KÜRESEL KRİZİN DÜNYA EKONOMİSİNDE NEDEN OLDUĞU TAHRİBAT Dünya Ekonomisinde 3 trilyon $ Kayıp Taşıt üretiminde %16 (=12 milyon adet) gerileme Büyük İstihdam Kaybı: ABD 8.7, AB de ise 3.5 milyon kişi işini kaybetti İşsizlik Oranı: ABD de %4 ten %10 a. AB de %7.9 dan %11.6 ya yükseldi İstihdam da azalma: ABD 8.7; AB de 3.5 milyon kişi Yunanistan ve İspanya da %25 in üzerinde İşsizlik, %50 nin üzerinde genç nüfus işsizliği ABD Hanehalkı Net Varlığında 13 trilyon $ Azalış Hisse senetleri piyasa değerinde 11 trilyon $ düşüş Ev fiyatlarında %35 gerileme; 11 milyon underwater mortgage (ev fiyatı üzerinde kredi) Bankalarda Büyük Zarar ve Değer Kaybı 2.1 trilyon $ zarar; 1.6 trilyon $ sermaye artışı; 440 bin işten çıkarma Citibank ın Piyasa Değeri: Mayıs 2007: 273 milyar $ Mart 2009: 6 milyar $ G7 Ülkelerinin Kamu Borcunda Yükseliş Borç/GSYH 2007: %83 2011: %120
ÖNDE GELEN MERKEZ BANKALARINDAN TARİHİ PARASAL GENİŞLEME 2007 den Bugüne FED+ECB+BOE üçlüsünün bilanço büyümesi 5.5 trilyon $ ya da dünya ekonomisinin %8 i 3.3 Kat Büyüme 2.4 Kat Büyüme 4.1 Kat Büyüme
KÜRESEL PARASAL GENİŞLEME PARANIN MALİYETİNİ DÜŞÜRDÜ Bu Sayede Artık Yeni Bir Likidite Sorunu veya Finansal Kriz Beklentisi Yok Kısa Vadeli Libor Faizleri Sıfıra yakın (ama risk primi hala yüksek) Hisse Senedi Fiyatları Yeni Sorunlar Ortaya Çıktığında Eskisi Kadar Oynamıyor
KÜRESEL BÜYÜME VE 2007 DE ÜLKELERİN BÜYÜME PERFORMANSI Ama Krizden Önce Bir Çok Bölgede %4 ün Üzerinde Büyüyen Global Ekonomi Yavaşladı 2007 de Global Büyüme < %0 %0 %2 %2 %4 > %4
KÜRESEL BÜYÜME VE 2012 DE ÜLKELERİN BÜYÜME PERFORMANSI Çünkü Yapısal Sorunlar Hala Düzelemedi ve Likidite İmkanları Henüz İçTalebi Canlandıramadı; Büyüme Hızı Geriledi 2012 de Global Büyüme (IMF Tahminleri) < %0 %0 %2 %2 %4 > %4
ABD EKONOMİSİNİN DURUMU ABD EKONOMİSİNDEKİ BÜYÜME PERFORMANSINDAKİ YAVAŞLAMANIN YANI SIRA, ABD HALKININ GELİRİNE ORANLA ÇOK YÜKSEK MİKTARDA HARCAMA YAPTIĞI VE BU NEDENLE, KÜRESEL KRİZE DE CİDDİ BİR BORÇ YÜKÜ İLE YAKALANDIĞI GÖRÜLÜYOR. TARIM DIŞI İSTİHDAM İMKANLARINDAKİ GERİLEME DE İYİ BİR GÖRÜNTÜ VERMEMEKTE.
UZMANLAR ABD EKONOMİSİNDE TOPARLANMAYA İŞARET EDİYOR 4.8 mil. Mart 12 sonrası %9 artış 3.4 mil. Ortalama Ayda 135 bin İstihdam Artışı %10.0 %7.9
ABD nin eylül ayı sonunda biten 2009 yılı mali yılında, 1,4 trilyon dolara ulaşan bütçe açığı, haziran sonu itibariyle 1 trilyon doları aşmıştı.
ABD NİN MALİ UÇURUM (FISCAL CLIFF) SORUNU
EURO BÖLGESİ NDE SORUNLAR TÜM ŞİDDETİYLE SÜRÜYOR Kuzey ve Güney Arasında Rekabet Gücü Farkı Olduğu Görüldü Piyasalar Artık Aynı Risk Grubuna Sokmuyorlar (Almanya %1.4, İspanya %5.4 le Borçlanıyor) Rekabet Gücü Zayıf Güney Ekonomileri Büyüyemiyor * PIIGS: Portekiz, İrlanda, İtalya, Yunanistan ve İspanya
Europe still in recession in 2013 GDP Growth (%) 2012f 2013f 1 0.4 1.1 0.9 0.6 0.6 0.0 1 3 0.1 0.9 0.1 0.2 2.1 1.0 1.4 1.5 3.1 2.0 0.1 0.3 5 4.5 7 6.5 Ireland Germany Belgium Netherlands France Italy Spain Portugal Greece Eurozone Source: Coface
Construction, retail, metal and agro-food: Risky sectors in Europe Source: Coface
EURO BÖLGESİ NDE SORUNLU ÜLKELERİN YÜKÜ VE KREDİ EĞİLİMİ
EURO BÖLGESİ ÜLKELERİNDE FAİZLER (%)
EURO BÖLGESİ ÜLKELERİNİN RİSK PRİMLERİ
TÜRKİYE NİN RİSK PRİMİNİN SEYRİ
TÜRKİYE NİN RİSK PRİMİNİN SEYRİ
HANE HALKI VE REEL SEKTÖR OLARAK ÖZEL KESİMİN BOÇ YÜKÜMLÜLÜĞÜ
ÜLKELERİN KONUT KREDİSİ YÜKÜMLÜLÜĞÜ
TÜRKİYE NİN PERFORMANSI RATİNG NOTU ARTIŞI GETİRDİ Fitch BBB ile Yatırım Derecesine Çıkardı Moody s Bir Not Altında ve İyimser S&P iki Not Altında ama TL de Yatırım Derecesi Türkiye'nin Kredi Notu Uzun Vadeli YP Kredi Notu Uzun Vadeli TL Kredi Notu Fitch MOODY'S S&P Fitch MOODY'S S&P BBB Baa2 BBB BBB Baa2 BBB BBB Baa3 BBB BBB Baa3 BBB BB+ Ba1 BB+ BB+ Ba1 BB+ BB Ba2 BB BB Ba2 BB BB Ba3 BB BB Ba3 BB
Country risk and business climate assessments Advanced economies Source: Coface 51
Country Risk and Business Climate Assessments Emerging economies Source: Coface
Country Risk and Business Climate Assessments Emerging economies Source: Coface
BÜYÜK İHRACAT PAZARLARINDAKİ EKONOMİK YAVAŞLAMA, ÖNDE GELEN GELİŞMEKTE OLAN EKONOMİLERİN DE BÜYÜME PERFORMANSINI ETKİLEDİ GOÜ ler: Brezilya, Çin, G. Kore, Meksika, G. Afrika, Tayvan, Tayland, Türkiye ve Rusya Ortalaması
Long term shift in the composition of global GDP Percentage of global trend GDP, 2005 PPPs 2011 2030 Note: Global GDP is taken as the sum of GDP for 34 OECD and 8 non OECD G20 countries. Source: Johansson, Å., et al. (2012), OECD Economic Policy Papers, No. 3. 2060
ÇİN İN DIŞ TİCARET VE CARİ İŞLEMLER FAZLASI NDAKİ ERİMENİN ÖZÜNDE, CİDDİ BOYUTLARDA ARTAN YATIRIM MALI İTHALATININ PAYI BÜYÜK. BUNUNLA BİRLİKTE, SÖZ KONUSU YATIRIM SIÇRAMASININ FABRİKA YATIRIMLARI YERİNE, ALT YAPI VE KONUT YATIRIMLARI OLDUĞU GÖZ ARDI EDİLMEMELİ.
2020 yılına kadar Çin in imalat sanayi üretim maliyetlerinin 2, hatta 3 kat artması öngörülmekte. Eğer, her yıl Çin in para birimi ve navlun maliyetleri ortalama yüzde 5, ücretler de ortalama yüzde 30 artarsa, 2015 yılında ABD de aynı sanayi malını Çin de üretmeye göre maliyet ya eşit, ya da az da olsa daha ucuz hale gelecek. Çin de son 4 yılda, işçi ücretleri ortalama yüzde 20 yükseldi. Şangay, yüzde 91 oranında işçilik maliyeti artışı ile başı çekiyor. Mavi yakalı işgücü maliyetleri Guangdong da 2002-2009 arası ortalama yüzde 12 arttı. Bu oran Şangay da yüzde 14. Aynı oran Filipinler de yüzde 8, Meksika da yüzde 1. Sri Lanka da işçilik ücretleri Guangdong a göre yüzde 35-40 daha ucuz.
GELİŞMEKTE OLAN EKONOMİLERDE BÜYÜME VE ENFLASYONUN SEYRİ
TÜRK EKONOMİSİNİN 2000-2012 BÜYÜME PERFORMANSI Türkiye Ekonomisi 2010 da %9.2, 2011 de ise %8.5 oranında büyüdü
TCMB NİN PARA PDLİTİKASI ARAÇLARI