BİLİMİN DOĞASI ÖĞRETİMİNE YÖNELİK ETKİNLİK ÖRNEĞİ

Benzer belgeler
PROSPECTIVE PRIMARY SCHOOL TEACHERS CONCEPTS OF THE NATURE OF SCIENCE: THEORY, LAW AND HYPOTHESIS

YÜKSEKÖĞRETİM KURULU YARDIMCI DOÇENT

1. Bilim Nedir? 2. Bilimin Doğası İle Ne Kastedilmektedir? 3. Bilimin Doğasının Bilinmesi Neden Önemlidir? 4. Bilimin Doğasının Boyutları

Bilimin Doğası. 1. Bilim Nedir? 2. Bilimin Doğası İle Ne Kastedilmektedir? 3. Bilimin Doğasının Bilinmesi Neden Önemlidir?

BİLİMSEL BİLGİNİN EPİSTEMOLOJİK YAPISI HAKKINDA FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ GÖRÜŞLERİ: ARTVİN ÖRNEKLEMİ

EĞİTİM FAKÜLTESİ Ortaöğretim Fen ve Ortaöğretim Fen ve ENSTİTÜSÜ

Bilim ve Bilimin Doğası

KİMYA ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRENME VE ÖĞRETME ANLAYIŞLARI İLE ÖĞRENME STİLLERİNİN YAPILANDIRMACILIK FELSEFESİ İLE OLAN UYUMU

ÖĞRENCĠLERĠNĠN BĠLĠMĠN DOĞASI HAKKINDAKĠ

AÇIK-DÜŞÜNDÜRÜCÜ VE TARİH TEMELLİ ÖĞRETİMİN FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLİMİN DOĞASI ANLAYIŞLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 1

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN YENİ FEN BİLGİSİ PROGRAMINA YÖNELİK DÜŞÜNCELERİ

EĞİTİM FAKÜLTESİ Ortaöğretim Fen ve Ortaöğretim Fen ve ENSTİTÜSÜ

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl. OrtaöğretimMatematikEğitimi BoğaziciÜniversitesi 2007

Fen Bilgisi Öğretmen ve Öğretmen Adaylarının Bilimin Doğasına İlişkin Görüşlerinin Araştırılması

FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLİM VE FEN KAVRAMLARI İLE İLGİLİ SAHİP OLDUKLARI GÖRÜŞLERİN ARAŞTIRILMASI

Doç.Dr. HİLAL AKTAMIŞ

International Journal of Progressive Education, 6(2),

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl. Y. Lisans Matematik Eğitimi University of Warwick 2010 Y. Lisans Matematik Eğitimi University of Cambridge 2012

Arş. Gör. Dr. Mücahit KÖSE

ÖZGEÇMĐŞ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans

EÜFBED - Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Cilt-Sayı: 3-2 Yıl:

BİLİMİN DOĞASI ÖĞRETİMİ İÇİN İÇERİĞE ÖZGÜ ETKİNLİK HAZIRLANMASI *

FEN VE BİYOLOJİ EĞİTİMİNDE EVRİM ÖĞRETİMİ VE BİLİMİN DOĞASI Bahar YILMAZ 22, Zeki APAYDIN 23

Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilimin Doğası ve. Teknoloji Hakkındaki Görüşleri 1, 2

Eğitim ve Bilim. Cilt 39 (2014) Sayı Bilimin Doğası nın Ortaöğretim Fizik, Kimya ve Biyoloji Yeni Öğretim Programlarında Yansıtılması

Principles of Atatürk & History of the Turkish Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi I revolution I

FEN ÖĞRETİMİNDE LABORATUVAR YAKLAŞIMLARI. Burak Kağan Temiz

Available online at

Fen Bilgisi Eğitimi ( Yüksek Lisans) Adnan Menderes Üniversitesi (Aydın) Fen Bilgisi Eğitimi ( Yüksek Lisans)

Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Bilimin Doğasına İlişkin Görüşleri: Bilişsel Harita Örneği 1

ÖZGEÇMİŞ 0(222) / 1657

Ortaokul Öğrencilerinin Bilimin Doğası hakkında Algıları

Bilimin Doğasına Yönelik Tamamlayıcı Bir Ölçme Aracı: Kelime İlişkilendirme Testi **

BİLİMİN DOĞASI DERSİNDE ÖRNEK BİR UYGULAMA: KART DEĞİŞİM OYUNU

DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ GK- 373 V Ön Koşul. Yok

I.YIL HAFTALIK DERS AKTS

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

ÖZGEÇMİŞ. Araştırma Görevlisi Okul Öncesi Öğretmenliği Gazi Üniversitesi

READING WRITING ORAL COMMUNICATIO N SKILLS BASIC INFORMATION TECHNOLOGIES INTRODUCTION TO EDUCATION

ÖZGEÇMİŞ: Yard. Doç. Dr. Şirin İlkörücü

ORTAÖĞRETİM FİZİK DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI KAZANIMLARININ WEBB İN BİLGİ DERİNLİĞİ SEVİYELERİNE GÖRE ANALİZİ

BİLİMSEL BİLGİ TEORİ YÜKLÜDÜR; DAĞA ÇIKAN 1 İNEK 1500 OLDU! ETKİNLİĞİ

FEN BĠLGĠSĠ EĞĠTĠMĠNĠN TEMELLERĠ

Matematik Eğitimi ABD. Mesleki Deneyim: Indiana University, School of Education, Curriculum and

06-14 yaș arasındaki zorunlu eğitim döneminde fen bilgisi eğitimi önemli bir yere sahiptir.

EPİSTEMOLOJİK İNANÇLAR ÜZERİNE BİR DERLEME

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ - 1. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Ortaöğretim Matematik Öğretmenliği

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

KĠMYA DERSĠ ÖĞRETĠM PROGRAMI KAZANIMLARININ FEN OKUR YAZARLIĞI AÇISINDAN ANALĠZĠ

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

T A R K A N K A C M A Z

BİLİMİN DOĞASINA YÖNELİK BİR ETKİNLİK; ARDIŞIK OLAYLAR

Educational On-line Programmes for Teachers and Students

Serhat İREZ, Mustafa ÇAKIR, Özgür DOĞAN Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, OFMAE Bölümü, Biyoloji Eğitimi ABD

DETERMINING THE CURRENT AND FUTURE OPINIONS OF THE STUDENTS IN SECONDARY EDUCATION ON NANOBIOTECHNOLOGY *

Evaluation of the New Science and Technology Curriculum Instructed for Turkish Primary School 4th Grade Students

İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (5,6, 7 ve 8. Sınıflar ) Öğretim Programı

ÖZGEÇMĠġ VE ESERLER LĠSTESĠ

BEYKENT ÜNİVERSİTESİ - DERS İZLENCESİ - Sürüm 2. Öğretim planındaki AKTS Yeni Medya Teknolojileri

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ

Fen-Teknoloji Okuryazarlığı ve İnformal Fen Eğitimi: Gazetelerin Potansiyel Rolü

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

EĞİTİM Doktora Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara Eğitim Fakültesi, Bilgisayar Öğretimi ve Teknolojileri Bölümü

BİLİMİN DOĞASI VE ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLİMİN DOĞASI ANLAYIŞLARI

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

Muhammet Demirbilek, PhD

5E MODELİNE GÖRE HAZIRLANMIŞ DERS PLANI

Öğretim planındaki AKTS Sözlü İletişim Becerileri Ders Kodu Teorik Uygulama Lab.

ÖZGEÇMİŞ. Görev Görev Yeri Yıl

Yrd.Doç.Dr. Nihal TUNCA

ÖZGEÇMİŞ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Anadolu Üniversitesi 2003

ÖZGEÇMİŞ VE YAYINLAR LİSTESİ Uluslararası yayın evleri tarafından yayınlanan kitap veya kitap bölümleri

BEZCİ-BİRCAN, FİLİZ EĞİTİM DURUMU:

Doç. Dr. Mustafa SÖZBİLİR

FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN BİLİMSEL BİLGİNİN EPİSTEMOLOJİK YAPISI HAKKINDAKİ TEMEL BİLGİLERİNİ BELİRLEMEYE YÖNELİK BİR ÇALIŞMA

Tarih Öğretmeninin Meslekî Bilgi ve Becerilerini Şekillendiren Unsurlar

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN-TEKNOLOJİ- TOPLUM (FTT) HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

DERS PLANI VE AKTS FORMU

FARKLI YAŞ DÜZEYİNDEKİ ÜSTÜN ZEKALI ÖĞRENCİLERİN ÇEVRE BİLİNCİ

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm... 1 OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE FEN EĞİTİMİ VE ÖNEMİ... 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ/BİYOLOJİ EĞİTİMİ (DR)

Zehra ÖZDİLEK Tel: +90 (224)

BOLOGNA PROJESİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ERGOTERAPİ LİSANS PROGRAMI

Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilimin Doğası Konusundaki Pedagojik Alan Bilgilerinin Araştırılması *

7. Yayınlar 7.1. Uluslararası hakemli dergilerde yayınlanan makaleler (SCI & SSCI & Arts and Humanities)

Hafta Konu Ön Hazırlık Öğretme Metodu. 2 Sosyal becerilerin gelişimini etkileyen faktörler. yok Teorik

Lise Göztepe Anadolu Kız Meslek Lisesi Bilgisayar Bölümü, İzmir,

Bazı Dünya Ülkelerinde Fizik Öğretim Programları

Sosyolojiye Giriş (SOC 101) Ders Detayları

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ


Akademik ve Mesleki Özgeçmiş

N DO ASI VE E MDEK ÖNEM ÖZET Anahtar Kelimeler: ABSTRACT Key Words: ***

2009 DÜNYA ASTRONOMİ YILINDA O.M.Ü. ASTRONOMİ MERKEZİ FAALİYETLERİ

Yrd.Doç.Dr. ÖZCAN ERKAN AKGÜN

Derece Alanı Alındığı Kurum Tarih Lisans

FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLİMİN DOĞASINI ANLAMA DÜZEYLERİNİN TESPİT EDİLMESİ (VNOS-C)

BİLİMSEL BİLGİNİN TEORİYE BAĞLI ÖZNEL YAPISI: EVRİM TEORİLERİ ETKİNLİĞİ VE SONUÇLARI

Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Ders İçerikleri

Transkript:

Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi (), 2(1), 1-9, 2012 BİLİMİN DOĞASI ÖĞRETİMİNE YÖNELİK ETKİNLİK ÖRNEĞİ Canay Altındağ* Canan Tunç Şahin** Yavuz Saka*** ÖZET Bu etkinlikle bilim insanlarının bilimsel araştırma yaparken geçtiği süreçleri ilköğretim seviyesindeki öğrencilerin yaşamalarına ve gözlemlemelerine imkân sağlanmıştır. Öğrencilerin bilimin doğası boyutlarını öğrenmeleri amaçlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Bilimsel okur-yazarlık, bilimin doğası, bilimsel süreç becerileri, bilimin doğası öğretimi, yeni bir toplum etkinliği ABSTRACT The purpose of this paper is to introduce a Nature of Science (NOS) activity allowing middle school level students to experience a scientific research process to solve a given problem within a social setting. This activity treats a regular classroom setting as a learning community and helps students to ascertain NOS facets in an enjoyable way. Key words: Scientific Literacy, Nature of Science, Science process skills, Teaching Nature of Science, New society activity GİRİŞ Toplumdaki bireyleri bilimsel okuryazar olarak nitelendirmek için bilimin doğası hakkında yeterli anlayışa sahip olmak gerekir (McComas, 1998 ). Bilimsel okuryazarlık bilimin ne olduğu bilgisi, yani bilimin doğasının bilgisi olarak tanımlanmıştır (Lederman, 1998; McComas, Clough ve Almazro, 2002; Shamos, 1995). Bilimin doğasının açık bir yorumu yok gibi görünmektedir. Bilimin doğasına ilişkin farklı yorumlar sunulmuştur. Bilimin doğası ile genelde bilimin epistemolojisinin ve bir bilme yolu olarak bilimin veya bilimsel bilginin doğasında var olan değerlerin, inanışların kastedildiği ileri sürülür (Abd-el-Khalick, Bell ve Lederman, 1998). Bilimin ne olduğu üzerinde kesin bir uzlaşma olmaması nedeniyle (Bell ve Lederman, 2003) bilimin doğası farklı bakış açılarından ele alınabilir. İlgili literatüre bakıldığında bilimin doğasının başlıca boyutları şöyle sıralanabilir (Cartier, 2000; Lederman, Abd- El-Khalick, Bell ve Schwartz, 2002; McComas,1998): Bilim, bilmenin bir yoludur. Bilimsel bilginin her türü değişebilir niteliktedir. Bilimsel bilgi, kanıt ve gözleme dayalıdır. Bilim insanları, objektif insanlar değillerdir. Yaratıcılık ve hayal gücü, bilimsel bilginin üretiminde, her safhada önem taşıyan unsurlardır. Bilimsel bilgi, bir sosyal ve kültürel çevre içinde gelişmektedir. Gözlem ve çıkarım farklı şeylerdir. Kanunlar ve teoriler, bilimsel bilginin farklı türleri olup, bilimde farklı rollere sahiptirler. Hipotez, teori ve kanun arasında herhangi bir hiyerarşi yoktur. Bilimsel bilgi, teoriler tarafından yönlendirilir. Evrensel olarak kabul gören, bilim yapmak için kullanılan tek bir yol yoktur. Bilimin yapısıyla ilgili ders kitaplarında ve medyada çok şey söylenmekte ve yazılmaktadır. Yapılan araştırmalar kitaplarda yazılan ve medyada yer alan bilgilerin bilim anlayışına yönelik çok sayıda kavram yanılgısını içerdiğini gösterir (Abd-El-Khalick, Waters ve Le, 2008; İrez, 2008). Öğretmenlerin, öğretmen adaylarının, öğrencilerin, öğretim elemanlarının da benzer kavram yanılgıları sergiledikleri görülmektedir (Abd El-Khalick, Waters ve Le, 2008; Blanco ve Niaz, 1997; Irez, 2006; McComas, 2003; Ryan ve Aikenhead, 1992; Tsai, 2006). Bu kavram yanılgılarını ortadan *Araş. Gör. Bülent Ecevit Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, canayaltindag@gmail.com ** Araş. Gör. Bülent Ecevit Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, cnntnc@gmail.com ***Yrd. Doç. Dr. Bülent Ecevit Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, sakayavuz@gmail.com

kaldırmak için Lucas ve Roth (1996) okullarda sunulan fen eğitiminin öğrencilere yaşantılarında ihtiyaç duyacakları tartışma, araştırma, düşünme ve yaratıcılık gibi becerileri kazandıracak nitelikte olması gerektiğini vurgulamaktadırlar. Eğitimde 90 lı yılların başından bu yana devam eden uluslararası yeniden yapılanma çalışmaları fen öğretiminde en önemli hedef olarak bilimsel okuryazarlığı vurgulamaktadır (American Association for the Advancement of Science [AAAS], 1989, 1993; National Research Council, National Science Education Standards [NRC], 1996, 2000, 2002). Türk eğitim sisteminde de önemli bir yer tutan 2004 yılı yeniden yapılanma çalışmalarında fen ve teknoloji alanında öğrencilere kazandırılması hedeflenen bir nitelik olan bilimsel okuryazarlık, zorunlu eğitim alan her öğrencinin temel fen kavramlarını anlayarak bu kavramları kişisel ve toplumsal hayatlarında kullanmalarını sağlamak olarak belirlenmiştir (Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], 2004). Bu hedefi başarmak için fen ve teknoloji öğretiminin önemli unsurları olarak yapılandırmacı yaklaşımı, alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemlerini ve program genelinde bilimin doğasını etkili bir şekilde kapsayan fen, teknoloji, toplum ve çevre etkileşimini vurgulamaktadır (AAAS, 1989). Bu noktada Roehrig ve Luft (2006) öğretmenlerin etkili fen öğretimi için bilim doğasını anlayıp fen öğretiminde etkili bir şekilde kullanmalarının öğrencilere bilimsel okuryazarlığın kazandırılması noktasında önemli olduğunu vurgulamaktadır. Ülkemizde ilköğretim seviyesindeki öğrencilere bilimin doğasının boyutlarını öğretmek amacıyla yapılan az sayıda çalışma vardır (Çelikdemir, 2006; Küçük, 2006; Muşlu, 2008). Bilimin nasıl öğretilmesi gerektiği, bilimin doğasının eğitimin bir parçası olduğu uzun yıllardır üzerinde tartışılan, çeşitli programlarla uygulanan bir konudur. Çünkü bilimin doğası ile kaynaştırılmış ve etkili bir şekilde organize edilen fen dersleri, öğrencilere günlük yaşantılarında karşılaşacakları problemlerle başa çıkabilme becerileri kazandırmak için önemli bir potansiyele sahiptir (NRC, 1996, 2000) Bu çalışmanın amacı, bilimin doğasının boyutlarını ilköğretim ikinci kademe öğrencilerine kazandırmak amacıyla tasarlanan bir etkinlik tanıtmaktır. Bu amaçla tasarlanan etkinlik bilimsel bilginin veriye dayalı olması, bilimsel bilginin değişebilirliği, gözlem ve çıkarım arasındaki fark, bilimsel bilginin sübjektif yapısı, bilimsel bilginin üretilmesinde hayal gücü ve yaratıcılığın rolü, bilimsel bilginin sosyal ve kültürel değerlerden etkilendiğinin öğretilmesine yöneliktir. Etkinlik MEB İlköğretim İkinci Kademe Fen ve Teknoloji Dersinin tüm öğrenme alanları/üniteleri ile ilişkilidir. Etkinlik 6., 7. ve 8. Sınıf düzeyi için Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre (FTTÇ) ve Bilimsel Süreç Becerileri (BSB) kazanımlarından bir çoğuna hitap etmektedir. Bu kazanımlar; FTTÇ Kazanımları 1. Bilimsel bilginin gelişiminde deney yapar, delil toplar, olaylar ve kavramlar arasında ilişki kurar, olası açıklamalar önerir ve hayal gücünün rolünü tanımlar ve örneklerle açıklar. 2. İnceledikleri doğal olaylar hakkında geçmişte ve günümüzde ortaya atılmış ve kabul görmüş olan düşünceleri ve teorileri belirler ve karşılaştırır. 3. Bilimsel bilginin, yeni kanıtlar ortaya çıkması durumunda nasıl değişip geliştiğine örnekler verir. 4. Bilimsel bilginin oluşturulmasında ve başkalarına açıklamak amacıyla sunumunda modellerden yararlanmanın yeri ve önemini bilir. 14. Farklı tarihsel ve kültürel geçmişleri olan insan topluluklarının bilimsel düşüncelerin gelişimine yaptıkları katkıları örneklerle açıklar. 34. Fen ve teknolojiye dayalı mesleklere ve bu mesleklerde çalışan kişilere (kadın ve erkek), olabildiğince kendi yakınları veya tanıdıkları arasından örnek verir. 35. Farklı kültürlerden birçok kadın ve erkeğin fen ve teknolojiye geçmişte ve günümüzde katkıda bulunduğunu ve bulunmaya devam edeceğini fark eder. BSB Kazanımları 21. Değişkenlerin birden fazla anlama gelebileceği, sınırları tam çizilmemiş durumlarda araştırmanın amacına (hipotez) uygun değişkenleri kesin olarak ve ölçme kriteri ile birlikte tanımlar. 25. Değişik kaynaklardan yararlanarak bilgi (cevrede, sınıfta gözlem ve deney yaparak, fotoğraf, kitap, harita veya bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak) toplar. 32. Gözlem ve araştırmaları ve elde ettikleri sonuçları sözlü, yazılı ve/veya görsel malzeme kullanarak uygun şekillerde sunar ve paylaşır. (MEB, 2005). Etkinlik, bu kazanımların yer aldığı bütün konularda uygulanabilir. Bu kazanımların 2

yer aldığı öğrenme alanları ve ünitelere bazı örnekler aşağıda sunulmuştur. 6. Sınıf, Madde ve Değişim Öğrenme Alanı, Maddenin Tanecikli Yapısı Ünitesindeki 1.7. Atom kavramı ile ilgili düşüncelerin zaman içinde değiştiğini fark eder (FTTÇ-1, 2, 3, 4, 14). 7. Sınıf, Dünya ve Evren Öğrenme Alanı, Güneş Sistemi ve Ötesi: Uzay Bilmecesi Ünitesindeki 3.1. Eski medeniyetlerin gök biliminde nasıl veri topladıkları, kaydettikleri, bunları ne amaçla ve nasıl kullandıkları hakkında bilgi toplayarak bir görüş oluşturur ve sunar. (BSB 25, 32; FTTÇ 1, 2, 3, 34, 35) 8. Sınıf, Dünya ve Evren Öğrenme Alanı, Doğal Süreçler Ünitesindeki 1.1. Tarih boyunca Dünya mızın oluşumu hakkında çeşitli görüşlerin ortaya atıldığını fark eder (FTTÇ-2, 3) (MEB, 2005). Etkinlik Fen ve Teknoloji Öğretim Programı 6. Sınıf, Madde ve Değişim Öğrenme Alanı, Maddenin Tanecikli Yapısı Ünitesindeki Bilimsel bilginin gelişiminde deney yapar, delil toplar, olaylar ve kavramlar arasında ilişki kurar, olası açıklamalar önerir ve hayal gücünün rolünü tanımlar ve örneklerle açıklar, İnceledikleri doğal olaylar hakkında geçmişte ve günümüzde ortaya atılmış ve kabul görmüş olan düşünceleri ve teorileri belirler ve karşılaştırır, Bilimsel bilginin, yeni kanıtlar ortaya çıkması durumunda nasıl değişip geliştiğine örnekler verir, Bilimsel bilginin oluşturulmasında ve başkalarına açıklamak amacıyla sunumunda modellerden yararlanmanın yeri ve önemini bilir, Farklı tarihsel ve kültürel geçmişleri olan insan topluluklarının bilimsel düşüncelerin gelişimine yaptıkları katkıları örneklerle açıklar kazanımlara yöneliktir. İlköğretim 7. Sınıf öğrencilerine uygulanan etkinlikte öğrencilere; bilimsel bilginin üretilmesinde veri toplamanın önemli bir süreç olduğu belirtilir. Böylece bilimsel bilginin veriye dayalı olma özelliği açıklanmış olur. Bilim insanlarının elde ettikleri veriler arttıkça veya değiştikçe bilim insanlarının ulaştıkları bilgilerin de değişebileceği belirtilir. Bu bilgilerin veriye dayalı olduğu için güvenilir olduğu fakat kesin olmadığı belirtilir. Bilim insanlarının aynı verilere bakıyor olmalarına rağmen bazen farklı çıkarımlar yapabilecekleri ve bu farklılığın bilim insanlarının kültürlerinden, kullandıkları yöntemlerden, eğitimlerinden, deneyimlerinden, ön bilgilerinden veya inandıkları, araştırmalarına dayandırdıkları teorilerden kaynaklanabileceği belirtilir. Belirli bir bakış açısıyla bakarken bazen bilim insanlarının bazı verileri gözden kaçırabileceği belirtilerek, zamanla yeni verilerin elde edilmesiyle oluşturdukları bilimsel bilgilerin değişebileceği belirtilir. Bilim insanlarının bir konuyu açıklarken verilerinin yetmediği durumlarda hayal gücü ve yaratıcıklarını kullandıkları, bilimsel bilginin üretilmesinde hayal gücü ve yaratıcılığın önemli bir rolünün olduğu belirtilir. ETKİNLİĞİN UYGULANMASI Yeni Bir Toplum Cavallo (2008) dan uyarlanan bu etkinlik kendine has kuralları olan, bu kurallara göre yaşayan ve keşfedilmemiş bir toplumun bilim insanları tarafından keşfedilmesi ve bilim insanlarının bu toplum hakkında bilgi elde etme sürecini içermektedir. Toplumun kuralları şu şekildedir: Kural 1: Toplum üyeleri kendilerinden farklı cinsiyetteki bilim insanı tarafından yöneltilen sorulara cevap verecektir. Kural 2: Eğer toplum üyelerine gülümseyerek soru sorulursa, toplum üyeleri cevap verirler, gülümsemeden soru sorulursa toplum üyeleri cevap vermezler. Kural 3: Toplum üyeleri sorulan sorulara sadece evet veya hayır şeklinde cevap verirler. İlk olarak, katılımcılar arasından dört kişi bilim insanı takımını oluşturmak üzere seçilerek sınıfın dışında bekletildi. Bilim insanı takımı seçilirken toplumun kurallarının göz önünde bulundurularak takımın farklı cinsiyette ve gülümseyen ve asık suratlı bilim insanlarından oluşmasına dikkat edildi. Sınıfta kalan katılımcılara keşfedilecek olan yeni toplumun üyeleri oldukları söylendi ve üyesi oldukları bu toplumun kuralları açıklandı. Bilim insanı takımı sınıfa çağrılmadan önce toplum üyelerini oluşturacak olan katılımcılara bilim insanı takımının kuralları keşfetme süreci boyunca yapacakları aktiviteleri gözlemlemeleri ve gözlemlerini not almaları söylendi. Toplum üyeleri bilim insanlarının araştırmalarını yaparken gözlemlediler ve not aldılar. Toplum üyelerinin çalışma kâğıtlarından örnekler Şekil 1 de verilmiştir. 3

Şekil 1. Toplum üyeleri notları Kurallar toplum üyelerini oluşturacak katılımcılar tarafından anlaşıldıktan sonra bilim insanı takımı sınıfa çağırıldı ve takım toplum üzerinde sorular yardımıyla araştırma yapmaya başladı. Bilim insanlarının toplum üyelerine sordukları sorulardan örnekler şekil 2 de verilmiştir. Şekil 2 Bilim insanlarının toplum üyelerine sorduğu sorulardan örnekler Dışarıda beklemekte olan bilim insanı takımına 15 dakika boyunca yeni bir toplum keşfettikleri ve bu toplumun kurallarından bahsetmeden sadece toplum hakkında mümkün olduğu kadar çok şey bulmaları gerektiği açıklandı. Bilim insanı takımı dışarıda beklerken bu keşif sürecinde ilk olarak ne yapacaklarını tasarlamaları ve kendilerinden içeri girdikleri zaman süreç boyunca not almaları istendi. Bilim insanları etkinlik süresince gözlem yaparak, 4

gözlemlerini not aldılar. Bilim insanlarının aldıkları notlardan örnekler Şekil 3 de verilmiştir. Şekil 3. Bilim insanı notları Bilim insanı takımı, toplumun kurallarını keşfettikten sonra etkinlik uygulayıcıları tarafından bilim insanlarının aldıkları notlar yardımı ile bilim insanlarının toplumun özellikleri ile ilgili neler buldukları, bu toplumun nasıl bir toplum olduğu, toplumun özelliklerinin neler olduğu gibi soruların cevaplarını bulmak amacıyla tartışma yürütüldü, bilim insanlarının buldukları tahtaya yazıldı. Bilim insanlarının toplum hakkında buldukları ve yorumları Şekil 4 te verilmiştir. Şekil 4. Bilim insanlarının toplum hakkında buldukları ve yorumları Utangaç Toplum Herkesle konuşmuyorlar. Erkekler erkeklerle konuşuyor. Sadece evet ya da hayır diyorlar. Cahil Toplum Sorulara cevap vermiyorlar sadece evet ya da hayır diyorlar. Fazla konuşmuyorlar. Kızlar cevap veriyor. Farklı cinsiyettekilerle konuşan garip bir toplum Kızlar kızlarla erkekler erkeklerle konuşuyor. Bu etkinlik süresince öğrencilere; etkinlikte olduğu gibi bilim insanlarının da gözlem yaparak veri elde ettikleri ve veriler ışığında çıkarımlarda bulundukları belirtilerek, gözlem ve çıkarım arasındaki fark vurgulandı. Aynı verilere baktıkları halde toplumun özellikleri ile ilgili farklı çıkarımlar yaptıklarına dikkat çekilerek, bilim insanlarının da aldıkları eğitimden, yasadıkları toplumdan veya ön bilgilerinden etkilenerek birbirlerinden farklı çıkarımlar yapabilecekleri belirtildi. Etkinlik sonunda katılımcılarla bilim nedir?, bilim nasıl çalışır? ve bilim insanları nasıl çalışırlar? gibi soruların cevaplarını bulmak amacıyla tartışma yürütüldü. Tartışma tamamlandıktan sonra katılımcılardan bu etkinlikten bilim, bilim insanı, bilimsel bilgi, bilimsel süreç ve bilimin doğası açısından değerlendirilmesi hakkındaki görüşleri sözlü ve yazılı olarak alındı. Öğrencilerin çalışma kâğıtlarından örnekler Şekil 5 te verilmiştir. 5

Şekil 5. Öğrenci çalışma kâğıtlarından örnekler DEĞERLENDİRME Bilimin doğasını tanıtmaya yönelik bu etkinlik birden fazla bilimin doğası boyutunu vurgular niteliktedir. Bu etkinlik sırasında bilimin ve bilimsel bilginin boyutları üzerinde durulmuştur. Bu boyutlar şunlardır: Bilimsel bilginin veriye dayalı olması Bilimsel bilginin değişebilirliği Gözlem ve çıkarım arasındaki fark Bilimsel bilginin sübjektif yapısı Bilimsel bilginin üretilmesinde hayal gücü ve yaratıcılığın rolü Bilimsel bilginin sosyal ve kültürel değerlerden etkilendiği Tüm öğrencilerin hem uygulama sürecinde hem de uygulama sonrasında tartışmalarda aktif rol almaları etkinliğin öğrenme sürecine sağlayacağı katkıyı arttıracağından, öğretmenlerin rahat bir sınıf ortamı oluşturmalarının önemli olduğu da göz önünde bulundurulmalıdır. Bilimin doğası ile ilgili yapılan çalışmaların fen eğitiminde yoğunlaştığı ancak bilimin doğasının öğretilmesinin sadece tek bir alanı kapsamayacağı bilimin herkes için olduğu literatürde de belirtilmiştir. Bu nedenle bu etkinlik disiplinler arası düşünülerek hem fen hem de sosyal bilgiler dersi kapsamında uygulanabilir Fen ve Teknoloji dersi ile Sosyal Bilgiler dersi sürekli işbirliği içinde olan iki temel derstir. Bu anlamda etkinlik Sosyal Bilgiler dersi "Bilim, Teknoloji ve Toplum" öğrenme alanı, "Gerçekleşen Düşler" ve Zaman İçinde Bilim ünitelerinde de uygulanabilir. KAYNAKÇA American Association for the Advancement of Science. (1989). Science for all Americans. New York: Oxford University Press. American Association for the Advancement of Science. (1993). Project 2061: Benchmarks for Science Literacy, New York: Oxford University Press. 6

Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L. & Lederman, N. G. (1998). The Nature of Science and Instructional Practice: Making the Unnatural Natural. Science Education, 82, 417 436. Abd-El-Khalick, F, Waters, M. & Le, A. (2008). Representations of nature of science in high school chemistry textbooks over the past four decades. Journal of Research in Science Teaching, 45(7), 835-855. Bell, R., & Lederman, N. G. (2003). Understandings of the nature of science and decision making on science and technology based issues. Science Education, 87, 352-377. Blanco, R. & Niaz, M. (1997). Epistemological beliefs of students and teachers about the nature of science: from baconian inductive ascent to the irrelevance of scientific laws. Instructional Science. 25(3), 203-231. Cartier, J. (2000). Using a modeling approach to explore scientific epistemology with high school biology students. Research Report, National Center for Improving Student Learning and Achievement in Mathematics and Science, University of Wisconsin-Madison, Madison, WI. Cavallo, A. (2008). Experiencing the Nature of Science: An Interactive, Beginning-of- Semester Activity. Journal of College Science Teaching. 37(5), 12-15 Çelikdemir, M. (2006). Examining middle school students understanding of the nature of science. Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara Irez, S. (2006). Are we prepared?: An assessment of preservice science teacher educators beliefs about nature of science. Science Teacher Education, 90(6), 1113-1143. Irez, S. (2008). Nature of science as depicted in Turkish biology textbooks. Science Education, 93(3), 422-447 Küçük, M. (2006). Bilimin doğasını ilköğretim 7. sınıf öğrencilerine öğretmeye yönelik bir çalışma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon Lederman, N. G. (1998). The state of science education: Subject matter without context. Electronic Journal of Science Education,3 (2). http : // ejse. southwestern. Edu / original %20 site / manuscripts/v3n2/articles/guest%20edito rial/lederman.html. adresinden 1Nisan, 2008 tarihinde edinilmiştir. Lederman, N., Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L., & Schwartz, R. S. (2002). Views of nature of science questionnaire: Toward valid and meaningful assessment of learners conceptions of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 39(6), 497-521. Lucas, K.B. & Roth, W.M. (1996). The nature of scientific knowledge and student learning: Two longitudinal case studies. Research in Science Education, 26, 103-129. Milli Eğitim Bakanlığı (2004). Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Fen ve Teknoloji Dersi Programı. Milli Eğitim Bakanlığı (2005). Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, İlköğretim 6.-8. Sınıflar Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı. McComas, W. F. (1998). The principle elements of the nature of science: Dispelling the myths. In W.F. McComas (Eds.). The nature of science in science education: Rationales and strategies (pp. 53 70). Dordrecht, the Netherlands: Kluwer Academic Publishers. McComas, W. R., Clough, M. P., & Almazroa, H. (2002). The role and character or the nature of science in science education. In W. McComas (Ed.), The nature of science in science education: Rationales and strategies (pp. 3-41). New York: Kluwer Academic. McComas, M.R. (2003) A textbook case of the nature of science: Laws and theories in the science of biology. International Journal of Science and Mathematics Education, 1(2), 141 155. Muşlu, G. (2008). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin bilimin doğasını sorgulama düzeylerinin tespiti ve çeşitli etkinliklerle geliştirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. National Research Council (1996). National Science Education Standards, Washington, DC: National Academic Press. National Research Council (2000). Toxicological Effects of Methylmercury. Committee on the Toxicological Effects 7

of Methylmercury, Board on Environmental Studies and Toxicology, Commission on Life Sciences, National Academy Press, Washington, DC. National Research Council (2002).. Ecological Dynamics on Yellowstone s Northern Range. National Academy Press, Washington, DC. Roehrig, G. H., & Luft, J. A. (2006) Does One Size Fit All?: The Induction Experience of Beginning Science Teachers from Different Teacher Preparation Programs. Journal of Research in Science Teaching, 43(9), 963-985. Ryan, A. G.& Aikenhead, G.S. (1992). Students preconceptions about the epistemology of science. Science Education, 76, (6), 559-580. Shamos, M. (1995). The myth of scientific literacy. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press. Tsai, C. (1998). An analysis of Taiwanese eighth graders' science achievement, scientific epistemoiogical beliefs and cognitive structure outcomes after learning basic atomic theory. International Journal of Science Education, 20(4), 413-425. 8

YENİ BİR TOPLUM ETKİNLİĞİ ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KÂĞITLARI Toplum üyelerine verilen çalışma kâğıdı Bilim insanlarını araştırmalarını yaparken gözlemleyin ve not alın. Bilim insanlarına verilen çalışma kâğıdı Toplum üyelerini gözlemleyin, gözlemlerini not alın. Tüm katılımcılara verilen çalışma kâğıdı Bilim nedir? Bilim nasıl çalışır? Bilim insanları nasıl çalışır? 9