MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 1 MATERYAL GELİŞTİRME Genel Kavramlar Öğretim: Öğrenmelerin bir araya gelmesidir. Teknoloji: Bilimin uygulamaya dönüştürülmesidir. Bilim: Sistemli elde edilen bilgiler topluluğudur. Eğitim Teknolojisi: Öğrenme ve öğretmeyi teşvik etmek, kolaylaştırmak ve öğrenciyi güdülemek amacına yönelik olan, araç gereçler ile belirli bir öğrenme-öğretme sistemine ilişkin tüm süreç, tasarım ve yöntemlerdir. Alt Başlıkları olarak; İnsan gücü (öğretmen, öğrenci), Araç-gereçler (bilgisayar, karton levha, cetveller), Hedefler, Öğretim yöntemleri Eğitim durumları Etkinlikler Değerlendirme Öğeleri; Felsefe (Eğitim Felsefesi, Psikoloji) Kuram (İletişim, öğrenme, sistem) İlke (İletişim, öğrenme, öğretme, eğitim teknolojisi) Süreç (Öğrenme, öğretme süreci, organizasyon) Ortam (Personel, araç-gereç, yöntem ve teknik) Etkinlik (Öğrenme ve öğretme faaliyetleri) Değerlendirme Öğretim Teknolojileri: Belirli dersler için kullanılan araç-gereçleri ifade eder. Örneğin mikroskop Fen, metronom Müzik dersi için kullanılır.
MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 2 Öğretim Materyali: Derste kullanılan araçlardır.tahta, bilgisayar vs. PROGRAM Hedefler, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme öğelerinden oluşur.! Not! : Bu konu öğretim ilke ve yöntemlerinde işlendiği için üzerinde durulmamıştır. Materyal Tasarlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler; Genelden özele doğru sıralanmalıdır. Somuttan soyuta doğru olmalıdır. Bilinenden bilinmeyene doğru olmaldır. Yakından uzağa doğru olmalıdır. Yani örnekler yakın çevrenden verilmelidir. Görsel ve şematik bir sunum yapılmalıdır. Düşündürücü ve tahmin ettirici olmalıdır. İLETİŞİM Fikir değişikliği meydana getirmek için fikir, bilgi haber, tutum ve becerilerin paylaşılma sürecine iletişim denir. Karşılıklı etkileşim sonucunda doğar. Eğitimde öğrenci ve öğretmen arasında gerçekleşir. İletişim Süreçleri ve Öğeleri Alıcıdan kaynağa bildirim yapmaya dönüt denir. İletişimin beşinci öğesi olarak da sayılabilir. Kaynak Öğretmen Mesaj İçerik Kanal Yönt. ve Tekn. Alıcı Öğrenci Kaynağın (Öğretmenin) Özellikleri;
MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 3 Alanıyla ilgili yeterli bilgiye sahip olmalıdır. Ortak bir yaşantı ortamı oluşturabilmeli ve buna göre davranmalıdır. Bu alan ne kadar genişse o kadar başarı sağlanır. İşlenecek konuyla ilgili olumlu tutum oluşturabilmelidir. Bu şekilde daha iyi iletişim kurulabilir. Mesajın Özellikleri; Mesajın okuyucuya iletilebilmesi için sembollere dönüştürülmesi gerekmektedir. Çocukların gelişim özelliklerine göre seçilmelidir. Uygulamaya aktarıldığında yarar sağlamalıdır. Basitten karmaşığa doğru düzenlenmelidir. Mesaj bölümlere ayrılmalı görsellerle desteklenmelidir. Alıcının (Öğrencinin) Özelleri; İyi dinlemeli ve almaya açık olmalıdır. Konuyla ilgili ihtiyaç ve ilgisinin olması gerekir. Yaşadığı topluma ve kültüre uygun mesajlar verilmelidir. Duygu organlarının sağlıklı olması gerekir. Mesajı bir bütün olarak dinlemelidir. Konu hakkında ön bilgilere sahip olması mesajı almasını kolaylaştırır. İletişim becerisinin gelişmiş olması gerekir. Kavram dağarcığı gelişmiş olmalıdır.
MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 4 Kanal; Gerçek araçlara örnek olarak bir yazarın getirilmesi örnek verilebilir. Gerçek araçlar öğrenmede en etkili yoldur. Ders kitabı kanaldır; yazar ise kaynaktır. Dönüt; Kaynağın ilettiği mesajın alıcı tarafından ne kadar anlaşıldığını gösterir. Dönüt sonucunda; tam öğrenme, yarım veya eksik öğrenme ve öğrenmeme durumları ortaya çıkarılabilir. Bunlar değerlendirme sonucunda ortaya çıkarılır. İletişim Engellerinin Nedenleri Mesajın karmaşık ve öğrencinin seviyesine uygun olmaması Kaynak kişinin kendini yeterince ifade edememesi ve yeterinde akıcı konuşamaması Verilen mesajların kişilerin kültürel yapısına uymaması Kaynak kişinin alanıyla ilgili yeterli bilgiye sahip olmaması Mesajın yeterinde açık olmaması Yanlış anlatım yöntemlerinin kullanılması İletişim Korkusunun Nedenleri Düşük zihinsel beceriler Konuşma becerisinin yetersizliği Sosyal içe dönüklük İletişim endişesi Düşük sosyal özgüven Sosyal yabancılaşma
MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 5 Eğitim Ortamları Sınıf, kişiler, kitaplar, araç-gereçler, ısı-ışık gibi faktörler eğitim ortamının parçalarıdır. Eğitim ortamı iletişim öğelerinden kanal a karşılık gelir. Öğrenme; fiziksel, sosyal ve psikolojik olarak yeterli bir ortamda daha kolay gerçekleşir. (Fiziksel: gürültü, ses, ışık vs, Sosyal: grubun ilgisi, Psikolojik: öğretmenin oluşturduğu hava -baskı, gerginlik-) Ortamlar etki derecelerine göre Gerçek > Alternatif > Sembolik olarak sıralanabilir. Gerçek Ortam: Gerçek materyallerin kullanıldığı, somut şekilde öğrenmenin olduğu ortamdır. Tıp öğrencisinin bir hastayı incelemesi örnek verilebilir. Alternatif Ortam: Tıp öğrencisinin kadavra üzerinde çalışması örnek verilebilir. Sembolik Ortam: Tahta, televizyon gibi materyallerin kullanıldığı ortamlardır. Öğrenme ve Öğretmede Kullanılan Araçlar Yaparak yaşayarak öğrenme durumları Doğrudan edinilen yaşantılar Model ve numune ile edinilen yaşantılar Dramatik yaşantılar yoluyla edinilen yaşantılar (Mimik ve jest) Becerileri ve modelleri gözleyerek öğrenme Gösteriler Geziler Sergiler Hareketli ve sesli görüntüleri görerek öğrenme Saydam olmayan resim ve fotoğraflar Saydam olan resim ve fotoğraflar (tepegöz) İletilen sesleri dinleyerek öğrenme Radyo CD
MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 6 Kaset Soyut görsel sembolleri gözleyerek öğrenme Karikatürler Şekiller Çizimler Şema, şekil ve grafikler Sözel sembollerle öğrenme Sözcük Formül Kısaltma Görsel sözel sembollerle öğrenme Tahta (yazı, bülten, elektronik, kumaş) Döner levha Basılı eğitim araçları Yaşantı Konisi
MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 7 Not: Bilgisayar; televizyon, video, radyo, CD, Mp3, görsel semboller ve sözel sembolleri kapsamaktadır. Yaşantı Konisinin Dayandığı Bilimsel İlkeler Duyu organı arttıkça öğrenme daha kolay olur. Kendi kendine öğrenilen şeyler daha kalıcıdır. Bir çok şey gözlemlerle öğrenilir. Somuttan soyuta doğru öğrenme zorlaşır. Materyal Kullanma ve Hazırlama İlkeleri Basit, sade ve anlaşılır olmalıdır. Hedefe uygun olmalıdır. Konuyla ilgili ana bilgiler yer almalıdır. (Sunumda ana başlıklar olmalıdır.) Görsel öğelerden yeterince yararlanılmalıdır. Tüm öğrencilerin kullanımına açık olmalıdır. Dayanıklı olmalı ve bir çok kez kullanılabilmelidir. Yenilenebilir olmalıdır. Materyal Hazırlarken; Adı ve yaşantı düzeyi yazılmalıdır. Hedefi ve kazanımı yazılmalıdır. Diğer kazanımlar belirtilmelidir. Hangi konu için kullanılacağı yazılmalıdır. Kullanılacak malzemeler nelerdir yazılmalıdır. Maliyeti belirtilmelidir. Yapılış sürecinden bahsedilmelidir. Dayanıklı mı, kullanışlımı olduğu hakkında bilgi verilmelidir. Doğrudan Doğruya Edinilen Maksatlı Yaşantılar Öğrenmenin birebir gerçek nesnelerle yapılmasıdır. İyi bir öğretmen öğrencilere gerçek yaşantı sunan öğretmendir. Öğrencilere özgüven sağlar, öğrenmeyi kolaylaştır, yaratıcılığı geliştirir, genellemeyi kolaylaştırır ve bireysel ihtiyaçlarını giderebilecek duruma gelir. Gerçek materyaller her durumda kullanılamaz, taşınamaz, kişilere zarar
MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 8 verebilir (doğa gezisinde düşmeler vs). Ayrıca öğrencilerin hepsinde aynı düzeyde öğrenme gerçekleştirmeyebilir, ekonomik olarak uygun olmayabilir, zaman kaybına yol açabilir. Kırsal kesim öğretmenleri gerçek materyaller konusunda daha şanslıdır. Modeller Gerçeği temsil eden, büyütülmüş ya da küçültülmüş materyaldir. Gerçek kadar etkili değildir. Gerçeğin oluşturulamadığı durumlarda kullanılır. Gerçek yaşantılarda doğabilecek riskler kontrol altına alınır. Tekrar şansı olur. Soyut semboller bu yolla somutlaştırılabilir. Modellerin boyutları öğrenciyi yanlışa düşürebilir. Örneğin güneş, dünyadan küçükse modelde bu yanlış öğrenmeye yol açar. Fabrikasyon modeller pahalı olduğu gibi; el yapımı modeller de çabuk yıpranır. Not: Numune gerçekten bir parçadır. Modelden bu yönüyle ayrılır. Dramatik Yaşantılar Tüm öğrenciler canlandırma yapmalıdır. Etkili ve kalıcıdır. Karmaşık olaylar basitleştirilebilir. Özgüveni arttırır, yetenekleri ortaya çıkarır. Uzun bir hazırlık gerektirir. (Kostüm, dekor) Kalabalık sınıflarda yapılması sıkıntı doğurabilir. Hazır bulunuşluk yoksa canlandırma yapılamaz ve hedefe ulaşılamaz. Gösteri Becerilerin öğretilmesinde kullanılır. Beden, resim, müzik derslerinde sık başvurulur. Bir bilir kişi tarafından izleyici önünde o iş gösterilerek yapılır. Deney yapılıp bunun anlatılması örnek verilebilir. Yararları; Daha kalıcı bir öğrenme olur.
MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 9 Somut bir yaşantı gerçekleşir. Sınırlılıkları; Öğrenciler yapmaz ve sadece izlerler. Göstericinin iyi bir model olması gerekir; yoksa yanlış öğrenme doğurabilir. Sınıf kalabalıksa uygulanmasında aksaklık olabilir.