Bölüm 1 UNFCCC Ulusal Sera Gazı Envanterleri Rehber İlkeleri Ulusal Sera Gazı Envanterlerine ilişkin Uygulamalı Eğitimi- IPCC Ortak Konuları 4-5-6 Kasım 2015 - Ankara, Türkiye
UNFCCC İlkeleri Sera gazı envanterlerinin kalitesi kullanılan metodolojilerin bütünlüğüne, raporlamanın eksiksiz yapılıp yapılmadığına ve veri derlemesinde kullanılan prosedürlere bağlıdır. Taraflar Konferansı oluşturmuştur. (COP) ulusal envanterlerin raporlanması için standartlaştırılmış şartlar Şartlarla ilgili ifadeler: Shall/-meli, -malı/-acak, -ecek (yapılması şart) Should/tavsiye olunur/-meli, -malı (yapılması teşvik edilir) May/-ebilir, -abilir (yapılmasına izin verilir) Tarafların nereye bildirimde bulunmasına dair şartlar CRF (ortak raporlama formatı), NIR (ulusal envanter raporu) veya her ikisi
Temel Belgeler -24/CP.19 sayılı karar http://unfccc.int/resource/docs/2013/cop19/eng/10a03.pdf Sözleşme de yer alan Ek I e müdahil tarafların ulusal bildirimlerini hazırlamalarına ilişkin rehber ilkeler Kısım I: Yıllık sera gazı envanterlerine ilişkin UNFCCC Raporlama rehber ilkeleri Kısım II: Ulusal bildirimlere ilişkin UNFCCC Raporlama rehber ilkeleri
Temel Belgeler -13/CP.20 sayılı karar http://unfccc.int/resource/docs/2014/cop20/eng/10a03.pdf Sözleşme de yer alan Ek I e müdahil Tarafların Sözleşme kapsamında sera gazı envanterleri, iki yıllık rapor ve ulusal bildirimlerle ilgili bilgileri teknik açıdan gözden geçirmesine ilişkin rehber ilkeler Kısım III: Sözleşme de yer alan Ek I e müdahil Tarafların Sera Gazı Enventerlerini Teknik açıdan Gözden Geçirmesine ilişkin UNFCCC Rehber ilkeler
Temel Belgeler Ulusal Sera Gazı Envanterlerine ilişkin 2006 IPCC Rehber İlkeleri http://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/2006gl/ Sera gazı envanterlerinin derlenmesi ve raporlanmasına ilişkin Teknik rehber IPCC rehber ilkelerinde tanımlanmıştır. 2006 IPCC rehber ilkeleri Envanter Raporlama Rehber İlkeleri tarafından uygulanmaktadır. İki belge arasındaki rehber ilkeler farklılık gösteriyorsa, UNFCCC rehber ilkelerine uyulmalıdır.
UNFCCC Ek I Envanter Raporlama Rehber İlkeleri TACCC İlkeleri Transparency (Şeffaflık) - Veri kaynakları, varsayımlar ve metodolojiler net biçimde belgelendirilmelidir. - Ortak raporlama formatına (CRF) uygun tabloların kullanılması ve yapılandırılmış bir ulusal envanter raporunun (NIR) hazırlanması ulusal ve uluslararası gözden geçirme çalışmalarını kolaylaştırır Accuracy (Doğruluk) - Emisyon tahminleri sistematik olarak gerçek emisyon veya azaltım değerlerinin ne üstünde ne de altında olmalıdır ve belirsizlikler mümkün olduğunca azaltılmalıdır - 2006 IPCC Rehber İlkelerinin Kullanımı Consistency (Tutarlılık) - Sera gazı envanteri sektörler, kategorilere ve gazlara göre raporlama yapılan tüm yıllar için iç tutarlılığa sahip olmalıdır. - Baz yılı ve sonraki tüm yıllar için kullanılan metodolojiler aynı olmalı ve veri setleri tutarlı olmalıdır
UNFCCC Ek I Envanter Raporlama Rehber İlkeleri Comparability (Karşılaştırılabilirlik) - Tarafların oluşturduğu sera gazı envanterleri karşılaştırılabilir (benzer) olmalıdır - Kategorilerin dağılımı özet ve sektörel tablolar düzeyinde CRF tablolarına uygun olmalıdır (ve 2006 IPCC Rehber İlkeleri düzeyinde değil) Completeness (Tamlık) - Sera gazı envanterleri en azından 2006 IPCC Rehber İlkelerinde hakkında metodoloji sunulan (veya Taraflar Konferansı nın üzerinde uzlaştığı ek metodolojiler sunduğu) tüm kaynak ve yutaklar ile tüm gazları kapsamalıdır 2006 Ulusal Sera Gazı Envanterlerine ilişkin IPCC Rehber İlkelerine 2013 te yapılan Ek : Sulak Alanlar http://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/wetlands/index.html
UNFCCC Ek I Envanter Raporlama Rehber İlkeleri METOTLAR 2006 IPCC Rehber İlkelerinde tanımlanan metodolojilerin kullanılması 2006 IPCC Rehber İlkelerinde yer alan ilgili karar ağaçlarına uygun olarak tüm kilit kategorilerde tavsiye edilen yöntemi uygulamak için her türlü çaba gösterilmelidir Ülkedeki koşullardan dolayı tavsiye edilen metodun uygulanması yasaklanmışsa, ilgili taraf tavsiye edilen yöntemi neden uygulayamayacağını açıklamak zorundadır.
UNFCCC Ek I Envanter Raporlama Rehber İlkeleri Kilit Kategori: Toplam değerin %95 ine kadar kümülatif katkı sunan en geniş kategoriler Başlangıç Kategori kilit bir kategori mi? Kademe 1: Rehber ilkelerdeki varsayılan parametreler kullanılarak uygulanabilecek en basit yöntem Daha fazla detaya gerek var mı? Azaltım? Varsayılan Kademe 1 i kullanın (birkaç istisna için bkz rehber ilkeler) Daha Yüksek Bir Kademe Kullanın: Ulusal parametreleri kullanarak KADEME 2 VEYA Daha ayrıntılı ülkeye özgü modelleme yaklaşımı KADEME 3
UNFCCC Ek I Envanter Raporlama Rehber İlkeleri İlgili taraf söz konusu parametrelerin ülkeye özgü koşullarda daha uygun olduğunu ve 2006 IPCC Rehber İlkeleri nde sunulan varsayılan verilere göre daha doğru olduğunu ispatlayabiliyorsa IPCC emisyon faktörü veri tabanındaki emisyon faktörlerini (EF) kullanma olasılığı vardır http://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/efdb/main.php
UNFCCC Ek I Envanter Raporlama Rehber İlkeleri KİLİT KATEGORİ BELİRLEME Taraflar baz yılı ve son raporlanan envanter yılı, düzeyi ve eğilimi için kilit kategorileri belirleyecektir. LULUCF (arazi kullanımı, arazi kullanımı değişiklikleri, ormancılık) ile birlikte veya LULUCF dikkate alınmadan yapılıp yapılmadığı açıkça belirtilecek 1. yaklaşımı kullanarak Tarafların ayrıca 2. yaklaşımı da (tahminlerin belirsizliğini dikkate alan yaklaşım) kullanması ve 1. yaklaşımın sonuçlarına ilave kilit kategoriler eklemesi teşvik edilir BELİRSİZLİK ANALİZİ Taraflar en azından 1. yaklaşımı kullanmak zorundadır (hata yayılımı) En azından baz yılı, son envanter yılı ve bu iki yıl arasındaki eğilim için analiz yapılacaktır Tarafların ikinci yaklaşımı (Montecarlo simülasyonu) veya 1. ve 2. yaklaşımları bir arada kullanması teşvik edilir.
ULUSAL ENVANTER DÜZENLEMELERİ Sözleşme kapsamındaki yeni raporlama şartları KP ulusal sistem şartlarını oluşturan aşağıdaki unsurlara göre bu düzenlemeler yapılır: Hedefler Genel işlevler Özel (spesifik) işlevler Envanter planlaması Envanter hazırlığı Envanter yönetimi UNFCCC Ek I Envanter Raporlama Rehber İlkeleri
Emisyon Tahminleri UNFCCC Ek I Envanter Raporlama Rehber İlkeleri CO 2, CH 4, N 2 O, PFCs, HFCs ve SF 6 a ek olarak azot triflorürün (NF 3 ) dahil edilmesi Taraflar CH 4, CO ve metan olmayan uçucu organik bileşiklerin (NMVOC) atmosferik oksidasyonu sonucu açığa çıkan dolaylı karbon dioksiti de raporlayabilir Taraflar hatırlatıcı not olarak tarım ve LULUCF kaynakları haricinde bir sebepten dolayı açığa çıkan dolaylı N 2 O emisyonlarını da raporlayabilir CO 2 eşdeğeri cinsinden raporlama emisyonlarında kullanılacak potansiyel küresel ısınma değerleri 24/CP.19 sayılı kararda belirlenmiştir (GWP- IPCC Dördüncü Değerlendirme Raporu nun 100. yılı)
UNFCCC Ek I Envanter Raporlama Rehber İlkeleri Tamlık Envanterlerde metodolojik ve verilerle ilgili eksiklikler olduğunda bilginin şeffaf biçimde sunulması tavsiye olunur NO (gerçekleşmedi) geri kazanım da dahil olmak üzere, gerçekleşmeyen veya olmayan kategori veya prosesler NA (uygulanamaz) gerçekleşen fakat belli bir gazın emisyonu veya azaltımı ile sonuçlanmayan faaliyetler için IE (başka bir gruba dahil edilmiştir) Beklenen kategori yerine envanterdeki başka bir kategori kapsamında tahmini yapılmış emisyonlar için. IE kullanıldığında, ilgili taraf bu emisyonların hangi kategoriye dahil edildiğini belirtmelidir C (gizli) Raporlanırsa gizli bilgilerin ifşa edilmesi sonucunu doğurabilecek emisyonlar için
UNFCCC Ek I Envanter Raporlama Rehber İlkeleri NE (tahmin edilmemiştir) Ulusal emisyonlardaki genel düzey ve eğilim açısından bir kategorinin önemsiz olduğu düşünüldüğünde NE kısaltması kullanılabilir. Önceki bildirimlerde spesifik bir kategoriyle ilgili emisyonlar raporlanınca sonraki bildirimlerde rakamların raporlanması gereklidir.
Doğrulama UNFCCC Ek I Envanter Raporlama Rehber İlkeleri Daha üst düzey kademe (kademe 3) metotlarını kullanan tarafların NIR doğrulamasında 2006 IPCC rehber ilkeleriyle tutarlı bilgileri sunması zorunludur. QA/QC (Kalite Güvencesi/Kalite Kontrolü) NIR (ulusal envanter raporu) kapsamında taraflar kendi kalite güvencesi ve kalite kontrolü planları hakkında raporlama yapmak ve halihazırda uygulanan veya ileride uygulanacak olan kalite güvencesi ve kalite kontrolü prosedürleri hakkında bilgi vermek zorundadır.
Yeniden Hesaplamalar UNFCCC Ek I Envanter Raporlama Rehber İlkeleri Baz yıldan başlayarak yeniden hesaplama yapılan yıla kadar zaman serisinin kapsadığı sonraki tüm yıllar için yapılan yeniden hesaplamaların raporlanması zorunludur. Yeniden hesaplamaların emisyon eğilimi üzerindeki etkisi tanımlanmalı ve ulusal envanter raporlamasında (NIR) bu tanıma yer verilmelidir.
UNFCCC Ek I Envanter Raporlama Rehber İlkeleri - Raporlama NIR (Ulusal Envanter Raporu) Bilgiler baz yılını, son 10 yılı ve baz yıldan başlayarak sonu 0 veya 5 ile biten (1990, 1995, 2000 vs) önceki yılları kapsamalıdır. NIR ın, 24/CP.19 sayılı kararın I. Ek inde yer alan taslak ve genel yapıya uygun olması tavsiye edilir. NIR şunları içerecektir: Tanımlar, spesifik metodolojilere ilişkin referanslar ve bilgi kaynakları, varsayımlar, emisyon faktörleri (EF) ve faaliyet verisi (AD). Kademe 3 modelleri için şeffaflığı iyileştirecek ek bilgiler
UNFCCC Ek I Envanter Raporlama CRF (Ortak Raporlama Formatı) Rehber İlkeleri İlgili taraf baz yıl ve 1990 dan başlayarak en son envanter yılına kadar geçen tüm yıllar için CRF tablolarının tamamını sunmak zorundadır CRF tabloları temelde 2006 rehber ilkeleriyle uyumludur kategorilerin yapısı farklı olabilir (AFOLU vs. Tarım ve LULUCF)
UNFCCC Ek I Envanter Gözden Geçirme Rehber İlkeleri Envanter gözden geçirme rehber ilkeleri şu belgede yer alır: Sözleşme de yer alan Ek I e müdahil Tarafların Sözleşme kapsamında sera gazı envanterleri, iki yıllık rapor ve ulusal bildirimlerle ilgili raporlanan bilgileri teknik açıdan gözden geçirmesine ilişkin rehber ilkeler KISIM III: Sözleşme nin Ek I inde bahsi geçen tarafların sera gazı envanterlerini teknik açıdan gözden geçirmesine ilişkin UNFCCC rehber ilkeleri Yıllık teknik gözden geçirme süreci iki aşamadan oluşur: a) UNFCCC sekretaryası tarafından yapılacak ilk değerlendirme b) ERT tarafından münferit yıllık envanterlerin gözden geçirilmesi
UNFCCC Ek I Envanter Gözden Sekretaryanın Durum Raporunu Hazırlaması C. Gözden Geçirmenin Kapsamı I. İlk Değerlendirme (para 67-68) Ana kontroller Geçirme Rehber İlkeleri CRF verilerine dayalı standartlaştırılmış karşılaştırmalar dizisi Zamanlama (NIR veya CRF tabloları, uygun tarihe kadar veya altı hafta içinde ); Tamlık (NIR ve CRF; gereken tüm kategoriler/gaz/yıllar, adlandırma anahtarları ile açıklanan tüm eksiklikler);
UNFCCC Ek I Envanter Gözden C. II. Münferit Yıllık Envanterlerin Gözden Geçirilmesi (para 73) ERT ler (Uzman Gözden Geçirme Ekipleri) özellikle şu konuların üzerinde durur: kilit kategoriler önceki gözden geçirme çalışmalarında sorun olduğu tespit edilen tavsiyeler verilen alanlar planlanan iyileştirmelerin uygulanmasında kaydedilen ilerleme yeniden hesaplamalar Geçirme Rehber İlkeleri
Yeni hüküm UNFCCC Ek I Envanter Gözden Geçirme Rehber İlkeleri ERT ilgili tarafın sunduğu faaliyet verisini ilgili idari kaynaklarla karşılaştırabilir ve bu ikisi arasında önemli farklılık olup olmadığını tespit edebilir. Tespit edilen veri kaynakları arasında önemli farklılıklar varsa, ERT ilgili tarafa değerlendirmesini yaparken kullandığı veriyi sunmak zorundadır İlgili tarafa veriyi iletmenin mümkün olmadığı durumlarda veri karşılaştırmasının sonucuna dayalı olarak verilen tavsiyelerin gözden geçirme raporunda yer almaması tavsiye edilir
Konuların Tespiti UNFCCC Ek I Envanter Gözden Uzman gözden geçirme ekibi envanterde yer alan bilgilerin UNFCCC envanter raporlama rehber ilkelerine ne derece uyduğuna dair tarafsız bir değerlendirme yapıp bu değerlendirmeyi de içeren münferit bir gözden geçirme raporu hazırlayacaktır Gözden geçirme raporu içerisinde Tarafların envanterlerinin kalitesini iyileştirebilecekleri yöntemlere ilişkin tavsiye ve teşvikler yer alacaktır Burada şu alt konular üzerinde durulur: a) Şeffaflık b) Tutarlılık c) Karşılaştırılabilirlik d) Tamlık e) Doğruluk Geçirme Rehber İlkeleri
UNFCCC Ek I Envanter Gözden Geçirme Rehber İlkeleri
UNFCCC Ek I Envanter Gözden Geçirme Rehber İlkeleri
Teşekkürler