Prof. Dr. Yasemin AYDOĞAN Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Okul Öncesi Öğretmenliği AD: yaseminaydogan@yahoo.com
Tematik Öğrenme Tematik yaklaşım bir temanın, konunun, ünitenin veya bir kavramın tüm derslerde, etkinliklerde, öğrenme merkezleri ve alanlarda öğrenilmesini esas alır. Tematik öğrenme yaklaşımında; kazanımların pekiştirilmesi, önceki öğrenme temellerinin üzerine yenilerinin eklenmesi (sarmal), çocuğun ihtiyaçlarına, yeteneklerine ve gelişim düzeylerine uygun içerik belirlenmesi ve bunun uygulanması amaçlanır. Tematik öğrenme çoklu zeka kuramının ve beyin temelli öğrenmenin bir parçasıdır. Bu yaklaşımla, çocukların kapsam ve derinlik olarak gelişmeleri, beyin kapasitelerinin tümünü kullanmaları beklenmektedir.
Çocukların motivasyonlarının yüksek olduğu etkinlik, öğrenme merkezi ve alanları belirleyerek, çocukların çalışma/öğrenme potansiyellerini dolayısıyla kendilerine olan güveni arttırmak ve bu durumun farklı alanlara yansımasını sağlamak Çocukların yaşadıkları çevreyle olan bağlarını güçlendirmek ve farkındalıklarını artırmak Çocukların öğrenme yaşantılarına aktif katılımlarını sağlayarak, değişik bilgi ve beceriler edinmelerini sağlamak Çocuklarda grupla çalışma becerisini geliştirmek Çocukların çalışma alışkanlıklarında iyileşme sağlamak Çocukların okula ilişkin tutumlarının iyileşmesini sağlamak
Akademik anlamda öğretme becerileri, bireylere bazı yetenekleri kazandırmak amacıyla izole edilmiş bir takım bilgileri öğrenene aktarmayı hedefler; ancak bu öğretim şekli genellikle başarısızlıkla sonuçlanır. Artık eğitimciler tematik yaklaşımla; gerçek hayatı taklit eden ve hatta hayatın aynası olarak nitelendirilebilecek konuları çocuklara çoklu zekalarını geliştirebilme fırsatları da sunarak kazandırmayı hedeflemektedirler. Bundan dolayı disiplinler arası bir yol izlenmektedir. DĠSĠPLĠNLER ARASI ÖĞRETĠM Farklı disiplinlere ait bilgi ve becerileri anlamlı bir biçimde bir araya getirme ve kullanma Her disiplinin zenginliği, Her disiplinin güçlü yanları, Birbirleriyle bağlantısı, Gerçek hayat problemlerin her zaman tek doğru cevabı olmadığı keşfedilmiş olur.
Tematik öğrenmede başarı için öğretmenlerin birtakım niteliklere sahip olması gerekir. Çağdaş, açık fikirli, başkalarının yaşam hakkına ve tarzına saygılı, Özerk; mesleki faaliyetlerini planlamada, uygulamada ve bunlarla ilgili kararları almada yetkili ve özgür, Aile üyeliği rolüne sahip; çocuğa sevgi göstermek, övmek, eleştirmek, rahatlatmak gibi toplumsal ve hissi davranışlara sahip Değişime ve gelişime açık, Bireysel farklılıkları dikkate alan, Bilgiyi aktaran değil uygun öğrenme yaşantılarını sağlayarak öğrenenlerle birlikte öğrenen, Çocukların problemlerini çözmek yerine, onların başarılı problem çözücüler olmalarını destekleyen, Çocukların etkin olarak deneyimlerin içinde yer almasını sağlayan, Otorite değil sınıf içinde gözlemci ve rehber olan, Öğretimde çocuk merkezli stratejileri benimseyen,
Öğretmenin kendisini tanıması Çocukları tanıması ve değerlendirmesi Eğitim ortamının düzenlenmesi Eğitim programının hazırlanması Uygulama Değerlendirme
Tanıma ve değerlendirme yalnızca çocuğun güçlü ve güçlendirilmesi gereken yönlerini saptamak için değil çocuk için yeni öğrenme yaşantılarının düzenlenmesinde de çok önemlidir. Bireylerin geçmiş yaşantıları birbirinden farklıdır. Doğal olarak sahip oldukları zihinsel şemalar da birbirinden farklıdır. Bu nedenle alınacak yeni bilginin, eski şemalarla bağlantı kurması, zihinlerinde farklı süreçleri beraberinde getirecektir. Piaget e göre, Bilgi, uyum sağlayıcı bir faaliyettir. Bu uyum esnasında da geçilen süreçler her bireyde farklı bir yol izlemektedir. Bu nedenle bu süreçte çocukların neleri bilmediğinden ziyade, neleri ne kadar bildiğini ortaya çıkarmak önemlidir. Önemli Noktalar Tematik Öğrenmede Kullanımı Tanımada pek çok tekniği bir arada kullanma Çocuğu tek başına değil çevresi ile birlikte ele alma Güncel, doğru ve tutarlı kayıt tutma Çocuğu her yönüyle tanıma (ilgi, ihtiyaç, yetenek vb.) Çocuğun zeka alanlarını, Düşüncelerini, Çocuğun farklı yönlerini, Çevre uyarıcılarının çocuğa etkisini, Bireye uygun etkinlikler planlama/yaratma, Bireysel farklılıklara uygun seçenekler sunma Çocuğun ilgisine uygun alan ve etkinlikler belirleme Ġlgi çekici temalar belirleme Her çocuğun kendi kararını kendisinin oluşturmasına yardımcı olma Projelerde bireysel tercihleri ve çalışma stillerini ön plana çıkarma Çocuğun tüm duyularına hitap etme Bireysel düşüncelere saygı gösterme Objektif ve sistemli olarak tanıma ve değerlendirme
Eğitim ortamı, Öğrenme-öğretme sürecinin olduğu, Kişiler arası etkileşimin bulunduğu, Çocukların yetenekleri doğrultusunda, arzu ettiği işleri yapabileceği, Çocukların kendilerini rahat ifade edebileceği bütün ortamlar olarak adlandırılabilir. Nitelikli eğitim ortamı ile; öğretmenlerin çocuklara karşı duyarlılığının ve arkadaşça davranmalarının arttığı, çocukların kendi kendilerine yapacakları aktivitelere daha çok katıldıkları ve diğer insanlara karşı daha iyi davrandıkları, Eğitim ortamının kalitesi düşük olduğunda ise çocukların, daha az ilgili ve daha az katılımcı olduğu, ayrıca öğretmenlerin de nötr ya da duyarlı olmayan davranışlar sergiledikleri belirlenmiştir.
Uyum Güvenli Ortam Renklerin Kullanımı Uyarıcı Çeşitliliği Karmaşıkl ık Değişim İşlevsel Olma
Uyum Güvenli Ortam Renklerin Kullanımı Uyarıcı Çeşitliliği Karma- şıklık İşlevsel Olma Değişim Güvenli Ortam Güvenli ortam sağlamak çocuğa özgür bir ortam sağlamak demektir. Çocukların kendini koruyabilmesi için gerekli bilgi ve becerileri edinmeleri önemlidir.
Uyum Güvenli Ortam Renklerin Kullanımı Uyarıcı Çeşitliliği Karma- şıklık İşlevsel Olma Değişim Uyarıcı Çeşitliliği Öğrenme Merkezleri / Kişisel oyun alanları Okulda veya sınıfta bir doğa müzesi / okuma koltuğu-minderleri Alçak raflar, küçük masalar, yedek değişimi/ fotoğraflı-yazılı etiketler Çocuğun faaliyetlerini kolayca asabileceği bir pano Görsel uyaranlar-sanatsal değere sahip poster veya çerçeveli resimler
Uyum Güvenli Ortam Renklerin Kullanımı Uyarıcı Çeşitliliği Karma- şıklık İşlevsel Olma Değişim Uyum Zengin uyarıcılardan işlevlerine uygun olarak yararlanabilmek içim tüm öğeler arasında bir uyumun olması gerekir. Rollerde, renk, ses, ışık, doku, biçim ve işlevlerde uyum
Uyum Güvenli Ortam Renklerin Kullanımı Uyarıcı Çeşitliliği Karma- şıklık İşlevsel Olma Değişim Değişim Eğitim ortamı değiştirilebilir ve dönüştürülebilir şekilde düzenlenmeli ve çeşitli öğretim model ve yöntemlerine uygun şekilde tasarlanabilmelidir.
Uyum Güvenli Ortam Renklerin Kullanımı Uyarıcı Çeşitliliği Karma- şıklık İşlevsel Olma Değişim İşlevsel Olma Canlı, cansız her öğe, eylem ve süreç bir işleve sahiptir.
Uyum Güvenli Ortam Renklerin Kullanımı Uyarıcı Çeşitliliği Karma- şıklık İşlevsel Olma Değişim Karmaşıklık Burada söz konusu dağınıklılık değil, her şeyin çocuğa hazır ve güvenli bir şekilde sunulmamasıdır. Her şeyin düzenli sunulduğu bir çevrede çocukların bilişsel aktiviteleri yetersiz kalmaktadır.
Uyum Güvenli Ortam Renklerin Kullanımı Uyarıcı Çeşitliliği Karma- şıklık İşlevsel Olma Değişim Renklerin Kullanımı Eğitim araç-gereçlerinde ve ortam içerisinde uyarıcı ve öğretici nitelikte kullanılan renkler çocukların bilişsel aktivitelerini destekleyerek öğrenmelerine yardımcı olmaktadır.
Temanın seçimi önemlidir. Belirlenen temalar yıllık, dönemlik, aylık ve haftalık olarak sınırlandırılabilir. Ayrıca iyi bir tema çocukların ilgileri azaldığında süreç içinde başka noktalara yönelmeyi kolaylaştırması için açık uçlu olmalıdır. Tema çocuğa çevresini inceleme, keşfetme ve öğrenme fırsatı veren bir araç olmalıdır. Ġyi bir tema farklı program ya da gelişim alanlarına genişletilebilir olmalıdır. Temanın bilim, sanat, yaratıcı drama ya da oyunu kullanarak incelenecek ve keşfedilecek bir şeyleri içerip içermediği dikkate alınmalıdır. Ayrıca ele alınan temanın üzerinde çalışırlarken çocukların zekâ çeşitlerinin tamamını kullanıp kullanmayacakları da dikkate alınmalıdır.
Deneyim Eğitim ortamında güven ortamı oluşturma Olumlu eğitim ortamı oluşturma Zamanını etkili ve düzenli kullanma Öğretim için en uygun materyali kullanma Öğretimde çocuk merkezli stratejiler benimseme Konunun bir yönü iyice incelendikten sonra, merkezdeki temaya dönme ve konunun başka bir yönü üzerinde çalışma.
Matematik Alan g. Fen Hareket Türkçe Tema Okumayazmaya h. Drama Müzik Sanat Oyun
Kitap m. Blok m. Fen m. Tema Sanat m. Müzik m.. Dramatik oyun m.
Güne Başlama z. Dinlenme Oyun zamanı Tema Beslenm e Etkinlik zamanı Günü değerlen dirme
Ġlköğretim Haftası: Eylül ayının üçüncü haftası Hayvanları Koruma Günü: 4 Ekim Dünya Çocuk Günü: Ekim ayının ilk pazartesi günü Cumhuriyet Bayramı: 29 Ekim Kızılay Haftası: 29 Ekim- 4 Kasım Atatürk Haftası: 10-16 Kasım Öğretmenler Günü: 24 Kasım Ġnsan Hakları ve Demokrasi Haftası: 10 Aralık gününü içine alan hafta Yeni yıl: 31 Aralık-1 Ocak Enerji Tasarrufu Haftası: Ocak ayının ikinci haftası Orman Haftası: 21-26 Mart Dünya Tiyatrolar Günü: 27 Mart Kütüphane Haftası: Mart ayının son pazartesi günü Dünya Kitap Günü: 23 Nisan gününü içine alan hafta Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı: 23 Nisan Trafik ve Ġlk Yardım Haftası: Mayıs ayının ilk haftası Anneler Günü: Mayıs ayının ikinci Pazar günü Engelliler Haftası: 10-16 Mayıs Müzeler Haftası: 18-24 Mayıs Çevre Koruma Haftası: Haziran ayının ikinci haftası Babalar Günü: Haziran ayının üçüncü Pazar günü
yaseminaydogan@yahoo.com