TÜRKİYE DE ROMATOLOJİ Romtizml Hstlıklr Hkkınd Dh Fzl Bilgi İçin Prof. Dr. Nurullh AKKOÇ Türkiye Romtoloji Derneği Bşknı www.romtizmveysm.org T ürkiye Romtoloji Arştırm ve Eğitim Derneği, kıs dıyl Türkiye Romtoloji Derneği 199 yılınd, ülkemizin önde gelen tıp fkültelerinin iç hstlıklrı nbilim dllrın bğlı romtoloji bilim dlı temsilcilerinin ktılımı ile Burs Kervnsry Oteli nde gerçekleştirilen bir toplntıd krrlştırıldıktn sonr bir düzine kdr romtolog trfındn kurulmuştur. ROMATiZMA ve YIL : 2 SAYI : 5 YAZISI SAYFA 2 DE OCAK - ŞUBAT - MART - NİSAN 201 RA SANATLA DA BULUŞMA R POLİMİYALJİYA ROMATİKA VE TEMPORAL ARTERİT editörden Romtizm TV Ykınd Açılıyor Doç. Dr. Bünymin KISACIK Gzintep Üniversitesi, Romtoloji Kliniği R omtizm ve yşm dergisi her geçen gün okuyucu kitlesini rtırıyor. Dergimize ykın ilgi gösteren okuyuculrımız teşekkür ediyoruz. Ayrıc sizden gelenler kısmınd hstlık hikyelerinizi yyınlmk istiyoruz. Bunun için bkiscik@gntep. edu.tr dresine mil tbilirsiniz. Okuyuculrımız heyecnl yeni syıyı beklerken, heyecnımızı rttırn diğer bir oly d ykınd internet üzerinden yyın bşlyck oln Romtizm TV. Romtizm TV rcılığıyl sık soruln sorulr kıs cevplr vermeyi mçlıyoruz. Umrız tüm hstlrımız fydlı olur. Sğlık ve huzur dolu günler dileklerimizle İÇİN D R E L İ EK Polimiyljiy romtik ve temporl rterit birbiriyle ykın ilişkili, çoğu zmn birlikte görülebilen iki iltihbi romtizml hstlıktır. Temporl rterit özellikle dmrlrd tutulum ypbilir ve dmrlrd tıknmy neden olbilir. Hberi Syf 10 d ROMATOİD ARTRİT ve omtoid Artrit (RA) hstlrıyl birlikte beş frklı şehrimizde sır dışı bir uygulm gerçekleştirildi. Pfizer firmsının desteğiyle RA d sntl buluşm slognıyl Kriktürist Erdil Yşroğlu ve Ressm Sevinç Çiftçi eşliğinde RA hstlrıyl resim çlışmsı ypıldı. Ardındn RA hstlrının sorunlrı, isteklerini ve önerilerini içeren bildirililer hzırlndı. 11 Ekim 2012 trihinde Sirkeci grınd hstlrın ypmış olduklrı resimlerin sergisi gerçekleştirildi. Aynı zmnd projeye ktıln hekimlerin gerçekleştirdiği bsın toplntısı ile RA hstlığın dikkt çekildi. Projenin sonund eline ilk def fırç ln hstlrın yptıklrı resim ve kriktürler görmeye değerdi. rk çıkrıln Ayrıc sonuç ol nden önemli irgesinde birbiri RA yşm bild ekteydi. mesjlr içerm ykın lumun, gerekse GEBELiK Genel olrk romtolojik hstlıklrd, özel olrk romtoid rtritte doğurgnlık ile ilgili problem olmdığı düşünülmemektedir. Anck levli-ciddi hstlığın oluşturduğu det problemleri (menore) gebelik öncesi problem oluşturbilir. top ypılmsı, gerek bilinçlendirme lycktır. rnmlrını sğ 1. RA konusund unsudh nlyışlı dv r vinin en önemli tl ted ı hs lr in m çevren sek tut yük ini ler rl mo ın vik etmeliyiz. teş nı sı 2. RA hstlrın olm leri kobu konud destek i yrıd kesmeme rudur. Herkesin uyumu ve tedviy idir. ın tedvilerine ekl rın ger tl si hs me iril RA. nçlend ime ve dirilmesi ve bili n, devletin hek nusund bilgilen ylştırmk dı desın hytlrını kol itesini rtırmd 4. RA hstlrın in de yşm kl ler etim yön el de, yer şim eri e viy ted mlidir. Bu ruz. işbirliği çok öne teklerini bekliyo ve hst ykını e hekim, hst 5. RA tedvisind r ypmlıyız. nl pl için esi rilm işbirliğinin gelişti Hberi Syf 4 de Romtoid Artrit Hstsı Nsıl Yşmlıdır? Çğımızın Hstlığı Diybet Romtoid Artrit ve Egzersiz Romtizml Hstlıklr ve Göz ROMATOLOJİ DÜNYASINDAN HABERLER
Türkiye de Romtoloji Prof. Dr. Nurullh AKKOÇ / Dokuz Eylül Üniversitesi Romtoloji Bilim Dlı Bşknı Türkiye Romtoloji Arştırm ve Eğitim Derneği, kıs dıyl Türkiye Romtoloji Derneği 199 yılınd, ülkemizin önde gelen tıp fkültelerinin iç hstlıklrı nbilim dllrın bğlı romtoloji bilim dlı temsilcilerinin ktılımı ile Burs Kervnsry Oteli nde gerçekleştirilen bir toplntıd krrlştırıldıktn sonr bir düzine kdr romtolog trfındn kurulmuştur. Derneğimizin kuruluşndki bşlıc mcı, tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, iç hstlıklrı nbilim dlın bğlı bir romtoloji bilim dlınd uzmnlık eğitimi ypn hekimleri bir çtı ltınd toplmktır. Derneğimiz ülkemizde bulunn çok çeşitli romtolojik hstlıklrın nicelik, yöresel dğılımını incelemek ve her türlü romtolojik hstlık hkkınd ortk bilimsel çlışmlrı özendirmek, plnlmk ve desteklemek yolund fliyette bulunmktdır. Hlen ülkemizde romtolog syısı 200 ün ltınddır. Bu rkmlr göstermektedir ki Türkiye, romtoloji uzmnı syısı bkımındn Avrup nın en fkir ülkesidir. Bir milyon kişi bşın Frns d 4, Estony d 28, Lüksemburg d 27, Yunnistn d 2 romtolog vrken ülkemizde bir milyon kişi bşın yklşık 2 romtolog düşmektedir.. Bu rkm Avrup ortlmsının nerdeyse ond biridir. Bun rğmen önümüzdeki yıl için YÖK ün tüm Türkiye de romtoloji lnınd ylnızc 4 yeni yn dl uzmnlık kdrosu çmsı romtolog syısının rtmsını bekleyen romtizm hstlrı için büyük bir hyl kırıklığı olmuştur. Öte yndn ks ve iskelet sistemi hstlıklrı toplumd çok yygındır; hstnelere bşvuru nedenlerinin en bşınd gelmektedir. Toplum getirdikleri yük bkımındn sıklıklrı göz önüne lındığınd romtoid rtrit ve spondilortrit en önemli iltihplı romtizml hstlıklrdır. Bu hstlıklrın eklem ğrısı dışınd yşm süresini kıslttığın dir çlışmlr yyınlnmktdır. Romtoid Artrit ve Ankilozn Spondilit dışınd ülkemizde Behçet hstlığı, Ailesel Akdeniz Ateşi gibi tedvi edilmediği tkdirde orgn kybın, htt yşm kybın neden olbilen bşk iltihplı romtizml hstlıklr d vrdır. Ülkemizde yklşık 150.000 romtoid rtritli, 400.000 kdr spondilortritli olmk üzere yrım milyondn fzl iltihplı rtriti oln hst olduğu thmin edilmektedir.. (Spondilortrit grubu içinde iltihplı omurg romtizmsı diye de bilinen 200.000 kdr Ankilozn Spondilitli hst d vrdır). Gereksiz tnı gecikmelerini engellemek, romtizmlı hstlrın etkin tedvilerden mhrum klmmsı ve ynlış tedvilerden korunmsı için ülkemizdeki romtolog syısının minimum 1000 rkmın çıkrtılmsı gerekir. Bu ypılmdığı tkdirde iltihplı eklem romtizmlı hstlr doktor erişimden mhrum klck, geciken tnı ve geç klınn tedvi romtizm hstlrının çektiği şiddetli ğrının ötesinde, eklem deformitelerine, iş göremezlik ve iş gücü kybın yol çcktır. Bu durum ise hst ve ilesi için büyük bir yıkım, ülke ekonomisi için büyük bir iş gücü kybı nlmın gelmektedir. SAYFA 02 AĞIZ İÇİ ÜLSERLER (AFT) Doç. Dr. Timuçin Kşifoğlu Eskişehir Osmngzi Üniversitesi Romtoloji Bilim dlı Aft, ğız mukozsının en yygın şikyetlerinden biridir. Tekrrlyn ft sıklığı %20-25 civrınd bildirilmektedir. Klinik tblolrı, çok syıd, tekrrlyn, küçük, yuvrlk vey ovl şekilli sınırlrı çevrelenmiş, frklı boyutlrd bulunn kırmızımsı hreli ülserlerle krkterizedir. Tekrrlyn ftlr hem hst hem de hekim çısındn tnı ve tedvi sırsınd sıkıntı yrtmktdır. Ağız içi hem mide-bğırsk sisteminin bşlngıcı olmsı hem de dış çevre ile oln yoğun temsı nedeniyle pek çok bölgesel ve sistemik hstlığın bulgulrının görüldüğü bir lndır. Ağız içi ve çevresinde görülen lezyonlr çok iyi bir yırım tbi tutulmdn ft olrk dlndırılmktdır. Bu nedenle bu bölgeyi ilgilendiren lezyonlrd öncelikli olrk ypılmsı gereken lezyon görünümünün ft ile uyumlu olup olmdığının nlşılmsıdır. Eğer gerçekten ftöz bir lezyon ise sistemik bir hstlığın bulgusu yd bölgesel iyi vey kötü krkterli bir hstlığ bğlı olup olmdığı sorgulnmlıdır. Ağız içi ft neden olbilecek sebepler gözden geçirildiğinde: Tekrrlyn ftöz stomtit terimi ğız ile sınırlı ve sistemik hstlık olmdığınd görülen tekrrlyn lezyonlr için kullnılmktdır. Aftlr tipik olrk çocuklukt bşlr ve sıklıkl hstlrın ilesinde ft öyküsü mevcuttur. 40 yşın ltındki bireylerde, sigr içmeyenlerde ve yüksek sosyo ekonomik düzeye ship olnlrd dh sık görülebilmektedir. Ytkınlığı oln bireylerde, ğız içi trvm, nedeni bilinmemekle berber sigrnın bırkılmsı, stres, bzı besinler, det dönemine bğlı hormonl değişiklikler ft oluşumun neden olbilmektedir. Hstnın öyküsü ve ftın görünümü tipik ise, tnı için lbortur testlerine çok fzl gereksinim olmycktır. İlk kez görülen hstlrd tm kn syımı, folik sit, vitmin B12, serum ferritin düzeyi bkılbilir. Dh ileri lbortur incelemeler eğer vrs şüphelenilen bir hstlık üzerine yoğunlşmlıdır. Ülkemizde tekrrlyn orl ftlrın önemli nedenlerinden biri Behçet hstlığıdır. Behçet hstlığı ftın ynı sır zengin klinik özelliklere shiptir. Kdın ve erkek genitl bölgesinde ülsere yrlr, dmr tıknıklığı, gözde görme kybı ve kızrıklık ile seyreden üveit tblosu, çıbn benzeri büyük sivilceler Behçet hstlığının diğer klinik bulgulrıdır. Aft dışınd bu bulgulrdn birisi mevcut ise bir romtoloji doktorunun değerlendirmesi gerekmektedir. Çok syıd virl enfeksiyonun seyri sırsınd ğız içinde ülsere lezyonlr görülebilir. En sık virl neden uçuk virüsü olrk d bilinen Herpes Simplex virüs tip 1 dir (HSV-1). Etkilenen bireylerde ğız içinde yygın, küçük ve yüzeyel ftlr görülür. Bunlr sıklıkl on gün içinde iz bırkmdn iyileşir. Vitmin ve minerl liminde eksiklik yrtn emi- Çölyk hstlığı d ftlr neden olbilir. Bzı besin mddeleri ft oluşumunu kolylştırbilir. Hstnın frk ettiği besin mddeleri dışınd, fındık içeren mteryllerin, sitli içeceklerin, domtes, çilek ve turunçgillerin, şırı tuz ve bhrt içeren besin mddelerinin ft oluşumunu kolylştırbileceği bilinmelidir. Resim. Alt dudkt ft
Çğımızın Hstlığı DiYABET SAYFA 0 Diybetes mellitus (şeker hstlığı) Doç. Dr. Mesut ÖZKAYA / Gzintep üniversitesi Tıp Fkültesi Endokrinoloji ve Metbolizm Hstlıklrı Bilim Dlı Değerli okurlr Hlk rsınd şeker hstlığı olrk bilinen diybetes mellitus bugün için toplumumuzd en önemli hlk sğlığı sorunlrındn birisidir. Diybet hstlığı vücudumuzd kn şekerini düşürmeye yryn insülin hormonunun yokluğu yd etkisizliğine bğlı olrk orty çıkn ve tüm bedenimizi etkileyen metbolik bir hstlıktır. Diybetes mellitusun 2 frklı tipi vrdır: Bunlrdn birisi Tip 1 Diybetes Mellitus dur. Tip 1 diybetes mellitus, dh çok genç yşlrd görülen vücutt insülin hormonunun yokluğu ile orty çıkn hstlıktır. İkinci diybet tipi ise dh sık görülen tip 2 diybetes mellitusdur. Tip 2 diybetes mellitusd ise sebep mevcut oln insülin hormonunun etkisizliği tıbbi dıyl insülin direncidir. Diybetes mellitus sık görülen bir hstlıktır. Son bilimsel çlışmlr göre ülkemizde görülme ornı %1,7 olup bu orn bölge ve şehirlere göre değişiklik göstermektedir. Ülkemizde yklşık yedi on milyon kdr diybet hstsının olduğu thmin edilmektedir. Tüm diybet hstlrının yklşık yüzde on - onbeşi tip 1 diybetli iken geri kln yüzde seksenbeş - doksnı tip 2 diybetlidir. Diybet hstlığının önemi sdece çok görülmesiyle bğlntılı olmyıp ynı zmnd frkındlığının z olmsındn ve sebep olduğu sonuçlrdn d kynklnmktdır. Diybet hstlığının önemine rğmen ne yzık ki frkındlığı zdır. Toplumdki diybet hstlrının yklşık üçte biri hstlıklrının frkınd değillerdir. Bu durum önemli sorunlr ve sonuçlr sebep olmktdır. Diybet hstlığının erken tnısı bugün için en önemli toplum sğlığı mçlrındn biri olmlıdır. Diybetin erken tnısı için birey olrk hepimize önemli görev düşmektedir. Diybetin erken tnısı için bilinmesi gereken temel kurllr şğıd yer lmktdır: - 45 yşındn büyük her birey mutlk çlık kn şekerini ölçtürmeli ve şeker yükleme testi yptırmlıdır - 45 yşındn küçük oln bireylerde ise şğıdki özelliklerden herhngi birisi vrs yşı ne olurs olsun mutlk çlık kn şekerini ölçtürmeli ve şeker yükleme testi yptırmlıdır Kilo fzllığı olnlr Tnsiyon yükseklği tespit edilenler yd bu sebeple ilç kullnnlr Kolesterol yd trigliserid yüksekliği sptnnlr yd bu sebeplerden dolyı ilç kullnnlr Ailesinde birinci derece krblrının herhngi birinde ( nne,bb, krdeş, mc, hl, dyı, teyze) şeker hstlığı olnlr Dh önceki gebeliğinde iri bebek ( dört kilogrmın üstü) doğurnlr Dh önceki gebeliklerinde gebeliğe bğlı şeker hstlığı tespit edilenler Dh önce ölçülen çlık kn şekeri 100 ile 126 rsınd çıknlr Dh önce ölçülen tokluk kn şekeri 140 ile 200 rsınd çıknlr Polikistik over hstlığı olnlr Son zmnlrd çok su içen, çok idrr giden, hlsizliği ve zyıflmsı olnlr Herhngi bir sebeple ypıln idrr thlilinde şeker sptnnlr. Yukrıd belirtilen özelliklerden herhngi birine ship oln kişilerin mutlk diybet hstlığı yönünden tetkik edilip değerlendirilmesi gerekir. Bu gibi durumlrd diybet hstlığı şüphe edilen dy kişilere şeker yükleme testi ypılrk durum kolylıkl ydınltılır. Açlık kn şekerine göre sptnmyıp şeker yükleme testi sonrsı diybet tnısı ln kişilere de hlk rsınd söylenen gizli şeker tnısı konmuş olur. Diybet hstlığı öncelikle şüphe edilerek erkenden tnısı konulbilen bir hstlıktır. Erken tnıd bireylerin bzı şikyetleri önemli yol göstericidir. Bir diybet hstsınd olbilecek şikyetler şu şekilde sırlbilinir: Çok su içme Çok idrr gitme Hlsizlik, yorgunluk İşth rtışın rğmen kilo kybı Sık mntr enfeksiyonu Ağız yd dil dmk kurumsı Yemeklerden yklşık bir buçuk iki st sonr oln uyuklm, terleme, iç geçmesi gibi şeker düşmesi şikyetlerinin olmsı Diybet hstlığı tnısının konulbilmesi için şğıdki durumlrdn herhngi birinin mevcudiyeti yeterlidir: On oniki stlik çlık sonrsı ölçülen kn şekerinin 126 mgr/dl ve üzerinde olmsı Herhngi bir zmnd rstgele ölçülen kn şekerinin 200 mgr/dl ve üzerinde olmsı Doğru şrtlrd ve kurlın uygun ypıln şeker yükleme testinde 2. St kn şekerinin 200 mgr/dl nin üzerinde olmsı Diybet hstlrınd tnı konulduktn sonr y d diybet tnısı oln bir hstd önemli noktlrdn birisi de doğru tkip ve tedvidir. Tedviden sdece ilç y d insülin tedvisinin nlşılmmsı gerekir. Diybetik bir hstnın tedvisi denilince şğıdki bsmklr nlşılmlıdır: -Diybetik hstnın eğitimi -Kişiye özgü tıbbi beslenme tedvisi -Kişiye özgü egzersiz / fiziksek ktivite -İlç tedvisi. Diybetik bir hstd yukrdki tedvi bsmklrının mutlk kurlın uygun olrk uygulnmsı gerekir. Ne yzık ki günümüzde diybet tedvisi denilince sdece ilç tedvisi nlşılmkt ve temel ypılmsı gerekenler göz rdı edilmektedir. Bugün için diybet tedvisinde kullnıln pek çok ğız yoluyl kullnıln ilçlr ve insülin tedvisi yer lmktdır. Tip 1 diybetik hstlrd ilç tedvisi olrk sdece insülin kullnılırken, tip 2 diybetik hstlrd ise pek çok çeşitli ilçlr ve insülin seçenekleri vrdır. Diybetik bir hst hngi tip olurs olsun uygulnn tedvinin bzı hedefleri vrdır. Tedvi hedefleri şu şekilde sırlnbilinir: -Açlık kn şekeri : 110 mgr/dl nin ltı -2. St tokluk kn şekeri: 140 mgr/dl nin ltı - ylık şeker ortlmsını gösteren HbA1c değerinin %7 nin ltınd olmsı. Anck bzı özel durumlrd bu hedeflerin dh yüksek değerlerde kbul edilebilineceğini de unutmmk gerekir. Diybet hstlrınd tedvinin mcı sdece yukrdki rkmsl hedefleri yklmk değildir. Asıl mç diybetin sebep olduğu olumsuz sonuçlrı engellemektir. Çünkü diybet tedvisi tm ypılmzs yşm süresini ne yzık ki kısltn bir hstlıktır. Ayrıc sdece diybet yşm süresini kısltmkl klmz berberinde insnın yşm klitesini bozn pek çok sğlık sorunun neden olmktdır. Bugün için diybet hstlrınd en önemli ölüm sebebi klp krizi gibi vücuttki dmrlrı içeren hstlıklrdır. Yine diybet hstlığı günümüzde körlüğün, diylize girecek kdr ilerleyen böbrek yetmezliğinin ve kzlr hriç yk kesilmelerinin en önemli sebebidir. Sık görülmesine rğmen diybetten korkmdn bilinçli toplum düşüncesiyle mücdele edilmesi tedvi ve sonuçlrın iyi sonuçlrının nhtrı olcktır. Gelin bir slogn yrtlım : DİYABET HAYATA TATLI BİR BA- KIŞTIR. Sğlıklı ve huzurlu günler dileğimle.
SAYFA 04?? Soru: 24 yşınd kdın hst 2 yıldır Romtoid rtrit tnısıyl bir romtoloji merkezinde tkiptedir. Metotrekst ve sulfslzin kullnırken ğrılı bir eklem şikyeti bulunmuyormuş. İlk tnı ltınd her iki el ve ykt yygın ğrı ve şişlik ykınmlrı vrmış. Son bir yıldır hiçbir ktif lezyonu yokmuş. 6 y önce evlenen hst gebe klmk istediğini belirtiyor. Hstnın muyenesinde levli bir eklem lezyonu bulunmdı. CEVAP: Bu hstyı gebelik sürecine hzırlmk mcıyl dikktli bir biçimde değerlendirmek gerekmektedir. Genel olrk doğurgnlık yşındki kdınlrın romtolojik hstlıklrını öğrendikten ve uzun süreli ilç kullnmlrı gerektiğini kvrdıktn sonrki ilk soru ve düşünceleri gebelik ve çocuk ile ilgili olmktdır. Hstlrın bu isteğine krşın doktorlr genelde eklem şikyetlerine öncelik verme eğilimindedirler. Bizim hstmızı gebelik öncesi hzırlık çısındn değerlendirelim. İlk merk edilen soru çocuk shibi olbilme (infertilite) ile ilgilidir. Genel olrk romtolojik hstlıklrd, özel olrk romtoid rtritte doğurgnlık ile ilgili problem olmdığı düşünülmemektedir. Anck levli-ciddi hstlığın oluşturduğu det problemleri (menore) gebelik öncesi problem oluşturbilir. Bu çıdn bkıldığınd birinci dikkt edilmesi gereken nokt hstlığın ktif olup olmdığıdır. Genel kbul edilen görüşe göre gebe klmdn önceki son 6 y içerisinde ktif bir bulgunun olmmsı tercih edilmektedir. Bizim hstmızd d son 1 yıldır bir ktivite yoktur, bu çıdn gebelik öncesi istenilen durumddır. Anck bir önemli nokt hstlığın non-tertojen (bebek üzerinde zrrlı olmyck) ilçlr ltınd kontrol ltınd olmsıdır. Bizim hstmızın ise metotrekst gibi bilinen bebek üzerine zrrlı etkisi oln bir ilç ltınd hstlığı kontroldedir. Sulfslzin bu çıdn güvenilir bir ilç grubu olrk kbul edilebilir. Norml gebeliklerde nörl tüp defektlerini (bebeğin sinir sisteminin gelişimi) önlemek mcıyl folik sit desteği 0.4 mg/gün olrk gebelik öncesi. yd bşlmlı ve gebeliğin 12. hftsın kdr devm edilmelidir. Anck bizim hstmızd d olduğu gibi sulfslzin gibi folt ntgonisti kullnn gebelerde folik sitin günde 5 mg olrk gebelik boyunc ve emzirme döneminde kullnımı önerilmektedir. Gebelik öncesi metotrekstın en z y önceden kesilmesi ve sonrsınd gebe klınmsı mutlk önerilmelidir. Gebelik plnlnmsıyl ilgili bir nokt d, ilk tedviye bşlndığı dönemde hstyl gebelik ile ilgili plnın çizilmesidir. Örneğin bizim hstmız leflunomid kullnıyor olsydı, bu ilcın vücutt klm süresinin 2 yıl olduğu göz önüne lınrk hstnın değerlendirilmesi gerekecekti. Leflunomid metbolitlerinin kn düzeyine bkmk ve kolestirmin ile rınm tedvisi vermek uygun olcktı. ROMATOİD ARTRİT ve GEBELiK Doç. Dr. Umut Klyoncu / Hcettepe üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji Bilim Dlı Soru: Hstd metorekst kesildi, Sulfslzin ve folik sit ltınd 6 y sonr gebe kldığı öğrenildi. Gebe kldığı sırd ktif bir eklem bulgusu yoktu, hst gebelik sürecinde hstlığının nsıl gideceğini ve Sulfslzin kullnmsının sorun teşkil edip etmeyeceğini merk etmekteydi. Cevp: Hstmız en idel şrtlr ltınd gebe klmıştır. Am gerçek hyt her zmn bu kdr idel olmybiliyor. Bu hst için en kötü senryo metotrekstı kesmeden vey kesildikten sonrki ilk 1-2 y içerisinde gebe klmk olurdu. Metotrekst ltınd sğlıklı gebelik olbileceğine dir yzılr olmkl birlikte genel olrk metotrekst bebek için zrrlı kbul edilir ve hsty tıbbi bortus (küretj) önerilmesi gerekmektedir. İkinci kötü olsılık ise metotrekst kesildikten sonr hstlığın levlenmesidir. Bu durum hem hstyı rhtsız edecek hem de gebe klm sürecini ötelemesini gerektirecektir. Bu durumd elimizde hngi lterntif ilçlr vrdır? Biyolojik jnlrın güvenilir kullnımıyl ilgili rtn syıd knıtlr son zmnlrd orty çıkmıştır. Yine de nti-tnf jnlrın (infliksimb, dlimumb ve etnercerpt) gibi) gebelik sırsınd kullnımıyl ilgili veriler yetersiz kbul edilmektedir. Bu hstnın hstlık levlenmesi için bir önemli lterntif ilç nti-mlryl ilçlrdn hidroksiklorokin ve klorokin olbilirdi. Bu ilçlr içerisinde hidroksiklorokin veklorokin kullnımı dh güvenilir görünmektedir. Klorokin kullnn nnelerin bebeklerinde göz ve kulkl ilgili nomlikler olbileceği bildirilmiştir. Bu nedenle bizim hstmızd gebelik öncesinde metotrekst kesildikten sonr hstlığınd bir levlenme olsydı tedvisine hidroksiklorokin eklenebilirdi. Sulfslzin gebelik sırsınd folik sit desteği ltınd gebelik boyunc güvenle kullnılbilecek ilçlrdn birisidir. Yrık dmk ve klp-dmr nomli ypm riski Sulfslzin lnlrd 2- kt rttığı bildirilmiştir, nck bu olumsuz etkilerin folt desteği ltınd belirgin zldığı düşünülmektedir. Gebeliğin romtoid rtrit üzerine ve romtoid rtritin gebelik üzerine bzı etkileri olmktdır. Romtoid rtrit hstlık ktivitesinin gebelik sırsınd genel olrk bskılndığı ve bzı hstlrd tmmen kontrol ltın girdiği görülmektedir. Romtoid rtrit hstlrının bebeklerinde ort düzeyde bir erken doğum (premture) riski ve düşük doğum ğırlıklı bebek riski olduğu görülmektedir. Bu durum genel olrk hstlık ktivitesiyle ilgilidir ve gebelik öncesi hstlığı tm olrk kontrol ltın lınmış bireylerde bu risk oldukç düşüktür. Genel olrk hstmız şu bilgileri vermek yerinde olur. Sulfslzinin günlük folt desteği ltınd belirgin bir yn etkisi olmsını beklemiyoruz, nck çok tereddütünüz vrs ilçsız d izleyebiliriz, hstlığınızın eklem bulgulrının gebelik sırsınd bskılncğını beklemekteyiz, eğer eklem bulgulrınd istediğimiz düzeyde bskılnm olmzs hidroksiklorokin isimli ilcı d güvenli bir şekilde kullnbiliriz, düşük doğum ğırlıklı-premtüre bebeğiniz olbilir, kdın doğum doktoruyl ykın izlememiz uygun olcktır.? SORU: Hst gebeliği sırsınd folik sit desteği ldı nck ilç kullnmk istemedi. Eklem bulgulrınd d bir kötüleşme görülmedi. 4 hftlık 2.500 grm hfif bir düşük doğum ğırlıklı bir bebek doğurdu. Hst bebeğine süt vermek istediğini bizimle pylştı ve şimdi neler olbileceğini merk ettiğini belirtti. Cevp: Hstnın şimdiye kdr oln gidiştı beklendiği gibi ve iyidir. Gebelik sonrsı ve emzirme dönemi ise yrı bir hzırlığı gerektirmektedir. Emzirme döneminde hstlrın önemli bir kısmınd şikyetlerinde levlenme olcğı düşünülmektedir. Bu dönemde oluşn eklem şikyetlerinin gebelik öncesi döneme göre dh d ciddi olduğu görülmektedir. Emzirme dönemindeki tedvi seçenekleri kısıtlıdır. Sulfslzinin süte geçmesinin z olduğu sptnmıştır. Folik sit desteğiyle Sulfslzinin kullnılbilir. Kortizon d kullnılbilecek ilçlrdn birisidir, eğer kortizon kullnılcks en z ilc mruziyet çısındn ilç lımıyl süt verilmesi rsınd 4 stlik bir süre olmsı gerektiği vurgulnmktdır. Diğer bir tedvi seçeneği de hidroksiklorokin kullnılmsıdır. Vknın Devmı: Doğumun. yınd her iki el ve ykt yygın eklem ğrı ve şişliği bşldı ve hsty Sulfslzin hidroksiklorokin ve prednizoln tedvisi bşlndı. Sonuç ve Öneriler Romtoid rtrit hstlrının önemli bir kısmı doğurgnlık çğındki kdınlrdır. Genel olrk çocuk shibi olmkl ilgili bir sorun yoktur, gebelik öncesi hstlığın tm kontrol ltınd olmsın dikkt edilmelidir. Gebelik sırsınd hstlık ktivitesi sıklıkl kendiliğinden kontrol ltın girer, gebelik sonrsınd ise ilk 6 y içerisinde eklem şikyetleri yeniden bşlr. Bu dönemlerde kullnılck ilçlr için romtoloji doktoru, kdın doğum doktoru ve hstnın birlikte krr vermesi yşmın en güzel meyvesine ulşmk için en uygun yoldur.
SAYFA 05 ROMATİZMAL HASTALIKLAR VE GÖZ Uz. Dr. Şule Yşr Bilge / Eskişehir Yunus Emre Devlet Hstnesi Romtoloji Kliniği Romtizml hstlıklr bğışıklık sistemi ile ilişkili, pek çok orgnı etkileyebilen hstlıklrdır. Romtizml hstlıklrd göz tutulumu, oldukç sık olup sistemik hstlığın ilk belirtisi olbileceği gibi romtizml hstlığın orty çıkışındn ve tnısının konmsındn sonr gelişebilir. Bzende romtizml hstlıklrın tedvisinde kullnıln ilçlr yn etkileri nedeniyle gözü etkileyebilmektedir. Gözü etkileyen bşlıc romtizml hstlıklr; sjögren sendromu, romtoid rtrit, juvenil idioptik rtrit, temporl rterit, sistemik lupus eritemtozus, Wegener grnulomtozis, polirteritis nodos, tekrrlyıcı polikondrit ve Behçet hstlığıdır. Çeşitli hstlıklrd benzer göz bulgulrı orty çıkbileceğinden hstlığın hikyesinin detylı değerlendirilmesi, göz bulgulrıyl sistemik hstlık rsındki ilişkinin kurulmsı çısındn son derece önemlidir. Romtizml hstlıklrın bir kısmınd sistemik hstlığın tedvisi göz bulgulrının düzelmesi için yeterlidir, bir grup hstlıkt ise gözdeki hstlığın ilve ilçlrl yrıc tedvisi gerekir. Romtizml hstlıklrd en sık görülen göz problemleri kuru göz, üveit ve sklerittir. Göz kuruluğu romtizml hstlıklrın seyrinde en sık görülen göz bulgusudur. Kuru Göz (kertokonjonktivitis sikk) sistemik hstlığı olmyn sğlıklı kişilerde de görülebilen bir hstlıktır. Norml gözyşı filmi görme ve gözde rhtlık hissi için gereklidir, gözyşı yetmezliği bulnık görme, gözde ynm, btm, kşıntı, kızrıklık, gözde ybncı cisim hissi ve kuruluk gibi şikyetlere neden olur. Sjögren sendromu nun bşlıc bulgusudur. Gözyşı dmllrı ve siklosporinli dmllr tedvi için kullnılbilir. Üveit, gözün iç tbksındki iltihplnmdır ve iltihbın etkilediği yere göre ön, rk vey her iki kısmı d etkileyerek pnüveit dını lbilir. Ön üveit tblosu dh çok spondilortropti grubu hstlıklrd görülürken rk üveit ve pnüveit dh çok Behçet hstlığı ile birlikte görülür. Ön üveit tedvisinde genellikle göz uzmnlrının önerdiği yerel göz dmllrı yeterli olurken dh ciddi ve dh çok görme kybın sebep oln rk üveit ve pnüveit tblolrınd eşlik eden romtizml bir hstlık tnısı olsun vey olmsın sistemik tedviye ihtiyç duyulmktdır. Bizim önerimiz her üveitli hstnın romtoloji kliniğine bşvurmsıdır. Skler gözün dış kısmını srn tbkdır ve bu tbknın inflmsyonun sklerit dı verilir. Ağrılı ve kronik bir tblo oln skleritin tedvisinde de uzun süreli kortizon ve bğışıklık sistemini bskılyıcı ilçlr kullnılır. Romtizml hstlıklrın tedvisinde sıkç kullndığımız kortizon uzun süreli kullnıldığınd ktrkt vey göz tnsiyonun (glokom) sebep olbilir. Dh önceden glokomu oln hstlrın kortizon tedvisine bşlrken doktorlrın bilgi vermeleri önerilir. Gene romtizml hstlıklrın tedvisinde sıkç kullndığımız kinin türevi ilçlr ndiren bulnık görme, görme kusuru vey görme lnınd drlmy sebep olbilirler. Dibet, ileri yş gibi ek risk fktörleri olmyn hstlrd bu durum oldukç ndirdir ve ilcın kesilmesiyle geri dönüşümlüdür. Anck kinin tedvisi bşlnn her hstnın bşlngıçt yrıntılı bir göz ve görme muyenesi yptırmsı, ilcı kullndığı süre boyunc d göz doktoru trfındn belirlenen rlıklrd görme lnı muyenesini tekrrlmsı önerilir. Gözle ilgili şikyetleri oln hstlrın öncelikle bir göz uzmnın bşvurmsı, gerekli görülen hstlrın ise romtoloji kliniklerinde değerlendirilmeleri önerilir. Özellikle üveit gibi hstlıklrın tedvisinde bu iki brnşın ortk tkibi gerekmektedir. YIL: 2 SAYI: 5 OCAK-ŞUBAT MART-NİSAN 201 ROMATiZMA ve GAP SAĞLIK DÜNYASI DERGİSİ ÜCRETSİZ EKİDİR İMTİYAZ SAHİBİ TÜLAY TORUN YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ İSMAİL GÜNEŞ EDİTÖRLER Prof. Dr. Mehmet Syrlıoğlu Doç. Dr. Bünymin Kıscık Doç. Dr. Ahmet Mesut Ont Doç. Dr. Umut klyoncu Doç. Dr. Timuçin Kşifoğlu Doç. Dr. Suleymn Serdr Koc İLETİŞİM ADRESİ GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ŞAHİNBEY ARAŞTIRMA VE UYGULAMA HASTANESİ TEL: (042) 60 60 60 / 76152 DİZGİ TASARIM DOKTOR AJANS (042) 221 18 12 www.doktorjns.com www.sglikiln.com BASKI ÖMÜR MATBAACILIK A.Ş. Beysn Sn.Sit.Birlik Cd.No: 20 Hrmidere / İSTANBUL TEL:(0212) 422 76 00
ROMATiZMA ve SAYFA RA SANATLA DA BULUŞMA Özetleyecek olursk, RA yşm bildirgesinde birbirinden önemli mesjlr içermekteydi. 1. RA konusund bilinçlendirme ypılmsı, gerek toplumun, gerekse ykın çevrenin hstlr dh nlyışlı dvrnmlrını sğlycktır. 2. RA hstlrının morllerini yüksek tutmlrı tedvinin en önemli unsurudur. Herkesin bu konud destek olmsını teşvik etmeliyiz.. RA hstlrının tedvilerine uyumu ve tedviyi yrıd kesmemeleri konusund bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi gereklidir. 4. RA hstlrının hytlrını kolylştırmk dın, devletin hekime ve tedviye erişimde, yerel yönetimlerin de yşm klitesini rtırmd desteklerini bekliyoruz. 5. RA tedvisinde hekim, hst ve hst ykını işbirliği çok önemlidir. Bu işbirliğinin geliştirilmesi için plnlr ypmlıyız. 06
SAYFA 07 ROMATOİD ARTRİT VE EGZERSİZ Prof.Dr. Edibe Ünl / Hcettepe Üniversitesi Sğlık Bilimleri Fkültesi Fizyoterpi ve Rehbilitsyon Bilim Dlı Romtoid rtrit (RA), iç orgn tutulumunun ynı sır, hlk rsınd en çok el prmk, el bileği, yk prmklrı ve yk bileği olmk üzere, dirsek, omuz, diz ve boyun omurgsı gibi eklemleri de çift trflı olrk etkileyebilen iltihplı eklem romtizmsı olrk bilinmektedir. Hstlığın yygın belirtileri rsınd genel yorgunluk hissi, eklemlerde ğrı ve tutukluk hissi, eklem hreket sınırınd zlm ve fonksiyonel kyıplr syılmktdır. Çocukluk yştn d bşlybilen bir hstlık olmsı ve hstlığın yşm boyu süreceğini ifde eden kronik doğsı, hstlığın teşhisinden itibren ilç tedvisinin ynı sır düzenli, kişiye özel ve mutlk bir egzersiz tedvisine de ihtiycı zorunlu kılmktdır. Eklem tutulumunu tkiben hstnın hreket lgısınd bzı değişiklikler orty çıkmktdır. Bunlrdn en belirgini korku ve kçınm reksiyonu dur. Hst ğrı ve şişlik oln eklemini kullnmmyı tercih etmekte, kullnılmyn eklem çok kıs bir sürede derin duyu dediğimiz eklemin hngi pozisyond ve hngi hreket süreci içinde olduğunu belirten hissin lgısınd yetersizliğe neden olmktdır. Süreç devm ettiğinde, hstd Bu hreketi yprsm ğrım olck! düşüncesi yerleşir. Dolyısıyl ğrı ve korku-kçınm reksiyonu bir kısır döngü hline gelir. Bu kısır döngü, eklemin doğru pozisyonu ve hreket lgısını bozr. Hstnın eklemini doğru pozisyonlmdki yetersizlik lgısı ve ynlış pozisyond kullnm eğilimi zmn içerisinde deformite dediğimiz klıcı eklem kısıtlılıklrın neden olur. Sonuç olrk RA lı hst günlük yşm fonksiyonlrınd yetersizlik hissetmekte ve giderek yşmsl fonksiyonlrınd bir bşksın bğımlı hle gelmekte ve yşm klitesi düşmektedir. Hstlığın n belirtilerinden oln ğrı, yrıc kygı bozukluklrın ve depresyon neden olmkt ve bu olumsuz duygu-durum değişimleri de hstyı hstlıkl bş etmekte dh d yetersiz kılmktdır. Hstlığ yşm boyu sürecek bir yolculuk olrk bkck olursk; fizyoterpistiniz hstlığınızın ks ve eklemler üzerinde yrttığı, bhsettiğimiz etkileriyle bş etmek için size yol gösterecek, güvenilir bir yol rkdşı olcktır. Romtoloğunuz trfındn teşhis ldığınız ndn itibren hstlığın hngi evresinde (ktif, ğrılı-şiş eklem, vey ktif olmdığı, ğrısız eklem) olursnız olun, fizyoterpistinize yönlendirildiğinizde, ğrı yönetimi konusund bireysel egzersiz progrmınız belirlenecektir. Bu yzıd RA ile yşm yolculuğunuzd yrrlnbileceğiniz bzı egzersiz örneklerini ve günlük yşm için dikkte lbileceğiniz önerileri bulcksınız. ÖNERİLER 1. Egzersizlerinizi kendinizi iyi hissettiğiniz dönemlerde 10 tekrrl ypınız. Ağrılı dönemlerde ise ğrınızın izin verdiği sınırd hreketlerinizi ypınız. 2. Hreketlerinizi belirli bir ktiviteyle birleştirebilirsiniz. Ör: Her yemekten önce, Televizyon seyrederken, Trfik lmbsınd beklerken, Yemeğin pişmesini beklerken vs.. Özellikle ekleminizde ğrı vrs bütün hreketlerinizi yvş yvş ypın. Unutmyın yvş ypıln bir hreket, hızlı hızlı ypıln 10 hreketten dh fydlıdır. 4. Hreketlerinizin tekrrlrı rsınd mutlk bir süre bekleyiniz. Kslrınız dinlenebilsin. 5. Hreketlerden sonr ğrı hissediyorsnız bir dhki sefere hreket syısını zltınız. Hreketleri fzl y d z ypmış olbilirsiniz. 6. Eklemleriniz sıck,kırmızı,şiş ve ğrılı ise ekleminizi dinlendirin. Aktivitelere ktılmyın. (Zorlyıcı ev işleri oln örneğin; rendeleme, yer silme, bez sıkm...) Anck eklem hreketliliğini korum egzersizlerini gün içine yyrk 2- def olck şekilde ypbilirsiniz. Eklem şikyetleriniz geçtiğinde egzersizleriniz dereceli olrk rtırbilir ve elinizi ktivitelerinize ktbilirsiniz. 7. Her kşm egzersizlerinizden ypmdığınız klmış mı diye kontrol ediniz. Ypmdığınız egzersiz vrs tmmlyınız. Ör: Tüm egzersizleri buzdolbının kpğın ypıştırcğınız bir kğıd not edin. Akşm ypmdığınız vr mı diye işretleyip eksikleri htırlyın ve tmmlyın. Bu yöntem egzersiz lışknlığı kznmnızd yrdımcı olcktır. 8. Egzersizleri peş peşe, bir defd ypmnız gerekmiyor. Gün içine yyrk ypınız. Önemli oln bir gün içinde tüm hreketlerinizi ypmış olmnızdır. ROMATOİT ARTRİTLİ HASTALAR İÇİN EL EGZERSİZ ÖNERİLERİ POZİSYONLAMA El bileğinizi hfifçe yukrıd tutck şekilde vuç içinize bir su şişesi lrk pozisyonlyın. Bu pozisyond iken prmklrınız yukrı doğru kldırın, -5 sn bekleyin ve gevşeyin. Bu pozisyonu dinlenme pozisyonu olrk d kullnbilirsiniz. b EKLEM HAREKET AÇIKLIĞI EGZERSİZLERİ b Elinizi ms köşesi vey sndlye kolçğınd sbitleyin(şekil ). Şekil b deki gibi elinizi, el bileğinizden yukrı doğru kldırın. Bu noktd hfif germe sğlyck şekilde -5sn. tutun ve bşlngıc dönün. RA el bileğinizi bükme yönünde etkiler. Bu egzersiz tersi yöndeki kslrı kuvvetlendirme etkisi ynınd, eklemin doğru lgısını kybetmemesini sğlr. El ynızın bitim yerinden prmklrınız msnın dışınd klck şekilde (şekil ) ms köşesi vey sndlye kolçğın sbitleyin. Şekil b deki gibi sdece prmklrınızı şğıy doğru kıvırıp geri eski pozisyon getirin. Cisimleri kvryıp bırkırken bu hrekette kullndığımız eklemleri kullnmktyız.
SAYFA 08 b c d RA prmklrınızı bilekten itibren dış döndürme eğilimindedir. Bu hreket tersi yöndeki hreket lgınızı ve kuvvetinizi olumlu yönde etkileyecektir. Ellerinizi bir msnın üzerinde şekil dki gibi pozisyonlyın. Dh sonr önkollr sbit klrk ellerinizi el bileğinizden birbirlerine yklşck şekilde hreket ettirin( şekil b). Dh sonr bşlngıç pozisyonun geri dönün. Önce şekil dki gibi bşprmğınızl işret prmğınızın -O- şeklini lmsın dikkt ederek birleştirin. Dh sonr bşprmkl ynı düzgün direleri, diğer prmklrl d sıryl tekrr edin. RA d bşprmk etkilenimi nedeniyle o prmğı kullnmd sıkıntı çekilebilir. Bu egzersiz bşprmğın diğer prmklrl oln etkileşiminin unutulmmsı mcıyl ypılır. b GERME EGZERSİZLERİ Prmklrınız -5 sn germe yptırın(). Prmklrınızı bükün. -5 sn hfif germe hissedin. Ypmıyorsnız diğer elinizden yrdım lbilirsiniz. Bş prmğınızl, diğer dört prmğınızı çprzlyın. Bşprmk ekleminizde hfif germe hissedecek şekilde -5 sn bekleyin(b). Dört prmğınızı düz olck şekilde el ynızın bitim yerinden prmklrınızı bükün(90) (c). Şekil dki pozisyon geri dönün. RA de prmklr uznn bğlrd gerginlik hissedilir. Sonuç olrk prmk hreketlerinde sertlik olur. Bu egzersiz ile eklemlerden geçen bğlrın ypışmsı önlenir ve hreketler sertlik lgısındn uzklşır. c d Elinizi Şekil dki gibi pozisyonlyın. Prmklrınızı çbileceğiniz kdr çın. Bu noktd hfif germe sğlyck şekilde -5 sn tutun. Dh sonr gevşeyin ve tekrr prmklrınızı eski hline getirin. RA d kslrd ödeme ve hreketsizliğe bğlı ğrı görülür. Prmklrı tm çrk ypıln bu germe, ğrı lgısının yönünü değiştirir ve rhtlm hissi verir. Elinizi şekil dki gibi vucunuz yukrı bkck şekilde yerleştirin. Bşprmklrınızı yere değdirmeye çlışrk germe ypın. -5 sn bu pozisyond tutun ve gevşeyin. RA d bşprmk ve işret prmğı rsınd kpnm olbilir. Bu egzersiz ile bşprmk işret prmğındn yrılrk kpnm riski zltılır. b KUVVETLENDİRME EGZERSİZLERİ Şekil dki gibi lstiği prmklrınız geçirip pozisyonldıktn sonr lstiğin direncine krşı prmklrınızı şekil b deki gibi çmy çlışın. Bu egzersiz prmklrınızl kvrmyı ve kvrdığınız cismi bırkm ktivitesini kolylştırır. b Lstiği bir tur işret prmğınız doldıktn sonr 4 prmğınızı içine lck şekilde geçirin. Lstiğin direncine krşı sdece işret prmğınızı diğerlerinden yırıp -5 sn bekledikten sonr tekrr geri kptın. Bu egzersiz işret prmğınızı bşprmğ doğru çm kuvvetini rttırır. İşret prmğınızın bu yöndeki kuvvetinin rtmsı prmklrınızın dış yön değiştirmesini engeller. Çünkü dış yön değiştirme ilk olrk işret prmğınızdki kuvvetsizlik ile rtr.
SAYFA 09 b Lstiği dört prmğınız geçirerek şekil dki gibi pozisyonlyın. Dh sonr lstiğin direncine krşı prmklrınızı birbirinden yırbildiğiniz kdr yırın(şekil b). Bu şekilde -5 sn tutup tekrr eski hline geri dönün. Bu egzersiz ile prmklrınızı çm ve germe kuvvetiniz rtr. Bşprmk ve işret prmğı ile kvrdığınız lstiğin bir diğer ucunu d öteki elinizle sbitledikten sonr lstiği şekil dki gibi çekin. Bu işlemi sıryl bşprmk ve sırsıyl diğer prmklrl tuttuğunuz lstik ile tekrrlyın. Bu egzersiz ile küçük cisimleri kvrm yeteneğiniz rtr. b c Şekildeki gibi elinizi bileğinizden itibren msnın dışınd klck şekilde ve bir su şişesi tutrk pozisyonlyın. Dh sonr şekil b ve c deki gibi elinizi döndürebildiğiniz kdr yn döndürün. Son olrk d bşlngıç pozisyonun geri dönün. El bileği tutulumund bileğin içe, dış dönmesi zorlşır. Bu egzersiz ile el bileğinizi dh rht kullncksınız. GENEL ÖNERİLER 1- Hreketlerin hepsini ilk hft günde 5 ve her hft 5 tekrr rttırrk 0 tekrr kdr çıkıp sbitleyin ve devm edin. 2- Prmklrınızı kuvvetlice yumruk ypck ktivitelerden kçının. Ör: bez sıkmk, rende ypmk, örgü örmek. Ağrılı olduğunuz dönemlerde bu ktivitelerden mümkün olduğunc skının. - Gece ytrken dinlenme splintinizi kullnın. Dinlenme splintinizi ktivite rlrınd dinlenirken de kullnbilirsiniz. 4- Aktivitelerinize yorgunluk vey ğrı oluşturn dek devm etmeyin. Mutlk dinlenme rlıklrı verin. 5- Hreketlerinizi ğrılrınız olmdığı sürece hergün ypbilirsiniz. Egzersizlerden sonr ğrınız oluyors egzersiz syınızı o gün için zltbilirsiniz. Dh sonrki günlerde ğrı dolyısıyl ypmdığınız hreketleri tekrr ypbiliyor muyum diye denemelisiniz. Asnedir.com internet sitesinin bilinirliğini rtırmk için çeșitli iletișim çlıșmlrın d imz ttık. Sitenin çılıșını bir bsın toplntısıyl duyurduktn sonr rdyo progrmlrı, sğlık progrmlrı ve televizyond lt bnt reklmlrı ile toplumu siteye yönlendirmeye çlıștık. Ağrıdır geçer snmyın! Sürekli beliniz ğrıyors Sbh ğrılrı ytktn kldırmıyors June 2014-RHEU-104524-0000 Ağrıdır geçer snmyın! Bir doktor bșvurun. www.snedir.com Merck Shrp Dohme İlçlrı Ltd. Şti. Büyükdere Cd. Astori Kuleleri No: 127 B Blok Kt: 8 Esentepe, İstnbul www.msd.com.tr Copyright (2012) Whitehouse Sttion, NJ, U.S.A. dresinde bulunn Merck & Co., Inc. nin iştirki oln Merck Shrp & Dohme Corp. Tüm hklrı sklıdır. Ankilozn Spondilit e krșı hrekete geçtik! MSD Türkiye olrk toplumd çok z bilinen Ankilozn Spondilit (AS) hstlığın krșı toplumu bilgilendirmeyi hedefliyoruz. Toplumd rtn frkındlığın hstlığın erken tnı ve tedvisine destek olcğını düșünüyoruz.
SAYFA 10 Prof. Dr. Ömer Nuri Pmuk / Trky Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji Bilim Dlı POLİMİYALJİYA ROMATİKA VE TEMPORAL ARTERİT Polimiyljiy Romtiknın belirtileri nelerdir? Omuz ve klç bölgesinde kslrd ğrı ve tutukluk hstlığın en önemli bulgusudur. Boyun bölgesi kslrı d etkilenebilir. Ağrı en fzl omuzlrd, kollrd dirseğin üst trfınd, klçd ve dizlerin üst bölgesinde hissedilir. Ağrı en önemli bulgudur ve ciddi rhtsızlığ neden olur ve hstnın hreketlerini belirgin şekilde kısıtlyn fktördür. Hst geceleyin ğrıyl uynbilir, özellikle sbhlrı ğrının şiddeti belirgin derecede rtr. Hst sbhlrı hreket edemez, çömelip klkm, sndlyeden klkm vey kollrını kldırm hreketlerini ğrı ve tutukluk nedeniyle ypmz. Omuz kuşğındki ğrı nedeniyle elbiselerini giyemez. Sbh tutukluğu nck uzun bir süre sonr, genelde 1 stten fzl sürede, bzen öğleye kdr gerilemez. Ağrı ve tutukluk nisbeten hızlı ve niden bşlybilir. Omuz ve klç bölgesi ğrısı dışınd neler olbilir? Hstlrın önemli bir kısmınd hlsizlik, yorgunluk, işthsızlık, kilo kybı ve hfif teş gibi bulgulr görülebilir. Bzen de el eklemlerinde, dirseklerde ğrı, şişme gibi bulgulr görülebilir. Polimiyljiy Romtik ve Temporl Arterit kimlerde görülür? Bu hstlıklr kesin bir kurl olrk her zmn 50 yşın üzerindeki kişilerde görülür. 50 yşın ltındkilerde görülmesi beklenmez. Yş rttıkç hstlığın görülme ihtimli de rtr. Kdınlrd erkeklere nzrn 2- kt dh fzl görülürler. Temporl rterit belirtileri nelerdir? 50 yşın üzerinde bir kişide, genellikle de 70 yş civrınd yeni bşlngıçlı bşğrısı, kf derisinde sçlı bölgede cım, çiğnerken vey konuşurken çenede yorulm ve görmeyle ilişkili ykınmlr hstlığın en önemli bulgulrıdır. Bşğrısı yeni bşlngıçlıdır ve bzı hstlrd şkk dediğimiz bölgede sınırlıdır. Bzı hstlrd şkk bölgesindeki dmr oldukç belirgin ve dokunmkl hsss olbilir. Geçici ve ni görme kyıplrı gözlenebilir. Polimiyljiy romtik bulgulrı, yni omuz ve klç kuşğınd ğrı ve sbh tutukluğu görülebilir. Hlsizlik, yorgunluk, kilo kybı, işthsızlık gibi bulgulr belirgin olbilir. Bzı hstlrd oldukç yüksek teş görülebilir. Kn testlerinde bir değişiklik olur mu? Hstlrın hemen hemen hepsinde (%95 gibi) sedimentsyon ve CRP değerleri yükselir. Ayrıc temporl rteritte hstlığın tnısını kesinleştirmek için şkk bölgesindeki rterden bir prç biyopsi olrk çıkrılır ve ptolojik olrk incelenir. Bu dmrın çıkrılmsı hsty bir zrr vermez, çünkü kf derisini besleyen bu dmr dışınd dh birçok dmr bulunmktdır. Bu hstlıklrın tedvisi nedir? Kortizol bu hstlıklrın tedvisinde oldukç işe yryn bir ilçtır. Polimiyljiy romtiklı hstlrd düşük doz diyebileceğimiz kortizol tedvisi ile şikyetler, hızlı bir şekilde, 48 st içerisinde çok çok belirgin şekilde geriler ve hstlr det yeniden doğmuş gibi olurlr. Temporl rteritte ise birz dh fzl kortizol kullnılır. Özellikle temporl rteritte kortizol tedvisi oldukç önemlidir. Çünkü zmnınd tedvi bşlnmzs körlük gelişebilir ve bu hstlığın yptığı körlük geri dönmez. Körlük geliştikten sonr ne kdr kortizol verilirse verilsin görme hemen hemen hiç düzelmez. Tedviye ne kdr süre devm edilimelidir? Polimiyljiy romtik ve temporl rterit birbiriyle ykın ilişkili, çoğu zmn birlikte görülebilen iki iltihbi romtizml hstlıktır. Temporl rterit özellikle dmrlrd tutulum ypbilir ve dmrlrd tıknmy neden olbilir. Bunun en önemli sonucu d göze giden dmrlrd tutulum ypmsı sonucu klıcı görme kybı yni körlüğe neden olmsıdır. Temporl rterit nisbeten ndir görülen bir hstlıktır ve uygun tnı konulmzs körlüğe neden olbilir. Polimiyljiy romtik ise temporl rteritle birlikte olbileceği gibi tek bşın d görülebilir. Temporl rterite göre nisbeten dh sıktır. Kortizol tedvisi şikyetleri kıs sürede düzeltir, nck ilcın hızlı zltılmsı vey birden bırkılmsı ile şikyetler genellikle tekrrlr. Dolyısıyl ilçlrı yvş yvş doktor kontrolünde zltmk oldukç önemlidir. Bu hstlrın mutlk düzenli doktor kontrolüne gitmeleri, belli rlıklrl kn thlillerini yptırmlrı şrttır. İyi giden hstlr için giden Polimiyliy romtiklılr için 1 yıl, temporl rteritlilerde 2 yıldn sonr kortizol tedvisinin kesilmesi denenebilir. Anck bzı hstlrın oldukç uzun süre kortizole ihtiyç duycğı ve ilcın yıllr sonr bile kesilse hstlığın tekrr nüksedeceği kıldn çıkrılmmlıdır. Kortizolün yn etkilerinden nsıl korunulbilir? Bu hstlr özellikle yşlı olduğu için kortizolün yn etkilerine dh fzl hssstırlr. Kemik erimesi, şeker, hipertnsiyon, cilt trofisi gibi bulgulr yönünden zten Romtologlr hstlrını dikktle izlerler. Bu konud hstlr düşen doktorlrın önerilerini dikkte lmlrı ve tkiplerini kstmmlrıdır. Kortizolün yn etkileri olduğu muhkkk m polimiyljiy şikyetlerini gerilettiği, körlüğü önlediği de bir gerçektir. Zten doktorlr, özellikle Romtologlr mümkün oln en z doz ve sürede kortizol tedvisi vermeyi tercih ederler, ve hstlık bulgulrı kontrol ltın lınınc ilcı zltmy çlışırlr. Bu konud mutlk hstnın doktorun güvenmesi ve işbirliği içinde hreket etmesi önemlidir.
ROMATiZMA ve SAYFA 11 MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ROMATOLOJİ KLİNİĞİ Romtoloji Kliniği Ne Zmn Kuruldu? Mrmr Üniversitesi TF Romtoloji kliniği 1987 yılınd Prof. Dr. Tevfik Akoğlu trfındn kurulmuş olup, İstnbul Andolu yksının ilk romtoloji kliniğidir. Yerleşim yeri itibriyle İstnbul un Andolu yksın ve çevresine ğırlıkl hizmet vermekle berber, Tüm Türkiye den hstlr d refere edilmektedir. Kliniğimizden uzmnlığını ln romtolog rkdşlrın çoğu d Andolu yksınd hizmet vermektedirler. Bilim Dlınızı Hngi Hstlıklrl Uğrşmktdır? Bilim dlımız tüm romtizml hstlıklr ile ilgilenmekle berber özellikle iltihplı romtizmlr (romtoid rtrit, nkilozn spondilit, psöritik rtrit, rektif rtritler, enteroptik rtritler), bğ dokusu hstlıklrı (sistemik lupus eritemtosus, ntifosfolipid sendromu, skleroderm, inflmtur ks hstlıklrı, Sjögren sendromu) dmr iltihplrı (vskülitler), Behçet hstlığı ve ilesel Akdeniz teşi ğırlıklı çlışm konulrımızdır. Kısc Kliniğinizi Tnıtıp, Ne Tür Hizmetler Verildiğini Anltır mısınız? Kliniğimizin kurucusu Prof. Dr. Tevfik Akoğlu ndn sonr 1996 yılındn bu yn Bilim Dlı Bşkn- lığını Prof. Dr. Hner Direskeneli yürütmektedir. tedvi ünitesi ile günlük ilç uygulmlrı ypılkliniğimizde eğitim hizmetlerinin (tıp fkültesi mktdır. Kliniğimizin İç Hstlıklrı bünyesi löğrencileri, iç hstlıklrı ve romtoloji uzmntınd kendine it 7 ytklı servisi vrdır. Günlük lık eğitim) ynı sır poliklinik ve klinik hizmetleri olrk sbhlrı romtoloji yn dl uzmnlrınc verilmektedir. Akdemik kdrod Prof. Dr. Pmir servislere vizit ypılmkt ve hftd 2- def Atgündüz ve Doç. Dr. Nevsun İnnç yer lmktöğretim üyesi viziti olmktdır. Her cum öğlen dır. Hlen Uzm. Dr. Ftm Alibz-Öner, Uzm. Dr. 1.0-15.00 rsı eğitim stinde güncel mksibel Öner ve Uzm. Dr. Gülsen Özen Bölümümüzleler ve seminerler ypılmktdır. de Romtoloji uzmnlık eğitimi lmktdırlr. Ayrıc İç Hstlıklrı, Fizik-Tedvi Rehbilitsyon, Dermtoloji ve Aile Hekimliği gibi birçok dlakdemik Çlışmlr: dn d sistn Dr. rkdşlr Mrmr Üniversitesi TF, Romtoloji BD Prof. T. Akoğlu nun bşlttıiç hstlıklrı rotsyonlrının ğı güçlü bir rştırm geleneğine shiptir ve günümüze dek 120 nin bir kısmını bizimle geçirmeküstünde yyın ypmıştır. Bu çerçevede yurt-dışı frklı kliniklerde de tedirler. çlışmış oln Öğretim üyelerimiz özellikle ülkemize özgü bir sorun Polikliniğimizde hft içi 5 gün oln Behçet Hstlığı konusund çok syıd uluslrrsı çlışm rndevu ile poliklinik hizmeti ypmışlrdır. Ayrıc RA, Spondilrtroptiler, SLE ve vskülit konulverilmektedir. Günlük ortrınd d ulusl ve uluslrrsı işbirlikleri ypılmkt ve temel ve lm 100-120 civrınd hsklinik rştırmlr yoğun hizmet yüküne krşın sürdürülmektedir. tnın tetkik ve tedvisi ypılmktdır. Dört kişilik yktn
SAYFA 12 KORTİKOSTEROİD TEDAVİSİ VE YAN ETKİLERİ Uz. Dr. Brış GÜNDOĞDU / Fırt Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji Bilim Dlı Kortikosteroidler vücutt böbrek üstü bezinden slgılnn bir hormon oln kortizol benzeri ilçlrdır. Kortizon, hidrokortizon, prednizon, prednizolon, metilprednizolon ve deksmetzon bşlıc kortikosteroidlerdir. İlk geliştirilen ve hlk rsınd ismi en bilinen kortizondur. Kortizon ilk kez 1948 yılınd kullnılmış ve etkili klinik sonuçlr elde edilmiştir. Hstlrın iltihplı eklem romtizmsı ykınmlrını belirgin bir şekilde ortdn kldırmış, dh birçok hstlıkt muzzm etkileri nedeniyle bu ilçlrın mucitleri Nobel ödülü lmışlrdır. Anck, ilerleyen yıllrd, kortizonun yüksek doz ve uzun süre kullnımı sonrsı ciddi yn etkiler ile krşılşılmıştır. Böylece, hstlr ve htt kimi hekimler rsınd yyıln kötü ünü sonucu bu ilçlrın kullnımın krşı hksız isteksizlikler ile krşılşılmy bşlnmıştır. Anck, etkin doz ve süreli kortikosteroid tedvisi bzı hstlıklrd (stım, llerjik reksiyonlr ve şoklrd, lupus ve vskülit gibi romtizml hstlıklrın ciddi kompliksyonlrınd) hyt kurtrıcıdır. Öyle ki, bu hstlıklrın tedvisinde bzı durumlrd vzgeçilmezdir. İki ucu keskin bıçk olrk tnımlnn kortikosteroidlerin hstlıklr ile svş sırsınd hsty zrr vermemesi için bzı hususlr dikkt edilmesi gerekmektedir. Ehil ellerde, doğru kullnımın krşın bzı yn etkiler ile hl krşılşılmsı olsıdır. Bu durumd, yrr/zrr dengesi göz önüne lındığınd hstnın ilçlr gereksinimi vrs oluşbilecek yn etkilerin ilçlrın kullnımın engel olmmlıdır. Bu ilçlrın kullnımı sırsınd hst ve doktorunun uymsı gereken öneriler bulunmktdır. Kortikosteroidlerin sbh erken stte, tek dozd ve tok krın lınmsı uygundur. Bu şekilde ilç uygulnmsı vücuttki hormon dengesinin bozulmmsı çısındn önemlidir. Kortikosteroid dozunu zltrk kesmek vücudun hormon dengesini sğlmk için fydlıdır. Bu yüzden, yüksek dozd kortikosteroid kullnnlrd tedvi niden kesilmemelidir. Genel nestezi ile meliyt gibi stres yrtn durumlrd kortisteroidlerin dozunun geçici olrk rttırılmsı gerekir. Kortikosteroidler mide ülseri ve ülser ile ilişkili kompliksyonlrın riskini rtırır. Mide üzerine yn etkisini zltmk için yemekle birlikte lınmlıdır. Ayrıc, birlikte mide koruyucu ilçlr önerilmektedir. Eskiden ülseri olnlrd, ğrı kesici, sigr ve lkol kullnnlrd riskin dh fzl olduğu kıld tutulmlıdır. Kortikosteroidin sindirim sistemi üzerine diğer yn etkilerine hzımsızlık, bulntı-kusm, reflü, ishl, yemek borusund mntr enfeksiyonu, krciğerde yğlnm ve pnkres iltihbını örnek verebiliriz. Kemik erimesi (osteoporoz), kemik ölümü (osteonekroz) ve ks güçsüzlüğü ks-iskelet sistemi ile ilişkili yn etkileridir. Kortikosteroid tedvisi sırsınd gerekli önlemler lınmzs hstlrın yklşık yrısınd kemik erimesi (osteoporoz) görülür. Böylece, klç kemiği ve omurgd kırık riski rtr. Kemik erimesi yıllr içerisinde bulgu verebilir. Anck, en belirgin kybın tedvinin ilk 6-12 yınd gelişmekte olduğu kıld tutulmlıdır. En büyük risk fiziksel ktivitede bulunmyn yşlılr ve menopoz sonrsı kdınlrddır. Ek olrk, sigr, lkol ve şırı kfein kullnnlrd risk dh yüksektir. Bu nedenle, sigr bırkılmlı, lkol ve kfein kısıtlnmlıdır. Kemik ypımını uyrdığı için mümkün olduğunc egzersiz ypılmlı, hreketsiz yşm trzındn kçınılmlıdır. Klsiyum içeriği yüksek gıdlr (yğsız süt ve süt ürünleri) tercih edilmelidir. Doktorunuz kullnmyı plnldığı süre ve dozu dikkte lrk gereğinde klsiyum ve D vitmini tedvisi bşlybilir. Ayrıc, hstlrın, tedviye bşlrken ve sonrsınd yıld bir kez kemik minerl dnsitometrisi ile kemik erimesi çısındn değerlendirilmesi uygun olcktır. Kortikosteroidlerin önlenemeyen kompliksyonlrın birisi de kemik ölümü olrk bilinen osteonekrozdur. Özellikle gençlerde, klç eklemi tutulumu olrk görülür. Alkolizm, sigr, krciğer yğlnmsı, knd trigliserid yüksekliği ve trvmnın osteonekroz riskini rttırdığı kıld tutulmlıdır. İltihplı ks romtizmsının (miyopti) tedvisinde de kullndığımız kortikosteroidlerin kendileri de ks güçsüzlüğüne (miyopti) neden olbilmektedir. Uyluk kslrınd ve üst kol kslrınd ğrısız güçsüzlük olrk görülür. Tedvide kortikosteroidin kdemeli olrk zltılmsı ve fizik tedvi önerilir. Ktrkt ve göz içi bsıncı (glokom) rtışı göz üzerine olumsuz etkileridir. Kişisel ytkınlık önemlidir, düşük dozlrd dhi oluşbilir. Bu nedenle, hstlrın kortikosteroid tedvisi sırsınd 6-12 yd bir göz muyenesi olmsı fydlıdır. Kortikosteroidler kn şekerini yükseltir. Böylece, mevcut şeker hstlığının kontrolünü dh d zorlştırır. Şeker hstlığı olnlrd kn şekeri kortikosteroid tedvisi boyunc dh ykındn tkip edilmelidir. Çoğu hstd kortikosteroid kesildikten birkç y sonr, kn şeker düzeyi tedvi öncesi durumun döner. Kortikosteroidler kn yğlrını yükselttir. En fzl trigliserid isimli yğlr rtr m LDL (kötü kolesterol) ve HDL (iyi kolesterol) rtışı d gözlenebilir. Yğdn fkir diyetle beslenilmelidir. Kortikosteroidler, tuz ve su tutucu etkileri ile tnsiyonu yükseltir. Bu etkiden korunmk için özellikle tuzsuz diyet ypılmlıdır. Kortikosteroidlerin tnsiyon yükseltici etkisi genellikle ilk 2 hftdn sonr orty çıkr. Hstlr kilo tkibi ypılmsı d önerilir. Kortikosteroidler dmr sertliğini (teroskleroz) hızlndırır, dmr tıknıklığın (tromboz) ytkınlığı rtırır. Ortopedik cerrhi girişimler, ytğ bğımlılık, sigr ve doğum kontrol hpı kullnımınd tromboz riski dh yüksektir. Kortikosteroidler doz bğlı olrk hstlrd ruh hli değişikliklerine, endişe bozukluklrın ve uykusuzluğ neden olbilir. Doz zltm esnsınd depresyon gelişen hstlr mevcuttur. Yüksek doz, uzun süre kullnım kf içi bsıncını rtırıp bş ğrısı, görme bozukluklrı, bulntı ve kusmy neden olbilir. Kortikosteroidler bğ dokusunu zyıflttığı için deri incelmesi, deri çtlklrı, ve koly morrm deride izlenen bşlıc yn etkilerdir. Kortikosteroid yr iyileşmesini geciktirir. Yüzde kızrıklık ve şişlik, özellikle gövdede sivilcelenme, ensede klınlşm, kıllnm rtışı, geçici sç dökülmesi, deri renginde koyulşm gibi deri yn etkileri olbilir. Gebelikte prednizon isimli kortikosteroid kullnıldığınd bebekte çok z bir etki sptnmıştır. Bun krşın, betmetzon, dekzmetzon gibi flor içeren kortikosteroidler bebeğe dh fzl ornd geçmektedir. Kortikosteroid tedvisi ln gebelerde yüksek tnsiyon ve şeker riski rtr. Kortikosteroid nne sütüne bir miktr geçebilir. Anck, nnelerinin bebeklerini emzirmelerine engel değildir. İlç lındıktn 4 st sonr emzirmek dh uygun olcktır. Hmile olmyn kdınlrd, kortikosteroid det kesilmesine ve ynlış gebelik lrmın sebep olbilir. Kortikosteroid kdınlrd ve erkeklerde doğurgnlığı etkilemez. Kortikosteroidler bğışıklık sistemini bskıldığı için enfeksiyonlr ytkınlığı rttırır, bu hstlıklrın dh şiddetli geçirilmesini kolylştırır. Günde 20 mg dn fzl kortikosteroid kullnnlrd şılmy bğışıklık sisteminin ynıtı yetersiz olur. Özellikle yüksek dozd ve uzun süre kortikosteroid kullnnlrd cnlı şılr ypılmmlıdır.
SAYFA 1 ROMATOİD ARTRİT HASTASI?NASIL YAŞAMALIDIR Doç. Dr. Ahmet Mesut Ont / Gzintep Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji Bilim Dlı Bir süre önce ellerinde ve yklrınd ğrılr bşlyn bir hstmızın, bu derdine çre rrken duymy bşldığı sende iltihplı romtizm vr sözleri ile içini bir endişe kplmy bşlmıştır. Nihyet bu teşhisi çıklyck vey doğru olup olmdığını söyleyecek Romtoloji uzmnın ulştığınd d, hstlığının Romtoid Artrit olduğunu öğrenir. Derhl eve gidilerek internete bkılır ve mn Allh ım o nsıl bir hstlık öyle, insnı skt bırkn, eklemleri ykn ve yıkn. İşte o n hstmızd tm bir çöküş bşlmıştır. Konu-komşu ve eş-dost d bu kederi rttırck ne kdr cümle vrs söyler snki kendisine... Evet, sıklıkl böyle bşlr bu hikye ve mlesef çok kötü bir bşlngıçtır. Kötülük hstlığın kendisinden çok, uzun bir mücdeleye bşlmk üzere oln bir insnın, morlinin sıfırlnmsı ile lklıdır. Yıllrc sürecek bir svş giriyorsunuz ve girerken de, ben bu svşı kesinlikle kybedeceğim diye şrtlnıyorsunuz. Zten bu düşünce içinize yerleştiği nd bu engeli şmnız neredeyse imknsız hle gelmiştir. Yeni ve pek çok syıd ilç hytımız girmiştir rtık. Bir yndn ğrılı eklemler ve düşük bir hyt klitesi, öte trftn kırılmış umudumuz, şşkınlık içerisinde pek çok kişiye dnışmk için çırpınışımız ve zln sbrımız işimizi dh d zorlştırmktdır. Zmnl evdekiler de yorulmy ve huzursuz olmy bşlr snki ve her şey üzerimize gelir. Her kfdn bir ilç, doktor ve şehir tvsiyesi yğmktdır rtık... Peki ne ypmmız ve gerçekten nsıl yşmmız gerekir. Bugün için şğıdki cümleleri hfızmızın özel bir yerine iyice yerleştirmeliyiz: 1. Romtoid rtrit rtık tedvi edilebilir bir hstlıktır. 2. Bu tedvinin doğru netice verebilmesi için düzenli ve kesintisiz olmsı şrttır.. Tedvideki en ufk bir değişiklik bile, Romtoloji uzmnındn hbersiz ypılmmlıdır. 4. Tedvi hsty özel olduğu için, bzen kişiye göre doğru ilçlrın tm olrk krrlştırılmsı birkç y sürebilir. 5. Tedvide en önemli ktör, güçlü ve inncını koruyn bir hstdır. 6. Bilinçsiz ulşıln ve seçilmeden lınn kirli bilgiler (internet, eş-dost tvsiyeleri) çoğunlukl zrr verir. 7. Bu hstlığ it özel bir diyet türü yoktur. Anck idel vücut kilosunu korumk önemlidir. 8. Sigr mutlk bırkılmlı ve düzenli bir hyt plnlnmlıdır. Yeni teşhis lmış d ols vey eski bir Romtoid Artrit hstsı d ols hytımızın bzı düzenlemelere ihtiyç duyduğu kesindir. Dışrıdn nsıl gözükürse gözüksün, şiş ve ğrılı bir eklemin içinde kıymetler kopmktdır. Hiçbir şey olmmış gibi, o eklemi zorlyrk hytımız devm edemeyeceğimizi, öte yndn d hytın devm ettiğini ve hyttn kopmmmızın önemini kvrmmız şrttır. Bu noktd tvsiyelerimizi, hstlığın şiddetli ve hfif olduğu zmnlr göre yplım. Eğer şiddetli bir hstlık dönemi yşıyorsk: 1. Problemli eklemimizin istirhti sğlnmlıdır. O eklemi yormyrk bunu bşrbiliriz. Örneğin dizde şişlik vrs yürümeğe zorlmk, merdiven, çömelme hreketi ve dizi ktlyrk iş ypmk son derece ynlıştır. Eğer el prmklrımızd şişlik vrs, elimizi dinlendirmeye çlışmmız gerekir. 2. Şiş eklem bizim için sıck eklemdir. Dolyısıyl sıcktn uzk durmmız gerekir. Sıck su bnyolrı, kplıclr skınclıdır. Aksine ktif dönemde soğutm yni rlıklrl buz uygulmsı ypılbilir.. Sıfır hreket de ynlıştır. Eklemi rht ettirmeye çlışmk doğru nck bu dönemde bile ks kuvvetini korumk ve eklem bütünlüğünün devmlılığı ve ktılşmyı önlemek için, psif egzersizler ve yumuşk hreketler ypılmlıdır. Eğer hstlık skin dönemde ise: 1. Bu dönemde de eklemler zorlnmmlıdır. Anck günlük ktivite dh fzl ypılmlıdır. Su ile uğrş gerektiren işlerden hep kçınılmlıdır. Çmşır ve bulşık mkinesi hytın vzgeçilmez yrdımcılrındn olmlıdır. 2. Sıkm, bükme, el bileklerine direnç uygulm d kçınılmsı gereken yöntemlerdir.. Eller, ince hreketlerle yorulmmlıdır. Uzun süreli eklem yorgunluğundn hl kçınılmlıdır. 4. Fzl kilolrdn kurtulmk için bu dönem değerlendirilmelidir. 5. Fzl bsmklı ve merdivenli evler imkn vrs değiştirilmeli, snsör kullnılmlıdır. 6. Trl, bğ bhçe gibi yumuşk toprkt yürümek diz eklemlerini zedeleyici olbilir, kçınılmlıdır. 7. Yine her hngi bir özel diyet bulunmmktdır. Mevcut tedviler özellikle yeni tnı ln vey son 10 yıl içinde ksmdn ve hsrsız olrk bugüne kdr getirilebilmiş hstlrd dh d etkindir. Anck sktlık oluşmuş hstlrın d bu durumlrı göz rdı edilmemelidir. Eğer eklemlerde sktlık gelişmişse: 1. Elleri kptırken rlık klıyors, eller tutm görevini yerine getirirken zorlnbilirler. Cisimleri klınlştırmk rhtlık sğlycktır. Örneğin bir klemin etrfın srıln bez vey uygun bir plstik hortum ile dh rht kvrm sğlnbilir. Benzer şekilde uygulm yemek yerken de ypılbilir. Bugün için rtık özel üretilmiş yrdımcı cihzlr bulunmktdır. 2. Fermur gibi ince demir/plstiklere, klın çengelli iğneler tkılrk dh koly tutulmsı sğlnbilir.. Uzun splı çtl, kşık temin edilebilir. 4. Yürüme lnlrınd yğın tkılmsın neden olbilecek eşik, hlı, gibi şeyler kldırılmlıdır. Görme kusuru vrs, uygun gözlük lınmlıdır. 5. Evlerde ıslk ve kygn zeminler olmmlı, vrs önlem lınmlıdır. 6. Tuvlette uygun destek demirleri olmlıdır. Sonuç itibriyle, hyt devm etmektedir ve kimin krşısın neyin ve ne zmn çıkcğı ise her zmn sürprizdir. Bugün bize düşen görev hstlığımızı kbullenmek, ümitle ve innçl hytımız devm etmek ve modern tıbbın bizlere sunduğu imknlrı sonun kdr zorlmk olmlıdır.
ROMATiZMA ve SAYFA 14 EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ROMATOLOJİ BİLİM DALI Bilim dlımızın ilk temel tşlrı 1978-1979 lu yıllrd tılmıştır. O zmnki dı ile kürsü kurulu dediğimiz ve tüm öğretim üyelerinin ktılımı ile ypıln bir iç hstlıklrı toplntısınd 27 Mrt 1979 d Prof. Dr. Gürbüz Gümüşdiş trfındn Romtoloji Seksiyonu olrk kurulmuştur. O dönemde uzmn oln Prof. Dr. Eker Doğnvşrgil ile birlikte poliklinik hizmetine bşlnmıştır. 1988 yılınd bilim dlı hline gelmiştir. ilginç ve krmşık romtolojik olgulrın trtışıldığı Romtoloji konseyi şeklinde yürütülmektedir. 10 yıldn beri her y 9 Eylül Üniversitesi ile ortk ylık romtoloji toplntısı ypılmktdır. Bilim dlımızın romtoloji eğitimi mezuniyet sonrsı eğitim kpsmınd, bölgemizin ykın il ve ilçe hekimleri düzeyinde sürdürülmektedir. Yyınlnmış üç kitbımız bulunmktdır. Klinik Romtoloji (1999), Sistemik Lupus Eritemtoz (2002), Klinik Romtoloji El Kitbı (2002). Bilim dlımızd dört profesör, 2 doçent, 1 uzmn kdrosu ile hizmet verilmektedir. 2 yn dl uzmnlık öğrencisi eğitimine devm etmektedir. Ysl kuruluşumuz oln 1988 den beri bugüne kdr 22 romtoloji uzmnı yetiştirilmiştir. Ytklı servisimizde romtoloji bilim dlın yrılmış 20 ytk bulunmktdır. Hftd beş gün poliklinik hizmetimiz vrdır. Romtoid rtrit, Spondilrtrit, FMF, Sjögren sendromu, vskülit, Behçet hstlığı, bğ dokusu hstlığı, biyolojik tedvi polikliniklerimiz bulunmktdır. Romtoloji dâhilinde girişimsel olrk minör tükürük bezi, cilt ltı yğ, deri, ks biyopsisi, intrrtiküler ponksiyon ve tedvi ypılmktdır. 2007 yılındn itibren eklem ultrsonogrfisi ve 2009 yılındn beri kpilleroskopi rutin olrk hstlrımız uygulnmktdır. Bilim Dlımızın, hekimlerin romtolojik hstlıklr ve kvrmlr konusund bilimsel güncel konulrd ydınltılmsın yönelik düzenlediği Ege Romtoloji Günleri, ülkemizde romtoloji eğitimi veren tıp fkültelerinin romtoloji öğretim üyelerinin eğitici olrk ktılımı ile, 1991 den beri iki yıld bir ypılmktdır. 201 te on ikincisi düzenlenecektir. Bilim dlımız ulusl düzeyde de 1996 ve 2005 yıllrınd ulusl romtoloji kongresini düzenlemiştir. Klinik içi romtoloji eğitimimiz hftnın değişik günlerinde; romtoloji seminerleri, romtoloji ortopedi - fizik tedvi - rdyoloji ortk toplntısı, 2005 yılınd Sjögren Çlışm Grubu, 2006 yılınd Vskülit Çlışm Grubu ve 2008 yılınd PAH Çlışm Grubu oluşturulmuştur.
TÜRKİYE DE BULUNAN SAYFA 15 ROMATOLOJİ KLİNİKLERİ ROMATOLOJİ KLİNİĞİNİN ADI BULUNDUĞU İL İRTİBAT ROMATOLOJİ KLİNİKLERİ NUMARASI Bşkent Üniversitesi Tıp Fkültesi Hstnesi Romtoloji BD... Adn 0 22 27 27 27 Adn Arştırm ve Uygulm Hstnesi Romtoloji BD... Adn 0 22 226 0 1 Çukurov Üniversitesi Tıp Fkültesi Hstnesi Romtoloji BD... Adn 0 22 8 60 60 Adıymn Üniversitesi Tıp Fkültesi Hstnesi Romtoloji BD... Adıymn 0 416 22 8 00 Ankr Numune Eğitim ve Arştırm Hstnesi Romtoloji BD... Ankr 0 12 508 40 00 GATA (Gülhne Askeri Tıp Akdemisi Ankr) Romtoloji BD... Ankr 0 12 68 80 21 Gzi Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Ankr 0 12 202 44 44 Bşkent Üniversitesi Ankr Hstnesi Romtoloji BD... Ankr 0 12 212 68 68 Ftih Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Ankr 0 12 20 55 55 Hcettepe Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Ankr 0 12 05 14 50 Ankr Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Ankr 0 12 19 21 60 Attürk Eğitim ve Arstırm Hstnesi Romtoloji BD... Ankr 0 12 291 25 25 Akdeniz Üniversitesi Tıp Fkültesi Hstnesi Romtoloji BD... Antly 0 242 249 60 00 Antly Eğitim Arştırm Hstnesi Romtoloji BD... Antly 0 242 249 60 00 Adnn Menderes Üniversitesi Tıp Fkültesi Hstnesi Romtoloji BD... Aydın 0 256 444 12 56 Blıkesir Devlet Hstnesi Romtoloji Kliniği... Blıkesir 0 266 245 90 21 Bolu İzzet Bysl Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Bolu 0 74 25 46 56 Burs Çekirge Devlet Hstnesi Romtoloji Kliniği... Burs 0 224 29 6 6 Uludğ Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Burs 0 224 442 82 00 Çnkkle Onsekiz Mrt Üniversitesi Arştırm ve Uygulm Hstnesi Romtoloji BD... Çnkkle 0 286 26 59 60 Denizli Devlet Hstnesi Romtoloji Kliniği... Denizli 0 258 26 9 11 Pmukkle Üniversitesi Tıp Fkültesi Hstnesi Romtoloji BD... Denizli 0 258 444 07 28 Sğlık Bknlığı Diyrbkır Eğitim ve Arştırm Hstnesi Romtoloji BD... Diyrbkır 0 412 228 54 0 Trky Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Edirne 0 284 26-0909 Fırt Üniversitesi Tıp Fkültesi Hstnesi Romtoloji BD... Elzığ 0 424 27 00 00 Eskişehir Osmngzi Üniversitesi Tıp Fkültesi Hstnesi Romtoloji BD... Eskişehir 0 222 29 29 79 Gzintep Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Gzintep 0 42 60 60 60 Dr. Ersin Arsln Devlet Hstnesi Romtoloji Kliniği... Gzintep 0 42 221 07 00 Hty Devlet Hstnesi Romtoloji Polikliniği... Hty 0 26 219 40 00 Süleymn Demirel Üniversitesi Tıp Fkültesi Hstnesi Romtoloji BD... Isprt 0 246 211 91 98 Dr. Lütfi Kırdr Krtl Eğitim ve Arştırm Hstnesi Romtoloji BD... İstnbul 0 216 441 9 00 Ftih Sultn Mehmet Arştırm Uygulm ve Eğitim Hstnesi Romtoloji BD... İstnbul 0 216 578 0 00 Hydrpş Numune Eğitim ve Arştırm Hstnesi Romtoloji BD... İstnbul 0 216 414 45 02 Hisr Continentl Romtoloji Kliniği... İstnbul 0 212 444 5 888 Mrmr Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... İstnbul 0 212 21 91 20 Medicl Prk Hstneler Grubu (Göztepe) Romtoloji Kliniği... İstnbul 0 216 468 44 44 S.B. İstnbul Göztepe Eğitim ve Arştırm Hstnesi Romtoloji BD... İstnbul 0 216 566 40 00 T.C. Mltepe Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Istnbul 0 216 99 97 50 Yeditepe Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... İstnbul 0 216 578 40 00 Bkırköy Sdi Konuk Eğitim Arştım Hstnesi Romtoloji BD... İstnbul 0 212 414 71 71 İ.Ü. Çp Tıp Fkültesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... İstnbul 0 212 414 0 00 Okmeydnı Eğitim Arştım Hstnesi Romtoloji BD... İstnbul 0 212 14 55 55 Acıbdem Hstnesi Romtoloji Kliniği... İstnbul 0 212 04 44 44 İ.Ü Cerrhpş Tıp Fkültesi Romtoloji BD... İstnbul 0 212 440 00 00 Şişli Etfl Eğitim Arştırm ve Uygulm Hstnesi Romtoloji BD... İstnbul 0 212 7 50 00 Bilim Üniversitesi Flornce Nightingle Hstnesi Romtoloji BD... İstnbul 0 216 449 09 41 Ege Üniversitesi Tıp Fkültesi Hstnesi Romtoloji BD... İzmir 0 22 444 1 4 İzmir Attürk Eğitim ve Arştırm Hstnesi Romtoloji BD... İzmir 0 22 244 55 5 D.E.Ü. Tıp Fkültesi Hstnesi Romtoloji BD... İzmir 0 22 412 22 22 İzmir Tepecik Eğitim ve Arştırm Hstnesi Romtoloji BD... İzmir 0 22 469 69 69 İzmir Kent Çiğli Hstnesi Romtoloji Kliniği... İzmir 0 22 86 70 70 Khrmnmrş Sütçü İmm Üniversitesi Romtoloji BD... Khrmnmrş 0 44 221 2 7 Kyseri Eğitim ve Arştırm Hstnesi Romtoloji BD... Kyseri 0 52 6 88 84 Erciyes Üniversitesi Tıp Fkültesi Hstnesi Romtoloji BD... Kyseri 0 52 47 49 10 Kırıkkle Üniversitesi Hstnesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Kırıkkle 0 18 225 24 85 Koceli Üniversitesi Arştırm ve Uygulm Hstnesi Romtoloji BD... Koceli 0 262 0 75 75 Derince Eğitim ve Arştırm Hstnesi Romtoloji BD... Koceli 0 262 17 80 00 Selçuk Üniversitesi Selçuklu Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Kony 0 2 241 50 00 Prof.Dr. Necmettin Erbkn Üniversitesi Merm Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Kony 0 2 22 65 00 İnönü Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Mlty 0 422 77 0 00 Cell Byr Üniversitesi Tıp Fkültesi Hstnesi Romtoloji BD... Mnis 0 26 2 19 20 Mersin Devlet Hstnesi Romtoloji Kliniği... Mersin 0 24 6 9 50 Muğl Üniversitesi Romtoloji Kliniği BD... Muğl 0 252 211 10 00 Skry Eğitim Arştırm ve Uygulm Hstnesi Romtoloji BD... Skry 0 264 275 10 10 Smsun Eğitim ve Arştırm Hstnesi Romtoloji BD... Smsun 0 62 11 15 00 Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Sivs 0 46 258 00 00 Şnlıurf Eğitim ve Arştırm Hstnesi Romtoloji Kliniği... Şnlıurf 0 414 18 60 00 Trbzon Üniversitesi Tıp Fkültesi, Romtoloji BD... Trbzon 0 462 20 2 01 Trbzon Knuni Eğitim ve Arştırm Hstnesi... Trbzon 0 462 44 55 55 Yozgt Bozok Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Yozgt 0 54 212 70 60 100. Yıl Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji BD... Vn 0 42 225 10 24
ROMATiZMA ve SAYFA 16 Ege Üniversitesi Tıp Fkültesi Romtoloji Bilim dlınd çlışmkt oln Dr. Gonc Krbulut doçent ünvnın hk kznmıştır. Doç. Dr. Gonc Krbult bundn sonrki meslek yşmınd bşrılr dileriz. Uzmnlığını Bşkent üniversitesinden ln Dr.Dery Kşkri Temmuz 2012 trihinde Muğl Üniversitesi Eğitim ve Arştırm Hstnesi Romtoloji Kliniği nde hst kbulüne bşlmıştır. Yeni görevinde bşrılr dileriz. Uz. Dr. Dery KAŞKARİ Doç. Dr. Gonc Krbulut ROMATOLOJİ DÜNYASINDAN HABERLER Uz. Dr. Metin ÖNGEN Uz. Dr. Slim DÖNMEZ Vn Yüzüncüyıl Üniversitesi Romtoloji Bilim Dlınd göreve bşlyn Uz. Dr. Slim Dönmez e meslek yşmınd bşrılr dileriz. Uz. Dr. Metin Öngen, 1977 yılınd Ordu nun Fts ilçesinde doğdu. İlk ve ort öğretimimi Fts d bitirdi. 2000 yılınd Smsun On Dokuz Myıs Üniversitesi Tıp Fkültesinden mezun oldu. 2006 yılınd Fırt Üniversitesi Tıp Fkültesi İç Hstlıklr Anbilim Dlı nd İç Hstlıklrı, 2011 yılınd yine ynı üniversitede Romtoloji uzmnlık eğitimlerimi tmmldı. Hlen, Mlty İnönü Üniversitesi Turgut Özl Tıp Merkezi nde çlışmkt oln Metin Öngen, evli ve üç çocuk bbsıdır. Uz. Dr. Arif KAYA 1979 Erzurum d doğn Arif Ky 2012 Myıs döneminde Gzi Üniversitesi Tıp Fkültesinden Romtoloji Yndl İhtissını tmmlyıp 2012 yılındn bu yn Denizli Devlet Hstnesinde çlışmktdır. Evli ve 2 çocuk bbsıdır. Uz. Dr. Hkn EMMUNGİL Mersin Devlet Hstnesi Romtoloji Kliniğinde göreve bşlyn Uz. Dr. Hkn Emmungil e bundn sonrki meslek yşmınd bşrılr dileriz. www.snedir.com AS konusund toplumu bilgilendirmeyi ve bilinçlendirmeyi mçlyrk çok kpsmlı bir internet sitesi hzırldık. Siz de hstlrınızı bu siteye yönlendirebilirsiniz. Bu Dergi Merck Shrp Dohme İlçlrı Ltd.Şti nin ktkılrıyl bsılmıştır. Bu dergide yer ln yzı ve fotoğrflr yzrlrının görüşlerini ynsıtmkt olup, Merck Shrp Dohme İlçlrı Ltd.Şti. nin derginin içeriğinin doğruluğunu ve İște snedir.com güncelliğini temin etmek sorumluluğu yoktur. dresinde