİVAN EDEBİYATI'NIN DİĞER ADLANDIRMALARI...199 B. DİVAN EDEBİYATI'NIN KAYNAKLARI...199 C. DİVAN EDEBİYATI'NDA NAZIM ŞEKİLLERİ...200 1. BEYİTLERLE KURULAN NAZIM BİÇİMLERİ...200 2. BENTLERLE KURULAN NAZIM ŞEKİLLERİ...201 Ç. ESKİ TÜRK EDEBİYATI'NDA NAZIM TÜRLERİ...203 1. TEVHİT...203 2. MÜNACAT...203 3. NAAT...203 4. MİRACİYE...203 5. MERSİYE...203 6. METHİYE...204 7. HİCVİYE...204 8. FAHRİYE...204 9. BAHARİYE...204 10. ŞİTAİYE...204 11. NEVRUZİYE...204 D. ESKİ TÜRK EDEBİYATI'NDA VEZİN...204 1. DİVAN ŞİİRİNDE EN FAZLA KULLANILAN ARUZ KALIPLARI...205 2. ARUZ VEZNİNDE KURALLAR...205 E. DİVAN EDEBİYATI'NDA MESNEVİ...206 1. MESNEVİNİN TANIMI VE TÜRK EDEBİYATI'INDA TARİHÎ SEYRİ...206 2. MESNEVİNİN BÖLÜMLERİ...206 3. MESNEVİLERİN SINIFLANDIRILMASI...207 F. DİVAN EDEBİYATI'NIN ÖNEMLİ KAYNAKLARINDAN ŞUARA TEZKİRELERİ...207 1. XV. YÜZYIL TEZKİRELERİ...207 2. XVI. YÜZYIL TEZKİRELERİ...207 3. XVII. YÜZYIL TEZKİRELERİ...207 4. XVIII. YÜZYIL TEZKİRELERİ...207 5. XIX. YÜZYIL TEZKİRELERİ...208 6. XX. YÜZYIL TEZKİRELERİ...208 7. TEZKİRELER DIŞINDA KALAN ESERLER...208 G. DİVAN ŞİİRİ'NDE SÖZ SANATLARI...209 1. MECAZ...209 2. MECAZ-I MÜRSEL (MÜRSEL MECAZ/ AD AKTARMASI)...209 3. TEŞBİH (BENZETME)...209 4. TEŞHİS (KİŞİLEŞTİRME)...210 5. İNTAK (KONUŞTURMA)...210 6. KİNAYE...210 7. TARİZ...210 8. MÜBALAĞA (ABARTMA)...210 9. TEZAT (KARŞITLIK)...210 10. TEVRİYE...210 11. TELMİH...211 12. TECAHÜL-İ ARİF...211 13. İSTİFHAM...211 14. HÜSN-İ TALİL...211 15. CİNAS...211 16. TENASÜP...211 17. LEFF Ü NEŞR...211 18. İKTİBAS...212 Ğ. EDEBÎ HÜNERLER...212 1. MUAMMA...212 2. LUGAZ...212 3. EBCED...212 H. DİVAN EDEBİYATI'NDA MİZAH TEHZİL... 212 xi
I. ESKİ TÜRK EDEBİYATI'NIN TARİHÎ SEYRİ...214 1. 13. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...214 2. 14. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...216 3. 15. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...218 4. 16. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...219 5. 17 YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...222 6. 18. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...225 7. 19. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...227 8. 20 YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...228 İ. DİVAN EDEBİYATI'NDAN SEÇME BEYİTLER VE AÇIKLAMALARI...228 1. FUZÛLÎ'NİN BEYTİ VE AÇIKLAMASI...228 2. BİR HAYÂLÎ BEY BEYTİ VE AÇIKLAMASI...229 3. BİR NÂİLÎ-İ KADÎM BEYTİ VE AÇIKLAMASI...229 4. BİR ŞEYH GÂLİB BEYTİ VE AÇIKLAMASI...230 ÇÖZÜMLÜ TEST - I...231 ÇÖZÜMLÜ TEST - II...234 KONU TESTİ...237 BÖLÜM 12 YENİ TÜRK EDEBİYATI A. YENİ TÜRK EDEBİYATI'NA GİRİŞ...239 1. YENİLİĞİN OLUŞMA ZEMİNİ...239 2. TANZİMAT EDEBİYATI...243 3. SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATI (EDEBİYAT-I CEDİDE) (1896-1901)...248 4. SERVET-İ FÜNUN DIŞINDAKİ EDEBİYAT.252 5. FECR-İ ÂTİ EDEBİYATI...254 6. MİLLÎ EDEBİYAT...255 7. CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI...260 ÇÖZÜMLÜ TEST - I...272 ÇÖZÜMLÜ TEST - II...275 KONU TESTİ - I...278 KONU TESTİ - II...280 BÖLÜM 13 EDEBİYAT BİLGİ VE KURAMLARI A. EDEBİYAT SANATI VE BİLİMİ, EDEBİYATIN TANIMI VE KONUSU, EDEBİ İNCELEMELERDE METOT...283 1. EDEBİYAT SANATI VE BİLİMİ...283 2. EDEBİYATIN TANIMI, KONUSU VE MAHİYETİ...284 B. EDEBİYAT KURAMLARI...285 1. YANSITMA TEORİSİ...286 2. MARKSİST ELEŞTİRİ...289 3. TARİHÎ ELEŞTİRİ...290 4. SOSYOLOJİK ELEŞTİRİ...291 5. ANLATIMCILIK...292 6. PSİKANALİZ/PSİKOLOJİK ELEŞTİRİ...293 7. İZLENİMCİ ELEŞTİRİ...295 8. RUS FORMALİZMİ...295 9. YAPISALCILIK (STRUCTURALİZM)...296 10. YENİ ELEŞTİRİ (NEW-CRİTİSİZM)...297 11. HERMENÖTİK/YORUMBİLİM...298 12. ALIMLAMA ESTETİĞİ (POSTMODERN ELEŞTİRİ)...299 13. İSTATİSTİK METOT...300 14. FENOMENOLOJİK METOT...300 15. DUYGUSAL ETKİ KURAMI...300 C. EDEBÎ AKIMLAR...301 1. HÜMANİZM...302 2. KLASİSİZM...302 3. ROMANTİZM...303 4. REALİZM...303 5. NATÜRALİZM (DOĞALCILIK)...305 6. PARNASİZM...306 7. SEMBOLİZM...307 8. FÜTÜRİZM (GELECEKÇİLİK)...307 9. DADAİZM...307 xii
10. SÜRREALİZM (GERÇEKÜSTÜCÜLÜK)...308 11. EMPRESYONİZM (İZLENİMCİLİK)...308 12. EGZİSTANSİYALİZM (VAROLUŞÇULUK)..309 Ç. EDEBİ TÜRLER...309 1. SANATSAL TÜRLER...309 2. ÖĞRETİCİ TÜRLER...312 D. OLAY METİNLERİNDE YAPI...313 1. OLAY ÖRGÜSÜ...313 2. ANLATICI BAKIŞ AÇISI...314 3. ŞAHIS KADROSU...314 4. ZAMAN...315 5. MEKÂN VE NESNE...315 ÇÖZÜMLÜ TEST - I...317 ÇÖZÜMLÜ TEST - II...320 KONU TESTİ - I...323 KONU TESTİ - II...325 BÖLÜM 14 ÇOCUK EDEBİYATI A. ÇOCUK...327 B. ÇOCUĞUN GELİŞİM AŞAMALARI...327 C. ÇOCUK VE EDEBİYAT...327 Ç. ÇOCUK EDEBİYATININ TEMEL ÖGELERİ..328 1. ANA FİKİR (TEMA)...328 2. TEMEL KAVRAM VE DEĞERLER...328 3. KONULAR...328 4. İLETİ/MESAJ...329 5. KAHRAMANLAR VE YARDIMCI KAHRAMANLAR...329 6. PLAN...329 7. ANLATIM...329 8. KAVRAMLAR...330 9. DİL VE ANLATIM...330 10. RESİM/GÖRSELLİK...330 D. DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE ÇOCUK EDEBİYATI...330 1. DÜNYADA ÇOCUK EDEBİYATI...330 2. TÜRKİYE DE ÇOCUK EDEBİYATI...331 E. ÇOCUK YAYINLARININ ÖZELLİKLERİ... 331 1. BİÇİM ÖZELLİKLERİ...331 2. İÇERİK ÖZELLİKLERİ...331 F. ÇOCUK KİTAPLARININ ÇOCUK GELİŞİMİNE ETKİSİ...332 1. DİL GELİŞİMİNE ETKİSİ...332 2. BİLİŞSEL GELİŞİME ETKİSİ...332 3. KİŞİLİK GELİŞİMİNE ETKİSİ...332 4. TOPLUMSAL GELİŞİME ETKİSİ...332 G. ÇOCUK EDEBİYATINDA TÜRLER...332 1. MASAL...332 2. BİLMECE...333 3. DESTAN...334 4. EFSANE...334 5. FABL...334 6. FIKRA...334 7. NİNNİ...345 8. ROMAN...335 9. HİKÂYE...335 10. BİYOGRAFİ...335 11. GEZİ GÖZLEM YAZILARI...336 12. DENEME, KÖŞE YAZISI VE SOHBET...336 13. ANI...336 14. ŞİİR...336 15. TİYATRO VE DRAMATİZASYON...337 16. ÇOCUK GAZETELERİ VE DERGİLERİ...338 Ğ. ÇOCUK EDEBİYATI YAZARLARI/ŞAİRLERİ 338 1. FABLLAR...338 2. MASAL...338 3. DESTANLAR...338 4. EFSANE...339 5. ŞİİR...339 6. HİKÂYE...339 7. ROMAN...339 8. BİYOGRAFİ...339 9. GEZİ YAZISI...340 xiii
10. TİYATRO...340 11. ÇOCUK GAZETESİ/DERGİSİ...340 ÇÖZÜMLÜ TEST...341 KONU TESTİ...346 BÖLÜM 15 TİYATRO VE DRAMA A. ARİSTOTELES'TEN GÜNÜMÜZE TİYATRONUN GELİŞİMİ...349 1. ANTİK YUNAN'DA TİYATRO...349 2. ROMA'DA TİYATRO DÜŞÜNCESİ...352 3. RÖNESANS'TA TİYATRO DÜŞÜNCESİ...352 4. KLASİSİZM VE TİYATRO...353 5. ROMANTİK AKIM VE TİYATRO...353 6. REALİST AKIMDA TİYATRO DÜŞÜNCESİ...354 7. YİRMİNCİ YÜZYILDA TİYATRO DÜŞÜNCESİ...355 B. TİYATRO İLE İLGİLİ BAŞLICA KAVRAMLAR...356 1. BENZETMECİ TİYATRO...356 2. BURLESK...357 3. COMMEDİA DELL'ARTE...357 4. ÇATIŞMA...357 5. DEKOR...357 6. DOĞAÇLAMA...357 7. DRAM...357 8. DRAMA...357 9. DRAMATİK...358 10. DRAMATİZASYON...358 11. DRAMATURG...358 12. DRAMATURJİ...358 13. FARS...358 14. FON...358 15. GELENEKSEL TÜRK TİYATROSU...358 16. GÖSTERMECİ TİYATRO...358 17. GROTESK...359 18. KABARE...359 19. KARAKTER KOMEDYASI...359 20. MELODRAM...359 21. ORTA OYUNU...359 22. PERDE...359 23. REPLİK...359 24. SAHNE...359 25. TİRAT...359 26. VODVİL...359 C. YARATICI DRAMA VE TÜRKÇE EĞİTİMİNDE YARARLANMA YOLLARI...360 1. OYUN VE YARATICI DRAMA...360 2. YARATICI DRAMA NEDİR?...360 3. YARATICI DRAMANIN ÖGELERİ...361 4. YARATICI DRAMANIN AŞAMALARI...362 5. YARATICI DRAMADA BAŞLICA TEKNİKLER VE TÜRKÇE EĞİTİMİ İÇİN ÖRNEK UYGULAMALAR...362 ÇÖZÜMLÜ TEST... 365 KONU TESTİ... 370 KISIM II ALAN ÖĞRETİMİ BÖLÜM 16 DİL BİLİMİ A. DİL BİLİMİN TANIMI, KAPSAMI VE KISA BİR TARİHÇESİ...375 B. DİL BİLİMİN ALANLARI...375 1. UZAM Dil bilimi...375 2. TOPLUM Dil bilimi...375 3. BUDUN Dil bilimi...376 4. RUH Dil bilimi...376 5. UYGULAMALI Dil bilimi...376 6. METİN Dil bilimi...376 7. ÇEVİRİ BİLİMİ...376 8. EDİM BİLİMİ...376 C. DİLİN TANIMI VE KAYNAĞI, FELSEFİ VE DİNÎ YAKLAŞIMLAR...376 1. YANSIMALARI TEMEL ALAN GÖRÜŞ...377 2. ÜNLEMLERİ TEMEL ALAN GÖRÜŞ...377 3. İŞ KURAMI...377 xiv
Ç. SES BİLGİSİ VE SES BİLİMİ...377 1. SES BİLGİSİ...377 2. SESBİLİM...378 B. RUHBİLİM ARAŞTIRMALARINDA DİNLEME BECERİLERİNİN ÖNEMİ...406 C. DİNLEMENİN ÖNEMİ...406 D. BİÇİM BİLİMİ...379 E. SÖZ DİZİMİ...379 F. ANLAMBİLİM...381 G. GÖSTERGEBİLİM...381 Ğ. DİL BİLİMİ AKIMLARI...382 1. SAUSSURE VE YAPISALCILIK...382 2. PRAG OKULU...385 3. İŞLEVSELCİLİK...386 4. NOAM CHOMSKY VE ÜRETİCİ DÖNÜŞÜMCÜLÜK...386 H. DİL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ...391 1. DİL BİLGİSİ-ÇEVİRİ YÖNTEMİ...391 2. ÇEVİRİ YÖNTEMİ...391 3. SESBİLİMSEL YÖNTEM...391 4. RUHBİLİMSEL YÖNTEM...392 5. DOĞRUDAN YÖNTEM...392 6. OKUMA YÖNTEMİ...392 7. SÖZEL YAKLAŞIM VE DURUMSAL DİL ÖĞRETİMİ...392 8. İŞİTSEL-DİLSEL YÖNTEM...392 9. GÖRSEL-İŞİTSEL YÖNTEM...393 10. BİLİŞSEL YÖNTEM...393 11. TOPLU FİZİKSEL TEPKİ...393 12. SESSİZ YOL YÖNTEMİ...394 13. TELKİN YÖNTEMİ...394 14. İLETİŞİMSEL DİL ÖĞRETİMİ...394 15. SEÇMECİ YÖNTEM...395 ÇÖZÜMLÜ TEST...396 KONU TESTİ...401 BÖLÜM 17 DİNLEME EĞİTİMİ Ç. DİNLEME SÜRECİ...407 1. İLGİ...407 2. İŞİTME...407 3. GÖRME...407 4. KAVRAMA...408 5. DİNLEME...408 6. DEĞERLENDİRME...408 7. TEPKİ/KARŞILIK...408 D. DİKKAT SÜRELERİNİN BELİRLENMESİ... 408 E. DİNLEME SÜRECİNDEKİ BAĞIMLI ETKENLER...408 1. ÖĞRETMENE BAĞLI ETKENLER...408 2. DİNLEME SÜRESİNDE ÖĞRENCİYE BAĞLI ETKENLER...409 F. DİNLEME BECERİSİNİ GELİŞTİRİCİ ÇALIŞMALARIN YAPILMASI...409 G. OKULLARIMIZDA DİNLEME EĞİTİMİ...409 Ğ. DİNLEMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER... 409 1. DİNLEYİCİYE BAĞLI FAKTÖRLER...410 2. ÖĞRETMENE/KONUŞMACIYA BAĞLI FAKTÖRLER...410 3. KONUŞMANIN/DERSİN İÇERİĞİ...410 4. ORTAM...410 5. DİNLEME-ANLAMA HIZI...410 H. İYİ DİNLEMEYİ ENGELLEYEN SEBEPLER... 411 1. DİNLEYİCİ AÇISINDAN İYİ DİNLEMEYİ ENGELLEYEN SEBEPLER...411 2. KONUŞMACI AÇISINDAN İYİ DİNLEMEYİ ENGELLEYEN SEBEPLER...411 I. BAŞARILI DİNLEYİCİNİN NİTELİKLERİ... 411 A. DİNLEME ÖĞRETİMİ...405 1. DİNLEME...405 2. DİNLEME -İŞİTME...405 3. DİNLEME TÜRLERİ...405 xv
BÖLÜM 18 KONUŞMA EĞİTİMİ A. KONUŞMA...413 1. KONUŞMA VE DÜŞÜNME...413 2. KONUŞMA TÜRLERİ...413 B. DİKSİYON...414 1. SES AYGITIMIZ...414 2. DİKSİYONDA YARDIMCI UNSURLAR...414 C. VURGU (PROSODİE)...415 Ç. SES ÇALIŞMALARI...416 3. OKUMA SONRASINDAKİ UYGULAMALAR...422 Ç. OKUMA BECERİSİNİN ÖNEMİNİN KAVRATILMASI...422 1. TOPLUMDA OKUMA ALIŞKANLIĞININ YAYGINLAŞMASI İÇİN YAPILMASI GEREKENLER...423 D. OKUMA BECERİSİNE YÖNELİK TEKNİKLERİN İNCELENMESİ...424 1. OKUMA EĞİTİMİNDE DEĞERLENDİRME.426 ÇÖZÜMLÜ TEST...427 KONU TESTİ...435 D. BEDEN DİLİ VE İLETİŞİM...416 1. BEDEN DİLİNİN TANIMI...416 2. BEDEN DİLİNİN YAŞAMIMIZDAKİ YERİ VE ÖNEMİ...416 3. EĞİTİM VE BEDEN DİLİ...416 E. BELİRLİ BİR KONUDA AKICI VE GÜZEL KONUŞMA BECERİSİNİN GELİŞTİRİLMESİ...417 1. İLKÖĞRETİM TÜRKÇE DERSLERİ İÇİN ÇEŞİTLİ KONUŞMA ALIŞTIRMALARIYLA ÖĞRENCİLERİN TANIŞTIRILMALARI...417 2. ÖĞRENCİLERİN KONUŞMA BECERİLERİNİ GELİŞTİREBİLMELERİ İÇİN UYGULAMA ORTAMLARININ HAZIRLANMASI...418 BÖLÜM 19 OKUMA EĞİTİMİ A. OKUMA...419 1. OKUMANIN TANIMI...419 2. OKUMANIN EVRELERİ...419 B. OKUMA BECERİSİNİN GELİŞTİRİLMESİ... 419 1. OKUMANIN UNSURLARI...419 C. OKUMA BECERİSİYLE İLGİLİ KAYNAKLARIN İNCELENMESİ...421 1. METNİ İLK DEFA OKUMA SIRASINDA YAPILAN ÖN ETKİNLİKLER...421 2. METNİ İKİNCİ DEFA OKUMA SIRASINDA YAPILAN ÖN ETKİNLİKLER..421 BÖLÜM 20 YAZMA EĞİTİMİ A. YAZMA BECERİSİNİN KURAMSAL BOYUTLARIYLA AÇIKLANMASI...441 1. YAZILI ANLATIMIN AMAÇLARI...441 2. YAZMANIN TOPLUMSAL BOYUTU...441 3. YAZILI ANLATIMIN ÖNEMİ...442 B. YAZILI ANLATIM BİÇİMLERİ...442 1. AÇIKLAYICI ANLATIM...442 2. TARTIŞMACI (KANITLAYICI) ANLATIM...443 3. BETİMLEYİCİ (TASVİR EDİCİ) ANLATIM...444 4. ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM...446 5. KONUŞMA YOLUYLA ANLATIM...446 C. DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI...447 1. AÇIKLAMA...447 2. TANIMLAMA...447 3. KARŞILAŞTIRMA...448 4. ÖRNEKLENDİRME...448 5. TANIK GÖSTERME (ALINTI YAPMA)...448 6. BENZETME...449 7. SAYISAL VERİLERDEN YARARLANMA...449 Ç. YAZILI ANLATIM SORUNLARI...449 1. KONU SINIRLAMASININ YAPILMAMASI SORUNU...449 2. PLAN YAPMAYA ÖNEM VERİLMEMESİ SORUNU...449 3. ANLATIM BİÇİMİNİ SEÇEMEMESİ SORUNU...450 xvi
4. KELİME SAYISININ AZLIĞI...450 5. KALIP CÜMLELERIN KULLANILMASI...450 6. METİNLERDE YAZIM, NOKTALAMA VE ANLATIM BOZUKLUĞU SORUNU...450 D. YAZILI METİN TÜRLERİ KONUSUNDA ÖĞRENCİLERİ BİLİNÇLENDİRME...450 1. DENEME...450 2. FIKRA...450 3. ANI...451 4. GEZİ...451 5. MEKTUP...451 E. YAZILI METİNLERDEKİ YANLIŞLARI BELİRLEME...451 1. YAZI ÇALIŞMASI YAPMA...451 2. DOĞA/ÇEVRE GEZİLERİ...452 3. MÜZE GEZİLERİ...452 ÇÖZÜMLÜ TEST...453 KONU TESTİ...456 I. SONUÇ...475 KONU TESTİ...476 BÖLÜM 22 SÖZ VARLIĞI GELİŞTİRME VE KELİME ÖĞRETİMİ A. SÖZ VARLIĞI VE İÇERDİĞİ UNSURLAR... 479 1. KELİME HAZİNESİ (TEMEL SÖZ VARLIĞI)...479 2. DEYİMLER...480 3. ATASÖZLERİ...480 4. İKİLEMELER...481 5. İLİŞKİ SÖZLERİ...482 6. KALIPLAŞMIŞ SÖZLER...482 7. TERİMLER...482 8. YABANCI KELİMELER...483 BÖLÜM 21 DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİ A. DİL BİLGİSİ ANA DİLİ İLİŞKİSİ...461 B. DİL BİLGİSİ DİL BECERİLERİ İLİŞKİSİ... 461 C. DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN AMACI...462 Ç. DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİ YÖNTEMİ...462 D. ÖRNEKTEN KURALA DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİ...464 E. DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİNDE METİN VE CÜMLE...465 F. İŞLEVSEL DİL BİLGİSİ...466 G. DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN İLKELERİ...467 Ğ. DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN SORUNLARI... 468 1. LİSANS EĞİTİMİYLE İLGİLİ SORUNLAR..469 2. SINAVLARIN TEST TEKNİĞİYLE YAPILMASI...469 3. Dil bilimi SORUNU...470 H. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİ...471 9. ÇEVİRİ İFADELER...483 B. KELİME ÖĞRETİMİ...483 1. KELİME HAZİNESİNİN GELİŞİMİ VE EĞİTİM ÖĞRETİMDEKİ YERİ VE ÖNEMİ...484 2. KELİME HAZİNESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER...485 3. TÜRKÇE VE EDEBİYAT DERSLERİNDE KELİME ÖĞRETİMİ...485 4. KELİME ÖĞRETİMİYLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ YÖNTEM VE ETKİNLİKLER...487 BÖLÜM 23 TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ÖZEL ALAN YETERLİKLERİ A. TÜRKÇE ÖĞRETİM SÜRECİNİ PLANLAMA VE DÜZENLEME...491 1. TÜRKÇE ÖĞRETİMİNE UYGUN PLANLAMA YAPABİLME...491 2. TÜRKÇE ÖĞRETİMİNE UYGUN ÖĞRENME ORTAMLARI DÜZENLEYEBİLME...491 xvii
3. TÜRKÇE ÖĞRETİM SÜRECİNE UYGUN MATERYALLER VE KAYNAKLAR KULLANABİLME...491 4. TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE TEKNOLOJİK KAYNAKLARI KULLANABİLME...491 B. DİL BECERİLERİNİ GELİŞTİRME...491 1. ÖĞRENCİLERİN TÜRKÇEYİ DOĞRU VE ETKİLİ KULLANMALARINI SAĞLAYABİLME...491 2. ÖĞRENCİLERİN DİNLEME/İZLEME BECERİLERİNİ GELİŞTİREBİLME...492 3. ÖĞRENCİLERİN KONUŞMA BECERİLERİNİ GELİŞTİREBİLME...492 4. ÖĞRENCİLERİN OKUMA BECERİLERİNİ GELİŞTİREBİLME...492 5. ÖĞRENCİLERİN YAZMA BECERİLERİNİ GELİŞTİREBİLME...492 6. ANLAMA VE ANLATIM GÜÇLÜĞÜ ÇEKEN ÖĞRENCİLERE YÖNELİK UYGULAMALAR YAPABİLME...492 7. TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE ÖZEL GEREKSİNİMLİ VE ÖZEL EĞİTİME GEREKSİNİM DUYAN ÖĞRENCİLERİ DİKKATE ALAN UYGULAMALAR YAPABİLME...492 8. TÜRKÇENİN DOĞRU VE ETKİLİ KULLANIMI VE İLETİŞİM AÇISINDAN MODEL OLABİLME...493 9. ATATÜRK ÜN TÜRK DİLİ VE ULUSAL DEĞERLERLE İLGİLİ DÜŞÜNCE VE GÖRÜŞLERİNİ ÖĞRETİM SÜRECİNDEKİ UYGULAMALARA YANSITABİLME...493 C. DİL GELİŞİMİNİ İZLEME VE DEĞERLENDİRME...493 1. TÜRKÇE ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN YAPACAĞI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME UYGULAMALARININ AMAÇLARINI BELİRLEYEBİLME...493 2. TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ARAÇ VE YÖNTEMLERİNİ KULLANABİLME...493 3. ÖĞRENCİLERİN DİL GELİŞİMLERİNİ BELİRLEMEYE YÖNELİK YAPILAN ÖLÇME SONUÇLARINI YORUMLAMA VE GERİ BİLDİRİM SAĞLAYABİLME...493 4. ÖĞRENCİLERİN DİL GELİŞİMLERİNİ BELİRLEMEYE YÖNELİK YAPILAN ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SONUÇLARININ UYGULAMALARINA YANSITABİLME...494 Ç. OKUL, AİLE VE TOPLUMLA İŞ BİRLİĞİ... 494 1. ÖĞRENCİLERİN DİL BECERİLERİNİN GELİŞTİRİLMESİNDE AİLELERLE İŞ BİRLİĞİ YAPABİLME...494 2. ÖĞRENCİLERİN ULUSAL BAYRAM VE TÖRENLERİN ANLAM VE ÖNEMİNİ FARKINA VARMALARINI VE TÖRENLERE AKTİF KATILIMLARINI SAĞLAYABİLME...494 3. ULUSAL BAYRAM VE TÖRENLERİN YÖNETİM VE ORGANİZASYONUNU YAPABİLME...494 4. OKULUN KÜLTÜR VE ÖĞRENME MERKEZİ HÂLİNE GETİRİLMESİNDE TOPLUMLA İŞ BİRLİĞİ YAPABİLME...494 5. TOPLUMSAL LİDERLİK YAPABİLME...494 D. TÜRKÇE ALANINDA MESLEKİ GELİŞİMİNİ SAĞLAMA...494 1. MESLEKİ YETERLİKLERİNİ BELİRLEYEBİLME...494 2. TÜRKÇE ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN KİŞİSEL VE MESLEKİ GELİŞİMİNİ SAĞLAYABİLME...495 3. MESLEKİ GELİŞİMİNE YÖNELİK UYGULAMALARDA BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİNDEN YARARLANMA...495 KONU TESTİ...496 BÖLÜM 24 YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ A. YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ...499 xviii
B. TÜRKÇENİN YABANCI DİL OLARAK ÖĞRETİLMESİNDE DİL BİLGİSİNİN YERİ.. 499 ÇÖZÜMLÜ TEST...501 BÖLÜM 25 ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ A. TÜRKÇE ÖĞRETİMİYLE İLGİLİ KAVRAMLAR...505 1. DİL...505 2. ANA DİLİ VE ANA DİL KAVRAMLARI...505 3. KÜLTÜR...505 4. TEMEL DİL BECERİLERİ...505 5. KAZANIMLAR...506 B. TÜRKÇE ÖĞRETİMİNİN YASAL DAYANAKLARI...506 C. ORTAOKUL (6,7,8) TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI...506 1. GENEL AMAÇLAR...506 2. TEMEL BECERİLER...507 3. TEMEL DİL BECERİLERİ...507 4. TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDA YER ALMASI GEREKEN ANA TEMALAR..507 5. TÜRKÇE DERSİNDE ATATÜRKÇÜLÜK...507 Ç. TÜRKÇE ÖĞRETİMİNİN İLKELERİ...508 1. KANUNİLİK İLKESİ...508 2. HEDEF KİTLEYE GÖRELİK İLKESİ...508 3. MOTİVASYONU SAĞLAMA İLKESİ...508 4. PLANLILIK İLKESİ...509 5. EKONOMİKLİK İLKESİ...509 6. AMAÇ-ARAÇ İLKESİ...509 7. ÖĞRETİM PROGRAMLARINA UYGUNLUK İLKESİ...509 8. HAYATİLİK İLKESİ...509 9. DEMOKRATİKLİK İLKESİ...509 10. ETKİLEŞİM İLKESİ...520 11. İŞ BİRLİĞİ İLKESİ...520 12. YAPARAK YAŞAYARAK ÖĞRENME İLKESİ...510 13. BÜTÜNLÜK İLKESİ...510 14. DİĞER DİSİPLİNLERLE İLİŞKİ KURMA İLKESİ...510 15. KOLAYDAN ZORA İLKESİ...510 16. BİLİNENDEN BİLİNMEYENE İLKESİ...511 17. SOMUTTAN SOYUTA İLKESİ...511 18. YAKINDAN UZAĞA İLKESİ...511 19. DEĞERLENDİRME İLKESİ...511 20. MİLLÎ DEĞERLERE UYGUNLUK İLKESİ...511 21. AÇIKLIK İLKESİ...512 22. TEKRAR İLKESİ...512 23. GÜNCELLİK İLKESİ...512 24. YENİ GELİŞMELER VE TEKNOLOJİDEN YARARLANMA İLKESİ...512 D. TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE YAKLAŞIM, YÖNTEMLER VE TEKNİKLER...512 1. YAPILANDIRMACILIK...512 2. TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE KULLANILABİLECEK ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ...513 3. TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE KULLANILABİLECEK ÖĞRETİM TEKNİKLERİ...514 E. TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ARAÇ GEREÇLER...515 F. İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ...516 G. OKUMA BECERİSİNİN GELİŞTİRİLMESİ... 516 1. OKUMA...516 2. OKUMANIN UNSURLARI...516 3. OKUMA EĞİTİMİNDE ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER...516 4. OKUMAYI OLUMLU ETKİLEYECEK BAZI DAVRANIŞLAR...516 5. OKUMA BECERİSİNİN TÜRKÇE EĞİTİM PROGRAMINDAKİ YERİ...517 Ğ. DİNLEME BECERİSİNİN GELİŞTİRİLMESİ...519 1. DİNLEME...519 2. DİNLEME TÜRLERİ...519 3. DİNLEMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER...519 4. DİNLEME SÜRECİ...519 xix
5. DİNLEME BECERİSİNİN EĞİTİM PROGRAMINDAKİ YERİ...520 6. DİNLEME EĞİTİMİNDE KULLANILAN YÖNTEM VE TEKNİKLER...522 7. DİNLEME BECERİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ...522 B. NOT ALMA/TUTMA TEKNİKLERİ...550 1. GELENEKSEL NOT ALMA/TUTMA TEKNİKLERİ...550 2. MODERN NOT ALMA/TUTMA TEKNİKLERİ...551 H. KONUŞMA BECERİSİNİN GELİŞTİRİLMESİ...522 1. KONUŞMA...522 2. KONUŞMA BECERİSİNİN EĞİTİM PROGRAMINDAKİ YERİ...523 3. KONUŞMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ...525 I. YAZMA BECERİSİNİN GELİŞTİRLMESİ... 525 1. YAZMA...525 2. TÜRKÇE ÖĞRETİM PROGRAMINDA YAZMA BECERİSİNİN YERİ...526 3. YAZMA BECERİSİNİ GELİŞTİRMENİN YÖNTEM VE TEKNİKLERİ...528 ÇÖZÜMLÜ TEST - I...530 ÇÖZÜMLÜ TEST - II...534 KONU TESTİ - I...539 KONU TESTİ - II...542 BÖLÜM 27 ORTAOKUL 5. SINIF TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI A. PROGRAMIN VİZYONU...557 B. PROGRAMIN TEMEL YAKLAŞIMI...557 C. PROGRAMIN ÖZELLİKLERİ...557 Ç. PROGRAMIN YAPISI...558 1. GENEL AMAÇLAR...558 2. TEMEL BECERİLER...558 3. ÖĞRENME ALANLARI...559 4. DİL BİLGİSİ...560 5. KAZANIMLAR...560 6. ATATÜRKÇÜLÜK...561 D. ORTAOKUL BEŞİNCİ SINIF KAZANIMLARI...562 BÖLÜM 26 NOT ALMA TEKNİKLERİ A. NOT ALMA/TUTMA VE ÖĞRENME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ...547 1. DÜZENLİ OLMAK İÇİN NOT ALMAK/ TUTMAK...548 2. ÖN HAZIRLIK YAPMAK İÇİN NOT ALMAK/TUTMAK...548 3. OKUNANLARIN VE DİNLENENLERİN KALICIĞINI SAĞLAMAK İÇİN NOT ALMAK/TUTMAK...549 4. DÜŞÜNSEL/YAZINSAL YARATICILIĞI ORTAYA KOYMAK İÇİN NOT ALMAK/TUTMAK...550 E. ATATÜRKÇÜLÜK İLE İLGİLİ KAZANIMLAR...576 1. ATATÜRK'ÜN HAYATI VE ESERLERİ...576 2. ATATÜRK'ÜN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ...577 3. ATATÜRKÇÜ DÜŞÜNCE SİSTEMİNDE YER ALAN KONULAR...577 4. ATATÜRK VE CUMHURİYET EĞİTİMİ...578 F. KAZANIMLAR İLE EŞLEŞEN ARA DİSİPLİN ALAN KAZANIMLARI...578 G. ZORUNLU VE SEÇMELİ TEMALAR...578 1. HAZIRLIK...579 2. ANLAMA...580 3. ZİHİNDE YAPILANDIRMA...581 4 KENDİNİ İFADE ETME...583 5. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...584 xx
Ğ. KAZANIMLARIN ÖĞRENME- ÖĞRETME SÜRECİNE DAĞILIMI...584 1. HAZIRLIK...584 2. ANLAMA...585 3. ZİHİNDE YAPILANDIRMA...586 4 KENDİNİ İFADE ETME...587 5. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...589 H. METİN SEÇME VE İŞLEME...589 1. METİN SEÇME...589 I. OKUMA DOSYASI...590 1. KİTAP SEÇİMİ...590 2. OKUMA İLGİSİ...591 3. KİTAP İNCELEME...592 4 KİTAP OKUMA ETKİNLİKLERİ...593 5. ŞİİR OKUMA ETKİNLİKLERİ...594 DENEMELER DENEME TESTİ - I...597 DENEME TESTİ - II...605 DENEME TESTİ - III...613 KAYNAKÇA...621 xxi