Çalışmaya Hazırlık Proğramı

Çalışmaya Hazırlık Proğramı 5. Modül: Ekip çalışması ve Liderlik This work is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License. To view a copy of this license, visit http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/. 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik

5. Modül: Ekip Çalışması ve Liderlik Amaçlar : Modülün sonunda katılımcılar: Verimli liderin özelliklerini tanımlayabilecekler Verimli liderin davranışlarını ve özelliklerini vurgulayabilecek Kendi liderlik tiplerini belirleyebilecekler Diğerlerini motive ve organize edebilecekler Sorunları doğru çözme ve karar verme süreçlerini yönetebilecekler Verimli toplantılar yönetebilecekler Hedefe ulaşmak için takım yönetecekler Modülün içeriği Etkinlikler Süre 1. Oturum : Biz hepimiz lideriz 1: Giriş etkinliği (Kendi kendini notlandırmayı da ekleyerek) 30 dk 2: İlham veren liderler 40 dk 3: Lider tipleri 25 dk 4: 1. Oturum Tekrarlama 20 dk 2. Oturum: Ekip çalışması / Grup işbirliği 1: Giriş faaliyeti 20 dk 2: İletişim becerileri 15 dk 3: Ortak çalışma 25 dk 4. Takımda takım işi belirleme 25 dk 5: 2. Oturum tekrarlama 20 dk 3. Oturum: Sorunlar çözme ve karar verme 1: Giriş etkinlikleri 15 dk 2: İnsanlık düğümü Sorunları ortaklaşa çözmek 30 dk 3: Sorunları çözmek için adımlar 1 saat 4: Verimli toplantı yönetme 1 saat 5: 3. Oturum tekrarlama Sorunları çözme ve karar getirme 20 dk 4. Oturum: Liderlikte yarışma 1 saat 55 dk 1 saat 45 dk 3 saat 05 dk 3 saat 20 dk 1: Giriş etkinlikleri 15 dk 2: Liderlikte yarışma 2 saat 30 dk 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 2

3: 4. Modülü tekrarlama 35 (Toplam süre bütün oturumlar): 10 saat 05 dk. (Toplam süre 1. - 3. oturum) 6 saat 45 dk. Gerekli belgeler: İş defterlerinde yazmak için boş alan: - Kendi özelliklerini ve liderlik tiplerini hatırlamak - Ekip çalışması ve iletişim yetenekleri için çizmekler ve yazılar - Sorunları çözmek için yazılar - Kendi özelliklerini ve liderlik tiplerini hatırlamak 5. Modül Malzemeler ve hazırlık Eğitim için temel malzemeler: sehpada kağıt, fosforlu kalem, seleband, A4 kağıt 1.Oturum : Yerde çember yapmak için uzun ip (20 metre) 5 ünlü kişinin resim (geçmişte ya da bügün yaşayan, milli ya da uluslararası) 5.1 Eğitmen için araç : Liderlik tipleri nden liderlik tiplerini kesin 2.Oturum: 20 m ip 25 30 tane gözleri bağlamak için bez (göz bağlamak için kumaş parçaları) 4 5 üç metrelik hafif borular/barlar/bölmeler 3.Oturum: 2 etkinlik için karton / kağıt (yaklaşık olarak kişibaşı 3'er, her etkinlik için ) 5.2 Eğitmen için araç : Sorunları çözmek için senaryolar ın kopyasını yapın Bağlayıcılar 3 kartona, sorunları çözmek için 6 adım yazın 4.Oturum: 3.Oturumun ana konularını kağıda yazın ve bir kaba koyun (Sorunları çözmek için adımlar; GERÇEK çözümler gerçekçi, verimli, kabul edililebilir, mantıklı; ve sorunları çözmek için yararlı çözümler) Göz bağlamak için bezler (herkese birer tane) Örümcek ağı yapılacak kadar uzun ip Boya Çapı 1cm. olan boru ya da bar Katılımcıların ellerini bağlamak için kurdelalar 3 5 yumurta 30 cm uzunluğunda sopalar Gazete kağıdı ya da başka kağıt parçaları Makaslar 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 3

Kendi kendini notlandırma : 5. Modül Ekip işi ve Liderlik Bu incelemede (şemada) doğru ya da yanlış cevap yoktur. Bu, eğitim süresince kendinizin kullanacağı incelemedir. Çizelgede yazılan bilgileri, becerileri ve yetenekleri okuyun. Kendiniz hakkında düşünün: Onu yapabilir misiniz? Ne kadar iyi? Yukarıda yazılmış olan ifadeleri okuyun. Sizi en iyi tanımlayan ifadeyi işaretleyin( ). Bu modülün sonunda, incelemeyi (şemayı) tekrar gözden geçireceğiz. Tecrübem Bilgi, beceri ve yetenek Hicbir tecrübem yok Az bilgim var Bununla ilgili az tecrübem var Bununla ilgili yeteri kadar tecrübem var Bunu yapabileceğim için yeteneğime güveniyorum Verimli liderler özelliklerini tespit ediyorum Özel hayatımda ve diğer insanlarla, işte ve toplumda liderlik gösterebiliyorum Grup işbirliğini teşvik edebiliyorum Diğerlerine ödevlerini yerine getirebilmeleri için yönlendirmekte ve liderlik yapabilmekte yardımcı olabiliyorum Kendi liderlik tipimi anlayabiliyorum Etkili toplantılar yönetiyorum Sorunları başarılı şekilde çözmek için gereken adımları kullanıyorum tespit etme; bilgi toplama; çözüm bulma, seçme ve çözümü değerlendirme 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik

1. Oturum, 1. Etkinlik : Giriş etkinliği Amaçlar bu etkinliğin sonunda, katılımcılar: a. Bu modülde işlenen konular hakkında duygu kazanacaklar? b. 1. Oturumda işlenen konuları anlayabilecekler (ilham veren liderler, lider tipleri) c. Takım işinde liderlik becerilerini kullanabilecekler Gereken süre: 30 dk Metodoloji: büyük grupta tartışma, büyük grupta etkinlik Malzemeler ve hazırlık: sehpada kağıt, fosforlu kalem, selebant, tebeşir ya da ip Modülün hedeflerini tekrarlama. Adımlar: 1. Takım işi ve Liderlik 5. Mödülüne, katılımcılarına hoşgeldiniz dileyin ve en acele önceki modüllerin ana konularını tekrarlayınız, bununla katılımcılar grup önünde bilgilerini paylaşabilecek ve bilgilerin nasıl kullandıklarını anlatabilirler. (10 dk) 2. Katılımcılardan Kaz sürüsü resmine bakmalarını ve onlara neyi çağıştırdığını söylemelerini rica edin. (eğitmen katılımcıları liderliğe, takıma ve takım işine yönlendirmeli). Tartışmadan sonra katılımcılar iş defterlerinde bulunan 5.1 Malzemesindeki Kaz sürüsü 1 metnini okusun. 1 http://www.vrabotuvanje.com.mk/statijas/view/213. 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik

3. Katılımcılar kendi İş malzemelerindeki 5. Modül ün ilk sayfasını açsınlar vemodülün hedefleri gözden geçirin. Resim ile Modülün bağlantıları neler olabilir diye sorun. Gerçek hayatla bağlantısı ne? Bu Modül süresince Ekip işi ve Liderlik hakkında bilgi alacaklarını söyleyin. Herkesin, iş hayatında veya özel hayatında, bir şekilde lider olduklarını söyleyin. (10 dk) 4. Katılımcılardan Kendi kendilerini notlandırmalarını isteyin ve bu Oturumda odaklanacakları ana konuları bunlar olacaklarını söyleyin : (10 dk) Liderlik özellikleri Lider sitilleri Ana konular 5. Herkes içeride adlı ısınma faaliyetiyle rahat bir ortam yaratın. (10 dk) a. Yerde tebeşirle büyük çember çizin ya da çemberi iple yapın. b. Bütün katılımcıların çemberin içine girmesine rica edin. c. Her başarılı denemeden sonra çemberi daraltın ve katılımcılar içeride toplanmalarını isteyin. d. İçeride kalmaları mümkün olmayıncaya kadar çemberi darlatın. (yaratıcı olmalarına teşvik edin: bir ayakta durmakla, insanları kaldırmakla vs.) e. İyi takım işinin ve iyi liderlik etkinliği olması, gruba etkinliğin başarılı biçimde bitirmesine yardımcı olduğunu açıklayın. 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 6

5.1 Malzeme: Kaz sürüsü Her birey sürünün yönünden sorumludur. Kaz sürüsü denildiğinde aklınıza belki de siste kazlar deyimi gelir. Ama migrasyon hareketleri aklınıza gelirse, V harfi şeklinde uçtuklarını hatırlayacaksınız. Göç eden kuşlar yabani kazlardır. Toplanıp sürü oluşturuyorlar ve uzun ve yorucu yolculuğa hazırlanıyorlar. Oluşumu kurdukları zaman, gökyüzünde tek yoldan hareket ediyorlar. Uçuşta bir kuş yorulduğunda diğeri hemen liderliğe geçiyor. V- oluşumundan bir faydalı kazanç daha: o tam bir sinerji. O şekilde sürü, birinin kendi gücünün yapabileceklerinden daha hızlı uçuyor ve daha uzağa varıyor. Hangi hareket ve davranışları insanların, takımların ve şirketlerin yöneticilik stiline ayırabilir ve uygulayabiliriz? Komik olabilir fakat işte kaz sürüsü gibi davranmalıyız. Onlardan öğrenebileceklerimiz şunlar: sinerjiyi getiren liderlik stili. Kaz sürüsünün uçuşu her seviyeye liderlik dağıtımının tam örneği. Açıklığı, iyi ve direk iletişimi, karşılıklı saygıyı, her bireyin farklılığını kabul etmeyi isteyen bir durumudur. Eğer bir daha kazların aptal olduğunu düşündüyseniz, sürüde işlerin nasıl yürüdüğünü bakın: Yöneticiliğin anlamı diğerlerine yardım etmektir: yönetenin rolü sadece hareketin yönünü değiştirmek değildir. Aslında, V- oluşumundaki birinci kuş hava direncinin delinmesidir. Bunun sebebi ise sürünün daha az dirençle daha uzun yol katetmesidir. İşin aslı, sürüde başta olduğu için sadece kendine yardım etmesi ya da ses çıkarması demek değildir. Takımda olan herkes yöneticiliği eline alabilir: sürü göç ettiğinde, bulundukları pozisyona bağlı olmaksızın, en başta olan hep değişiyor. Sorulması gereken tek şey ise hangi birey sürüye, ulaşılmaları gereken hedefe, destek vermeye hazır ve buna yetenekli. Yönetenin rolü pozisyon ya da iş yeri değil, bulunduğu seviyeye bağlı olmaksızın, sahip olduğu özelliklerdir! Bireysel etkinliklerin toplamından çok, ortak çalışmayla daha çok kazanılıyor: kazlarda bu gerçekten ölçülebilir sinerji. Yapılan araştırmalara göre V-oluşumuyla uçan kazlar, tek başına uçtukları mesafeye nazaran % 70 daha uzun yolu uçabiliyorlar. Bazı yöneticiler kendi önemlerini ve güçlerini ispat etmeye dikkatlerini verirken, her bireyin katkısına önem veren yöneticiler daha başarılıdırlar ve daha iyi sonuçlar elde ediyorlar. Değişim daimidir: Kaz sürüsü de dengeli değil. Her zaman aynı kuşlar tam olarak tespit edilmiş pozisyonlarda değiller. Sürüde konumları değişiyor ve bir kuş yorulduğunda yardıma başka kuş yetişiyor, diğeri ise sürünün arkasında dinleniyor. İş gücü eşit olarak dağılıyor Sırada yazılan daha az önemli değil: kazlar uçarken ses çıkarıyorlar. Daha önde olanlara destek olmak için, daha yavaş veya daha hızlı uçmaları için ses çıkarıyorlar. Bu sisde boş konuşmak değil, bu takımda direk olarak kurulan iletişimdir. Peki sorunlar? Bir kaz diğer kazı brakmıyor. Söylenenlere göre, sürüde bir kaz uçamadığında, sürüden uçabilen iki kaz daha ayrılıyor. Bunun sebebi ise yorulan kaz güçlenene kadar destek 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 7

vermek ya da ölene kadar yanında kalmaktır. Bu da başarılı bir takımın özelliklerindendir hem yükselişlerde hem de düşüşlerde birbirlerine önem vermek. 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 8

1. Oturum, 2. Etkinlik: İlham veren liderler Amaçlar - bu etkinliğin sonunda, katılımcılar: a. Verimli liderin özelliklerini tespit edebilecekler b. Her insanın iyi bir lider olabileceğini anlayacaklar Gereken süre: 40 dk Metodoloji: büyük grupta tartışma, küçük grupta tartışma, röl yapma Malzemeler ve hazırlık: sehpada kağıt, fosforlu kalem, seleband, ünlü kişilerin fotoğrafları Ünlü kişilerin fotoğraflarını duvara asmak için fotoğraflar bulun geçmişte ya da bügün yaşayan milli ya da uluslararası Adımlar: 1. Katılımcılardan, onlara göre ilham veren liderleri saymalarını isteyin (tanınmış ya da çevrelerinde yaşayan insanlar),. 2. Sehpadaki kağıda liderlerin karakterini/özelliklerini yazmalarını isteyin. (10 dk) (Coşku, cesaret, kendine hakim olma, karar getirme yeteneği, net vizyon, planlama, kendine ve diğerlerine güvenme, adanma, empati ve anlayış, sorumluluk, işbirliği, tutku gibi özelliklerin yazmalarını bekleyin) 3. Liderlerin resimlerini duvara yapıştırın (geçmişte ya da bugün yaşayan, milli yada uluslararası ). Her resmin altına birer sayfa yapıştırın. Katılımcılar odada gezerek liderlerin karakterlerini/özelliklerini yazsınlar. (10 dk) 4. Katılımcıları küçük gruplara ayırın, ve: (10 dk) a. Her liderin hayatı boyunca resmin altına yazılmış kalitelerini nasıl ispat ettiğini/gösterdiğini tartışın. b. Her grupa, resimdeki liderin özelliklerini sunacak bir lider seçin. c. Odada yer alan resimdeki liderlerin özelliklerini, kendileri birey olarak nasıl elde edebileceklerini tartışın. 5. Herkesin hayatta bazı anlarda lider olduğunu açıklayın. Bunun için tanınmış biri olmanıza gerek yok, ör: Nelson Mandela gibi. Sayfalarını 5.2 Malzeme Lideri büyük yapan Eğitmen için tavsiye Resimleri duvarların farklı yerlerine yapıştırınız. Katılımcıların odada hareket etmeleri gerekir ve hareket ederken daha çok kişi hakkında tartışmaları ve bunu tekrarlamaları lazım. ne? bölümüne açmalarını isteyin. Hep birlikte tekrarlayınız. Söz edilen özellikleri daha iyiye götürerek katılımcıların büyük lider olabileceklerini açıklayınız. (10 dk) 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 9

Malzeme 5.2: Lideri büyük yapan ne? Liderlik becerilerinizi geliştirmek için, lideri büyük yapan örneklere bakın: 1) Kararlılık: Büyük liderin sonsuz kararlılığı var. Fikiri ortaya atan ilk o dur ve fikirlerden son olarak vazgeçen de o dur. Onun kararlığı yüzünden projeler bitirilebiliyor. 2) Esneklik: Büyük lider her duruma uyum sağlıyor. Olaya her açıdan bakıyor ve uyum sağlıyor. 3) Kaynakların çeşitliliği: Liderler her zaman istedikleri şeyleri kolay elde edemiyor fakat yaratıcıdırlar. İstedikleri şeyleri elde etmek için doğru yolu buluyorlar. 4) Yaratıcılık: Az zaman, uğraş ya da araç gerektiren işlerin daha etkili/verimli biçimde halletmek için düşünmek. 5) Özgüven: İnsanlar kendisine güvenen bir liderin peşini takip ediyor. Bu kibirli olmak anlamına gelmiyor. Daha çok kendine ve kendi yeteneklerine güvenmek demektir. 6) Pozitiv tutum / iyimserlik: Büyük lider iyimserdir ve herşeyden en iyisini elde etmeye çalışıyor. 7) Sorumluluk: Büyük lider, takımında iyi veya kötü ne olursa olsun onun sorumluluğunda olduğunu bilir. Her iyi şeyi kendine saymıyor yada başarısızlık için diğerlerini suçlamıyor. 8) İyi iletişim becerileri: Lideri büyük yapan şey takımıyla iyi iletişim kurmaktır. İyi lider insanların mesajları aynı anda ve her zaman anlamadığını biliyor ve her zaman söylediklerinin anlaşıp anlaşılmadığını kontrol ediyor. 9) Süreklilik/ Emin olmak/sorumluluk : Büyük lidere her zaman sırtınızı yaslayabilirsiniz. O herzaman var gücüyle çalışıyor, harekete geçiyor ve iyi sonuçlar elde ediyor. 10) Önceden planlama: Büyük lider sırada neyin olduğunu çok iyi biliyor.doğru tahmin ediyor ve işle ilgili kararlı doğru tahminlerle getiriyor. 11) Sabır: İşler istediği akişta ve dinamiklikte gitmediğinde, büyük lider sabırla harekete geçmek için doğru anı bekliyor ve gereken adımı doğru zamanda atıyor. 12) Tarafsızlık: İyi lider her türlü düşünceye açık, fakat taraf tutmuyor. 13) Algı: İyi lider, yönelttiği insanlar hakkında bilinçlidir. Lideri büyük yapan ne? Bütün bu özelliklerin kombinasyonu. Hepsinin sizde mevcut olması mecburi değil, fakar çoğunu geliştirmeniz lazım. 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 10

1. Oturum, 3. Etkinlik : Liderlik tipi Amaçlar - Bu etkinlik sonunda, katılımcılar: a. Liderlik tarzlarını tanımlayabilecekler ve ayırt edebilecekler b. Kendi liderlik tarzlarını çalıştıkları ortama göre uyarlayacaklar Gereken süre: 25 dakika Metodoloji: küçük grupta etkinlik, röl yapma, büyük grupta tartışma Malzemeler ve hazırlık: sehpada kağıt, fosforlu kalem, seleband Eğitmen için araç 5.1: Liderlik tarzları nden liderlik tarzlarını önceden kesin. Adımlar: 1. En önemli 4 liderlik tarzlarını ve tanımlarını 5.1 : Eğitmen için araç,liderlik tarzları nden kesin ve yarıya katlayın. 2. Katılımcıları 4 kişilik gruplara ayırın ve her grup bir katlanmış kağıt seçsin. Her grupa farklı liderlik tarzını düştüğünü (?) anlatın ve şunları yapmaları gerektiğini söyleyin: a. Tartışmaları ve verilen özelliklere göre liderlik tipini seçmeleri gerektiyor. Seçtikleri tipi de uygun karede ( ) işaretlemeleri gerekiyor. b. Seçtikleri uygun liderlik tipine sahip olan tanıdıkları insanlar hakkında kısaca tartışsınlar. (10 dk) 3. Katılımcılar iş defterlerinde bulunan Malzeme 5.3: Liderlik tipleri sayfasını açsınlar ve doğru liderlik tipinin seçip seçmediklerini kontrol etsinler. Hangi tipin daha uygun olduğuna ve ne zaman daha uygun olduğuna baksınlar ve kağıtlarında bulunan liderlik tipinin ne zaman uygulayabileceklerini tartışsınlar. (15 dk) 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 11

Eğitmen için araç 5.1: Liderlik tipleri Kesik çizgileri kesin ve her grupa birer liderlik tipi verin: ------------------------------------------------------------------------------------------------- Liderlik tipini belirle Uygun liderlik tipinin yanında bulunan kareyi işaretleyin ( ) Otoriter İkna edici Danışan Katılımcı Sorunu tespit ediyor, alternatif çözümleri gözden geçiriyor, birini seçiyor ve onu takip edenlere ne yapmaları gerektiğini söylüyor. Takımın ne düşündüğü göz önünde bulundurulabilir ama tersi de olabilir. Fakat onlar karar verme süreçinde yer almıyor. Roller dağıtıyor. Kendi kararlarına öncelik veriyor. ------------------------------------------------------------------------------------------------- Liderlik tipini belirle Uygun liderlik tipinin yanında bulunan kareyi işaretleyin ( ) Otoriter İkna edici Danışan Katılımcı Kararları takımla danışmadan getiriyor. Kararı basit olarak duyurmak yerine, takımın üyelerini kararı kabul etmelerine ikna ediyor. Kararın herkesi ilgilendirdiğini anlatıyor. ------------------------------------------------------------------------------------------------- Liderlik tipini belirle Uygun liderlik tipinin yanında bulunan kareyi işaretleyin ( ) Otoriter İkna edici Danışan Katılımcı Takıma karara daha baştan etki etme şansını tanıyor. Sorunu tanıtıyor ve üyelere karar hakkında fikirlerini soruyor. Uygulanabilecek bir karar teklif edebilir, takımdaki üyelerin tepkilerini görmek için. Takımdaki üyelere göre başarı oranı en yüksek olan kararı seçiyor. ------------------------------------------------------------------------------------------------- Liderlik tipini belirle Uygun liderlik tipinin yanında bulunan kareyi işaretleyin ( ) Otoriter İkna edici Danışan Katılımcı Tartışmalara takımın üyesi olarak katılıyor ve takım kararını seçmeye daha baştan karar veriyor. Ortak kararlara teşvik ediyor. Bireysel olarak öne çıkmalara izin veriyor. Yönetmeyi amaçlıyor fakat yönetmiyor. 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 12

5.3 Malzeme : Liderlik tipleri Lider olarak farklı lider tiplerini anlamak lazım. Seçtiğiniz tip çalıştığınız çevreye bağlı kiminle şalışıyorsunuz, onların ihtiyaçları ve beklentileri nelerdir, son müddetiniz ya da verilen işiniz ne olursa olsun, vb. En sık rastlanan liderlik tipleri şunlardır: Otoriter lider: Sorunu tespit ediyor, alternatif çözümleri gözden geçiriyor, birini seçiyor ve onu takip edenlere ne yapmaları gerektiğini söylüyor. Takımın ne düşündüğü göz önünde bulundurulabilir ama tersi de olabilir. Fakat onlar karar verme süreçinde yer almıyor. Roller dağıtıyor. Kendi kararlarına öncelik veriyor. İkna edici lider: Kararları takımla danışmadan getiriyor. Kararı basit olarak duyurmak yerine, takımın üyelerini kararı kabul etmelerine ikna ediyor. Kararın herkesi ilgilendirdiğini anlatıyor. Danışan lider: Takıma karara daha baştan etki etme şansını tanıyor. Sorunu tanıtıyor ve üyelere karar hakkında fikirlerini soruyor. Uygulanabilecek bir karar teklif edebilir, takımdaki üyelerin tepkilerini görmek için. Takımdaki üyelere göre başarı oranı en yüksek olan kararı seçiyor. Katılımcı lider : Tartışmalara takımın üyesi olarak katılıyor ve takım kararını seçmeye daha baştan karar veriyor. Ortak kararlara teşvik ediyor. Bireysel olarak öne çıkmalara izin veriyor. Yönetmeyi amaçlıyor fakat yönetmiyor. 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 13

Verilen durumlara göre en uygun liderlik tipi hangisi? Otoriter ve İkna edici liderlik tiplerinin en çok hakim oldukları yer: Büyük gruplarda, Pasif gruplarda, Az toplanan gruplarda, Hızlı karar getirilmesi gereken ya da belirli süreyi takip etmek gereken gruplarda Danışan liderlik tipinin en çok hakim veya verimli olduğu yer: Büyük gruplarda, Motive olan gruplarda, Örgütlenmiş gruplarda Katılımcı liderlik tipinin en çok hakim ve ya verimli olduğu yer: Küçük gruplarda, Çok motive olan gruplarda, Daha az belirlenen alanlarda uyum sağlayabilir gruplarda. Orada düşünce değişimi, teşebbisler fakat gerektişinde yönü değiştirme de mevcuttur. Nispetten yüksek bağımsızlık gerektiren gruplarda, Sorunu çözmek için gerekli olan bilginin ve tecrübenin sahip olduğu gruplarda, Birlikte karar vermeyi bekleyen grupların üyeleri. 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 14

1. Oturum, 4. Etkinlik: 1. Oturum Tekrarlama Amaçlar - Bu etkinliğin sonunda, katılımcılar: a. Bu Oturumda işlenen ana konuları tekrarlayabilecekler (Liderlik özellikleri ve liderlik tipleri) b. Kendi liderlik tiplerini bulabilecekler Gereken süre: 20 dakika Metodoloji: büyük grupta tartışma, bireysel ifadeler ve yazmak Malzemeler ve hazırlık: sehpada kağıt, fosforlu kalem, seleband Etkinlikten önce 1. Oturum hakkındaki bilgileri tekrarlama. Adımlar: 1. Oturumu tekrarlamak için katılımcılardan, lider özelliğinin söylemelerini ya da liderlik tipinin rol yapmalarını rica edin. (10 dk) 2. İş defterlerinde 1. Oturumun sonunda bulunan yazma bölümü sayfasına açmalarını rica edin. Hatırlamaları ve yazmaları gerekenler: a. Kendi liderlik özellikleri Hangi özellikleri taşıyorsunuz ve hangilerini geliştirmek istiyorsunuz? b. En sevdiğiniz liderlik tipi hangisidir? Size en az uyan hangisidir? Bütün liderlik tipleri size nasıl daha kabul edilir olabilir? (10 dk) 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 15

2. Oturum, 1. Etkinlik : Giriş etkinliği Amaçlar - Bu etkinliğin sonunda, katılımcılar: a. Bir önceki oturumun (Hepimiz Lideriz) ana terimlerini tekrarlayabilecekler b. Takım yönetmek konusunda önceden edindikleri bilgi ve tecrübeleri paylaşacaklar Gereken süre: 20 dakika Metodoloji: bireysel ifadeler, çiftler arasında paylaşma, büyük grupta tarışma Malzemeler ve hazırlık: sehpada kağıt, fosforlu kalem, seleband Oturum malzemelerini tekrarlama. Adımlar: 1. Bir önceki liderlik özellikleri ve liderlik tipleri ile ilgili oturumun, bu oturumun temeli olduğunu açıklayın. (Eğer bu ve önceki oturum arasında zaman geçmiş ise, hızlı bir şekilde liderlik özellikleri ve liderlik tipleri ile ilgili oturumu tekrarlayınız). Ana konular: (5 dk) Lider gibi iletişim kurma Takımda iş birliğine teşvik etmek Takım işi yönetmek Ana konular 2. Katılımcılardan, lider oldukları bir olayı hatırlamalarını rica edin. Bu herhangi bir günlük faaliyet olabilir okulda, toplumda yada işte ortak ödev, spor kulübünde liderlik vs. Liderlik rolünü nasıl oynamışlar? Kolay mı zor muymuş? Yanındaki kişilerle tecrübelerini paylaşsınlar. (10 dk) 3. Tecrübelerini büyük grupla paylaşmak için birkaç gönüllü arayın. Lider olarak verimli konuşmanın ve iş birliğine teşvik etmenin önemini anlatın. Bu oturum onlara o beceriler hakkında yardım edecek. (5 dk) 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 16

2. Oturum, 2. Etkinlik : İletişim becerileri ( Kör formlar) Amaçlar - Bu etkinlik sonunda, katılımcılar: a. Kötü iletişimle ilgili hayal kırıklığını/hüsranı anlayacaklar b. Takım olarak çalışırken verimli iletişim becerilerini kullanabilecekler c. Takımda çalışabilecek ve verimli işbirliği yapabilecekler Gereken süre: 15 dk Metodoloji: büyük grupta etkinlik ve tartışma Malzemeler ve hazırlık: sehpada kağıt, fosforlu kalem, seleband, 20 metrelik ip, gözler için bez Malzemeleri önceden hazırlayın 20 m ip ve bez için kumaş. Adımlar: 1. Bu etkinl katılımcıların, liderlerin başarısı için en önemli beceriye iletişime dikkatlerini vereceklerini söyleyin. 2. Katılımcılardan, iş yerinde yeni/bilinmeyen ve herkesin halletmesi gereken bir ödevin olduğunu hayal etmelerini isteyin. Aralarında organize olup ödevi bitirmeleri lazım. Bu ödev, liderlerin sorumluluğu üstlenmek için iş yerinde farklı zamanlarda bulunmarını gerektiriyor. Etkinliğin başarıyla sonuçlanması için iletişim sürecini yönetmeleri lazım. (5 dk) 3. Her katılımcı göz bezini taksın. Uclarını 20 metrelik iple bağlayın ve ipi yere bırakın. 4. Katılımcılardan ipi iki elleriyle tutmalarını isteyin. Kural: ellerini hareket ettirebilirler fakat ipi brakamazlar. 5. Kare, üçgen ya da beşgen oluşturmalarını isteyin. Onlara göre şekli yaptıklarında sonucu görmek için gözlerini açsınlar. Aynı hareketleri farklı şekillerle birkaç kez tekrarlamalarını isteyin. (10 dk) 6. Etkinliği şu sorularla tekrarlayınız: 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 17

Tekrarlamak için sorular: a. Aranızdan birisi bu etkinlik ile ilgili tecrübesini anlatabilir mi? b. Şekli yapmak için hangi stratejileri kullandığınızı anlatın. Grupta daha fazla şekil yaparken, aynı zamanda organize olmayla ilgili stratejilerini geliştiriyorlar. c. Hayal kırıklığına/hüsrana uğramış biri var mı? Neden? d. Neden bazıları insanlar aktif olarak katılmamış bazıları ise aktif değildi? İnsanların farklı stili var. Bazıları süreci kontrol etmek ve kontrolu ele almak istiyor. Bazıları ne yapmak gerektiklerini anlayana kadar yönetmek hoşlarına gitmiyor. e. Lider olarak, sizi dinlemeyen kişilerle iletişim kurduğunuzda ya da aynı zamanda öneriler sunmak isteğinizde nasıl hissediyordunuz? f. Lider olduğunuzda iletişim stratejiniz hangisiydi? Katılımcıların diğerleriyle iletişim kurması için atmaları geren adımların, herkesin nereye konumlandırılmış olduğunu anlayıp anlamadıklarını kontrol edin. g. Lider olarak, söylediklerinizin anlaşıldığını nasıl anladınız? Soruyu tekrar ediniz, cevap vermelerini isteyin, takımın diğer üyelerini kontrol edin h. Mesajı alan kişi, başka zaman mesajı anlamak için ne yapabilir? Soruyu anlamak için tekrar edin ve açıklamalar isteyin i. Bu etkinlikten öğrendiğiniz ana dersler hangileridir? j. Eğer bir takımın ya da ödevin lideri iseniz, iletişimin verimli olduğunu nasıl kontrol edeceksiniz? Katılımcıları Çalişma defterlerindeki 2. Modül e yönlendirin: Aralarındaki İletişim k. Yapılan şeklin kalitesinden memnun musunuz? l. Kaliteli şekilde bitirilmiş iş ve iyi iletişim arasındaki ilişki nasıldır? İyi kalite, iyi iletişime bağlıdır. (30 dk) 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 18

2. Oturum 3. Etkinlik : Ortak çalışma (Helium çubuğu) Amaçlar - Bu etkinliğin sonunda, katılımcılar: a. Takım olarak işbirliği yapabilecekler b. Verimli takım işine etki eden faktörleri tespit edebilecekler Gereken süre: 25 dakika Metodoloji: büyük grupta etkinlik ve tartışma Malzemeler ve hazırlık: sehpada kağıt, fosforlu kalem, seleband, 3 metrelik hafif borular/ demir çubuk /çubuklar 3 metrelik hafif borular/demir çubuklar /sopalar bulun (Her 12 kişilik grupa birer tane) Adımlar: 1. Katılımcılara küçük ve orta gruplarda ortak çalışmayı ve iletişimi pratik yapacaklarını söyleyin. 10-12 kişilik gruplara ayırın ve yüz yüze olacakları biçimde iki sıraya dizilsinler. 2. Uzun, ince ve hafif olan Helium çubuğunu gösterin. 3. Katılımcılardan işaret parmaklarını ve ellerinin uzatmalarını isteyin. Sopayı onların parmakları üzerine koyun. Grup sopanın yüksekliğini bütün işaret parmaklara değebilmesi için yüksekliği ayarlasınlar. (5 dk) 4. Hedefin, çubuğu yere brakmak olduğunu söyleyin. Herkesin parmakları her zaman helium çubuğuyla temasta olması gerekiyor. Kenetlenmek ya da ucundan dokunmak müsade edilmiyor - Çubuk parmak uçunda durmalı. Çubukla temasta olmayacak herhangi bir parmak varsa ödev yeniden başlayacağını tekrarlayınız. Ödevi uygulamaya başlayın... (10 dk) 5. Her takım çubuğu başarılı bir şekilde yere braktığında, şu sorularla tekrarlayınız: 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 19

Tekrarlamak için sorular: a. Grupun ilk tepkisi ne oldu? b. Takım mücadeleyle nasıl başa çıktı? c. Grup olarak başarılı olmak için hangi beceriler gerekiyordu? d. Hangi yaratıcı çözümler önerildi ve nasıl uygulandılar? e. Ödevi bitirmek için grup ne zaman gerçek anlamda işbirliği yapmaya başladı? f. Grupta olan farklı insanlar nasıl röl oynadı? Birisi lider rölünü ele aldı mı? g. Lider olarak grupta işbirliğini nasıl teşvik edeceksiniz? h. Hayattan/iş yerinden/evden hangi durumları Helium çubuğuyla karşılaştırabilirsiniz? Genelde katılımcılar bunun kolay olacağını düşünüyor fakat çubuğun hafifliğine rağmen onu yere brakmak zor! Herkesin iletişimi iyi olmalı ve stratejilerini uygulamaları lazım.işbirliği ve herkesin ne yaptığı hakkında dikkatlerin verilmesi bu etkinliğin başarı anahtarıdır. Genelde katılımcılar etkinliğin farklı noktalarında, gidişata bağlı olarak, kontrolu ele alıyor.helium çubuğu iş yerinde, evde ya da toplumda herhangi bir grubun çözmesi gereken ödev ya da sorun olabilir.liderler soru sorarak, fikir isteyerek, iyi fikiri överek, yardım ederek vs. herkesin dahil olduğunu kontrol etmeli. (10 dk) 6. Katılımcılardan 5.3 sayfasını Takım işi yönetmek ve tekrarlamak bölümünü çevirmelerini rica edin, son faaliyete ve Kör formlar faaliyetine bağlanarak. (5 dk) 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 20

5.4 Malzeme : Ekip işini yönetmek Başarılı olmak için, ekiplere gerekenler: 1. Ortak amaç: Ekibin bütün üyeleri ekibin amaçlarını anlamalı ve kabul etmelidirler. 2. Net/Anlaşılır roller ve ödevler: Tüm üyeler onlardan neler beklendiğini bilmeli. 3. Karar getirmek için prosedür: Kararların nasıl getirildiğini ve sorunların nasıl çözüldüğünü tüm üyeler bilmeli. Verimli ekipler harekete geçmek için, net olarak tanımlanmış, oybirliğiyle karar verme süreci ile çalışıyor. 4. Ekip üyeleri arasında güven: Bütün üyeler kendilerini güvenli ve desteklenmiş hissetmeli. Ekip işi görünümü: Ortak amaçlar için çalışan bir grup insana ekip denir. Ekibin başarması için, yönetenin ya da liderin bilmesi gerekenler: Ekip ruhu oluşturmak için, lider olarak yapmanız gerekenler: Ortak amaçlara ulaşmak için ekiple birlikte çalışıyorsunuz Mensubiyet duygusu beslemek ; üyelerin ortak noktaları olanlara odaklanın Her üyenin katkı sağlaması gerektiğini hissettirin Sorunları verimli şekilde çözmek için ekibin birlikte çalışmasına yardım edin Ekibin iyiliği için, kişisel hedefleri ve istekleri bir kenara brakılması için üyeleri teşvik edin Üyelere eşit ve adaletli davranın Ekip işini basit ve mantıklı şekilde ayarlayın; iş dağıtımını adil şekilde yapın İşleri zamanunda bitirmek için ekibi verimli yönetin Yüksek kaliteli hizmet sunmak için destekli ve açıklık?, yaratıcı, güvenilir, saygılı ve adanmışlık ortamı yaratın Ekip işinde, ekibin üyeler: Birbirleriyle danışıyorlar Yardım ediyorlar Birbirlerini tamamlıyorlar Aralarında motive oluyor ve birbirlerini teşvik ediyorlar Ekibin verimliliğini desteklemek için, lider şu stratejileri kullanabilir: Tartışma teşvik etme Herkese saygı gösterme Üyelerin fikir ve düşüncelerinin eşit Farklı yetenek ve kişiliklere sahip olan olduğunu anlayıp anlamadıklarını kişilerin birlikte çalılmaya teşvik etme kontrol etme Sakin olam Herkesin tam olarak katılmasına Pozitiv cevap vermeyi kullanma teşvik etme 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 21

Ekipler bağımsız olarak çalışabilir (lider burda değilse) eğer üyeler: Güçlü ve zayıf yönlerinin Attıkları adımlar için sorumluluk farkındaysalar alabiliyorsalar Hedef belirleyebilirseler Değişiklikleri engelleyen düşünce ve Hedefe uygun olarak hareket davranışlardan kaçınabiliyorsalar ederseler Lider gibi personlin güçlü yönlerini ortaya çıkarmaları için yardım etmeli ve iş arkadaşlarından destek istemelisiniz. 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 22

2. Oturum, 4. Etkinlik : Amaçlar Bu etkinliğin sonunda, katılımcılar: a. Takımda kendi takım rolünü belirleyecekler b. Kendi güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek Gereken süre: 25 dakika Metodoloji: kendi takım rolünü belirlemek için bireysel çalışma Malzemeler ve hazırlık: Takım üyelerinin kendini algılama anketi, Belbin in kendini algılama anketi için puanlama listesi, Belbin e göre takım rölü Adımlar: 1. Katılımcılara yapacağımız ödevle takımda en iyi rollerini belirleyebileceklerini söyleyin. 2. Katılımcılardan 5.5 Malzeme Takım üyelerinin kendini aldılama anketi ni verilen talimatlara göre doldurmalarını isteyin (10 dk) 3. Anketteki verileri Puanlama listesine eklemelerini isteyin (5 dk) 4. Elde edilmiş sonuçlara göre her katılımcı kendi rölünü belirlesin ve röl tanımlamasını, katkısını ve takımda izin verilebilecek zayıf yönleri okusun (5 dk) 5. Katılımcılardan kendi sonuçlarını açıklamalarını ve bunun hakkında yorum yapmalarını isteyin (5 dk) 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 23

5.5 Malzeme : Ekip üyelerinin kendini algılama anketi Bu anket, insanların ekipte olan röllerini değerlendirmek için bir yardım araçı olarak yapılmıştır. 2 TALİMATLAR Anketin 7 bölümü var. Her bölümde ekip çalışmasıyla ilgili a) dan g) ye kadar cevap vermek için ifadeler yer almakta. Her bölüm için, sizi ifade ettiğini düşündüğünüz ifadelere, toplam 10 puan dağıtın. 10 puan birkaç ifadeye dağıtılabilir. Aşırı uç durumlarda puanlar her ifadeye dağıtılabilir ya da bütün puanlar bir ifadeye verilebilir. Doğru ya da yanlış cevabın olmadığını söylemeliyiz. 1.BÖLÜM : Ekibe katkı olarak ne sunabildiğime inandığım: Şekiller İfadeler Puan sıralaması а) # Yeni fırsatları kolay fark edebiliyorum ve kullanabildiğimi düşünüyorum. b) # Pek çok farklı insanla işbirliği yapma konusunda başarılıyım. c) # Benim güçlü yanlarımdan biri fikir vermemdir. ç) # İnsanların bazı değerli sonuçlara katkıda bulunacağını düşündüğüm çabalarına yardımcı olabilirim. d) # Kişisel verimliliğim sayesinde farklı meseleleri takip etme yeteneğine sahibim e) # Sonuçta benim açımdan önemli sonuçlar elde edeceksem, belirli bir süre için beğenilmemekle başa çıkabilirim. f) # Normalde neyin gerçekçi olduğunu ve neyin işe yarayabileceğini hissedebilirim. g) # Ben alternatif eylem için önyargı veya taraf tutmadan kaldırılır örnek verebilirim. TOPLAM PUAN: - 10-2 Belbin R M Butterworth 1993 Çalışma esnasında ekip rölleri 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 24

2. BÖLÜM : Eğer ekip çalışmasında zayıf yönlerim varsa, bunlar olabilir: Şekiller İfadeler Puan sıralaması а) # Toplantılar iyi şekilde yapılandırılmamışsa, kontrollü değilse ve ayrıca dengeli bir şekilde yönetilmiyorsa duygusal açıdan rahat olmuyorum. b) # Geçerli bir savunması bulunan, ancak bunu doğrudan ifade edemeyen insanlar karşısında fazla cömert olma eğilimindeyim. c) # Grup içinde yeni fikirler tartışalacağı zaman çok fazla konuşmaya meyilliyim. ç) # Tarafsız gözlemlerim, hevesli olmamı ve meslektaşlarımla iletişim halinde olmamı güçleştiriyor. d) # Genellikle önemli meselelerle uğraşırken otoriter olduğum söylenir. e) # Yüz yüze aktif yönetim yapmak bana zor geliyor. Bunun nedeni grup atmosferine karşı fazla duygusal olmam olabilir. f) # Beni ilgilendiren konulara dalıp gitme eğilimim var ve bu nedenle gerçekte olup bitenleri kolaylıkla kaçırabiliyorum. g) # İş arkadaşlarım gereksiz ayrıntılarla ve bir şeylerin ters gitme olasılığıyla fazlasıyla ilgili olduğumu düşünüyorlar. TOPLAM PUAN: - 10-3.BÖLÜM : Diğer insanlarla projeye dahil olduğumda: Şekiller İfadeler Puan sıralaması а) # Baskı olarak nitelendirilmeyecek bir şekilde diğerlerini etkileme konusunda özel bir yeteneğim var. б) # Genel olarak tetikte olmam beni yanlışlara ve dışarıda kalmaya karşı koruyor. в) # Toplantılarımız sırasında zaman kaybetmeden ve hedeften uzaklaşmadan görüşmelerin yürütülmesini sağlamak için aktif bir zorlamaya girişebilirim. г) # Her zaman iyi bir katkıda bulunacağımdan emin olabilirler. д) # Ortak ilgi alanına ait iyi bir öneriyi desteklemeye her zaman hazırım. ѓ) # Yeni fikirlerde ve olaylarda en yenisini arayabilirim. е) # Yargılarımın doğru kararlara katkıda bulunduğunu düşünüyorum. ж) # Gerekli işlerin organize edilmesi konusunda bana güvenebilirler. TOPLAM PUAN: - 10-5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 25

4.BÖLÜM: : Grup çalışması karşısındaki tipik yaklaşımım: Şekiler İfadeler Puan sıralaması а) # Meslektaşlarımı tanıma konusunda içten gelen bir ilgi duyuyorum. b) # Yalnızca azınlık tarafından destekleniyorsa, diğer insanların görüşleriyle ilgilenme veya kendi görüşümde diretme konusunda geri adım atmıyorum. c) # Normalde, kötü önerilerden kaçınmak/ bunları reddetmek amacıyla tartışmak için bir yol bulabilirim. ç) # Bence bende, plan işlemeye başladığında işleri yoluna koyma yeteneği var. d) # Ben, açık meselelerden kaçınıp beklenmedik bir şeyler yapmaya meyilliyim. e) # Dahil olduğum yeni görevlere kendiliğinden kusursuzluk kazandırırım. f) # Ekip dışındaki bağlantılarımı kullanmaya hazırım. g) # İnsanların görüşleriyle ilgilenmeme karşın, bir karar verilmesi gerektiğinde kendi görüşümü oluşturma konusunda tereddüt etmem. TOPLAM PUAN: - 10-5.BÖLÜM: İşimden memnunun çünkü: Şekiller İfadeler Puan sıralaması а) # Durumları analiz edip olasılıkların birbirleri karşısındaki ağırlıklarını tahmin etmeyi seviyorum. b) # Problem çözme konusunda pratik çözümler bulabiliyorum. c) # İşimde iyi bir çalışma atmosferi oluşturmayı seviyorum. ç) # Kararlar üzerinde büyük etkim olabiliyor. d) # Yeni katkılar yapabilecek insanlarla tanışıyorum. e) # Etkinlik için gerekli adımlar konusunda insanların karşılıklı anlaşmalarını sağlayabiliyorum. f) # Tek bir göreve tam olarak odaklanıp çalıştığımda katkıda bulunduğumu ve rahat olduğumu hissediyorum. g) # Hayal dünyamı ve yaratıcılığımı kullanabileceğim bir alan bulmayı seviyorum. TOPLAM PUAN: - 10-5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 26

6.BÖLÜM: Çok iyi tanımadığım başka insanlarla birlikte çözmem gereken zor ve acil bir işle görevlendirildiğimde: Şekiller İfadeler Puan sıralaması a) # Çizgiyi çekmeden önce, kör sokaktan çıkabilmem için yollar aramam gerektiğinde bir köşeye çekilmem gerekiyor. b) # En olumlu tutuma sahip insanlarla birlikte çalışmaya hazır hissediyorum. c) # Farklı katılımcıların optimum sonuçlar elde etmeleri için analiz yaparak görevin boyutunu bir şekilde azaltmak için mutlaka bir yol buluyorum. ç) # Acil durumla için olan doğal hissim, görevi zamanında tamamlayabileceğimizi temin ediyor. d) # Temiz bir zihinle yapısal ve net bir şekilde düşünme yeteneğimi sürdürebileceğimi düşünüyorum. e) # Dışarıdan gelen baskılara rağmen dengeli bir seyir tutturabilirim. f) # Grup herhangi bir ilerleme göstermiyorsa yönetimi ele almaya hazırlıklı olurum. g) # Yeni düşünceleri ortaya çıkarmak ve bunları gerçekleştirmek amacı ve niyetiyle bir tartışma başlatırım. TOPLAM PUAN: - 10-7.BÖLÜM: Grup içinde çalışırken karşılaştığım güçlükler: Şekiller İfadeler Puan sıralaması а) # İlerlemeyi engellemeye çalışan kişilere karşı sabırsız olma eğilimindeyim. b) # Diğer insanlar, analitik düşündüğüm ve yeterince sezgisel olmadığım için beni eleştirebilirler. c) # İşin iyi yapılması için duyduğum istek işi geciktirebilir. ç) # Çok kolay bıkma eğilimine sahibim ve beni yenilemek için simulasyon üyelerinden bir ya da ikisine dayanabilme eğilimine sahibim. d) # Eğer hedefler açıkça belirlenmemişse işe başlamakta güçlük çekiyorum. e) # Zaman zaman kendi kendime açıklama yapma ve gördüğüm karmaşık meseleleri açıklama konusunda iyi değilim. f) # Başka insanlardan kendim yapamayacağım şeyler isteyebilirim. g) # Diğer insanlardan gerçekten tepki gelince kendi görüşümde ısrar etme konusunda tereddüt ediyorum. TOPLAM PUAN: - 10-5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 27

Belbin in kendini algılama testi için puanlama listesi 1c 1а 1ç 1e 1g 1b 1f 1d 2f 2c 2b 2d 2а 2e 2ç 2g 3ç 3e 3а 3c 3f 3d 3g 3b 4d 4f 4c 4b 4g 4а 4ç 4e 5g 5d 5e 5ç 5а 5c 5b 5f 6а 6c 6g 6f 6d 6b 6e 6ç 7e 7ç 7d 7а 7f 7g 7b 7c TOPLAM PUAN: TOPLAM PUAN: TOPLAM PUAN: TOPLAM PUAN: TOPLAM PUAN: TOPLAM PUAN: TOPLAM PUAN: TOPLAM PUAN: Fidanlık Kaynak araştırmacı Koordinatör Şekillendirici Gözlemcideğerlendirici Takım çalışanı Uygulayıcı İş bitirici 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 28

Belbin e göre takım röller Rol Tanımlama Katkı İzin verilebilir zayıf yönler Fidanlık Yaratıcı, hayal kuran, aşırıcı değil. Ağır sorunlar için yeni fikirler ve yaratıcı çözümler sunuyor. Yeni çalışma şekilleri sunuyor. Sorunlara fırsat olarak bakıyor. Ayrıntıları yok sayıyor. Kendi verimli iletişimiyle çok meşgul. Kaynak araştırmacı Sevimli, hevesli, konuşkan Fırsatları araştırıyor. İletişim gerçekleştiriyor. Takımı dışarda olanlarla iletişimi tutuyor. Dış dünyadaki fikirleri, bilgileri, olanları ve yeni fırsatları öğreniyor. Çok fazla iyimser. İlk hevesi geçince ilgisini kaybediyor. Koordinatör Şekillendirici Olgun, güvenilir, sağlam. İyi temsilci. Meydan okuyan, dinamik, baskı altında çalışıyor, çok heycanlı. Toplantılara iyi başkanlık yapıyor. Hedefleri açıklııyor, karar vermeyi ilerletiyor. Takımın ileri gitme şeklini kontrol ediyor. Takımın güçiü yönlerini ve çabalarını iyi istifade ediyor. Engelleri aşmak için cesareti ve güdüsü var. Takımın nereye yönlendiğini görmesini sağlıyor-hedefler ve öncelikler. Takımın dikkattini faaliyete odaklanmasına uğraşıyor. Çıkarcı olarak görülebilir. Kişisel çalışmasını temsil ediyor. Diğerlerini provoke edebilir. Diğerlerinin duygularını incitiyor. Gözlemcideğerşendirici Takım çalışanı Uygulayıcı İş bitirici Uzman Yer yüzünde duran, stratejik ve akıllı. Kooperativ, yumuşak, algılı/zeki, diplomatik ve yardımsever. Disiplinli, sağlam, muhafazakar ve verimli. Sistematik ve metodik. Dikkatli çaba, dürüst, tedirgin. Tek taraflı, kendi başına inisiyatif alan, adanmış. Bütün seçenekleri gözden geçiriyor. Doğru tahmin ediyor. Fikirleri objektif değerlendiriyor, gerçekçi ve işe yarar olup olmadıklarını anlamak için. Karmaşık soruları değerlendirebiliyor ve yorumluyor. Dinliyor, inşaat ediyor, tartışmaları engelliyor, suları sakinleştiriyor. Diğerlerini cesaretlendiriyor, yardım ediyor, diğerlerinin duygularına ve ihtiyaçlarına duyarlı. Pratiğin akmasını sağlayor. Üstlenebilir insanlarla fikirleri ve planları pratik ödevlere dönüştürüyor. Ayrıntıları kontrol ediyor, yanlışlar ve ihmaller arıyor. Yanlışların ve ihmallerin olmamasını sağlıyor. Zaman, vade ve doğruluk hakkında ihtiyatlı davranıyor. Takımın zamanında sonuç vermesini sağlıyor. Uzman bilgisini, becerisini ya da tecrübesini sağlıyor. Güdü ve diğerlerine ilham veremiyor. Çok eleştiriyor. Kesin olaylarda kararsız. Ketki altında kolay kalabilir. Daha az esnek. Yeni fırsatlara yavaş tepki veriyor. Gereksiz yere endişe duymaya yatkın. Temsilci belirlemeye yetersiz. Ayrıntıcı olabiliyor. Sadece daha dar cephede katkı veriyor. Teknik işlerde takılıyor. ''Genel görüntüyü '' yok sayıyor. 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 29

2. Oturum, 5. Etkinlik : 2. Oturum tekrarlanma Amaçlar - Bu etkinliğin sonunda, katılımcılar: a. Bu oturumdaki ana konuları tekrarlayabilecekler (Lider gibi iletişim, ortak çalışmaya teşvik etme, takım işi yönetmek) b. Takım işlerini yönetmek ve takım iletişimi hakkında yeteneklerini gösterebilecekler Gereken süre: 20 dakika Metodoloji: büyük grupta tartışma, bireysel ifadeler çizmek ve yazmak, çiftler arasında paylaşma Malzemeler ve hazırlık: sehpada kağıt, fosforlu kalem, seleband 2. Oturumun - İletişim ve takım işi hakkında toplanan bilgileri tekrarlama. Adımlar: 1. Katılımcılardan 2. ve 3. Etkinliği hatırlamalarını isteyin. Bu etkinliklerden ne öğrendiler? Yorumları kağıda yazın. (net iletişimin önemi, talimatları verirken ve alırken açıklama yapmak ve açıklama istemek, iyi kalite iyi iletişime bağlıdır, bireyleri organize ederek ekip işine teşvik etme, soru sormak, fikir aramak, iyi fikri olan kişileri övme ya da takıma yardım edecek harekette bulunduklarında övme vs...) (5 dk) 2. Katılımcılar iş defterleinde bulunan 2. Oturumun sonunda yazma bölümüne yönelsinler. Kendilerini lider olarak hayal etmelerini isteyin. Yapmaları gereken: a. Kendilerini şu anda iletişim ve takım işi yönetme konusunda kendilerini nasıl gördüklerine dair resim çizsinler yada nasıl hissettiklerini anlatsınlar. b. İletişim ve takım işi konusunda kendilerini nasıl görmek istediklerini çizsinler yada yazsınlar. c. İletişim ve liderlik becerilerini daha iyiye götürmek için atmaları gereken adımları tespit etsinler. (10 dk) 3. Katılımcılar resimlerini ve fikirlerini partnörleriyle paylaşsınlar. (5 dk) 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 30

3. Oturum, 1. Etkinlik : Giriş etkinlik Amaçlar - Bu etkinlik sonunda, katılımcılar: a. 2. Oturumdaki ana konuları tekrarlayabilecekler: Takım işi yürütme/takım işbirliği b. 3. Oturumdaki ana konuları tespit edebilecekler Gereken süre: 15 dakika Metodoloji: bireysel ifadeler, büyük grupta tartışma Malzemeler ve hazırlık: kağıtlar, fosforlu kalem, seleband Katılımcıların birer fikir yazacağı kağıtlar hazırlayın (her katlımcıya 3 kağıt). Önceki oturumunun ana terimlerini tekrarlayınız. Adımlar: 1. Katılımcılara üçer kağıt verin ve bir önceki iletişim ve takım işi becerileri oturumu hakkında öğrendikleri bir şeyi yazmalarını isteyin. Ne kadar fikirleri olduklarına bağlı olarak daha az ya da daha çok yazabilirler. 2. Kağıtları toplayın, karıştırın ve katılımcılara verin. Çemberde hareket ederken kağıtlarını okumalarını isteyin. Okunan ana terimler hakkında tartışın ve eksik olan bilgileri tamamlayınız. 3. Önceki oturumda öğrendikleri terimleri bu oturumda kullanacaklarını anlatınız. Ana konuları tanıtınız. Ana konular Sorunu çözmek için adımlar GERÇEK çözümler Sorunları çözmek hakkında yararlı tavsiyeler 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 31

3. Oturum, 2. Etkinlik : İnsanlık düğümü Sorunları grup halinde çözmek Amaçlar - Bu etkinlik sonunda, katılımcılar: a. Sorunları çözme süresinde insanlar arasındaki zorluklara ve dinamiğe değer verecekler b. Grupta iyi iletişim becerilerini kullanma Gereken süre: 30 dakika Metodoloji: büyük grupta etkinlik ve tartışma Malzemeler ve hazırlık: sehpada kağıt, fosforlu kalem, seleband Katılımcılara vereceğiniz talimatları ve tekrarlamak için soruları tekrarlayınız. Adımlar: 1. Katılımcılara son etkinlikte gördükleri gibi iletişimin liderlik için önemli bir araç olduğunu söyleyin. İyi liderler iyi iletişim kuruyor. Diğer etkinlikler için iletişim becerilerini gösterin. Sorunları çözmek için iletişim ana araçtır. Sıradaki etkinlik takımda sorunların nasıl çözüldüğünü ve sizin lider gibi rölünüz işleniyor. (5 dk) 2. Katılımcıları 8 10 kişilik (çift rakam) gruplara ayırın ve çemberde durmalarını söyleyin. Keskin kenarlarla yada gravürle yüzükleri olanlar varsa çıkartmalarını isteyin. Her katılımcının çembere sol elini koymasını ve başkasının elini tutmasını isteyin. Tutacağı el yanındaki kişinin eli olmamalı. Aynı şeyi sağ elle de yapmalarını isteyin ama tutacakları el farklı kişinin eli olmalı. (5 dk) 3. Yapmaları gereken şey ellerini çözmeleri ve daha büyük çember oluşturmalarıdır. Tuttukları ellerle teması kaybetmemeleri lazım. Ellerin kuvvetli sıkmasını kesmemeleri gerekiyor, fakat sıkmayı gevşetebiliyorlar. 4. Katılımcılara göre çembere dönmek için düğümü çözmek ne kadar süreceğini sorun. (genelde düşündüklerinden daha uzun sürüyor!) En fazla 10 dakika verdiğinizi söyleyin. Başlasınlar! (10 dk) 5. Etkinliği kontrol edin: Eğitmen için tavsiye Sonuç her zaman 8 sayısının çemberidir. Katılımcılar çemberin içinde ve dışındaki insanlarla değişiyor. 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 32

Kontrol soruları: a. Etkinlik nasıldı? b. Düğümü çözmek için hangi süreci/planı kullandınız? c. Plana nasıl geldimiz? d. Lideriniz var mıydı? Birkaç lider? Onun rolü neydi? Liderlik nasıl? e. Hangi hareketler, düşünceler yada süreçler işi kolaylaştırdı/zorlaştırdı? f. Vazgeçmeyi düşündünüz mü? Devam etmenizi sağlayak şey neydi? g. Lider gibi, sorun daha karmaşık/zor olmaya başlayınca hangi adımları kullanıyorsunuz? h. Aynı yada benzer etkinliği tekrarlamanız gerekirse ne kadar zamana ihtiyacınız olacak? i. Farklı yapacaklarınız ne? Genelde katılımcılar plan yapmadan çözülmeye çalılıyorlar. Bir süre sonra biri, diğerlerinin takip edeceği talimatlar vermeye başlayacak. Birlikte iletişim kurduklarında ve çalışmaya başladıklarında düğüm daha kolay çözülecek. Sorun çözme sürecinde olan lider gibi, sorunu küçük ödevlere ayırın, insanlara sorumluluklar verin, yaratıcı olun, iyi dinleyici olun, soruna tekrar yönelin ve herkesi fikir vermeye teşvik edin. Genelde, güçlü yönlerine ve becerilerine bağlı olarak, sorunu çözme sürecinin farklı kısımlarında farklı liderler vardır..(10 dk) 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 33

3. Oturum, 3 Etkinlik : Sorunları çözmek için adımlar Amaçlar Bu etkinliğin sonunda, katılımcılar: a. Sorunları çözmek için ana adımları tespit edebilecek b. Sorunları çözmek için ana adımları işte ve toplumla ilgili sorunlarda kullanabilecekler Gereken süre: 1 saat Metodoloji: çiftler arasında paylaşma, küçük grupta çalışma, büyük grupta tartışma Malzemeler ve hazırlık: sehpada kağıt, fosforlu kalem, seleband Eğitmen için araç 5.2: Sorunları çözmek için adımlar senaryoları ndan kopyalar yapın Adımlar: 1. Arkadaşıyla ya da akrabasıyla, iş yerinde, ailede ya da arkadaşlarıyla olan bir sorunu hatırlamalarını isteyin. 2. Katılımcıları 2 ya da 3 kişilik gruplara ayırın ve sorunlarını birbirleriyle paylaşsınlar. Sorunu anlatmalarını isteyin ve soruna kadar nasıl geldiklerini ve ne yaptıklarını anlatmalarını isteyin. Her katılımcının sorunu paylaşmasına yetecek kadar zaman tanıyın. (10 dk) 3. Büyük grupta katılımcılardan, paylaştıklarından ve İnsanlık düğümü ile ilgili etkinlikleri, sorunları çözmek için ana adımları tespit edip etmediklerini sorun. Cevapları kağıda yazın. (10 dk) 4. Katılımcılar 5.6: Sorunları çözmek için adımlar ve tavsiyeler sayfasına yönelsinler ve tartışsınlar. (10 dk) 5. Senaryolardan sonra sorunları çözmek için ana adımları uygulayacaklarını söyleyin. 3-5 kişilik gruplara ayırın ve 5.2 Eğitmen için araç'ta bulunan senaryoları verin ve birlikte okuyun. Her grup sorunları çözme adımlarını her senaryoya uygulamalı. (10 dk) 6. Senaryoları büyük grupta tartışın ve fikirleri paylaşın. (15 dk) 7. Bir çözümü uyguladıktan sonra onun işe yarayıp yaramadığını değelendirmek gerektiğini anlatın. Eğer işe yaramıyorsa, herkes için yararlı olacak başka bir çözüm uygulanmalı. (5 dk) 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 34

5.6 Malzeme : Sorunları çözmek için adımlar ve tavsiyeler 1. Sorunu tanımlayın: duygularınız bir kenara brakın ve sorunu bulun 2. Sorun için daha çok bilgi toplayın: iş yerinde yöneticiden, iş arkadaşlarınızdan, yazılı malzemeler 3. Sorunu çözmek için daha fazla fikir bulun - genelde birden fazla çözümler vardır! 4. Sorunu çözün: dahil olan herkes için kabul edilebilir olmalı 5. Sorunu uygulayın 6. Çözümü değerlendirin: Sorun çözüldü mü? Çözümler GERÇEK olmalı: R E A L Gerçekçi/real: sadece teoride değil, pratikte de uygulanmalı Verimli: çözüm, soruna cevap olmalı Kabul edilebilir: dahil olan herkes için kabul edilir olurmalı Mantıklı: çözüm adil olmalı, duydular üzerinden çözülmemeli ( REAL од Inter-Agency Peace Education Programme: Вештини на конструктивно живеење, UNESCO, INEE, UNHCR.) Sorunları çözmek için tavsiyeler Bir sorun için daha fazla çözüm üretin. Farklı fırsatlara açık olun! Tecrübeleriniz, kültürünüz ve kökeniniz ürettiğiniz çözümleri etkileyecek. Tahminlerden kaçının. Asla vazgeçmeyin! Farklı tutumlar duymanıza hazır olun. İstediğiniz çözümlere dikkatinizi verin, değişmesini istemediğiniz şeylere değil. İyi dinleme, konuşma ve işbirliği becerilerinizi, diğerlerle olan sorunu çözmek için kullanmayı unutmayın. 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 35

5.2 Eğitici /kolaylaştırıcı için araç: Sorunları çözmel için adımlar senaryoları Senaryo 1: Okulunuzdaki gençlik örgütünün başkanısınız ve üye sayını arttırmak istiyorsunuz. Toplantı reklamları gibi birçok şekilde insanları üyeliğe teşvik eden şeyler düşünmüşsünüz, fakat daha çok insanı etkileyecek şeyler yapmak istiyorsunuz. Her neyi hayal etmiş iseniz onu üyelik ücretlerden ödemek zorundasınız ve bu yüzden hayal ettiğin şey etkili olmalı. Üye sayısını arttırmak için ne yapardınız? Senaryo 2: Şantiyede çalışıyorsunuz ve sürekli araçların kaybolduğunu farkediyorsunuz. Ne yapıyorsunuz? Senaryo 3: Birçok liseli gibi paraya ihtiyacınızın olduğunu hayal edin. Part time çalışacak bir iş aramak istiyorsunuz fakat bunun iyi bir fikir olup olmadığını bilmiyorsunuz. Daha çok para kazanmanız gerekiyor ama başka faaliyetlere dahil olduğunuz için ve notlarınızı yüksek tutmanız gerektiği için esnek çalışma süresi olan bir iş bulmanız önemli. Para kazanmak için ne gibi fırsatlarınız var? Hangi fırsatları seçerdiniz? 5. Modül : Ekip çalışması ve Liderlik 36