Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 7 Sayı: 33 Volume: 7 Issue: 33 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 SOKAKTA YAAYANLARA YÖNELK SOSYAL SORUMLULUK ÇALIMALARI ÇN TOPLUMSAL ALGININ BELRLENMES DETERMINATION OF SOCIAL PERCEPTION OF PEOPLE LIVING ON THE STREET FOR SOCIAL RESPONSIBILITY ACTIVITIES Engin ÇELEB Öz Bu çalımada; Türkiye de sokakta yaayan insanlara yönelik toplumsal algının belirlenmesi için 100 katılımcı ile bir aratırma yapılmıtır. Toplumsal algıya göre; sokakta yaayanlara yönelik yapılan devlet yardımları yetersizdir, sokakta yaayan insanlar güvenilir ve hijyenik deillerdir ve sokakta yaayan insanların ciddi salık sorunları vardır. Aratırma bulgularına göre, toplumun sokakta yaayan insanlarla etkileim kurma ve onlara yönelik yapılacak sosyal sorumluluk çalımalarına katılım isteklilii zayıftır. Toplumsal algılamaları ölçen bu aratırma sokakta yaayan insanlar üzerine yapılacak toplumsal sosyal sorumluluk çalımaları için bir rehber nitelii taımayı amaçlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Sokakta Yaayan nsanlar, Evsizler, Kimsesizler, Yoksul nsanlar, Sosyal Sorumluluk. Abstract In this study, a survey is conducted with 100 participants for the determination of social perception on people living on the street in Turkey. According to the social perception; The state aid is insufficient for people living on the street, they aren t safe and hygienic, and there re serious health problems of the people living on the streets. Society's willingness is weak to interact with them and to work for social responsibility activities for people living on the street. This study is intended to will be hand a guide for the study of social responsibility on peopleliving on the street. Keywords: People Living on the Street, Homeless, Underprivileged, Poorpeople, Social Responsibility. 1. GR Sokakta yaayan kiiler üzerine toplumsal algılamalar kiiden kiiye deiiklik gösterebilir, yine de, genellikle sokakta yaayanlar zayıf, güçsüz, yardıma muhtaç ve aciz olarak algılanmaktadır. Ayrıca sokakta yaayan kiiler akıl salıı yerinde olmayan, madde baımlısı, agresif ve kötü kiiler olarak da algılanabilir. Bu yüzden sokakta yaayan kiilere yönelik yapılacak sosyal sorumluluk çalımalarına katılım ve yardımlar kiilerin algısına göre deiiklik gösterebilir. Sokakta yaayanların salıklarına, akıl salıklarına, hijyenik faktörlere ve madde baımlılıklarına karı olan olumsuz algılamalar bu kiilere olan yardımlardaki istei de olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Sokakta yaayan kiilere yönelik toplumsal algılamalar ve toplumun sokakta yaayan kiilere yönelik sosyal sorumluluk çalımalarına katılım isteklilikleri aaıdaki aratırma sorularına yanıt aranarak ölçülmütür. S.1: Sokakta yaayan kiiler üzerine toplumsal algılamalar ne yöndedir? S.2: Sokakta yaayan kiiler üzerine oluan algılamalar sokakta yaayanlara yönelik yapılacak sosyal sorumluluk çalımalarına katılım istekliini etkilemekte midir? Çukurova Üniversitesi, letiim Fakültesi, Reklamcılık ve Halkla likiler Bölümü. - 808 -
2. EVSZLK VE SOKAKTA YAAMAK Evsiz kii olma tanımı gece düzenli bir ikamet adresi olmayan kimseleri kapsamaktadır. Türk Dil Kurumunun tanımına göre ise evsiz kii yaamını sokakta sürdüren kii anlamına gelmektedir (TDK, 2014). Türkiye de evsiz sayısı tam olarak bilinmemektedir. Ancak 2013 yılı kı ayında sadece stanbul da BB 2060 kiiyi Zeytinburnu spor salonunda misafir etmitir (BB, 2013). Ankara AT de ise yaklaık 250 evsiz kiinin olduu tahmin edilmektedir. Oysaki Bakent Ankara da 2009 yılında açılan barınma evinde sadece 45 kii kalabilmektedir. (TBMM, nsan Hakları nceleme Komisyonu Raporu, 2010: 2) Bazı STK ların yaptıı aratırmalara göre ise bu sayı stanbul, Ankara ve Türkiye genelinde oldukça fazladır. Evsiz olan ancak sokakta yaamadıkları için etrafta pek dikkat çekmeyen kiiler de vardır. Bunlar ucuz otellerde veya kiralık odalarda ikamet eden, arabalarında uyuyan, iyerlerinde uyuyan, arkadalarının evlerinde kalanlar gibi marjinal kesimlerdir. Ancak bu marjinal kesim aratırma kapsamına dahil edilmemitir. Aratırma kapsamına dahil edilenler; gece uyumak için bir sıınak veya geçici bir mesken yeri arayan insanlardır. Bu yerler genellikle kamuya açık otobüs santralleri, park bankları, köprü altları, tüneller, terk edilmi evler gibi yerlerdirler. 2.1 Sokakta Yaamaya Neden Olan Faktörler Her yatan evsiz olup sokakta yaayan insan vardır ve her ehirde evsiz çocuk, genç, yalı, kadın veya erkek görülebilir. Evsiz kalmanın en önemli nedenlerinden biri ekonomik sebepler, isiz kalma ve maddi açıdan yoksul olunmasıdır. Uygun konut eksiklii ve yoksulluk gibi nedenler Amerika da evsiz kalan kiilerin %34 ünü oluturmaktadır (The National Center on Family Homelessness, 2008: 1). Bu yüzden evsizlik ve yoksulluk arasında bir iliki kurulabilir ama yine de bu kesin belirleyici bir faktör deildir. Çünkü ekonomik bir yükseliin baladıı 1990 lı yılların ortalarında dahi Amerika da 200.000 i çocuk olmak üzere 800.000 evsiz insan vardı (Burt, 2001a: 1). Öte yandan ekonomik durgunluun yaandıı 2009-2010 yılları arasında ise 1,5 milyon kiinin evsiz kaldıı tahmin edilmektedir. (National Alliance to End Homelessness, 2012: 2) Evsiz kalıp sokaklarda yaamak bazı kiiler için geçici, bazıları için ise kalıcı bir durumdur. Ekonomik yetersizliin yanı sıra özellikle genç insanların ailelerinden ayrılıp sokaklarda yaamalarının nedenleri olarak fiziksel iddet, duygusal iddet, cinsel taciz, ihmalkarlık, yetersizlik, uyuturucu ve/veya alkol kullanımı, duygusal veya davranısal problemler, dılanmılık, ailevi problemler, istenilmeyen hamilelik gibi sebepler sıralanabilir (Youth Homelessness Strategy, 2001:10). 2.2 Sokakta Yaayanların Salıı, Ruh Salıı ve Hijyenleri Amerika da yapılan aratırmalara göre ortalama ölüm yaı 77 iken evsiz kimselerde bu ya 47, kadınlar için ise 43 den daha azdır (Homelessness: A silent killer, 2011: 4). Yapılan bir dier aratırmaya göre ise evsiz 4291 kiinin % 69 unun akıl hastası olmadıı, %16 sının evsiz kaldıktan sonra, %15 inin ise evsiz kalmadan önce akıl hastası olduu sonucu çıkmıtır (Johnson ve Chamberlain,2011: 36). Evsiz olmak ve sokaklarda yaamak ehirler veya kırsal kesim fark etmeksizin her yerde kiileri olumsuz olarak etkiler. Sokakta yaamak genellikle insan salıını, ruh salıını ve kiilerin hijyenini olumsuz yönde etkilemektedir. Bazı evsiz kiilerin akıl hastası ve madde baımlısı oldukları da gözlemlenebilen bir durumdur, izofreni ve dier psikolojik bozukluklar da sokakta yaayanlar arasında görülebilen bir durum olabilmektedir (Burt, 1999, 2001b). Ruh salıı bozuk olan kiilerinde alkol, esrar, eroin, nikotin veya baka bir madde baımlılıı olabilir. Depresyon veya dier ruhsal bozuklukların intihar veya kendine zarar verme olasılıını arttırdıı da bilinmektedir. Akıl hastası veya madde baımlılıı olan bir insanın kiisel ihtiyaçlarını veya dier sosyal ihtiyaçlarını karılama yeterlilii de düüktür. Madde baımlılıı ve ruh salıı bozuk olan kiiler Hiv ve Hepatit taıyıcısı olabilirler. Sokakta yaayanlar uyuturucu kullanımından bulaan, korunmasız seksten bulaan veya dier kan yoluyla bulaan enfeksiyon risklerini de taımaktadırlar. Barınaklardaki yakın temas dier bulaıcı hastalık taıma - 809 -
risklerini de artırmaktadır. (Kane ve di., 2013) Bu riskler tüm kiiler için büyük bir tehlike taımaktadır ancak sokakta yaayanlar için bu risk daha fazla ve karmaık bir haldedir. 3. SOKAKTA YAAYANLARA YÖNELK TUTUMLAR Sokakta yaayanlar toplum tarafından genellikle kirli, hırsız veya dilenci olarak görülüyor. Bu bakı açısı sokakta yaayanları olumsuz etkileyebilmektedir. Çünkü bu bakı açısı sokakta yaayanların topluma karı negatif ve iddetli bir ekilde bakmasına neden olabilmektedir. Yalı insanların madde baımlılıklarına, istismara, yoksullua olan geçmi deneyimleri çocuklara veya gençlere göre daha farklı olabilmektedir. Çünkü çocukların algı ve tutumları yalı kiilerin algı ve tutumlarına karı daha fazla olumludur denilebilir (Kane ve di., 2013). Ancak bu damgalanma durumu evsiz çocukların veya gençlerin ileride daha fazla marjinallemesine neden olabilmektedir. Devlet kurumları tarafından sokakta yaayanlara yönelik yapılan yardımlar genellikle bu kiilere 3 öün yemek vermek, giyecek vermek ve gece uymaları için bir yatak vermektir. Sokakta yaayanların akıl ve ruh salıkları için bunlar dıında bazı seçeneklerde uygulanabilmektedir. 3.1 Toplumsal Bir Sorun Olarak Sokakta Yaayan nsanlar Sokakta yaayan kiilerin davranılarına yönelik algılamalar ve tutumlar oldukça karmaıktır. Çou aratırma sokakta yaamanın farklı ve karmaık sosyal boyutlarının olduunu ve sokakta yaayan kiilerin toplumsal bir sorun olarak algılandıını ortaya koymutur. Günümüzde sokakta yaayanlara yönelik yapılan sosyal hizmet yardımlarının desteklendii gözlemlenmektedir. Yine de sokakta yaayan kiilerin sayısındaki ciddi artılardevam etmektedir ve bu ekonomik imkansızlıklardan ziyade sosyal bir problemdir. Çünkü sokakta yaamanın tek belirleyici sebebi ekonomik yetersizlikler deildir ve bunun nedenleri toplumumuzda yeterince aratırılmamıtır. Her ne kadar sokakta yaayan insanlar makro düzeyde toplumsal çözümler gerektiren toplumsal bir sorun olarak görünse de sokakta yaayanlara yardım etmek, özellikle de davranısal açıdan bir duyarlılık gerektirmektedir. Çünkü sokakta yaayanlara yardım edecek kiiler sosyal bir soruna müdahale etme davranı ve düüncesinden uzaktırlar. Ayrıca sokakta yaayanlara yönelik tutum ve algılamalar kiilerin yardım etme sunumunu da etkileyebilir. Sokakta yaayanların, özellikle de çocukların, devletin sorumluluunda olmasına ramen neden sokaklarda yaamaya mahkum edildikleri yeterince aratırılmamıtır. Toplumsal yönde algıları etkilemek için olası deikenler de tespit edilmemitir. Bu yüzden bu çalıma ile sokakta yaayanlara yönelik toplumsal algı ölçülürken kiilere yönelik algılamaları etkileyen en önemli deikenler belirlenmeye çalıılmıtır. 4.ARATIRMA Literatür taramasının ardından sokakta yaayanlara yönelik algıların tahminlerini ölçmek için toplam 36 maddelik (Kane ve di., 2013) bir ölçek gelitirilmitir. Bu ölçek ile sokakta yaayanlara yönelik yapılan devlet yardımlarının yeterlilii, sokakta yaayanların salık sorunları, yalnızlıkları ve korkuları, güvenilirlikleri, geçmileri, onlarla etkileim kurma isteklilii, barındıkları yerler, hijyenleri ve onlara yönelik yapılacak sosyal sorumluluk çalımalarına toplumun katılım istekliliine yönelik toplumsal algılamalar ölçülmeye çalıılmıtır. Daha önce yapılan çalımalarda her bir maddenin geçerlilii incelenmitir. Cevaplamalar için 5 li likert ölçei kullanılmıtır. (1.Kesinlikle katılıyorum, 2.Katılıyorum,3.Kararsızım,4.Katılmıyorum, 5. Kesinlikle Katılmıyorum) Aratırmanın yapıldıı Adana ilinde ankete katılmaya gönüllü katılımcılardan 100 kiiyle anket çalıması yapılmıtır. Çalımanın detaylarıyla ilgili sözlü bir açıklamadan sonra katılımcılara çalımanın amacı ve önemi anlatılmıtır. Ankete katılanların soru ve yorumları için kendilerine yeterince zaman ayrılmıtır. Anket çalımasına 44 bayan ve 56 erkek dahil edilmitir. Katılımcıların yaları 18 ve 60 arasında deimektedir. Ortalama ya 26 dır. Örenciler katılımın %43 ünü (43) oluturmutur. - 810 -
Katılımcılara daha önce herhangi bir sosyal sorumluluk çalımalarına katılıp katılmadıkları sorulduunda katılımcıların %21 i evet, katıldım cevabını vermitir. Genellikle bu katılım sadece giyecek ve gıda yardımı eklinde olmutur. 4.1 Bulgular Aratırma ölçeinde kullanılan maddelerden 32 tanesi konu balıklarına göre 8 farklı tablo halinde gösterilmitir. Kesinlikle katılıyorum ve katılıyorum maddeleri istatistiksel analizi kolaylatırmak için birletirilmitir. Benzer ekilde kesinlikle katılmıyorum ve katılmıyorum seçenekleri de yorumlamayı kolaylatırmak için birletirilmitir. Veriler toplandıktan sonra cevaplara verilen yanıtlar arasındaki ilikilerin tutarlılıını belirlemek için korelasyon sonuçlarına bakıldı ve benzer maddelerde ki cevapları arasında korelasyonları uygun olmayan kiilerin anketleri deerlendirmeye alınmadı. Örneklem yeterliliini salamak ve istatistiksel analizi kolaylatırmak için aratırma bulguları 100 anket üzerinden analiz edildi. Sonuçlar tablolar halinde gösterilmektedir. - 811 -
Tablo 1:Sokakta yaayanlara yapılan yardımlar hakkındaki algılamalar Katılmıyorum %Kararsızım Katılıyorum % % 1.Devlet sokakta yaayan kiileri yardım almaları konusunda 19 22 59 zorlamalıdır. 2.Eer birisi yaamına dikkat etmiyorsa bu onun 17 32 51 kendi sorunu olduunu gösterir. 3.Sokakta yaayanların çou ailesi tarafından terk edilmitir 31 30 39 yardıma ihtiyaçları vardır. 4.Sokakta yaayanların çou toplumdan ve yardım almaktan utanmaktadır. 19 28 53 Sokakta yaayanlara yapılan devlet yardımlarına yönelik toplumsal algıyı ölçmek için 4 madde kullanılmıtır. Katılımcıların düüncesine göre devlet yardımları yetersizdir ve sokakta yaayanlara yardım için devlet kurumları daha fazla çaba gösterilmelidir. Çünkü katılımcıların algısına göre sokakta yaayanlar yardım istemeye utanabilirler. Sorunun ailelerinden ziyade sokakta yaayanların kendilerinden kaynaklandıını ölçen maddede ki puan yüksektir. Sokakta yaayanların aileleri tarafından terk edilmi olduuna yönelik algılamalar ise deiiklik göstermektedir. Tablo 2:Sokakta yaayanların salık sorunlarına yönelik algılamalar Katılmıyorum Kararsızım % Katılıyorum % % 5.Sokakta yaayanların çou bitlidir 17 22 62 6.Sokakta yaayanların çou hepatit hastasıdır veya hepatit 19 27 54 hastası olacaktır. 7.Sokakta yaayanların çou Hiv/Aids gibi cinsel yolla bulaan 28 31 41 ciddi bir hastalıa yakalanabilir. 8. Sokakta yaayanların çounun intihar etme olasılıı yüksektir. 41 27 32 9. Sokakta yaayanların çou bulaıcı hastalık riski taımaktadır. 20 24 56 Sokakta yaayanların salık sorunlarına yönelik algılamalar 5 maddeden olumutur. Yüksek oranlar göstermektedir ki katılımcıların algısına göre evsiz kiiler bitlidir ve hepatit hastası olma ihtimalleri yüksektir, ancak cinsel yolla bulaan hastalıklara yakalanmaları üzerine düünceler kesin deildir. Dier yöntemlerle bulaan bulaıcı hastalıklara yakalanabilme algılanmaları yüksektir. Aratırma bulguları göstermektedir ki katılımcılar sokakta yaayan kiilerin karılaabilecei cinsel yolla bulaan hastalıklarla alakalı yeterince bilgili deildirler. Çünkü isizlik, evsizlik ve benzeri ekonomik sorunlar paralı seksin artması balamında korunmasız cinsel iliki düzeyinin yükselmesine ve bu kiilerin cinsel yolla bulaan hastalıklara yakalanma riskini arttırmaktadır (Zarakolu, 2006). ntihar etme üzerine algılamalardaki düünceler ise ortalama puanlar vermektedir ve kesin deildir. Ancak çok sayıda aratırma sonucu sokakta yaayanlarda pskiyatrik bozukluu olduunu ve bunun toplumda beklenenden daha yüksek olduunu göstermektedir. Psikotik bozuklukları olanların evsiz kalma süreleri daha uzundur, madde baımlılıkları vardır ve saldırgan davranı göstermeye eilimlidirler. Bu kiilerde kiisel bozukluklar ve depresyon da vardır ve evsiz kalmadan önce de bu davranılarda bulunurlar, tedaviyi reddederler. (Türkcan, A., Türkcan, S. 1996) Tablo 3: Sokakta yaayanların korkuları ve yalnızlıklarına yönelik algılamalar Katılmıyorum %Kararsızım % Katılıyorum % 10.Sokakta yaayanların çou yalnızdır. 16 21 63 11. Sokakta yaayanların çou kendi kendisini toplumdan 28 30 42 izole etmitir. 12. Sokakta yaayanların çou kendisini ihmal edilmi 27 32 41 hissetmektedir. 13. Sokakta yaayanların çou sokaklardayaamaktan 11 18 71 korkuyor ancak baka seçenei yok. 14.Sokakta yaayanların çou ailelerindenuzaklamıtır. 29 32 39 15.Sokakta yaayanların çou bir suçun kurbanı olacaından korkmaktadır. 18 21 61 Sokakta yaayanların korkuları ve yalnızlıklarına yönelik algılamaları ölçmek için 6 maddeden oluan bir ölçek kullanıldı. Sokakta yaayanların iç dünyasına yönelik kendilerini - 812 -
toplumdan izole edilmi sayma, kendilerini ihmal edilmi sayma ve ailelerinden uzaklama algılamalarına yönelik düünceler belirsizlik göstermektedir. Ancak katılımcılılar sokakta yaayanların kendilerini yalnız hissetmelerine, sokaklarda yaamaktan korktuklarına ancak baka seçenekleri olmadıklarına ve suç maduru olma olasılıklarının var olduuna youn bir ekilde katılmaktadırlar. Tablo 4: Sokakta yaayanların güvenilirliklerine yönelik algılamalar Katılmıyorum Kararsızım % % Katılıyorum % 16. Sokakta yaayanların çougüvenilir deildir. 23 18 59 17. Sokakta yaayanların çou hırsızlık yapmıtır. 21 25 54 18. Sokakta yaayanların çou fırsatınıbulduu zaman hırsızlık 17 19 64 yapabilirler. 19. Sokakta yaayanların çoununbir suç kaydı vardır. 21 26 53 20. Sokakta yaamak onların hatası deildir. 20 27 54 21. Sokakta yaayanlara bazen yardım eder, para veririm. 16 22 62 Sokakta yaayanların güvenilirlikleri üzerine algılamaları ölçmek için 6 madde kullanılmıtır. Aslında sokakta yaamak onların hatası deildir ve bazen onlara yardım eder para veririm maddelerine katılımın düük olmaması sokakta yaayanların güvensiz olmadıı ve hırsızlık yapmayabilecekleri üzerine kesin olmayan sonuçlar da vermektedir. Yine de katılımcılar sokakta yaayanların güvenli olmadıına, suç kayıtlarının olduuna, daha önce hırsızlık yaptıklarına veya ileride hırsızlık yapabileceklerine inanmaktadırlar. Tablo 5: Sokakta yaayanların geçmilerine yönelik algılamalar Katılmıyorum Kararsızım % % Katılıyorum % 22. Sokakta yaayanların çou uzun bir süredir sokakta 20 59 21 yaamaktadırlar. 23. Sokakta yaayanların çounun madde baımlılıına yönelik uzun 27 32 41 geçmileri vardır. 24. Sokakta yaayanların çounun akıl salıı uzun süredir yerinde 21 40 39 deildir. 25. Sokakta yaayanların çou kendisini uzun süredir ihmal etmitir. 15 17 68 Sokakta yaayanların geçmi yaantılarına yönelik algılamayı ölçmek için 4 madde kullanılmıtır. Sokakta yaayanların madde baımlılıı, akıl hastalıı gibi nedenlerden dolayı uzun süredir sokaklarda yaadıkları üzerine algılamalar kesin deildir, katılımcılar bu yönde ki düüncelerinde kararsızdırlar. Genel olarak puanlar ortalamanın altındaydı. Ancak yapılan aratırmalara göre sokakta yaayan kiilerin alkol ve/veya madde baımlılıkları vardır, akıl salıkları da yerinde deildir (Burt ve di., 1999:24). Katılımcılar sokakta yaayan insanların kendilerini uzun süredir ihmal ettikleri üzerine düüncelerde hemfikirdirler. Tablo 6: Sokakta yaayanlara dokunma isteine yönelik algılamalar Katılmıyorum Kararsızım % Katılıyorum % % 26. Onlara dokunmak istemem 14 17 69 27. Eer dokunacak olursam hemen ellerimi yıkamak isterim. 19 21 60 28. Benden yardım istenildiinde onları gidecekleri yerlere bırakmak için arabama alırım. 62 26 12 Sokakta yaayan insanlara dokunmak ve onlarla etkileim kurmak isteine yönelik algılamaları ölçmek için 3 madde kullanıldı. Katılımcılar sokakta yaayanlara dokunmaya yüksek oranda isteksizlik gösterdiler, yine yüksek oranda onları arabalarına almak da istemediklerini belirttiler. Ayrıca çou katılımcı fiziksel bir temastan sonra ellerini yıkamak istediini belirtmitir. Katılımcılar sokakta yaayan insanlarla herhangi bir ekilde etkileim kurmak istemiyorlar. Tablo 7: Sokakta yaayanların yaadıkları yerlere yönelik algılamalar Katılmıyorum Kararsızım % % Katılıyorum % 29.Çou terk edilmi barınaklarda yaamaktadır. 14 28 58 30.Çou dıarıda (parkta, bankta, terminalde vb.) uyumaktadır. 13 31 56 Sokakta yaayanların barındıkları yerlere yönelik algılamalar için 2 soru sorulmutur. Yüksek skorlar katılımcıların bu konudaki düüncelerinin aynı olduunu göstermektedir. - 813 -
Katılımcılar sokakta yaayanların barınmaları için terk edilmi binalarda, parklarda ve sokaklarda bir yer aradıklarında hemfikirdirler. Tablo 8: Sokakta yaayanların hijyenlerine yönelik algılamalar Katılmıyorum Kararsızım %Katılıyorum % % 31.Sokakta yaayanların çou kirli ve yıkanmamıtır. 15 29 56 32.Sokakta yaayanların çoukötü kokmaktadır. 16 25 59 Sokakta yaayanların hijyenlerine yönelik algılamaları ölçmek için 2 madde kullanılmıtır. Katılımcılar sokak çocuklarının kirli olduklarına ve pis koktuklarına inanmaktadır. Bu bulgu sokakta yaayanlar üzerine yapılan aratırmalardan çıkan yaygın bir bulgudur. Sokakta yaayanlara yönelik sosyal sorumluluk çalımalarına katılım istei: Yukarıdaki bilgilere ek olarak katılımcıların sokakta yaayanlara yardıma yönelik sosyal sorumluluk çalımalarına katılım istekleri sorulmutur. Bu tür çalımalara katılıma olan ilgilerinin derecesi 5 li bir skalayla ölçülmütür. (0-ilgilenmiyorum, 1-biraz ilgiliyim, 2- orta derecede ilgiliyim, 3- cidden ilgiliyim, 4- Böyle bir çalıma tam da benim istediim ey) Ortalama skor 1.9 olarak belirlenmitir. (SD= 1.6, Mode = 2; Min. = 0, Max. = 4). Katılımcılara yine aynı ölçek kullanılarak küçük yataki evsiz çocuklarla vakit geçirmeye yönelik çalımalara katılmaya istekli olup olmadıkları sorulduunda ortalama 2.6 olarak çıkmıtır. (SD = 1.2, Mode = 2.5, Min. = 0, Max. = 4). Katılımcılar küçük yataki evsiz çocuklara yönelik sosyal sorumluluk çalımalarına katılmayı tercih etmektedirler. Yaı 0-9 ya aralıında olan çocuklarla yaı 10-18 arası olan çocuklara yönelik sosyal sorumluluk çalımalarına katılım istekleri karılaıldıında katılımcılar çok yüksek bir oranda (% 78) 0-9 ya aralıını tercih etmitir. Ancak sokak çocukları ile bakım evindeki çocuklar karılatırılınca katılımcılar yüksek oranda (% 82) bakım evindeki çocuklara yönelik yardımlara katılmayı tercih etmilerdir. Katılımcıların sosyal sorumluluk çalımalarına yönelik yardımlara katılma istekliklerinde sokak çocuklarıyla bakım evlerinde yaayan çocuklar arasındaki ciddi farklılıklar bulunmaktadırlar. 5. SONUÇ VE ÖNERLER Bu çalımanın amacı sokakta yaayan insanlara yönelik yapılacak sosyal sorumluluk çalımalarını etkileyebilecek faktörlerin daha iyi anlaılmasını salamaktır. Analizlerde toplumsal algıyı belirlemek için 9 deiken kullanılmıtır. Sonuç olarak sokakta yaayan insanlara yönelik toplumsal algıya göre; sokakta yaayanlara yönelik yapılan devlet yardımları yetersizdir, sokakta yaayan insanların barındıkları yerler ve hijyenleri kötüdür, ve sokakta yaayan insanların ciddi salık sorunları vardır. Toplumsal algılamalara göre, sokakta yaayan insanlar yalnızdırlar ve sokakta yaamaktan korkmaktadırlar, güvenilir deildirler ve kötü bir geçmileri vardır. Toplumun onlarla etkileim kurma isteklilii ve onlara yönelik yapılacak sosyal sorumluluk çalımalarına katılım isteklilii ise zayıftır. Sokakta yaayanlara yönelik toplumsal algının deitirilmesinin ve toplumun sosyal sorumluluk çalımalarına katılım istekliliinin arttırılmasının en iyi yöntemi bilinçlendirme ve aydınlatma çalımalarından geçmektedir. Bu yüzden STK ların ve kamu kurumlarının toplumu bilinçlendirme ve aydınlatma çalımalarına aırlık veren eitim çalımaları yapmaları gerekmektedir. Yapılacak bu çalımalarda halkla ilikiler araç ve yöntemlerinin etkili bir ekilde kullanılmasının gereklilii oldukça önemlidir.sadece belirli bir spesifik grubun deil tüm toplumun hedef alınması gereken bu tür çalımalarda kitle iletiim araçlarının kullanılması adeta mecburidir. Çünkü yapılacak çalımaların medyada daha sık yer alması verilecek destein artmasına imkan salayacaktır. STK nın faaliyet gösterilen bölgelerde mutlaka kamu kurum ve kuruluları ile ibirlii yapmalarına ihtiyaç vardır. Bunu yaparken de kamuoyunca destek olunması için akla gelen ilk çevreci STK olmak amacı taıyan kurulular kendi kurumsal çıkarlarından çok kamuoyunun çıkarlarını gözetmelidirler ve yardımlama/dayanıma içinde olmalı hatta belirli bir ortak - 814 -
platformda bulumalıdırlar. Ayrıca sokakta yaayan insanlara yönelik destein sadece düünce olarak deil eylemlere yönelikte olması gerektii tartıılmaz bir gerçektir. Hem mevcut sorunların ortadan kaldırılmasına yönelik hem de gelitirme politikalarına yönelik çalımalar yapan STK ların ve Kamu kurumlarının, sorun saptama aamasını sadece vatandalardan gelen ikayetlere göre veya sokakta yaayan insanların bavurularına göre belirlememesi, bunları erken tehis etmek için kendi aratırma merkezlerini kurması gerekmektedir. Sokakta yaayan insanlar sorununun ortadan kaldırılmasına ve oluabilecek yeni sorunları önleyebilmek için, özellikle benzer sorunların üstesinden gelmi, gelimi olarak lanse edilen ülkelerden her türlü bilgi paylaımı ve tecrübelerinin aktarılmasının salatılması gerekmektedir. Tüm çalımaların olduu gibi bu çalımanın da sınırlılıkları vardır. yi bir örneklem olması için farklı yalardan ve eitim seviyelerinden kiilerin seçilmesine özen gösterilmitir. Yine de bu çalımanın sadece Adana ilinde yapıldıını ve 100 kiilik bir katılımcı grup ile gerçekletirildiini belirtmek gerekmektedir. Ancak Türkiye nin her bölgesi benzer bir yapıya sahip deildir. Bu yüzden, sokakta yaayanlara yönelik toplumsal algının daha iyi anlaılması için gelecek aratırmaların daha büyük bir örneklem ile farklı bölgelerde ve eitim, ya, cinsiyet, kültür, gelir düzeyi gibi deiik faktörleri de göz önünde bulundurarak yapılması faydalı olacaktır. KAYNAKÇA BURT, M.R., ARON, L.Y., DOUGLAS, T., VALENTE, J., LEE, E. & IWEN, B. (1999). "Homelessness: Programs andthe People TheyServe, Washington: TheUrban Institutepublishe. BURT, M.R. (2001a). WhatWillItTakeToEndHomelessness?, Washington: TheUrban Institutepublishes, BURT, M.R. (2001b). Homeless, Families, Singles, andothers: FindingFromthe 1996 NationalSurvey of HomelessAsistance Providers andclients, The Urban Institutepublishes, HousingPolicyDebate JOHNSON, G. & CHAMBERLAIN, C. (2011). AretheHomelessMentallyIll?, AustralianJournal of SocialIssues Vol.46 No.1 HOMELESSNESS: A SILENT KILLER (2011) http://www.crisis.org.uk/data/files/publications/homelessness%20 %20a%20silent%20killer.pdf E.T. 02.06.2014 BB, Salık ve Sosyal Hizmetler (2013). http://www.ibb.gov.tr/sites/saglikvesosyalhizmetler/haberler/pages/haber.aspx?hid=316 E.T.04.06.2014 KANE, M.N., GREEN, D. & JACOBS, R. (2013). PerceptionsaboutHomelessEldersandCommunityResponsibility, EducationalGerontology, Londo: Routledge, National Alliance to end Homelessness (2012). A Research Report On Homelessness, HomelessnessResearchInstıtute TBMM (2010). nsan Hakları Komisyonu nceleme Raporu, Ankara The National Center on Family Homelessness(2008).TheCharacteristicsandNeeds Of FamiliesExperiencinghttp://www.familyhomelessness.org/media/147.pdf E.T.: 02.06.2014 Türk Dil Kurumu. http://www.tdk.gov.tr/, E.T.:06.06.2014 TÜRKCAN, A., TÜRKCAN, S. (1996). Psikiyatri ve evsizlik: Bir gözden geçirme çalıması, Düünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, stanbul Youth Homelessness (2001).Department of HealthandChildren, Ireland: BrunswickPressLtd. ZARAKOLU P. (2006). Cinsel Yolla Bulaan Enfeksiyonlar, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi ç Hastalıkları Anabilim Dalı, nfeksiyon Hastalıkları Ünitesi. - 815 -