PIC MİKRODENETLEYİCİSİ İLE ANAHTARLAMALI RELÜKTANS MOTORUN SÜRÜLMESİ ÖZET SWITCHED RELUCTANCE MOTOR DRIVE WITH PIC MICROCONTROLLER ABSTRACT

Benzer belgeler
BİR ASANSÖR TAHRİK SİSTEMİ İÇİN BULANIK MANTIK DENETİMLİ ANAHTARLAMALI RELÜKTANS MOTOR SÜRÜCÜSÜ TASARIMI

GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ÇALIŞAN BİR SULAMA SİSTEMİ İÇİN BOOST KONVERTÖRLÜ ANAHTARLAMALI RELÜKTANS MOTOR SÜRÜCÜSÜ. Mahir DURSUN *, Ali SAYGIN ÖZET

ELEKTRĐK MOTORLARI ve SÜRÜCÜLERĐ DERS 03

Anahtarlamalı ve Karşılıklı Endüktans Etkisi İçeren Devrelerin Genelleştirilmiş Düğüm Denklemleri ile Analizi

DENEY 3: EŞDEĞER DİRENÇ, VOLTAJ VE AKIM ÖLÇÜMÜ

THÉVENİN, NORTON, MAKSİMUM GÜÇ TEOREMİ ve DEVRE PARAMETRELERİ

BÖLÜM 7 TRANSFORMATÖRLER

Bir Elektrik Motorunun Kısımları. Bir elektrik motorunun parçaları: Rotor, stator içinde döner.

G E O M E T R İ ÖRNEK. AB = 8 br. BC = x br ÇÖZÜM. Cevap C dir. ÖRNEK. [AF] [BF] [AF açıortay BE = EC EF = 1 br AB = 7 br

BAĞIMSIZ UYARILMIŞ DC MOTOR DENEY

EKLEMELİ DC KOMPOUND MOTOR DENEY AMAÇ: Eklemeli kompund bağlanmış DC motorun moment/hız ve verim karakteristiklerini incelemek.

KIVIRMA İŞLEMİNİN ŞEKİL ve BOYUTLARI

ÜNİTE - 7 POLİNOMLAR

Yarım Toplayıcı (Half Adder): İki adet birer bitlik sayıyı toplayan bir devredir. a: Birinci Sayı a b c s. a b. s c.

ANAHTARLAMALI DC/DC ÇEVİRİCİLER

Dış Etki Olarak Sıcaklık Değişmesi ve/veya Mesnet Çökmelerinin Göz Önüne Alınması Durumu

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ADALET BAKANLIĞI PERSONELİNİN UNVAN DEĞİŞİKLİĞİ SINAVI 6. GRUP: ELEKTRİK MÜHENDİSİ

ĐDEAL BĐR DC/DC BUCK DÖNÜŞTÜRÜCÜNÜN GENELLEŞTĐRĐLMĐŞ DURUM UZAY ORTALAMA METODU ĐLE MODELLENMESĐ

B - GERĐLĐM TRAFOLARI:

63032 / ELEKTRONİK SICAKLIK KONTROL CİHAZI KULLANIM KILAVUZU

RASYONEL SAYILAR KESİR ÇEŞİTLERİ Basit Kesir. olduğuna göre, a, b tamsayı ve b 0 olmak üzere, a şeklindeki ifadelere

TYT / MATEMATİK Deneme - 6

2005 ÖSS BASIN KOPYASI SAYISAL BÖLÜM BU BÖLÜMDE CEVAPLAYACAĞINIZ TOPLAM SORU SAYISI 90 DIR. Matematiksel İlişkilerden Yararlanma Gücü,

ISSN: e-journal of New World Sciences Academy 2011, Volume: 6, Number: 1, Article Number: 1A0123

MATEMATİK.

4- SAYISAL İNTEGRAL. c ϵ R olmak üzere F(x) fonksiyonunun türevi f(x) ise ( F (x) = f(x) ); denir. f(x) fonksiyonu [a,b] R için sürekli ise;

Sistemde kullanılan baralar, klasik anlamda üç ana grupta toplanabilir :

LAMBALAR BÖLÜM X 6. X MODEL SORU 1 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER. K anahtarı açık iken: Z ve T lambaları yanar. X ve Y lambaları = 2 dir.

ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN FİLTRELENMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ MODELLENMESİ VE SİMÜLASYONU

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ CIRCULANT MATRİSLER VE POLİNOMLARIN ÇÖZÜMLERİ

MUTLAK DEĞER. Sayı doğrusu üzerinde x sayısının sıfıra olan uzaklığına x in mutlak değeri denir ve x ile. gösterilir. x x. = a olarak tanımlanır.

S1:10, S2:30, S3:20, S4:40 Puan Süre: 100 dakika 17 Nisan 2008

TRANSFORMATÖRLER BÖLÜM 7. Alıştırmalar. Transformatörler. Sınıf Çalışması

ALÇAK GERİLİM SİSTEMLERİNDE İZOLASYON HATASINA KARŞI TOPRAKLAMA SİSTEMLERİ

ĐNÖNÜ ÜNĐVERSĐTESĐ MÜHENDĐSLĐK FAKÜLTESĐ ELEKTRĐK-ELEKTRONĐK MÜH. BÖL. DC ŞÖNT MOTOR DENEY

MIKNATIS VE MANYETİK ALAN

1 a) TEVENİN (THEVENIN) TEOREMİNİN DENEYSEL OLARAK DOĞRULANMASI. Amaç: Tevenin teoremini doğrulamak ve yük direnci üzerinden akan akımı bulmak.

Yüzey Mıknatıslı Doğru Akım Motor Tasarımı Design Of Surface Mounted Permanent Magnet Machines

TRANSFORMATÖRLER. 4. a) Pri mer dev re ye uy gu la nan al ter na tif ge ri li min et kin de ğe ri; 1. İdeal transformatörler için,

ÇOKGENLER Çokgenler çokgen Dışbükey (Konveks) ve İçbükey (Konkav) Çokgenler dış- bükey (konveks) çokgen içbükey (konkav) çokgen

2.3 Ötelemeli Mekanik Sistemlerin Transfer Fonksiyonları

VEKTÖRLER ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİT

SAYISAL ÇÖZÜMLEME. Sayısal Çözümleme

ALIN DÜZLEMİ: Alın izdüşüm düzlemine paralel veya çakışık olan düzlemlere ALIN DÜZLEMİ denir. (Şekil 2.1)

6 DC Motorlar. Harici Uyartımlı DC Motor. E a - I V / R K K. i a =i L R a. i f. R f. f f f. a a ind. a a a a a. Tind. ind

FRENLER FRENLERİN SINIFLANDIRILMASI

KONU ANLATIM FÖYÜ MATEMATİĞİN ALTIN ORANI MATEMATİK

DA MOTOR SÜRÜCÜLERİ İÇİN BULANIK MANTIK DENETİMİ

Örnek...2 : Örnek...3 : Örnek...1 : Örnek...4 : a 3 DÜZGÜN ALTIGEN DÜZGÜN ALTIGEN TANIM VE ÖZELLİKLERİ. ABCDEF düzgün

DC-DC Boost Konvertörün PID ve Kesirli Dereceli PID ile Simulink/Matlab Ortamında Kontrolü

Meydana gelen hatanın sebebine bakılmaksızın bir izolasyon hatası

Anahtarlamalı Bir Relüktans Motorun Konum Algılayıcısız Hibrid Gözlemci Modeli

DENEY 6. İki Kapılı Devreler

1.6 ELEKTROMOTOR KUVVET VE POTANSİYEL FARK

BOYUT ANALİZİ- (DIMENSIONAL ANALYSIS)

TEST 1 ÇÖZÜMLER ELEKTRİK AKIMI

MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ

EKLEMELİ DC KOMPOUND JENERATÖR DENEY

Kredi Değeri(Nominal Değer): Senet üzerinde yazılı olan ve vade gününde ödenmesi gereken tutardır.

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ölçme Değerlendirme ve Açıköğretim Kurumları Daire Başkanlığı

b göz önünde tutularak, a,

3.4 İşlem İşlem Kavramı. Etkinlik Etkinlik 3.52

ÇÖZÜMLER. 3. I. Ortam sürtünmesiz ise, a) Di na mi ğin te mel pren si bi sis te me uy gu lan dığın 30 T 1 T 1. II. Ortamın sürtünme katsayısı 0,1 ise,

Devirli Ondalık Sayıyı Rasyonel Sayıya Çevirme:

Ö.Y.S MATEMATĐK SORULARI ve ÇÖZÜMLERĐ

Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü FZM207. Temel Elektronik-I. Doç. Dr. Hüseyin Sarı

3. Telin kesit alanı, 4. lsıtılan telin diren ci, R = R o. 5. Devreden geçen proton sayısı, q = (N e. 6. X ve Y ilet ken le ri nin di renç le ri,

PI Denetleyici İle Sıvı Seviye Kontrolünün Gerçek Zamanlı Olarak PLC İle Gerçeklenmesi

ELEKTRİK DEVRELERİ. Devreden geçen akım, Devreden geçen akım, ampermetresi i = 4A okur. ampermetresi ise 2A i gösterir. olur. A 1

1990 ÖYS 1. 7 A) 91 B) 84 C) 72 D) 60 E) 52 A) 52 B) 54 C) 55 D) 56 E) 57

DC ŞÖNT JENERATÖR DENEY

SAYISAL ÇÖZÜMLEME. Sayısal Çözümleme

Proportional + Integral Controller Design for Indirect Current Controlled D-STATCOM

Elektronik Güç Transformatörünün Tasarımı ve Analizi

INSA 473 Çelik Tasarım Esasları. Kirişler

Makine Öğrenmesi 6. hafta

DENKLEM ve EŞİTSİZLİKLER ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİT

LYS 2016 MATEMATİK ÇÖZÜMLERİ

As ve As belli M r =?

30 %30iskonto oranı bulunur.

1997 ÖYS A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 50. olduğuna göre, k kaçtır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Seyyar (Gezgin) Satıcı Problemi. Ders 13

SAYILARIN ÇÖZÜMLENMESĐ ve BASAMAK KAVRAMI

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ADALET BAKANLIĞI CEZA VE TEVKİFEVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PERSONELİNİN UNVAN DEĞİŞİKLİĞİ SINAVI 2. GRUP: ELEKTRİK TEKNİSYENİ

1) Asgari sayıda çevre akımları ve bilinmeyen tanımlayarak değerlerini bulunuz ve güç dengesini sağladığını gösteriniz.

FONKSĐYONLAR MATEMATĐK ĐM. Fonksiyonlar YILLAR

3. BOOLE CEBRĐ A Z. Şekil 3-3 DEĞĐL işleminin anahtar devrelerindeki karşılığı

1981 ÜYS Soruları. 1. Bir top kumaşın önce i, sonra da kalanın ü. satılıyor. Geriye 26 m kumaş kaldığına göre, kumaşın tümü kaç metredir?

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ADALET BAKANLIĞI CEZA VE TEVKİFEVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PERSONELİNİN UNVAN DEĞİŞİKLİĞİ SINAVI 2. GRUP: ELEKTRİK TEKNİSYENİ

1. Değişkenler ve Eğriler: Matematiksel Hatırlatma

Mustafa YAĞCI, Parabolün Tepe Noktası

a 4 b a Cevap : A Cevap : E Cevap : C

ELEKTR K AKIMI BÖLÜM 19

Double solenoid vana Nominal çap Rp 3/8 - Rp 2 DMV-D/11 DMV-DLE/11

MAK 311 ISI GEÇİŞİ. Soru 1. (25p) Kalınlığı a 1 =0.2 m ve ısı iletim katsayısı k d =1

DRC. 4. Sekiz basamaklı herhangi bir özel sayı x = abcdefgh olsun. Deneme - 2 / Mat. c m. m m. y Cevap A. Cevap D 21, 25, = = =. 21.

1988 ÖYS. 1. Toplamları 242 olan gerçel iki sayıdan büyüğü küçüğüne bölündüğünde bölüm 4, kalan 22 dir. Küçük sayı kaçtır?

Makine Öğrenmesi Dersi Arasınavı Sorular aşağıda isimleriyle verilen veri kümeleri üzerinde çözülecektir.

YANGINDAN KORUNMA ÜRÜNLERİ

DENEY 2: AM MODÜLASYON / DEMODÜLASYON

Transkript:

Polteknk Derg Journl o Polytehn lt: 6 Syı: 4. 65-659, 3 ol: 6 No: 4 pp. 65-659, 3 PI MİODENETEYİİSİ İE ANAHTAAMAI EÜTANS MOTOUN SÜÜMESİ Mhr DUSUN Gz Ünverte Teknk Eğtm Fkülte Elektrk Eğtm Bölümü 65-Teknkokullr, ANAA ÖZET Anhtrlmlı relüktn motorlr (AM) ın üretm mlyet üşük, kımlrı uuz ve vermler yükektr. Bu motorlr yük ltın klkınmy ve eğşken hızlı ürüüler çn uygun krktertğe hp olmlrın rğmen çlışmlrın enetley, ürme evre ve konum lgne htyç uyrlr. Bu çlışm, gerlm enetml r konvertör trımı ve uygulmı gerçekleştrlerek AM hız enetm ğlnmıştır. Denetme r PI6F877 mkroenetley kullnılmıştır. Anhtr elmeler:anhtrlmlı relüktn motor, PI6F877 SWITHED EUTANE MOTO DIE WITH PI MIOONTOE ABSTAT Swthe relutne motor (SM) hve low ot, mntn ree, n hgh eeny. Thee re pproprte to trtng wth lo n vrle pee rve. However, SM nnot e operte wthout ontroller, rver n poton enor. In th pper, onverter whh voltge ontrol egne n mplemente. A PI6F877 ue ontroller. ey Wor: Swthe relutne motor, PI6F877. GİİŞ Hız enetmne, oğru kım (DA) motorlrının kımlrının zor ve rız ornlrının yükek olmı, enkron motorlrın e DA motorlrın göre üretm mlyetnn üşüklüğü ve z kım gerektrme g ütünlükler neenyle DA motorlrının yern lmışlrır(). Ank, enkron motorlrın hız enetmne krşılşıln zorluklr ve verm üşüklüğü g neenlerle enütre enkron motor yerne AM kullnımı gttkçe yygınlşmktır. AM ler, enkron motor vey DA motorlrıyl kıylnığın olukç t r ypıy hptrler. AM'ler yükek verml ve yükek moment/hm ornın hp oluklrınn eğşken hız gerektren uygulmlr ğer elektrk motorlrın ütünlük ğlmışlrır. Güç elektronğ ve enetley ypıınk gelşmelere prlel olrk tüketye önük uygulmlr u motorlr gttkçe h zl rtn r lgye hplerr. AM'ler elektrkl thrk temlerne hız enetm, enerj trruu ve yumuşk yol verme g mçlrl yygın olrk kullnılmktır. Günümüze enütre kullnıln AM lern güçler W le 75kW rın, hızlrı e 5-5 / rın eğşmekter. AM lern kullnım lnlrının yygınlşmıyl on yıllr u motor üzernek rştırmlr hızl rtmıştır. AM lern mkroşlem y yıl şret şlem le hız enetm, moment lglnmının zltılmı ve konum lgılyııız enetm yöntemler le lgl pek çok çlışm ltertüre grmştr(-4). Bu çlışm r ürüü trlnrk 8/6 kutuplu, 4 zlı ve 4 kw güünek r AM nn hız enetm ğlnmıştır. AM hız enetmne, ürme evre, nrementl tp r konum lgılyııı ve PI6F877 tp r mkro enetley kullnılmıştır.. AM SÜÜÜSÜ TASAIMI AM lere moment, z kımının yönüne ğlı olmığınn tek kutuplu enetm evre yeterlr. AM'lere kımın tek yönlü olmı hterez kyıplrını zltır. AM nn hız enetm, kım y gerlm enetm olmk üzere k rklı yöntemle ypıllr. Akım enetm yöntemne motor z kımlrının komütyonun gerekl oln yükek evyel enerj ve z kımlrının enetmnek zorluk, AM çn ürüü trımın krşılşıln en öneml prolemlerr. Bu, motor z enüktnını, üyük ve rotor pozyonu le genş r rlıkt eğşmenen kynklnmktır. İel şrtlr, AM en üzgün r moment ele etmek çn konvertören motor rgılrın kre lg kım ğlnmı gerekmekter. Bu urum r rgın ğerne mümkün oluğun 65

Mhr DUSUN/POİTENİ DEGİSİ,İT 6, SAYI 4, 3 hızlı r komtyonu gerektrmekte ve kımın letm peryou oyun regüle elmen zorunlu kılmktır. AM yükek hızlr çlışırken, motor rgılrın epolnn enerj evyenn yükek olmı ve eğşken enüktntn olyı rgılrınk kımın regülyonu güçleşr. Yükek hızlr, kım regültörünün motor rgı enüktnınk hızlı eğşmeye evp verelme çn yeterne hızlı olmı gerekr. Aynı zmn, tem prmetreler eğşken oluğu çn t prmetrel enetleyler zen uygun olmylr. Bu neenle motor z kımlrının ykın enetm çn uyumlu r enetley gerekmekter(5). Akım enetm yöntemyle le hız enetmnn kınlrınn olyı u çlışm gerlm enetm yöntemyle AM hız enetm terh elmş ve ürüü trlnmıştır. AM y elemek çn pek çok konvertör ypıı çlışılmış ve ltertüre grmştr(6-). Bu konvertörler komütyon oyun kullnıln eleme evreler ve enerjy ger toprlm teknkler kımınn rklılıklr ulun temele kım y gerlm enetm çn trlnırlr. 3. AM İÇİN GEİİM DENETİMİ ONETÖ TASAIMI Gerlm zltn konvertörlere (tep own y uk konvetör) çıkış gerlm ç, grş gerlm en h küçüktür. Bu konvertörler genellkle regülel DA güç kynklrın ve DA motor ürüülerne kullnılır. Gerlm enetml konvertörler prtkte ürekl kım letm ve ürekz kım letm kp olmk üzere k yrı letm kpne e çlışlrler. Bu yüzen konvertör trlnırken her k kpte e çlışleeğ göz önüne ulunurulur. onvertörün çlışğı kım kpn, konvertörek onn eğer elrler. Eğer onn eğer yeterl üyüklükteye, evrenn çlışm kımı ıır olmz, pozt ölgee lglnm ypr. Bu çlışm kpne ürekl kım çlışm kp enr. Eğer onn eğer yeterne üyük eğle her yrım ykılın r kımın on kımı ıır olur. Bu çlışm kpne e ürekz kım kp enr. onvertör trımın her k tp çn yrı yrı nlz ypılır. Şekl e 4 zlı r AM çn trlnn gerlm enetml konvertör evre görülmekter. Devreek on ve konntör lçk geçren ltrer ve yükün urumun ğlı olrk gerekl ltre şlemn yprlr. Böylee çıkış gerlmnek lglnm mümkün oluğun zltılmış olur. g S D S S 3 S5 S 7 D D 3 D 5 D 7. Fz. Fz 3. Fz 4. Fz S D D 4 S4 S6 D 6 D 8 S 8 Şekl. Gerlm enetml konvertör ve 4 zlı AM'ye ğlntı şemı AM ler çn gerlm vey kım enetml ürüü evrelernn kenne h ütünlükler ve kınlrı vrır. Akım enetml ürüüler özellkle üşük hızlr lgız tork üretmek çn uygunur. Yükek hızlr gerlm enetml eleme h uygun olmktır(7). Ayrı yükek hızlr t kım ğlmk zorlşmktır. AM'lern en üyük kınlrınn r uygun r enetm ğlnmığı tkre momente meyn gelen şırı lglnmlrır. AM'lere moment Eş. () le göterlelr. T () AM e momentn z rgılrınn geçen kımın kre le eğşme neenyle z kımlrının ürekllğ olukç önemlr. Bu neenle AM'ler çn trlnn gerlm enetml konvertörler çoğunlukl ürekl kım şlem çn trlnır. Fltreek onn mnmum eğer Eş. () le heplnır. mn ( D). (). Eş. 'ek nhtrlm reknı, yük ren, D e releme ornıır. Eğer S nhtrının nhtrlm reknı yeterne yükek eçlre, mnmum eğerek on AM nn ürekl kım le çlışmını ğlr. Fltreek konntör e z gerlmnek lglnmyı zltır. onntör ve on eğernn küçük olmı nhtrlm reknının yükek olmını gerektrr. Fkt nhtrlm reknının yükelme le nhtrlr oluşk kyıplr rtğı çn genellkle 5 khz le 5 khz rın eçlr (8). Bu çlışm e nhtrlm reknı khz r. 65

PI MİODENETEYİİSİ İE ANAHTAAMAI E... / POİTENİ DEGİSİ, İT 6, SAYI 4, 3 653 Anhtrlmlı evrelern nlzne, nhtrlrın çık ve kplı oluğu her k urum çn yrı yrı urum uzy enklemlernn relenme gerekr. 3. Anhtrın kplı olmı urumu Anhtr kplı ken gerlm enetml konvertör ve AM'nn eşeğer evre Şekl e verlmştr. erlen evrenn çevre enklemne göre ele elen eştlkler yzılır Eş. (3) ve Eş (4) ele elr. g (3) v (4) S g ) (, m Şekl. Anhtr kplı ken gerlm enetml konvertörün eşeğer evre Eş. (3) ek konntör gerlm ve Eş. (4) ek on kımı urum eğşken eçlerek yenen üzenlenre, Eş. (5) ve Eş.(6); t v m (5). (6) ele elr. ) / ( (7) ) / ( (8) ) / ( (9) ) / ( () olmk üzere, Eş.(5) ve Eş.(6) urum uzy genel ormu oln Eş. () e enzetlre u B x A x & () Eş. ek u vektörü grş gerlm 'r. Durum uzy şrtlrın hız () ın t oluğu vryılır. Bütün nhtrlr kplı ken evrenn urum uzy enklem Eş. () le e elr. [ ] X & () 3. Anhtrın Açık Olmı Durumu Şekl 3 e nhtrın çık olm urumu görülmekter. Şekl 3 ek evrenn kım ve gerlm enklemler, rho'un kımlr knununn Eş (3) ve Eş.(4) olrk ele elmştr. ) (, m D Şekl 3. Anhtrın çık oluğu urum gerlm enetml konvertörün şemı (3) v m (4) olrk ele elr. Benzer şekle kynk kımı, konntör gerlm ve z kımlrı urum eğşken eçlerek Eş. () ek genel urum uzy enklem yzıllr. Eş (7), Eş (8), (9) ve Eş() verlmştr. v () X (5) v v X & (6)

Mhr DUSUN/POİTENİ DEGİSİ,İT 6, SAYI 4, 3 4. GEİİM DENETİMİ ONETÖ İE AM'İN HIZ DENETİMİ Gerlm enetml konvertöre çıkış gerlm ( ç ), tetere ş nyln tepe eğer ( t ) le enetm nyl ( enetm )'en ulunmk tenre; enetm ç. (7) t Eş (7) ele elr. Görev ornı e Eş. (8) t on enetm D (8) T t r. Anhtrın t on /T ornı eğştrlerek ç kontrol elelr. 8/6 kutuplu r AM nn enüktn eğşm eğrlerne göre rotorun 36 lk hreketne zın enüktnı 6 e tekrrlnır. Uygulm AM nn letm çıı ve ortk letm çıı 5 r. AM nn z teşlemeler klk konvertör le ğlnmış ve pozyon göre z teşleme nyllernn urumu Çzelge e verlmştr. AM nn hız enetm çn PI mkroenetley kullnılmıştır. Motorun lk klkınmın y çlışmın, herhng r neenle z kımlrı reern eğer geçere lgl zın nhtrlrının nyl reern eğern ltın üşüneye kr ypılrk kım korumı ğlnmıştır. Çzelge. Fz kımlrın ve konum göre nhtrlrın çık-kplı urumu onum Fz kımlrı Anhtr pozyonu ve < re -5 <re ve >re >re ve <re 5-5 < re ve > ve < re 5- <re ve >re >re ve <re -3 > ve < re ve < re 3-35 <re ve >re >re ve <re 35-45 > ve <re ve < re 45-5 <re ve >re >re ve <re 5-6 > ve < re 5. AM NİN HIZ DENETİMİ Şekl 4 e AM nn hız enetmnn kplı şemı verlmştr. AM nn hız enetm; DA ın evyen eğştrmek çn nhtr, lçk geçren ltre, AM z kımlrının enetlenme mıyl kullnıln klk konvertör, AM, konum lgılyııı, kım lgılyıılrı ve enetleyen oluşmktır. Alçk geçren ltre PWM lk onvertör 8 Akım Algılyıılrı Denetley AM onum Algılyııı Pl eet Şekl4. AM hız enetm evre şemı 5. Anhtrlm Bölümü Doğrultm evre çıkışınk gerlmn eğer, khz lk nhtrlm reknın PWM teknğ le kıyım ypılrk uygun eğere getrlmekter. Anhtrlm elemnı olrk M75DYH tp r et IGBT kynk le yük rın er olrk ğlnmıştır. IGBT y korumk (nuer) çn khz lk nhtrlm IGBT nn letm ve kem üre kkte lınrk.µf, 6 konntör, 5 Ω ermk renç ve pltk kılı IXYS-6 hızlı toprlm you kullnılmıştır. 5. Alçk Geçren Fltre Anhtrlm elmnın çıkışınk gerlmn şekl, kekl kre lg şeklner. Bu kynktn elenen AM e üretlen momenttek lglnmyı mnmum hle getrmek çn nhtrlm elemnı çıkışın lçk geçren r ltre konulmuştur. Fltre onn enüktnı 6 mh, konntörün eğer e 5, 5 µf tır. Fltre onn neenyle nhtrın keme gtme ırınk zıt emk nın nhtrlm elemnın zrr vermen önlemek çn nhtr le on rın yrı r yot h eklenmştr. Bu yot korum evrenek yot le ynı eğerer. 5.3 Seret Döngü Dyotu Anhtr çıkışın ter ğlı oln u yot, nhtrlm elemnı korum yot le ynı özellklere hptr. Anhtrlm elemnının keme 654

PI MİODENETEYİİSİ İE ANAHTAAMAI E... / POİTENİ DEGİSİ, İT 6, SAYI 4, 3 oluğu üre çerne, motor z kımlrının lçk geçren ltreek on ve konntöre epo elen enerj le elenerek motor momentnn ürekllğ ve olyonun tek yönlü olmını ğlr. 5.4. lk onvertör Devre lk konvertör evre z şın k et M75DY-H IGBT, BYT8 hızlı toprlm yotlrı ve korum evreler (nuer) en oluşmktır. IGBT ürülürken gte evrene mutlk er r renç ğlnmlıır. Bğlnk gte ren ( G ) nn eğer IGBT nn letme geçme ve nmk vrnışı üzerne öneml r etkye hptr. Şekl 5 e klk konvertör evrenn motorun r zın t ğlntıı ve korum elmnlrı görülmekter. Şekl 6 e IGBT nn eşeğer evre verlmştr. BYT8.µ F S BYT3 M75DYH 33Ω Şekl 5. orum elmnlrıyl rlkte klk konvertör ve AM r z ğlntıı Eşeğer evree ulunn G konntörünün şrj olmıyl letme ve eşrj olmıyl keme ger. G nn eğer le IGBT nn letme ve keme geçme üre oğru orntılıır. Düşük eğerl G IGBT nn h yükek nhtrlm reknın çlışlme ve h z nhtrlm kyıplrının oluşumu mknı ğlr. Ank IGBT nn keme gtme nın y kı evre urumun v/t ornının üyük olmın, IGBT nn kollektör-gte rınk konntörü neenyle gte evrenen r kım geçmene neen olur. Eğer gte evrenen geçen kım yeterl üyüklükte e, gte ren G üzerne üşen gerlm IGBT nn kontrolüz r şekle letme geçmene neen ollr. üçük eğerek G ren unu önlee e, gte-emter evrenen konntörü ve gte evrenek klonun prztk enüktnı neenyle, letm nın oluşn yükek /t ornı ve keme gtme nın oluşn yükek v/t olyııyl toprlm nın yükek urge gerlmler meyn gelr. Çok yükek G ren, olyon S prolemn çözerek IGBT nn oğrul ölgee çlışmını ğlmın rğmen nhtrlm kyıplrını rtırır, nhtrlm reknını e zltır. G G G Şekl 6. IGBT nn eşeğer evre G nn eçmne en öneml krter IGBT y korumk ve güvenl ınırlr çerne çlışmını ğlmktır. Bu neenle çlışm ırın IGBT en geçeek n kım eğer IGBT kım eğern geçmemelr. Sürme evrene kullnılk mnmum G eğer kullnıln ürme evrenek nhtrlm elemnının çıkış kımı le elrlenelr. Bu eğer; G(mn) - EE /I IGBT (9) r. 5 ve EE - oluğunn; G(mn) (5)/55 ohm olmlıır. 5.5. onum Algılyııı AM nn çlışmın motor mlne ğlı ulunn 8 pl/evr özellğne nrementl tp konum lgılyııı kullnılmıştır. Bu konum lgılyııı 8. pl onun r e reet nyl vermekter. Frklı r knln gelen reet nyl enetleynn hr keme grşne uygulnmıştır. Böylee her keme gelmene muhtemel konum htlrı ıırlnmış olmktır. Her 3 pl gelğ zmn motor toplm meknk çı öner. 5.6 Denetley Trlnn enetleynn tüm evre şemı Şekl 7'e verlmştr. Devre k et PI6F877, r et X6 D göterge ve 6 tuşlu klvyenn uygun şekle rleştrlmeyle oluşturulmuştur. Denetley eçmne temel krter, enetley kpte le ytıır. Trımı gerçekleştrlen AM enetleme evre k et mkro enetley, 6 krkterl klvye ve X6 D götergeen oluşmktır. ullnıln klvyeek 6 tuştn tne kt olrk kullnılmıştır. Bunlrın 'u rkm, ğerler # ve * tuşlrıır. eern hızın grlmene # tuşu le şlnır, * tuşu le trlr. E 655

GND 4 7 Strt FEE OU-P Mhr DUSUN/POİTENİ DEGİSİ,İT 6, SAYI 4, 3 75Ω N448 M35 µf pf. N448. 6MHz pf 74 3 3 7 6 74 4 GND 5 Tre PWM rtır 3 4 5 6 7 8 9 3 4 5 6 7 8 9 Pout 3 4 5 6 D 8 7 9 D 8 33 3 3 3 GND 34 D D 35 3 D 36 4 D 37 D 5 38 6 D 39 4 ESET 7 5 Snyl grş 5 ESET PI6F877 PI6F877 4 39 38 37 36 35 34 33 3 3 3 9 8 7 6 5 4 3 4 5 6 7 8 9 3 7 89 4 5 6 3 TUŞ TAIMI PWM AZAT PWM ÇIIŞI pf MHz pf 5 re ESET D7 D6 D5 D4 /W S on 5 X6 D N448 5 Şekl 7. Denetley Tüm Devre Şemı 5.7 Akım Algılm Fz kımlrını ölçmek mıyl EM rmının TA5:SP tp kım lgılyıılrı kullnılmıştır. AD grşn şırı gerlmen korumk mıyl lgılyıının nüvene 4 tur rım ypılmıştır. Bu şekle.5a kım eğerne 5 çıkış gerlm vereek şekle yrlnmıştır. 5.8 Denetley Yzılımı ASSEMBY lne yzıln progrm ve MPAB progrmı le mkne lne erlenmş, PONYPOG progrmı le enetleylere yüklenmştr. AM nn çlışlme çn ynı n k z kımının lgılnmı yeterlr. Anm hız çlışırken AM pozyonun tm olrk lgılnlme çn progrm öngü ürenn lnme gerekmekter. peryou e 37.37 µsn r. Eğer enetleynn çevrm hızı u üreen h üyüke enetley nyller yklymz ve ynlış konum lg lınığınn motor krrlı çlışmz. Denetleynn konum lgılyııınn gelen nyller kçırrk motorun krrız çlışmmı çn enetme 8 t A/D önüşümler ypn Mhz lk r mkroenetley le ğer konutlrın yerne getrlelme çn 6 Mhz le çlıştırıln şk r enetley h kullnılmıştır. AM'nn ve güç evre elemnlrının korunlme çn, enetley kım ınırlmı yplmekter. Akımın ınır eğer motor çlışmy şlmn öne eğştrlelğnen ynı ürüü eğşk güçtek AM lere e kullnıllr. 6. AM NİN ÇAIŞTIIMASI Trlnn enetleyye enerj verlğ n, D ekrnın kn tırın EF HIZ ı elrten 4 rkmlı yının nler mğı üzerne kuror görünür. Syı, h önek reern hızın rkmlrıır. Eğer AM ynı reern hız çlıştırılmk tenre tuş tkımının * tuşu le ony verlerek motor çlıştırılmy şlr. AM çlışırken # tuşun ılrk klvyeen yen reern hız grlp * tuşu le ony verlre AM krrlı urum gelkten onr yen hız çlışır. 7. DENEY SONUÇAI E DEĞEEN- DİME Trlnn konvertör ve enetley evreyle çlıştırıln AM nn oşt çlışm eneynen lınn kım ve gerlm eğerler ve u eğerleren heplnn güç tüketm Çzelge e verlmştr. Çzelge ek eğerlere göre çzlen hızın gerlme göre eğşm Şekl 8 e görülmekter. AM 9.6 luk r gerlmle klkınmy şlmış ve 5 vrın nomnl hız ulşmıştır. Ank AM hızının z gerlm le oğrul olrk eğşmeğ kkt çekmekter. AM, 5 / hız çlışırken konum lgnn reknı 7 Hz olmktır. Bu nyln Çzelge. AM nn oşt çlışm eney onuçlrı Hız k U Iş P 656

PI MİODENETEYİİSİ İE ANAHTAAMAI E... / POİTENİ DEGİSİ, İT 6, SAYI 4, 3 / () () (A) (W) 8.5 9.5.4 3.8 5 8.5 9.6.4 4.3 3 8.3..48 4.896 4 8. 3..59 7.788 45 79.7 5..64 9.78 5 79.6 6.4.68.5 65 79..8.78 6.4 7 79..5.83 8.675 75 79. 3.6.86.96 8 78.9 4.9.89.6 9 78.5 7.8.96 6.688 78. 3.3. 3.95 78. 34.8.3 39.3 5 78. 36.9.7 43.7 77.5 38.5.8 45.43 5 77. 4..5 5. 3 76.8 43.3.33 57.6 35 76.7 45.5.38 6.79 4 76.6 47.6.4 66.64 45 76.6 48..46 7.8 5 76.5 5..53 79.56 55 76.4 53..6 84.8 6 76.4 55..63 89.65 65 75.9 57..68 95.76 Çzelge ek eğerlere göre çzlen kımın hız göre eğşm eğr Şekl 9 görülmekter. Bu şekle AM kımı hız le oğrul olrk rtmığı görülmekter. Ayrı AM nn oştk nomnl hız kımı ğer motorlrl kıylnır çok üşüktür. AM z gerlm(olt) 6 5 4 3 4 6 8 4 6 8 Hız(/) Şekl 8. AM z gerlmnn hız göre eğşm AM ht kımı(amper).8.6.4...8.6.4. 4 6 8 4 6 8 Hız(/) Şekl 9. AM ht kımının hız göre eğşm Şekl e Çzelge ek toplm güç tüketmnn hız göre eğşm eğr görülmekter. AM nn lk klkınmınk güç tüketm / hızn h üyük oluğu elrgnr. Bunun neen lk klkınm eylemzlk momentnn yenlme çnr. İlk eylemzlk momentnn yenlmeyle güç tüketm hızl zlmkt ve nomnl hızın %5 vrın en küçük eğerne ulşmktır. Genel olrk r enkron motorun oşt çlışm nm güünün yklşık yrıı kr güç ve kım çekmekte oluğu lnmekter. Bun göre 4 kw lık r enkron motorun oşt, yklşık kw güç çektğ kul elre AM nn ynı şrtlr çlışmın enkron motor göre yklşık kt h z güç hrığı görülür. Bunun neen, AM kyıplrının ve ürtünmenn z, vermn e yükek olmınn kynklnmktır. Güç (Wtt) 8 7 6 5 4 3 5 5 75 5 5 Hız (/) Şekl. AM güç tüketmnn hız göre eğşm Şekl 'e 5 /, Şekl. e 75 ve Şekl 3 e 5 / hız AM z kımlrının 4 knllı mhz'lk yıl olokop le lınn görüntüler verlmştr. 657

Mhr DUSUN/POİTENİ DEGİSİ,İT 6, SAYI 4, 3 Şekl. 5 / hız AM z kımlrı Şekl. 75 / hız AM z kımlrı Şekl, ve 3'e gerlm enetml AM z kımlrının şeklnn hız le eğşmeğ görülmekter. Ayrı zının kımı ' gelkten onr zının kımın şlığı görürülmekter. Bu, AM'e negt tork üretmnn olmığı nlmın gelmekter. Ayrı z kımlrın her hng r kıyımın olmmı nhtrlm kyıplrını ve hterz kyıplrını olukç zltmıştır. Şekl 3.5/ hız AM z kımlrı SONUÇ Bu çlışm AM çn r gerlm enetml konvertör trımı gerçekleştrlmştr. onvertörün enetm PI6F877 mkroenetley le gerçekleştrlmştr. Ölçülen z kımlrının lg şekller le ht kımı ve gerlm yrımıyl ulunn güç tüketmn onuçlrı eğrel olrk göterlmştr. Bu onuçlr göre AM lern ürülmeler çn gelenekel olrk kullnıln kım enetml konvertör yerne krmşık olmyn gerlm enetml konvertörlern e kullnılleeğ, yrı çok güçlü enetleyler yerne uuz r enetleynn e gerekl perormnı ğlyleek r enetm gerçekleştreleeğ görülmüştür. EFEANSA. P., W. Drury, 996 Eletrl Mhne n Drve: Preent n Future IEEE MEEOM, Br, Itly, pp. 66-74. Aut./IIA/96,996. Ç.Elm n H. Z. De Prr, A DSP ontrolle Swthe relutne Drve Sytem For We nge o Opertng Spee, IEEE PES 9 Toleo, p. 844-85, Spn 99 3. Ç.Elm n H. Z. De Prr, Applton o A Full Orer Extene uenerger Oerver or Poton Senorle Operton o A Swthe elutne Motor Drve, IEE Pro. ont. Theo. Appl. ol. 5, p. 4-48., 996 4. M. Ehn, I. Hun, S. Mhjn, n.. mn, "New Moulton Enong Tehnque or Inret otor Poton Senng n Swthe elutne Motor," IEEE Trn. on Inutry Applton, ol. 3, No., pp. 85-9., Jnury/Ferury 994 5. B. Boe Mroomputer ontrol o Swthe elutne Motor Drve, IEEE Trn. On In. Ap. ol. IA-, pp 78-75, 986 6. Pollok n B.W. Wllm, Power onverter rut or wthe relutne motor wth the mnmum numer o wthe, IEE Pro. ol.37, Prt B, No.6, p. 374-384,99 7. TJE Mller, Swthe elutne Motor n Ther ontrol, Mgn Phy Pulhng n lrenon Pre, Oxor, 993 8. Plly, P.; Smuo,.M.; Ahme, M.; Ptel,.T., A hopper ontrolle SM Drve or eue Aout Noe n Improve e- 658

PI MİODENETEYİİSİ İE ANAHTAAMAI E... / POİTENİ DEGİSİ, İT 6, SAYI 4, 3 Through plty Ung Super ptor, IEEE Trn. on In. Appl. ol. 5, pp. 9-38,995 9. Hun n M.Ehn, Torque pple Mnmzton n Swthe elutne Motor Drve y PWM urrent ontrol, IEEE Trn. on Power Ele. ol., No., p. 83-88, 996. P.J. wrenon, Swthe relutne motor rve: A perpetve, IEM9, ol., p. -, 99 659