TARİH GİRİŞ Tarih dersi plan ve programı bütün olarak Kosova, Avrupa ve dünyanın tarihine ait bilgileri kapsamaktadır. Tarih dersi plan ve programında Kosova da yaşayan değişik toplulukların tarihine ve geleneklerine özel dikkat gösterilecektir. Öğrencilerin yerel, bölgesel, ulusal kimliği ve ayrıca günümüzün giderek birbirine bağlanan dünyasındaki geniş kimlik kavramı da Tarih dersi plan ve programı ile verilecektir. Tarih dersi plan ve programı geçmişle yapıcı bir şekilde hesaplaşmaya olan ihtiyacı uyandırmalıdır. Farklılıklara karşı hoşgörülü olmayı ve karşılıklı saygıyı aşılamalıdır. Öğrenme hedeflerinin bir parçası olarak demokratik toplumlarda ulusal kimliğin ve tarihi geleneklerin yerleştirilmesi, insanlar arasında barışçıl anlayışı geliştirme ve yapıcı bir şekilde beraber yaşayabilme düşüncesiyle bilgi, tutum ve becerilerin geliştirilmesiyle bağlantılı olmalıdır. 11. sınıfta Tarih dersinin (farklı lise bölümlerine de tarihin bölümlere ayrılmasına) öğrencilere tarihte toplumun genel gelişimi hakkında bilgilerini genişletmeleri amacı vardır. Tarih dersi aracılığıyla öğrencilerin her yanlı kişiliği yani siyasi, sosyal, ekononmi, insaniyetlik, kültür yönleri gelişmesi uygun koşullar yaratılmasına çaba harcanmalıdır. 1
TARİH GENEL LİSE 2 x 35=70 HEDEFLER Öğrenci Toplumda olagelen sosyal gelişmeleri kavrayıp temel analiz yeteneğini geliştirmek, yetilerini geliştirmek. Ortaçağ ve Fransız Burjuva Devrimi dönemine ait tarihte olagelen sosyal degişim ve gelişmeleri algılayabilme yeteneği geliştirmek. Edindiği tarih bilgisi çerçevesinde, farklı tarihi dönemlere ait, belirli sosyal,ekonomik, kültür sanat v.b. gelişmeleri/ olayları anlama ve aydınlatmada inceleme yöntemini uygulayabilir. Elde ettiği günümuzün benzeri veya farklı olay/gelişmelerle karşılayabilir ve kıyaslayabilir. Kişilerin belirli tarihi dönemlere ait rolü ve onların toplumsal (politik, ekonomik, sosyal, kültür, sanat, bilim, eğitim) gelişmelere yansıttıkları olumlu (veya olumsuz) etkileri belirleyebilme teteneğini geliştirmek. Güvenilir tarihi kanıtlara dayanarak toplumdaki gelişmeler, çatışmalar, ve devrimler hakkında doğru hükümler üretebilir. GENEL VE ÖZEL HEDEFLER Öğrenci: Anlayabilir Tarihin bu dönemiyle ilgili temel terimoloji bilgisini benimsemiş ve ilgili farklı konuları anlatmada kullanabilir. Ortaçağ ve Fransız Burjuva Devrimi dönemiyle bağlantılı sosyal değiş meleri algılayabilme yeteneğini uygulayabilir ve örnek olay analizi yapabilir. İnceleyebilir Farklı dönem ve mekânlara ait Gelişmiş Derebey (Feodalite) Dönemi ve Erken Kapitalizm dönemi kıyasi farklarını belirtebilir ve sonuç çıkarabilir. Farklı sosyal olayların gelişmesinde temel faktörlerin etkisini belirtebilir. Değerlendirebilir Sosyal süreçlerin gelişmesinde ulusal devlet ve başka devlet kurumlarının ve makamlarının rolü. 2
Belirli tarihi dönemlerde yaşanan olumsuz olaylardan sonuç çıkarma ve benzeri olayları önlemek için gereken çözme yöntemleri ve bilgisini benimsemiş ve değerlendirebilir durumundadır. Davranışlar ve değerler Feodalite ve Erken Kapitalizm dönemi zarfında insanoğlunun elde ettiği medeni değerleri önemser, Hoşgörü, beraber çalışma ve demokratik ilkelere vazife edinmiş, bu doğrultuda saygın ve uygun davranır, Kültürel, dinî, kavmî (etnik), cinsî farklılıklara nazaran hoşgörü ve saygıyla yaklaşır, Farklı tarihî dönemlerden miras kalan kültürel değerleri korur (kitaplık, müze, arşiv ve benzer kurumlar). 3
GENEL LİSE 2 X 35 = 70 DERS SAATİ YILDA Kategori Program içerikleri Kazanımlar Dersler arası ilişki I. Büyük coğrafya keşifleri - Büyük coğrafya keşiflerin nedenleri, Coğrafya, fizik, Büyük Coğrafya Keşifleri ( 3 ) Sömürgeciliğin belirmesi Coğrafya keşiflerin Dünya ekonomisinin ve toplumun sonuçları ve önemini açıklama - Coğrafya keşiflerin insanlığın gelişmesi için önemini tartışma astronomi, edebiyat, sanat, ekonomi vb. II. XVI. Yüzyıldan XVII. Yüzyılın Ortalarına Kadar Avrupa ( 11 ) III. XV. Yüzyılın Sonlarında ve XVI. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu ( 5 ) gelişmesi için önemi Avrupa da reform hareketleri Katolik Klisesinin reform hareketlerine karşı mücadelesi ve reform hareketlerin sonuçları Bu dönemde İspanya ve Holanda, Fransa, İngiltere, Habsburg devleti ve Almanya gibi önemli Avrupa devletlerinde gelişmeler İngiltere de 1688 Şanlı devrimi Ekonomi, bilim, sanat ve kültürde gelişmeler Osmanlı devleti nin Batıda, Doğuda ve Denizlerde genişlemesi (Sultan II Bayezıt, Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman) XVI. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğun da devlet ve toplumsal yönetim XVI. yüzyılda Osmanlı-Türk Kültür ve Medeniyeti - Reform hareketlerinin belirme nedenlerini söyleme/yazma - Reform hareketlerin ve katolik tepkisinin temel amaçlarını yorumlama Reform hareketlerin sonuçlarını değerlendirme - Holanda ve İngiltere burjuvazi devrimlerin demokrasinin gelişmesi için önemini kavrama - İspanya, Fransa, Habsburg devleti ve Almanya tarihi ile ilgili olguları ve gelişmeleri özetleme - Ekonomi, bilim, sanat ve kültürdeki gelişmeleri açıklama - Osmanlı İmparatorluğun belli başlı siyasi olayları özetleyip söyleme/yazma - XV ve XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti in yükseliş devrinde özelliklerini ayırt etme - Osmanlı Devleti nin devlet ve toplumsal yönetiminin özelliklerini belirtme Osmanlı-Türk kültür ve medeniyetini analiz yapma Coğrafya, ekonomi, felsefe, edebiyat vb. Coğrafya, mimarlık, edebiyat, sanat vb. 4
IV. XVII. ve XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu ( 5 ) V. XVI XVIII.Yüzyıllarda Arnavutlar ( 6 ) VI. XVI XVIII. Yüzyıllarda Balkanlar ( 4 ) VII. XVII. Yüzyılın Ortalarından XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar Avrupa ( 10 ) XVII. ve XVIII. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğun duraklama nedenleri XVII. ve XVIII. yüzyılda Osmanlı devleti nin siyasi olayları XVII. ve XVIII. yüzyılda islahat hareketleri Arnavutlar da Hümanizm ve Rönesansın etkileri Arnavutlarda İslamiyetin yayılışı Şehirlerin, eğitimin, sanat ve kültürün gelişmesi Osmanlı, Avusturya ve Venedik yönetiminde Balkan ve Orta Avrupa ülkeleri İngiltere de sanayi devrimi Avrupa devletleri sömürgeciliği genişletmeleri XVII.yüzyılın ortalarından XVIII. yüzyılın sonlarına kadar Almanya, Avusturya, Rusya, İtalya ve İspanya XVII.yüzyılın ortalarında Devrimin belirmesine kadar Fransa Aydınlanma Çağ ın en önemli temsilcileri ve onların görüşleri Felsefe, Doğa Bilimler ve edebiyatta gelişmeler - Osmanlı Devleti nin duraklama nedenlerini tartışma Osmanlı Devleti nin siyasi olaylarını açıklama - İslahat hareketlerin amaçlarını gösterme - Hümanizm ve Arnavut Hümanistlerin görüşlerini değerlendirme - Arnavutlarda İslamiyetin yayılışını açıklama Şehir, eğitim, kültür ve sanatin gelişme özelliklerini tanıma Osmanlı, Avusturya ve Venedik yönetiminde Balkan ve Orta Avrupa ülkelerinde siyasi ve toplumsal gelişmelerin anahatlarını gösterme - Sanayi devrimin toplum gelişimi için önemini kavrama - Sömürgeciliğin yayılması konusunu tartışma - Avrupa Mutlak Monarşı Devletle rin özelliklerini saptama - Aydınlanma Çağı ile ilgili belli başlı kültür, bilim, sanat ve siyasi gelişmeleri açıklayabilme - Aydınlanma Çağı temsilcilerinnin topluma ait görüşlerini analiz etme Coğrafya, bilim, edebiyat, felsefe, sanat vb. Coğrafya, felsefe, bilim, sanat, mimarlık vb. Coğrafya, sanat, edebiyat, mimarlık vb. Coğrafya, bilim, edebiyat, felsefe, mimarlık vb. 5
VIII. Kuzey Amerika nın İhtilali ve Bağımsızlık Savaşları ( 3 ) IX. Fransız Devrimi ( 4 ) Kuzey Amerika da İngiliz sömürgeleri İhtilalın nedenleri ve önemli olaylar Bağımsızlık savaşı, İnsan Hakları Bildirisi ve 1787 Anayasası Devrimin nedenleri Monarşinin yıkılması ve Cumhuriyetin kurulması Yakobin Diktatörlüğü Fransa da Napoleon devri ve Fransız devrimin sonuçları - Kuzey Amerika nın ihtilalı ve bağımsızlık savaşları ünitesinde geçen kavramları söyleme/yazma - Bağımsızlık savaşı, İnsan Hakları Bildirisi ve 1787 Anayasasının Dünya da demokrasi ve insan hakları için önemi hakkında tartışma - Devrimin belirme nedenlerini açıklama - Fransız devrimini özetleyip açıklama - Napoleon Bonaparta İmparatorluğu ile ilgili olguları değerlendirme - Fransız devrimin sonuçlarını gösterme Coğrafya, felsefe, hukuk vb. Coğrafya, felsefe, hukuk, vb. Not: Öğretmen ve öğrencilerin seçimine 4 ders saati bırakılmıştır. Bu ders saatlerinde öğretmen yöre tarihi içeriklerini açıklayabilir ya da arşiv, müze, kütüphane, tarih anıtlarını öğrencilerle ziyaret edebilir. 6
TARİH DİL AĞIRLIKLI LİSELER 2x35=70 HEDEFLER Öğrenci: Toplumda olagelen sosyal gelişmeleri kavrayıp temel analiz yetilerini geliştirmek. 1875 ten günümüze kadar tarihte olagelen sosyal değişmeleri algılayabilme yeteneği geliştirmek. Edindiği tarih bilgisi çerçevesinde, XIX y.y. ikinci yarısından XX y.y. sonlarına kadar, belirli sosyal, ekonomik, kültür, sanat v.b. gelişmeleri/ olayları anlama ve aydınlatmada analiz yöntemini uygulayabilir. Elde ettiği sonuçları günümüzün benzerî, veya farklı olay / gelişmelerle karşılayabilir ve kıyaslayabilir. Bazı kişilerin belirli tarihî dönemlere ait rolü ve onların (ünlülerin) toplumsal (politik, ekonomik, sosyal, kültür, sanat, eğitim, bilim) gelişmelere yansıttıkları olumlu (veya olumsuz) etkileri belirleyebilme ve kavrayabilme yeteneğini geliştirmek. Güvenilir tarihi kanıtlara dayanarak çatışmalar, toplumlardaki gelişmeler ve devrimler hakkında doğru hükümümler üretebilir. GENEL VE ÖZEL HEDEFLER Öğrenci: Anlayabilir Tarihin bu dönemiyle iligili temel terminoloji bilgisini benimsemiş ve ilgili farklı konuları anlatmada kullanabilir, XIX y.y. ikinci yarısından XX y.y. sonlarına kadar, belirli sosyal kavramı ve ilkeleri çerçevesinde / ekonomik, kültür, sanat v.b. gelişmeleri/dönemin başlıca sosyal değişmelerini algılayabilme yeteneğini uygulayabilir ve analizi yapabilir. Analiz yapabilir Farklı dönem ve mekânlara ait XIX y.y. ikinci yarısından XX y.y. sonlarına kadar dönemin farklarını belirtebilir ve sonuç çıkarabilir, 7
Toplumsal gelişmelerde belli sosyal etkenlerin farklı etkisini (ve bunların yarattığı temel sonuçları) belirtebilir. Değerlendirebilir Sosyal süreçlerin gelişmesinde ulusal devlet ve başka devlet kurumu ve makamlarının rolünü, Belirli tarihî dönemlerde yaşanan olumsuz olaylardan sonuç çıkarma ve benzer olayları önlemek için gereken çözme yöntem ve bilgileri kavramış ve değerlendirebilir durumundadır. Davranışlar ve Değerler Sözkonusu tarihi dönem sürecinde insanoğlunun elde ettiği medeni değerleri önemser, Farklı tarihî dönemlerden miras kalan kültürel değerleri korur (kitaplık, müze, arşiv ve benzer kurumlar). Hoşgörü, beraber çalışma ve demokratik ilkelere vazife edinmiş, bu doğrultuda saygın ve uygun davranır, Kültürel, dinî, kavmî (etnik), cinsî farklılıklara nazaran hoşgörü ve saygıyla yaklaşır. 8
DİL AĞIRLIKLI LİSELER 2 X 35 = 70 DERS YILDA Kategoriler Program içerikleri Kazanımlar Dersler arası ilşkiler I. XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında ve XX. Yüzyılın Başlangıcında Dünya ( 8 Coğtafya, teknoloji, sanat, bilim, edebiyat, yurttaşlık bilgisi vb. II. XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında ve XX. Yüzyılın Başlangıcında Osmanlı İmparatorluğu ( 5) III. XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında ve XX. Yüzyılın başlangıcında Arnavutlar ( 4 ) Fransa Almanya nın birleşmesi İtalya nın birleşmesi ABD nde Sivil savaşları Sivil Savaşlarından sonra ABD İngiltere Rusya Avusturya-Macaristan Latin Amerika sı ve Afrika Asya Kültür, bilim ve teknikte gelişmeler XIX.yüzyılın ikinci yarısında Doğu Sorun. Meşrutiyet hareketleri Balkan savaşları Osmanlı devletinin taşkilatı, yönetimi ve toplumsal yapısı Osmanlılarda ekonomik hayat, eğitim-öğretim ve kültür-sanat Arnavutlarda ulusal uyanma hareketleri Prizren Birliği XX. yüzyılın başlangıcında ulusal hareketler ve 1912 yılında Arnavutların bağımsızlığını ilan etmeleri XIX yüzyılın ikinci yarısında - XIX. yüzyılın ikinci yarısında ve XX. yüzyılın başlangıcında ünitesine ait olan tarih olguları ve gelişmeleri işaret etme - Dünya da siyasi blokların kuruluşunu ve savaş için hazırlık yapmalarını gösterme - Büyük emperyalist devletlerin sömürgeler için savaşlarını açıklama - Bilim gelişmelerinin toplumsal,ekonmik ve siyasal gelişmelere ve insanlığın gelişmesine etkilerini gösterme - XIX.yüzyılın ikinci yarısında ve XX.yüzyılın başlangıcında belli başlı siyasi olayları açıklama - Büyük güçlerin Osmanlı topraklarındakı işgalcı emellerini gösterme - Meşrutiyet hareketlerin mahiyetini yorumlama - Osmanlı İmparatorluğun ekonomi, kültür, sanat gelişmeleri özetleme - Arnavutlarda ulusal uyanma hareketleri ve bu hareketlerin temsilcilerini açıklama - Prizren Birliği nin mahiyetini analiz etme - Arnavytların bağımsızlığını ilan etmelerinin önemini kavrama - Eğitim, kültür ve sanat gelişmelerin özelliklerini belirtme Coığrafya, ekonomi, yurttaşlık bilgisi, edebiyat, sanat vb. 9
IV. XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında ve XX. Yüzyılın Başlangıcında Balkanlar ( 3) V. Birinci Dünya Savaşı ( 4 ) VI. İki Dünya Savaşı Arasında Dünya ( 7 ) VII. Türkiye Kurtuluş Savaşı ( 4 ) eğitim, kültür ve sanat gelişmeleri Osmanlı İmparatorluğunda milliyetçi hareketleri (Sırp, Yunan. Romen ayaklanmaları ve özerklikleri) Doğu Sorun ve Balkan ülkeleri Balkan ülkelerin ekonomi, toplumsal, siyasai ve kültür-eğitim gelişmeleri Balkan savaşları Birinci Dünya savaşı nın nedenleri ve belirmesi Savaşta önemli cephelerde gelişmeler ve Savaşın sonu ve karakteri Birinci Dünya Savaşı nda Osmanlı İmparatorluğu Rusya da Ekim Devrimi Versay Barışı ve Avrupa da değişmeler 1919-1939 yılları döneminde İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya, ABD, Balkan, Asya, Afrika ve Latin Amerikası Bilim ve tekniğin gelişimi Birinci Dünya savaşı ndan sonra Türkiye nin durumu Kurtuluş Savaşı için siyasi hazırlıklar Kurtuluş Savaşı - Balkan ülkelerindeki sınır gelişmelri harita üzerinde gösterme - Doğu Sorun nun anahatlarını bulma - Balkan ülkelerinin gelişmelerini gösterme - Balkan savaşların nedenlerini ve sonuçlarını açıklama - Birinci Dünya Savaşı nın nedenleri ve bahanesini ayırt etme - Cephelerdeki gelişmeleri harita üzerinde gösterme - Birinci Dünya savaşı nda Osmanlı İmparatorluğu yla ilgili belli başlı tarihi olayları açıklama - Ekim Devriminin belirme ve gelişmesini tartışma - Avrupa da kurulan yeni devletleri harita üzerinde gösterme - Dünyanın çeşitli ülkelerindeki toplumsal ve devlet örgütlenmesini karşılaştırma - Bu dönemde insanların yaşama tarzlarını ayırtetme Bilim ve teknik gelişmeleri açıklama - Savaştan sonra Türkiye nin durumunu açıklama - Kurtuluş Savaşı için hazırlıkları ve savaş gelişmesini analiz etme - Kurtuluş Savaşı ve İnkilabların önemini Coğrafya, ekonomi, sanat vb. Coğrafya,ekonomi, sosyoloji, doğa bilimleri, edebiyat vb. Coğrafya, ekonomi, edebiyat, sanat, teknoloji vb. Coğrafya, felsefe, hukuk, edebiyat vb. 10
VIII. İki Dünya Savaşı Arasında Yugoslavya Kosova ve Arnavutluk ( 6 ) IX. İkinci Dünya Savaşı ( 3 ) X. İkinci Dünya Savaşı nda Yugoslavya, Kosova ve Arnavutluk ( 4 ) XI. İkinci Dünya Savaşı ndan Sonra Dünya ( 3 ) XII. İkinci Dünya Türk İnkilabı ve onun önemi İki Dünya savaşı arasında Türkiye nin gelişimi ve Atatürkçülük esasları Yugoslavya Kosova Arnavutluk Eğitim ve kültür gelişmeleri İkinci Dünya Savaşı nın belirmesi ve 1939 ve 1940 yılında savaşlar İkinci Dünya savaşında önemli cephelerde savaşlar İkinci Dünya savaşının sonu, karakteri ve sonuçları Yugoslavya Kosova Arnavutluk Savaştan XX. Yüzyılın sonlarına kadar ABD, SSCB, Batı Avrupa ülkeleri BMÖ ve Soğuk Savaş dönemi Savaştan sonra Asya, Afrika ve Latin Amerika Savaştan sonra Bilim, kültür ve teknolojinin gelişimi İkinci Dünya Savaşı ndan sonra Türkiye de ekonomi, toplumsal, işaret etme Türkiye nin gelişimini ve Atatürkçülüğün esaslarını sergileme - İki Dünya savaşı arasında Yugoslavya, Kosova ve Arnavutlukta toplumsal, ekonomik, siyasal ve kültürel gelişmeleri ve sorunları açıklama -İkinci Dünya savaşı nda yürütülen savaşları ve gelişmeleri harita üzerinde gösterme -İkinci Dünya savaşı nın sonuç ve karakterini yorumlama - İkinci Dünya Savaşı nda Yugoslavya, Kosova ve Arnavutluk ta belli başlı siyasi olayları ve değişmeleri açıklama - Gelişmiş ülkelerde ekonomi, toplumsal ve siyasal gelişmeleri kartşılaştırıp değerlendirme Asya, Afrıka ve latin Amerika ülkelerindeki gelişmeleri karşılaştırma - Bilim ve teknolojinin insanlığın gelişmesine nasıl etkilediğini gösterme - Savaştan sonra Türkiye nin gelişmelerini açıklama Coğrafya, sosyoloji, hukuk, edebiyat, sanat vb. Coğrafya, hukuk, sosyoloji, doğa bilimleri, edebiyat. Teknoloji vb. Coğrafya, ekonomi, edebiyat vb. Coğrafya, bilim, teknoloji, yurttaşlık eğitimi, sanat, edebiyat vb. Coğrafya, hukuk, felsefe, edebiyat, 11
savaşından Sonra Türkiye ve Türk Dünyaı ( 3 ) XIII. İkinci Dünya Savaşı ndan Sonra Yugoslavya, Kosova ve Arnavutluk ( 4 ) eğitim ve kültürel gelişmeler Türkiye de Çok Partili Sistem XX. Yüzyılın sonunda Türk Dünyası - Svaştan sonra Yugoslavya nin gelişimi ve sorunları - Savaştan sonra Kosova nin gelişimi ve sorunları - Yugoslavya nın bölünmesi ve Kosova nin bağımsızlık için mücadelesi - Kosva da Türl halkı - Savaştan sonra Arnavutluk un gelişimi ve sorunları -Çok Partili sistemin demokrasi için önemini kavrama - Türk Dünyası nda gelişmeleri özetleme sanat, ekonomi vb. Not: Öğretmen ve öğrencilerin seçimine 4 ders saati bırakılmıştır. Bu ders saatlerinde öğretmen yöre tarihi içeriklerini açıklayabilir ya da arşiv, müze, kütüphane, tarih anıtlarını öğrencilerle ziyaret edebilir. 12
TARİH SOSYAL BİLİMLER LİSELERİ HEDEFLER Öğrenci: Toplumda olagelen sosyal gelişmeleri kavrayıp temel analiz yeteneğini geliştirmek, yetilerini geliştirmek. Ortaçağ dan I. Dünya Savaşına kadar tarihte olagelen sosyal değişmeleri algılayabilme yeteneği geliştirmek. Edindiği tarih bilgisi çerçevesinde, adı geçen tarihi döneme ait, belirli sosyal, ekonomik, kültür, bilim, sanat v.b. gelişmeleri / olayları anlama ve aydınlatmada analiz yöntemini uygulayabilir. Elde ettiği sonuçları günümüzün benzeri, veya farklı olay / gelişmeleriyle karşılaştırabilir ve kıyaslayabilir. Bazı kişilerin belirli tarihî dönemlere ait rolü ve onların (ünlülerin) toplumsal (politik, ekonomik, sosyal, kültür, sanat, eğitim, bilim) gelişmelere yansıttıkları olumlu (veya olumsuz) etkileri belirleyebilme ve kavrayabilme yeteneğini geliştirmek. Güvenilir tarihi kanıtlara dayanarak çatışmalar, toplumlardaki gelişmeler ve devrimler hakkında doğru hükümler üretebilir. Öğrenci: Anlayabilir Tarihin bu dönemiyle iligili temel terimoloji bilgisini benimsemiş ve ilgili farklı konuları anlatmada kullanabilir, Ortaçağ dan I. Dünya Savaşına kadar sosyal değişmeleri kavram bilgisini uygulayabilir ve örnek olay analizi yapabilir. Analiz yeteneği Farklı dönem ve mekânlara ait Gelişmiş Feodalite, Kapitalizm ve Sosyalizm dönemi kıyasi farkları belirtebilir ve sonuç çıkarabilir. Belirtilen sistemlerle ilgili Çağdaş Demokratik Sistemin farklılık ve özelliklerini belirtebilir Farklı sosyal olayların gelişmesinde temel etkenlerin / faktörlerin etkisini belirtebilir 13
Değerlendirebilir Sosyal süreçlerin gelişmesinde ulusal devlet ve başka devlet kurumu ve makamlarının rolünü değerlendirir Belirli tarihî dönemlerde yaşanan olumsuz olaylardan sonuç çıkarma ve benzer olayları önlemek için gereken çözme yöntem ve bilgileri kavramış ve değerlendirebilir durumundadır. Davranışlar ve değerler Feodalite ve Erken Kapitalizm döneminde insanoğlunun elde ettiği medeni değerleri önemser, Hoşgörü, beraber çalışma ve demokratik ilkelere vazife edinmiş, bu doğrultuda saygın ve uygun davranır, Kültürel, dinî, kavmî (etnik), cinsî farklılıklara nazaran hoşgörü ve saygıyla yaklaşır, Farklı tarihî dönemlerden miras kalan kültürel değerleri korur (kitaplık, müze, arşiv ve benzer kurumlar). 14
SOSYAL BİLİMLER LİSESİ 3 X 35 = 105 DERS SAATİ YILDA Kategori Program içerikleri Kazanımlar Dersler arası ilişkiler I. Büyük Coğrafya Keşifleri ( 3 ) Büyük coğrafya keşifleri Sömürgeciliğin belirmesi Coğrafya keşiflerin Dünya ekonomisinin ve toplumun - Büyük coğrafya keşiflerin nedenleri, sonuçları ve önemini açıklama - Coğrafya keşiflerin insanlığın gelişmesi için önemini tartışma Coğrafya, fizik, astronomi, edebiyat, sanat, ekonomi vb. II. Reform Hareketleri ve Katolik Klisesinin Reform Hareketlerine Karşı Mücadelesi ( 3 ) III. XVI. Yüzyıldan XVII. Yüzyılın Ortalarına Kadar Avrupa ( 8 ) IV. XV. Yüzyılın Sonlarında ve XVI. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu ( 5 ) gelişmesi için önemi Avrupa da reform hareketleri Katolik Klisesinin reform hareketlerine karşı mücadelesi ve reform hareketinin sonuçları Habsburg Krallığı nın meydana gelmesi II.Filip zamanında İspanya ve Holanda da devrim Fransa da Mutlak Monarşi XVI. yüzyılda ve XVII. Yüzyılın başlangıcında İngiltere İngiltere de 1688 Şanlı Devrimi Ekonomi, bilim, sanat ve kültürde gelişmeler XVI. ve XVII.yüzyıllarda uluslararası ilişkiler Osmanlı devleti nin Batıda, Doğuda ve Denizlerde genişlemesi (Sultan II Bayezıt, Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman) XVI. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğun da devlet ve Reform hareketlerin belirme nedenlerini söyleme/yazma - Reform hareketlerin ve Katolik tepkisinin temel özelliklerini yorumlama - Reform hareketlerin sonuçlarını - Holanda ve İngiltere burjuvazi devrimlerin demokrasinin gelişmesi için önemini kavrama - İspanya, Fransa, Habsburg devleti tarihi ile ilgili olguları ve gelişmeleri özetleme - Ekonomi, bilim, sanat ve kültürdeki gelişmeleri açıklama - XVI. ve XVII. yüzyılda uluslararası ilişkileri özetleme - Osmanlı İmparatorluğun belli başlı siyasi olayları özetleyip söyleme/yazma - XV ve XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti in yükseliş devrinde özelliklerini ayırt etme - Osmanlı Devleti nin devlet ve toplumsal yönetiminin özelliklerini belirtme Coprafya, edebiyat, sanat, yurttaşlık bşlgisi vb. Coğrafya, ekonomi, felsefe, edebiyat vb. Coğrafya, mimarlık, edebiyat, sanat vb. 15
V. XVII. ve XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu ( 5 ) VI. XVI XVIII.Yüzyıllarda Arnavutlar ( 6 ) VII. XVI XVIII. Yüzyıllarda Balkanlar ( 4 ) VIII. XVII. Yüzyılın Ortalarından XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar Avrupa ( 6 ) toplumsal yönetim XVI. yüzyılda Osmanlı-Türk Kültür ve Medeniyeti XVII. ve XVIII. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğun duraklama nedenleri XVII. ve XVIII. yüzyılda Osmanlı devleti nin siyasi olayları XVII. ve XVIII. yüzyılda islahat hareketleri Arnavutlar da Hümanizm ve Rönesansın etkileri Arnavutlarda İslamiyetin yayılışı Şehirlerin, eğitimin, sanat ve kültürün gelişmesi Osmanlı, Avusturya ve Venedik yönetiminde Balkan ve Orta Avrupa ülkeleri İngiltere de sanayi devrimi Avrupa devletleri sömürgeciliği genişletmeleri XVII.yüzyılın ortalarından XVIII. yüzyılın sonlarına kadar Rusya, İtalya Aydınlanma Çağ ın en önemli temsilcileri ve onların görüşleri Felsefe, Doğa Bilimler ve edebiyatta gelişmeler Osmanlı-Türk kültür ve medeniyetini analiz yapma - Osmanlı Devleti nin duraklama nedenlerini tartışma Osmanlı Devleti nin siyasi olaylarını açıklama - İslahat hareketlerin amaçlarını gösterme - Hümanizm ve Arnavut Hümanistlerin görüşlerini değerlendirme - Arnavutlarda İslamiyetin yayılışını açıklama Şehir, eğitim, kültür ve sanatin gelişme özelliklerini tanıma Osmanlı, Avusturya ve Venedik yönetiminde Balkan ve Orta Avrupa ülkelerinde siyasi ve toplumsal gelişmelerin anahatlarını gösterme - Sanayi devrimin toplum gelişimi için önemini kavrama - Sömürgeciliğin yayılması konusunu tartışma - Avrupa Mutlak Monarşı Devletle rin özelliklerini saptama - Aydınlanma Çağı ile ilgili belli başlı kültür, bilim, sanat ve siyasi gelişmeleri açıklayabilme - Aydınlanma Çağı temsilcilerinin topluma ait görüşlerini analiz etme Coğrafya, bilim, edebiyat, felsefe, sanat vb. Coğrafya, felsefe, bilim, sanat, mimarlık vb. Coğrafya, sanat, edebiyat, mimarlık vb. Coğrafya, bilim, edebiyat, felsefe, mimarlık vb. 16
IX. XVI XVIII. Yüzyıllarda Asya ( 3 ) X. Kuzey Amerika nın İhtilali ve Bağımsızlık Savaşları ( 2 ) XI. Fransız Devrimi ( 4 ) XII. 1814-1848 Yıllarında Avrupa ( 4 ) XVI XVIII. yüzyıllarda Hindistan XVI XVIII. yüzyıllarda Çin ve Japonya XVI XVIII. yüzyıllarda Hindistan, Çin ve Japonya da kültür Kuzey Amerika da İngiliz sömürgeleri İhtilalın nedenleri ve önemli olaylar Bağımsızlık savaşı, İnsan Hakları Bildirisi ve 1787 Anayasası Devrimin nedenleri Monarşinin yıkılması ve Cumhuriyetin kurulması Yakobin Diktatörlüğü Fransa da Napoleon devri ve Fransız devrimin sonuçları Viyena Kongresi ve Kutsal İttifak Viyena Kongresinden 1848 yılında kadar İngiltere Viyena Kongrsinden 1848 yılına kadar Fransa Viyena Kongresinden 1848 yılına kadar Almanya - XVI XVIII. yüzyıllarda Hindistan, Çin ve Japonya ülkelerine ilişkin tarihi ile ilgili olguları açıklama XVI XVIII. yüzıllarda Hindistan, Çin ve Japonların kültür gelişme ve özelliklerini gösterme - Kuzey Amerika nın ihtilalı ve bağımsızlık savaşları ünitesinde geçen kavramları söyleme/yazma - Bağımsızlık savaşı, İnsan Hakları Bildirisi ve 1787 Anayasasının Dünya da demokrasi ve insan hakları için önemi hakkında tartışma - Devrimin belirme nedenlerini açıklama - Fransız devrimini özetleyip açıklama - Napoleon Bonaparta İmparatorluğu ile ilgili olguları değerlendirme - Fransız devrimin sonuçlarını gösterme Avrupa ülkelerin gelişmelerinin anahatlarını gösterip karşılaştırma Coğrafya, sanat, edebiyat, mimarlik vb. Coğrafya, felsefe, hukuk vb. Coğrafya, felsefe, hukuk, vb. Coğrafya,hukuk bilimleri vb. XIII. 1848 Devrimsel Yılında Avrupa Fransa ve Almanya da 1848 devrimsel yılı Avustuya-Macaristan da 1848 Avrupa ülkelerinde 1848 devrimsel yılı değerlendirip farkları belirtme Coğrafya, ekonomi vb. 17
( 3 ) devrimsel yılı İtalya da 1848 devrimsel yılı XIV. Fransa XIX. Yüzyılın İkinci Almanya nın birleşmesi Yarısında ve XX. İtalya nın birleşmesi Yüzyılın Başlangıcında ABD nde Sivil savaşları Dünya Sivil Savaşlarından sonra ABD (10) İngiltere Rusya Avusturya-Macaristan Latin Amerika sı ve Afrika Asya Kültür, bilim ve teknikte XV. XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı İmparatorluğu ( 4 ) XVI. XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında ve XX. Yüzyılın başlangıcında Osmanlı İmparatorluğu ( 6 ) gelişmeler XIX.yüzyılın ilk yarısında Osmanlı İmparatorluğu nda ekonomi, toplumsal ve siyasi gelişmeler III. selim ve II. Mahmut un islahat hareketleri Osmanlı İmparatorluğu nda Tanzimat hareketleri XIX.yüzyılın ikinci yarısında Doğu Sorun. Meşrutiyet hareketleri Balkan savaşları Osmanlı devletinin taşkilatı, yönetimi ve toplumsal yapısı Osmanlılarda ekonomik hayat, eğitim-öğretim ve kültür-sanat - XIX. yüzyılın ikinci yarısında ve XX. yüzyılın başlangıcında ünitesine ait olan tarih olguları ve gelişmeleri işaret etme - Dünya da siyasi blokların kuruluşunu ve savaş için hazırlık yapmalarını gösterme - Büyük emperyalist devletlerin sömürgeler için savaşlarını açıklama - Bilim gelişmelerinin toplumsal, ekonmik ve siyasal gelişmelere ve insanlığın gelişmesine etkilerini gösterme - XIX. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı İmparatorluğu ünitesinde geçen kavramları söyleme/yazma - Osmanlı Imparatorluğun toplumsal, ekonomik ve siyasi gelişmeleri açıklama - İslahat hareketlerin mahiyetini gösterme - XIX.yüzyılın ikinci yarısında ve XX.yüzyılın başlangıcında belli başlı siyasi olayları açıklama - Büyük güçlerin Osmanlı topraklarındakı işgalcı emellerini gösterme - Meşrutiyet hareketlerin mahiyetini yorumlama - Osmanlı İmparatorluğun ekonomi, kültür, sanat gelişmeleri özetleme Coğtafya, teknoloji, sanat, bilim, edebiyat, yurttaşlık eğitimi vb. Coğrafya, yurttaşlık eğitimi, edebiyat, sanat vb. Coığrafya, ekonomi, yurttaşlık eğitimi, edebiyat, sanat vb. 18
XVII. XIX. yüzyılda ve XX. Yüzyılın başlangıcında Arnavutlar ( 6 ) XVIII. XIX. Yüzyılda ve XX. Yüzyılın başlangıcında Balkanlar ( 4 ) Arnavutlarda ulusal uyanma hareketleri Prizren Birliği XX. yüzyılın başlangıcında ulusal hareketler ve 1912 yılında Arnavutların bağımsızlığını ilan etmeleri XIX yüzyılın ikinci yarısında eğitim, kültür ve sanat gelişmeleri Osmanlı İmparatorluğunda milliyetçi hareketleri (Sırp, Yunan. Romen ayaklanmaları ve özerklikleri) Doğu Sorun ve Balkan ülkeleri Balkan ülkelerin ekonomi, toplumsal, siyasi ve kültür-eğitim gelişmeleri Balkan savaşları - Arnavutlarda ulusal uyanma hareketleri ve bu hareketlerin temsilcilerini açıklama - Prizren Birliği nin mahiyetini analiz etme - Arnavytların bağımsızlığını ilan etmelerinin önemini kavrama - Eğitim, kültür ve sanat gelişmelerin özelliklerini belirtme - Balkan ülkelerindeki sınır gelişmeleri harita üzerinde gösterme Doğu Sorun nun anahatlarını bulma Balkan ülkelerinin gelişmelerini gösterme Balkan savaşların nedenleri ve sonuçlarını açıklama Coğrafya, ekonomi, sanat vb. Not: Öğretmen ve öğrencilerin seçimine 4 ders saati bırakılmıştır. Bu ders saatlerinde öğretmen yöre tarihi içeriklerini açıklayabilir ya da arşiv, müze, kütüphane, tarih anıtlarını öğrencilerle ziyaret edebilir. 19
METODOLOJİ AÇIKLAMALARI Eğitim çalışmalarını, amaçlarına ulaştırmada kullanılacak metod ve teknikler çok önemlidir. Programda düzenlenen üniteler ve seçilen konular işlenirken izlenecek yollar, baş vurulacak etkinlikler, çocukta beklenen devranış değişikliğinin meydana gelip gelmiyeceğini ve dolayısıyla eğitim amaçlarının gerçekleştirilmesinde önemli rol oynar. Bu bakımdan, öğretmenin öğrencilerle birlikte sınıf içinde veya dışında amaçlara doğru yapacağı çalışmalar, eğitim oluşumuna etki yapan en önemli faktorlerdir. Bu sebeple öğretmen, eğitim, öğretim çalışmalarında; öğrencileri amaçlara ulaştıracak metodları ve etkinlikleri benimsemeli ve uygulamalıdır. Tarih öğretiminde temel hedef, olguları ezberlemekten çok, öğrencilerin yetenek ve becerilerini geliştirmektir. Öğrencilerin, tarih disiplini ana özelliklerinin farkına varmalarında sınıf ortamı, öğretmenin bilgiyi veren olarak gösterildiği ortamdan çok, öğrenciler için aktif öğrenme çevresi olmalıdır. Yaratıcı tarih öğretimi, sadece sebep ve sonucun analizini geliştiren becerilerin de ötesine gider. Burada önerilen, öğrencilere okulda alt orta öğretim düzeyinde bile - tarihsel kaynakların çevrilmesi ve onların, olguları kendi başlarına inşa etmeleri ve keşfetmeleridir. Tarihsel kaynak olarak, biz genellikle dokumenter malzemenin fotokopisini kastetmekteyiz. Fakat, bunlar, kalıntı ya da otantik arşivsel filmler de olabilir. Kaynak malzemeleri kullanarak, gerçekten biz, konu alanının yapısını öğrencilere öğretebiliriz. Ünitelerin işlenişinde öğretmen ihtiyaca göre anlatma (takrir), soru-cevap, gösterme, metin okuma, problem çözme, gözlem ve inceleme, gurupla çalışma, tartışma vb. metodlar ve teknikler kullanabilir. Ünitelerin işlenişi sırasında ferdi, küme, seviye grupları ve sınıf çalışmaları gibi çalışma şekillerine başvurmalıdır. Öğretmen, bu çalışma şekillerini öğrencilerin durumlarına, konu özelliğine, okulun imkanlarına ve ihtiyaca göre ayarlamalıdır. 1. ANLATIM METODU Öğretmenin herhangi bir konuyu, karşısında oturan öğrencilere iletmesi biçiminde uygulanmaktadır. Günümüzde ise, öğrencilerin pasif olarak oturmalarına neden olduğu, onlara düşüncelerini açıklama fırsatı vermediği için sıkıcı ve etkisiz bir metot olarak kabul edilmektedir. En büyük tehlike öğretmenin gereğinden çok konuşmasıdır. Dinleyiciler ne kadar küçük yaşta ise anlatma o ölçüde kısa ve dramatize edilmiş biçimde uygulanmalıdır. Açık bir ses tonu, ses tonundaki değişiklikler, yerinde ve zamanında jest ve mimikler öğrencileri üzerinde unutulmayacak etkiler bırakır. Bu metod mümkün olduğu kadar az kullanılmalı, mutlaka kullanılması gerekiyorsa öğretmen konuşmasını çok dikkatli ve ayrıntılı olarak hazırlamalı, anlatacaklarını nasıl anlatacağını da planlamalıdır. 2. SORU-CEVAP METODU Soru Cevap metodu, önceden hazırlık yapıldığı takdirde daha başarılı olur. Bunun için öğretmen once konuyu ayrıntılı olarak ve planlı şekilde taramalı sorular hazırlamalıdır. Bu işlemin öğrenciler tarafından da yapılması istenmeli ve böylece konu ile ilgili cavaplandırılacak sorular dersten önce hazırlanmış olmalıdır. Bu metodun etkili bir şekilde uygulanması için öğretmenler, öğrencilere soru sorma fırsatı hazırlamalı, 20