490 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 2 Y l 2006

YAZILAR

490 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 2 Y l 2006

ST HKAK DAVALARINDA KANITLAR (KAR NELER) ( K. mad. 97a) TAL H UYAR stihkak davalar nda ( K. m. 97) ispat yükü kendisine düflen taraf (üçüncü kifli) neyi, nas l ispat edecektir? A. stihkak davas nda, ispat yükü kendisine düflen taraf (üçüncü kifli) neyi ispat edecektir? Borçlunun elindeyken haczedilen mallar hakk nda aç lan istihkak davalar nda, davac «mal ne suretle iktisap etti ini ve (hacizli) mal n borçlunun elinde bulunmas n gerektiren hukukî ve fiili sebep ve olaylar göstermek ve bunlar ispat etmekle yükümlü»dür (mad. 97/a-II). (1) Burada üçüncü kiflinin iki hususu kan tlamas gerekmektedir: a) «Haczedilmifl olan mal ne suretle iktisap etmifl oldu unu» yani; hangi hukuki sebebe dayanarak mal üzerinde ileri sürdü ü hakk kazanm fl oldu unu, örne in; mal kimden sat n alm fl oldu unu, mal n kim taraf ndan kendisine ba fllanm fl oldu unu, mal n kimden kendisine miras yolu ile geçmifl oldu unu vb. aç klay p kan tlamas gerekir. Doktrinde, (2) üçüncü kiflinin mal hangi hukukî sebebe dayanarak iktisap etti i hususu yan nda ayr ca «bu hukukî sebebin tazammum etti i (gerektirdi i) ivazlar ne yolda iktisap etti ini»de -yani; davac üçüncü kiflinin, kendisine ait oldu unu (kendisi taraf ndan sat n al nd n ) ileri sürdü ü «dava konusu fley ya da fleyleri sat n alma gücüne sahip oldu unu»da- isbat etmesi gerekti i -kan m zca da isabetli olarak- ileri sürülmüfltür. Yüksek mahkeme de, «dava konusu fleyi sat n alma gücüne sahip oldu unu kan tlayabilen davac n n iddias n n kabulü (aksi takdirde yani; (1) Bknz: 21. HD. 28.10.2003 T. 8157/8604; 17.9.2002 T. 5884/7082; 15. HD. 5.2.1996 T. 409/589 vb. (2) POSTACIO LU,. cra Hukuku Esaslar, 1982, s: 409 - POSTACIO LU,. 538 say l Kanunun cra ve flas Kanununa Getirdi i Yenilikler, 1965, s: 29 - ÜSTÜNDA, S. cra Hukukunun Esaslar, 2004, s: 220 - ANIL, Y. fi. stihkak Davalar nda Menkul Mülkiyeti Karinesinin Aksini spat Kurallar (Ad. D. 1988/2, s: 37 vd. - OLGAÇ, S. cra- flas, 1978, s: 850 - KAYGANACIO LU, M. cra Hukukunda stihkak Davas (Yarg. D. 1983/1-2, s: 129 vd. - BERK N, N. cra Hukuku Rehberi, 1980, s: 30 - AS- LAN, K. Hacizde stihkak Davas, 2004, s:450

492 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 2 Y l 2006 dava konusu fleyi sat n alma gücüne sahip oldu unu kan tlayamayan davac n n iddias n n reddi) do rultusunda karar verilmesi gerekece ini» belirtmifltir. Bu konudaki içtihatlar nda, yüksek mahkeme; «Borçlunun hacizli tafl n rlar n daha önce «borçlu»dan ya da «üçüncü kifli»den sat n ald n ileri süren kimsenin -gelir ve kazanc n n bulunmamas, ev kad n olmas, bir iflte çal flmamas vb. nedenlerle- bunlar alabilecek ekonomik güçte oldu unu kan tlayamamas halinde, K. 97a da öngörülen ve borçlu yarar na olan mülkiyet karinesinin aksini kan tlamam fl say laca- ve mülkiyetin al c ya geçmemifl olaca n» (3) Aç k artt rmada tafl n r mal n sat n al nmas yla BK. 231 uyar nca sat n al nan mal n mülkiyeti satan alana ihale tarihinde geçerse de, aç k artt rman n temelinde muvazaa oldu unun ileri sürülebilece i ve hacizli mallar ihalede sat n alm fl olan kiflinin -gelir ve kazanc n n bulunmamas, ev kad n olmas, bir iflte çal flmamas vb. nedenlerle ihale bedelini ödeyebilecek ekonomik güce sahip oldu unun kan tlanmamas halinde, K. 97a da öngörülen ve borçlu yarar na olan mülkiyet karinesinin aksini kan tlamam fl say laca ve ihalede sat n al nan mallar n mülkiyetinin al c ya geçmemifl olaca n» (4) belirtmifltir... b) «Haczedilmifl olan mal n niçin borçlunun elinde bulundu unu yani bu mal n borçlunun elinde bulunmas n gerektiren hukuki (örne in; dava konusu mal borçluya kiraya verdi ini ya da âriyet olarak b rakt n ) ve fiili (örne in; dava konusu borçludan (ihaleden) sat n al nan mal n naklinin, sökülüp kald r lmas n n hemen mümkün olmamas nedeniyle bir süre daha borçlunun elinde b rak ld n ) sebep ve olaylar» kan tlamas gerekir. (5) B. stihkak davas nda, ispat yükü kendisine düflen taraf (üçüncü kifli), ispat yükünü n a s l yerine getirecektir? I- stihkak davalar n n çok kez, kötü niyetli borçlular taraf ndan alacakl lar na zarar vermek -alacaklar n hiç almamalar n veya geç almalar n sa lamak- amac ile aç ld n dikkate alan kanun koyucu «alacakl - lar himaye etmek» (6) düflüncesiyle bir taraftan «özel isbat hükümleri» ( K. mad. 97/a) kabul ederken, di er taraftan «istihkak davalar na umumi hükümler dairesinde bak laca n» ( K. mad. 97/XI) (7) ve «istihkak davalar nda taraflar n gösterecekleri bütün delillerin serbestçe takdir olunaca n» ( K. mad. 97/XVII, c. 2) (8) «stihkak iddias nda bulunan üçüncü (3) Bknz: 21. HD. 18.10.2004 T. 8941/8532; 27.9.2004 T. 6828/7627; 7.10.2003 T. 6359/7672 (4) Bknz: 21. HD. 10.5.2004 T. 4319/4638; HGK. 11.12.2002 T. 15-917/1041; 24.10.2002 T. 7912/9013 (5) Bknz: 21. HD. 28.10.2003 T. 8157/8604; 17.9.2002 T. 5884/7082; 15. HD. 5.2.1996 T. 409/589 (6) Bknz: 538 say l Kanuna ait - K. mad. 97a ile ilgili- Hükümet Tasar s Gerekçesi «UYAR, T. Notlu-Gerekçeli, çtihatl K. 1998, C:2, s:2886 vd. (7) Ayr nt l bilgi için bknz: UYAR, T. Gerekçeli- çtihatl K fierhi, 2005, C:5, s:8183 vd. (8) Ayr nt l bilgi için bknz: UYAR, T. fierh, C:5, s:8186

stihkak Davalar nda Kan tlar Talih Uyar 493 kifli ile borçlunun -istihkak iddias hakk nda- birleflmelerinin (yani, üçüncü kiflinin istihkak iddias n borçlunun kabul etmesinin) alacakl ya bir etkisi olmayaca n» (9) ( K. mad. 97/XII, c. 1) ayr ca belirtmifltir. K. mad. 97a/I de üç karine öngörülmüfltür: 1) Bir tafl n r mal elinde bulunduran kimsenin, onun maliki say lmas ( K. mad. 97a/I, c: 1): Bir tafl n r mal «elinde bulunduran» borçlu, onun maliki say l r. Bu suretle kanun koyucu, borçlunun elinde bulunan tafl - n r mallar için, borçlu lehine bir mülkiyet karinesi kabul etmifltir. «Tafl n r mallarda zilyetlik, mülkiyete karine» teflkil etti inden (MK. mad. 898), bir tafl n r mal elinde bulunduran ( K. mad. 96/I) kimse (borçlu) onun maliki say l r ( K. mad. 97/a-I, c. 1) Üçüncü kifli; borçlunun elinde bulunan ve haczedilen mal hakk nda açt istihkak davas nda ancak yukar daki iki hususu -yani; «haczedilmifl olan mal ne suretle iktisap etti ini» ve «haczedilmifl olan mal n niçin borçlunun elinde bulundu unu» kan tl yarak; «borçlunun elindeki mal n borçluya ait say lmas gerekti i» konusunda MK. mad. 898 ve K. mad. 97/a-1, c. 1 de öngörülen karinenin aksini isbat edebilir. Buradaki «elde bulundurma» kavram, zilyetli e nazaran, onu da kapsayan daha genifl bir anlam ve içeri e sahiptir. (10) «Elde bulundurma» ile kastedilen, tafl n r bir mal üzerinde fiili hâkimiyet, fiili tasarruf kuvveti dir. Baflka bir deyiflle, elde bulundurma» kavram, zilyetli in manevi unsurunu teflkil eden «irade»yi içermeyip, sadece «fiili hakimiyet» unsurunu ihtiva eder. (11) «Borçlunun elinde bulunan tafl n r mallar n, borçluya ait say lmas»n öngören mülkiyet karinesi, borçlu (dolay s yla; alacakl ) lehine oldu undan, borçlunun elinde haczedilen bir tafl n r mal hakk nda istihkak iddias nda bulunan üçüncü kiflinin, bu karinenin aksini ispat etmesi yani karineyi çürütmesi gerekir. Yüksek mahkeme, «mülkiyet karinesi» ve «mülkiyet karinesinin çürütülmesi» konusuyla ilgili olarak; «Bir tafl n r mal elinde bulunduran n onun maliki say laca n ( K. mad. 97a), bu durumda mülkiyet karinesinin borçlu (ve dolay s ile alacakl ) yarar na say laca n, davac -üçüncü kiflinin bu yasal karinenin aksini ancak yemin ve tan k dahil her türlü kesin ve inand r c delillerde kan tlanabilece ini» (12) «Vergi kayd» ile ilgili olarak: (9) Bknz: D. 2.2.1970 T. 1017/1088 (10) ASLAN, K. age. s: 431 - ANIL, Y. fi. agm. s: 33 - KAYGANACIO LU, M. agm. s: 128 (11) ASLAN, K. age. s: 255, dipn. 76 - KURU, B. cra ve flas Hukuku, C: 2, 1990, s: 961 - KURU, B. cra ve flas Hukuku El Kitab, 2004, s: 466 - ER fi, G. Hacizden Do an stihkak Davalar, 1994, s: 17 - POSTACIO LU,. age. s: 384 - ERTEK N, E./KARATAfi,. cra ve flas Hukukunda stihkak Davalar, 1998, s: 19 (12) Bknz: 21. HD. 8.2.2005 T. 9224/883; 24.5.2004 T. 4650/4947; 27.4.2004 T. 977/4136 vb.

494 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 2 Y l 2006 «Davac üçüncü kifli ad na düzenlenmifl olan vergi kayd n n -baflka güçlü delillerle desteklenmedikçe- tek bafl na K. 97a daki «mülkiyet karinesi»nin aksini isbata yeterli olmayaca n» (13) «Vergi kayd, borç do umundan sonraki iflyeri açma ve çal flma ruhsat ile hafta tatili ruhsat n n iflyerinin üçüncü kifliye ait oldu unun kesinti kan t olamayaca n» (14) «Vergi levhas (kayd ) kar s, k z, k z kardefli gibi bir yak n ad na olan iflyerinde haciz s ras nda borçlunun bulunmas (ve iflyerinin borçlu taraf ndan çal flt r ld n n tan k beyanlar ile kan tlanmas ) halinde, iflyerinin borçluya ait say laca n» (15) «Vergi levhas (kayd ) davac -borçlunun efli ev kad n ad na düzenlenmifl olsa dahi, ev kad n taraf ndan fiilen yap lamayacak -marangoz atölyesi iflletmek, soba ve karyola imalat ve sat fl, demir ticareti gibi- nitelikteki ifllerde, vergi levhas n n (kayd n n) -tek bafl na- iflyerinin o kifliye ait oldu unu kan tlamaya yeterli olmayaca n» (16) «Garanti belgesinin mülkiyeti belirleyici belgelerden olmad n» (17) «Apartman aidat makbuzu, telefon sözleflmesi ile vergi levhas n n mülkiyeti isbata yeterli belgelerden olmad n» (18) «Haciz uygulanan eve iliflkin tapu kayd n n salt davac ad na oluflunun, hacizli mallar n mülkiyetinin de davac ya ait oldu unu göstermeyece- ini» (19) «Mahkemeye sunulan tafl nmaza iliflkin tafl nmaz sat fl vaadi sözleflmesinin tafl nmazdaki hacizli tafl n r ev eflyalar n n davac ya ait oldu unu göstermeyece ini» (20) «nternet eriflim faturas n n mülkiyeti belirleyici belge niteli inde olmad n» (21) «Borçluya ait evde borçlu ad na olan büyükbafl hayvanlar n K. 97a daki mülkiyet karinesi uyar nca borçluya ait say laca n» (22) «Haciz s ras nda iflyerinde bulunan borçluya ait ev ve cep telefon faturalar, elektrik faturas gibi belgelerin, haciz yap lan yerin borçlunun iflyeri oldu unu gösterece ini» (23) (13) Bknz: 21. HD. 26.9.2005 T. 4453/8289; 21.9.2004 T. 6145/7456; 22.3.2004 T. 393/2684; 22.12.2003 T. 8729/10611 vb. (14) Bknz: 21. HD. 19.9.2002 T. 5929/7164 (15) Bknz: 15. HD. 24.1.1996 T. 41/341; 25.2.1992 T. 27/882 (16) Bknz: 15. HD. 7.10.1991 T. 4015/4572 (17) Bknz: 21. HD. 20.9.2004 T. 3948/7326; 19.1.2004 T. 9714/66; 2.7.2002 T. 5551/6439 (18) Bknz: 21. HD. 1.7.2004 T. 681/1200 (19) Bknz: 21. HD. 28.6.2004 T. 5462/6358; 22.3.2004 T. 754/2741; 20.2.2001 T. 944/1338 (20) Bknz: 21. HD. 1.4.2004 T. 1791/3227 (21) Bknz: 21. HD. 9.3.2004 T. 11525/2187 (22) Bknz: 21. HD. 27.5.2003 T. 3713/4987 (23) Bknz: 21. HD. 20.3.2003 T. 1068/2316

stihkak Davalar nda Kan tlar Talih Uyar 495 «Davac n n s rf gelir ve kazanç sahibi olmas n n K. 97a daki mülkiyet karinesi nin aksini isbata yeterli olmad n» (24) «Bankadaki hesap kimin ad na ise paran n da onun say laca n» (25) «Yüklenicinin üstlendi i iflin gere i, flantiyesini iflverene ait tafl nmazda kurmas n n, flantiyedeki yükleniciye ait tafl n r mallar n yasan n arad - anlamda «mal n borçlu elinde bulunmas ya da borçlu ile üçüncü kiflinin mal birlikte bulundurmas» olarak kabul edilemeyece ini» (26) «Borçlu taraf ndan getirildi i marinada haczedilen ve gemi siciline kay tl olmayan tekne tafl n r say ld ndan, mülkiyet karinesinin borçlu yarar na say laca, bunun aksinin kesin ve inand r c delillerle kan tlanmas gerekece ini» (27) «Borçlunun a l nda haciz edilen koyunlar n -aksi üçüncü kiflilerce isbat edilmedi i sürece- borçluya ait say laca n» (28) «Haczedilen, borçlunun zilyetli indeki mandalina bahçesindeki mandalinalar n borçluya ait say laca n» (29) «Kocas ndan ayr yafl yan ve kocas hakk nda nafaka art r m davas açan kad n n adresinde haciz edilen eflyalar n kad na ait say laca n» (30) «Haczedilmifl olan mallar n sigorta poliçelerinin davac -üçüncü kifli ad - na düzenlenmifl olmas n n, onun malik oldu unu göstermeyece ini» (31) «Borçlunun bankada kiralad özel kasa içindeki ziynet eflyalar n n haczedilmesi halinde, mülkiyet karinesinin borçlu yarar na say laca, bunun aksinin davac üçüncü kifli taraf ndan yeterli ve inand r c biçimde ispat edilmesi gerekece ini» (31a) «Davac n n zilyetli inde bulunan hâmiline yaz l çekin, davac ya ait say laca n» (32) «Üçüncü kiflinin kiralad ve iflletti i fabrikada haczedilen mallar n 3. kifliye ait say lmas gerekece ini» (33) «Borçlu elinde haczedilen -lehtar belirtilmemifl olan- çeklerin, borçluya ait say laca n» (34) (24) Bknz: 21. HD. 2.1.2003 T. 10028/205 (25) Bknz: 21. HD. 2.10.2002 T. 6183/7942 (26) Bknz: 21. HD. 17.9.2002 T. 6152/7024 (27) Bknz: 21. HD. 24.3.1998 T. 1404/2093 (28) Bknz: 15. HD. 29.9.1992 T. 3704/4386 (29) Bknz: 15. HD. 2.4.1992 T. 1692/1735 (30) Bknz: 15. HD. 9.10.1991 T. 4004/4680 (31) Bknz: 15. HD. 19.12.1990 T. 4689/5666 (31a) Bknz: 15. HD. 29.3.1989 T. 273/1544 (32) Bknz: 15. HD. 3.7.1986 T. 2307/2576 (33) Bknz: 15. HD. 21.6.1984 T. 2162/2195 (34) Bknz: 15. HD. 31.10.1983 T. 2858/2719

496 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 2 Y l 2006 «Üçüncü kiflinin, kendi iflyerinde, borçludan hacizden iki sene önce sat n ve teslim alm fl oldu u haczedilen teleks hakk nda açt istihkak davas n n kabulüne karar verilmesi gerekece ini» (35) «Televizyon ruhsat n n yaln z bafl na mülkiyeti kan tlayamayaca n» (36) «Borçlunun üzerinde bulunan paran n, zilyetlik karinesi gere ince borçluya ait say laca n» (37) «Borçlunun hacizli tafl n rlar n daha önce borçlu dan ya da üçüncü kifli den sat n ald n ileri süren kimsenin -gelir ve kazanc n n bulunmamas, ev kad n olmas, bir iflte çal flmamas vb. nedenlerle- bunlar alabilecek ekonomik güçte oldu unu kan tlayamamas halinde, K. 97a da öngörülen ve borçlu yarar na olan mülkiyet karinesi nin aksini kan tlayamam fl say - laca n ve mülkiyetin al c ya geçmemifl olaca n» (38) «Aç k artt rmada tafl n r mal n sat n al nmas yla BK. 231 uyar nca sat n al nan mal n mülkiyeti sat n alana ihale tarihinde geçerse de, aç k artt rman n temelinde muvazaa oldu unun ileri sürülebilece ini ve hacizli mallar ihalede sat n alm fl olan kiflinin -gelir ve kazanc n n bulunmamas, ev kad n olmas, bir iflte çal flmamas vb. nedenlerle- ihale bedelini ödeyebilecek ekonomik güce sahip oldu unun kan tlanamamas halinde, K. 97a da öngörülen ve borçlu yarar na olan mülkiyet karinesi nin aksini kan tlayamam fl say laca n ve ihalede sat n al nan mallar n mülkiyetinin al c ya geçmemifl olaca n» (39) belirtmifltir... Hemen belirtelim ki, K. mad. 97/a-I, c. 1 de ifade edilen «bir tafl n r mal elinde bulunduran kimsenin, onun maliki say laca»na iliflkin karine (mülkiyet karinesi) trafik siciline tescil edilmifl olan araçlar hakk nda geçerli de ildir. Çünkü 2918 s. Karayollar Trafik Yasas n n -3176 s. yasayla de iflik- 20/d maddesi uyar nca «trafik siciline tescil edilmifl araçlar n her çeflit sat fl ve devirleri noterlerce yap l r ve bu flekilde yap lmayan sat fl ve devirler geçerli olmaz. (40) Baflka bir deyiflle, trafik siciline tescil edilmifl araçlarda, «trafik kay tlar» arac n gerçek malikini gösterir. (41) Bu nedenle, bir «tafl n r mal» niteli ini tafl mas na ra men, borçlunun elinde haczedilen bir araç trafik sicilinde baflkas n n ad na kay tl ise kay t sahibine ait say l r ve alacakl «o arac n borçluya ait oldu unu» ancak noterde yap lm fl bir sat fl veya devir sözleflmesi ile isbat edebilir. (35) Bknz: 13. HD. 1.12.1982 T. 6475/7288 (36) Bknz: 13. HD. 3.6.1981 T. 3614/4233 (37) Bknz: 12. HD. 16.5.1977 T. 4402/4988 (38) Bknz: 21. HD. 18.10.2004 T. 8941/8532; 27.9.2004 T. 6828/7627; 7.10.2003 T. 6359/7672 vb. (39) Bknz: 21. HD. 10.5.2004 T. 4319/4638; HGK. 11.12.2002 T. 15-917/1041; 21. HD. 24.10.2002 T. 7912/9013 vb. (40) Bknz: 21. HD. 19.4.2004 T. 2935/3908; 16.3.1999 T. 1439/1776; 15.4.1997 T. 2418/2750 vd. (41) Bknz: 15. HD. 8.2.1995 T. 105/616; 21.6.1994 T. 3024/4125

stihkak Davalar nda Kan tlar Talih Uyar 497 Buna karfl n, trafik sicilinde borçlu ad na kay tl olan araç, üçüncü kiflinin elinde iken haczedilirse, üçüncü kifli «arac n kendisine ait oldu unu» ancak noterde yap lm fl bir sat fl ve devir sözleflmesi ile edebilir. 13.10.1983 günlü, 2918 say l Karayollar Trafik Kanunu nun 28.3.1985 günlü, 3176 say l Kanunla de iflik 20. maddesinde; «tescili zorunlu ve ilk tescili yap lacak araçlar n sat n alma veya gümrükten çekme tarihinden itibaren üç ay içinde araç sahiplerinin ilgili tescil kurulufluna baflvurmalar n n zorunlu oldu u; tescil edilmifl araçlar n her çeflit sat fl ve devirlerinin, araç sahibi ad na düzenlenmifl tescil belgesi esas al narak noterlerce yap laca, bu sat fllar n noterlerce tescil belgesine tarih konularak ve tasdik edilmek suretiyle ifllenece i, ayr ca, tescil edilmifl araçlar n sat fl ve devir ifllemlerinin noterler taraf ndan sicile ifllenmek üzere, ifllemin tekemmülünü müteakip en geç yedi ifl günü içinde ilgili tescil kurulufluna bildirilece i, noterlerce yap lmayan her çeflit sat fl ve devirlerin geçersiz oldu u, tescilli araçlar sat n veya devir alanlar n, gerekli bilgi ve belgeleri sa layarak ilgili tescil kuruluflundan bir ay içinde adlar na tescil belgesi almak zorunda olduklar» hükme ba lanm fl ve tescil kurulufluna baflvurmayan araç sahipleri ile tescil belgesi olmayan al c lar ve bilgi vermeyen noterler için cezai yapt r mlar öngörülmüfltür. lk kez 2918 say l Karayollar Trafik Kanunu ile getirilen bu hükmün gerekçesi olarak Dan flma Meclisi Bay nd rl k, Ulaflt rma, mar ve skan, Turizm ve Tan tma Komisyonu raporunda özetle; «1- Uygulamada, kazaya kar flan arac n iflleteninin, mal sahibinin kim oldu unun bilinemedi i, ma durlar n açt - davalarda kar fl kl klara yol açt, husumetin kime yöneltilece inin bilinemedi i; 2- Maliyenin, gizli elden mülkiyet de ifltirmelerde, pek çok araç al m-sat m vergisi kay plar n n do du u; 3- Milyonlara varan de er ifade eden motorlu tafl t al m-sat mlar n n sadece menkul niteli i gözönüne al narak teslimle intikal etti inin kabulü, pek çok mülkiyet tesbit davalar na sebep oldu u gözönüne al narak, gemiler gibi bir ayr cal k getirilmesi zaruri görülerek 20. maddenin (d) bendinin sonuna (Noterlerce tanzim, tasdik ve tescil edilmemifl araç sat fl ve devirlerinin geçersiz oldu- una) dair bendin yeniden eklendi i aç klanm flt r. (Dan flma Meclisi Tutanak Dergisi, Birleflim; 105-120. Yasama y l : 2, Cilt 18, S. Say s ; 397, s: 13). Dan flma Meclisi Genel Kurulunda bu bent üzerinde söz alan olmam fl, aynen kabul edilmifltir. (Ayn Tutanak Dergisi, s: 619-620, Birleflim 9.6.1983). Milli Güvenlik Konseyi çiflleri Komisyonu raporunda; Dan flma Meclisince kabul edilen tasar n n kimi maddeleri ile birlikte 20. maddesinin de redaksiyona tâbi tutuldu u ve di er maddelerde yap lan de iflikliklere paralel olarak maddelerin yeniden düzenlendi i belirtilmifl; 20. maddenin yukar da an lan (d) bendinin ilgili hükmü (Noterlerce yap lmayan her çeflit sat fl ve devirler geçersizdir) biçiminde de ifltirilerek bu flekilde kanunlaflm flt r (Milli Güvenlik Konseyi 5. Say s 687, s: 18-83).

498 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 2 Y l 2006 Daha sonra 2918 say l Karayollar Trafik Kanunu nun baz maddeleri ve bu arada 20. maddesi 20.3.1985 günlü, 3176 say l Kanunla de ifltirilmifl ise de (Noterlerce yap lmayan her çeflit sat fl ve devirler geçersizdir) hükmü aynen kalm flt r. Bu hüküm 18.6.1985 tarihinden itibaren yürürlü e girmifltir. (TBMM Tutanak Dergisi Dönem; 17. Cilt 14, Yasama y l ; 2, 79 uncu birleflim s: 353). Yukar da aç klanan yasama belgelerine göre, motorlu araçlar n al msat m ile her türlü devirlerinin noterlerce yap lmas n n öngörülmesinin amac, sadece taraflar n hukuksal yararlar n n korunmas ndan çok, üçüncü kiflilerin ve Devletin yarar n korumakt r. Böyle olunca söz konusu hüküm kamu yarar ve kamu düzeni amac yla getirilmifl demektir. Öyle ise, geçersiz sözleflmeye dayan larak yap lan teslimle mülkiyet al c ya geçmifl olmaz. Aksi halde, yasa koyucunun yukar da aç klanan amac hiç bir zaman gerçekleflemez. Yeni yasal düzenleme karfl s nda, motorlu araçlar n ancak noterlerce yap lan sat fl ve devir sözleflmelerine dayanan teslimleri sonunda mülkiyetin al c ya geçebilece inin kabulü gerekecektir. (42) Buna karfl n; tescile tâbi olmayan -kepçe, traktör römorku (43) gibi araçlar, tafl n r mal niteli inde oldu undan, sat fl ve devirleri herhangi bir flekle ba l de ildir. Bu tür araçlar elinde bulunduran kimse, onun maliki say l r. Yüksek mahkeme bu konuyla ilgili olarak; fl makinalar 2918 say l Karayollar Trafik Kanunun de iflik 22/c-2 ve Karayollar Trafik Yönetmeli inin 29/a-4-2 maddeleri uyar nca ticaret ve sanayi odalar na tescili zorunlu araçlar oldu undan, sat fl ve devirlerinin ancak noterler veya trafik flube ve bürolar nca yap labilece ini (e er; ifl makinas n n ticaret ve sanayi odas nda kayd yoksa, sat fl ve devir iflleminin «sahiplik belgesi» esas al narak, yine noterler veya trafik flube ve bürolar nca yap labilece ini) (44) «2918 say l Karayollar Trafik Kanununun 20/d maddesine uygun flekilde noterde düzenlenen sözleflme ile, iyiniyetle arac sat n alm fl olan kiflinin mülkiyeti kazanaca, mülkiyetin al c ya geçmesi için trafik sicilinde arac n al c ad na tescilinin -tescil ifllemi «aç klay c» bir ifllem olup, sat fl n geçerlili ini etkileyici nitelikte «kurucu» bir ifllem olmad ndan- zorunlu olmad n» (45) (42) Bknz: 13. HD. 22.1.1987 T. 6269/219 (43) Bknz: 21. HD. 11.12.2001 T. 8954/8598 (44) Bknz: 21. HD. 9.6.2005 T. 10739/5872; 1.3.2005 T. 7314/1911; 1.2.2005 T. 13323/455; 25.1.2005 T. 10303/33 vb. (45) Bknz: 21. HD. 29.11.2004 T. 6466/10335; 19.4.2004 T. 2952/3851; 9.6.2003 T. 4434/5464 vb.

stihkak Davalar nda Kan tlar Talih Uyar 499 «Arac sat n alan kiflinin borçlunun eski orta, borçlu ile birlikte ayn adreste çal flan ya da oturan ya da borçlunun yak n olmas durumunda yap lan sat fl iflleminin dan fl kl oldu unun kabulü gerekece ini» (46) «Araç sat fllar nda önemli olan hususun borçlunun de il, borçludan arac sat n alan kiflinin iyiniyetli olup olmad oldu u, araç sahibinin vekilini azletti ine dair azilnamenin trafi e veya al c olan üçüncü kifliye bildirilmifl olmas ile arac sat n alan üçüncü kiflinin iyiniyetinin ortadan kalkaca n» (47) «2918 say l Karayollar Trafik Kanununun 20/d maddesine göre trafik siciline kay tl araçlar n sat fl ve mülkiyetinin devri için noterde sözleflme yap lmas n n zorunlu oldu u, mülkiyetin geçifli için ayr ca zilyetli in devrinin gerekli olmad n» (48) «Tar m makinalar (ve zirai araçlar, döver-biçer makinalar ), 2918 say l Karayollar Trafik Kanunun de iflik 22/c-2 ve Karayollar Trafik Yönetmeli inin 29/A-d-2 maddeleri uyar nca ziraat odalar na tescili zorunlu araçlar oldu undan, sat fl ve devirlerinin noterler veya trafik büro ve flubelerince yap labilece i, adi sat fl sözleflmesiyle mülkiyetin al c ya geçmeyece i (e er tar m makinas ziraat odas na tescil edilmemiflse, sat fl ve devirlerinin sahiplik belgesi esas al narak yine noterler veya trafik büro ve flubelerince yap labilece ini) (49) «As l olan borçlunun de il, al c davac n n kötüniyetli olup olmamas oldu undan, kayd nda haciz, tedbir, rehin bulunmayan arac, trafik kayd na güvenerek iyiniyetle sat n alm fl olan üçüncü kifli davac n n açt istihkak davas n n kabulü gerekece ini» (50) «Haciz yaz s n n ayn gün telgraf ve APS ile ilgili trafik tescil flubesine bildirilmifl olmas na ra men, kay tlara yaklafl k bir ay sonra intikal etmesinin gerekçesinin icra mahkemesince trafik müdürlü ünden araflt r lmas gerekece ini» (51) «Dava konusu zirai döver-biçerin ziraat odas nda davac lar ad na olan kayd n n davac lar n malik oldu unu gösterece ini» (52) Hacizli traktörün trafik sicilinde kayd n n bulunmamas halinde -Karayollar Trafik Yönetmeli i 35/c maddesi uyar nca- ancak «sahiplik belgesi» ile devrinin noterlerce yap labilece ini» (53) «Sicile güven ilkesi gere ince, sicilinde haciz flerhi bulunmayan -fakat; borçlu elinde iken fiilen haczedilip, borçluya yediemin olarak b rak lm fl (46) Bknz: 21. HD. 15.6.2004 T. 4948/5894; 2.4.2002 2663/2806; 4.5.1999 T. 2851/3062 (47) Bknz: 21. HD. 7.6.2004 T. 5031/5488; 20.1.2004 T. 9648/288; 17.10.2000 T. 7086/7011 (48) Bknz: 21. HD. 19.4.2004 T. 2935/3908; 16.3.1999 T. 1439/1776; 15.4.1997 T. 2418/2750 (49) Bknz: 21. HD. 24.2.2004 T. 11072/1534; 5.6.2001 T. 4197/4461 (50) Bknz: 21. HD. 24.2.2004 T. 11357/1580; 12.5.2003 T. 7833/10704; 13.11.2003 T. 7263/9344 vb. (51) Bknz: 21. HD. 22.9.2003 T. 5651/7192 (52) Bknz: 21. HD. 15.9.2003 T. 5629/6749 (53) Bknz: 21. HD. 28.6.2005 T. 5067/6846; 29.4.2003 T. 3066/4015

500 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 2 Y l 2006 olan- arac, borçludan -noterde yap lan resmi senetle- sat n alan üçüncü kiflinin iyiniyetli say laca n ve arac n mülkiyetini kazanaca n» (54) «Fiilen haczedilip, borçluya yediemin olarak b rak lan -ancak; kayd na haciz flerhi ifllenmemifl olan- arac borçludan sat n alan üçüncü kiflinin - borçlunun yak n akrabas, ifl orta vb. olmas nedeniyle- araban n hacizli oldu unu bilebilecek durumda olmas halinde, iyiniyet iddias nda bulunamayaca n» (55) «Trafik siciline kay tl araçlar n trampa iflleminin, noterde resmi flekilde yap lm fl olmad kça geçersiz olaca n» (56) «Traktör sat c s kooperatif taraf ndan, sat fl ve teslim tarihinden 4 ay sonra, fatura alt na yaz lan üç y l süre ile sat lamaz, devredilemez kayd - n n yasal olup olmad araflt r lmadan geçerli say lamayaca n» (57) «Kontak anahtar ve ruhsatnamesi ile teslim edilen otomobilin sat lmak üzere b rak ld n n kabulü gerekece ini, emanet b rak ld iddias - n n kabul edilemeyece ini, üzerindeki ruhsatnamede hacizlidir, sat lamaz kayd bulunan otobüsü sat n alan üçüncü kiflinin iyiniyet iddias nda bulunamayaca n» (58) belirtmifltir. 2) Borçlu ile üçüncü kiflilerin tafl n r bir mal birlikte elde bulundurmalar halinde, mal n borçlunun elinde say lmas ( K. mad. 97a/I, c: 2): Haczedilen mal, borçlu ile üçüncü kiflinin birlikte elde bulundurmalar halinde, mal borçlunun elinde say l r. (59) 3) Birlikte oturulan yerlerdeki tafl n r mallardan niteliklerine göre kad n, erkek ve çocuklara ait olduklar «aç kça anlafl lanlar» ile «örf ve âdet, senet, meslek veya meflgale icab olanlar n, bunlar n say lmas ( K. mad. 97a/I, c: 3): Bir tafl n r mal «borçlu» ile «üçüncü kifli»nin birlikte elde bulundurmalar halinde, kural olarak «mal n borçluya ait say laca n» karine olarak kabul eden kanun koyucu bu karineye -bir baflka karine öngörerekbir istisna getirmifltir. Bu istisnada, az önce belirtilen «kad n» «erkek» ve «çocuk»lara iliflkin karinedir. Bu «karine» uyar nca; bilezik, küpe, kolye, kürk manto, dikifl makinesi kad na ait, av tüfe i erke e ait, bisiklet çocu a ait tafl n r mal say lacakt r. Bu konuyla ilgili olarak uygulamada önem tafl yan flu hususa da de- inelim ki; birlikte oturulan yerlerde bulunan bir tafl n r n «kad n», «er- (54) Bknz: 15. HD. 13.3.1995 T. 1171/1390; 5.10.1994 T. 4209/5541 (55) Bknz: 15. HD. 2.3.1989 T. 4677/917 (56) Bknz: 15. HD. 27.2.1989 T. 4484/839 (57) Bknz: 13. HD. 17.11.1983 T. 2454/3049 (58) Bknz: 13. HD. 23.12.1982 T. 7886/8015 (59) Ayr nt l bilgi için bknz: UYAR, T. stihkak Davalar, 3. Bas, 1994, s:1003 vd.

stihkak Davalar nda Kan tlar Talih Uyar 501 kek» ya da «çocuklar»a ait say labilmesi ya mal n niteli i gere i olmal (bu husus aç kça anlafl lam yorsa, bu konuda bilirkifli incelemesi yapt r lmal ) (60) ya da örf, âdet, sanat, meslek veya meflgale gere i (örne in; düzenlenen çeyiz senedindeki eflyalar n kad na, evdeki piyano, müzik âletinin müzik ö retmeni olan efle ait say lmas gibi) olmal d r... Yüksek mahkeme, «örf, âdet, sanat, meslek veya meflgale gere i o kifliye ait farzedilen mallar» hakk nda; Dikifl makinesinin örf ve gelenek gere i kad na ait eflyalardan say ld - n» (61) «Örf ve adet gere i düzenlenmifl çeyiz senedine dayan lmamas halinde, sadece tan klar n soyut anlat mlar n n K. 97a daki mülkiyet karinesinin aksini isbata yeterli olmayaca n» (62) Adi nitelikteki çeyiz senedinin HUMK. 299 gere ince alacakl lar n haklar n etkilemeyece ini (alacakl y ba lamayaca n )» (63) «Kocas n n borcundan dolay müflterek oturulan evde haczedilen eflyalar n -teamül gere i- evlenirken kay npederi taraf ndan kendisine verilmifl oldu unu kad n n mehir senedi ile ispat edebilece ini» (64) «Evli kad n n çeyiz eflyalar ve kay npederi taraf ndan mihri müeccel ve mihri muaccel olarak kendisine -evlenme s ras nda- verilen eflyalar hakk nda açt istihkak davas n n kabulü gerekece ini» (65) «Cihaz senedinde, kad na ait oldu u aç kça belirtilen ve kad n taraf ndan kocas n n evine getirtilen eflyalar n kocaya teslim edilerek birlikte kullan lmalar n n, kad n taraf ndan aç lan istihkak davas n n reddine neden olamayaca n» (66) «Kad n n çeyiz eflyalar hakk nda açt istihkak davas n n kabulü gerekece ini, bir eflyan n çeyiz eflyas oldu unu isbat n belli bir flekle ba l olmad n ancak e er olay n geçti i yönede bu konuda çeyiz senedi düzenlenmesinin teamül haline gelmifl oldu unun anlafl lmas halinde, bu senedin davac ya ibraz ettirilmesi gerekece ini» (67) «Evde haczedilen org müzik âletinin, lisede müzik ö retmeni olan davac -kocaya ait oldu unun kabulü gerekece ini» (68) (60) Bknz: 13. HD. 24.12.1981 T. 7835/8452 (61) Bknz: 21. HD. 5.7.2004 T. 4358/6558; 19.4.2004 T. 3299/3911; 1.3.2004 T. 11418/1734 vb. (62) Bknz: 21. HD. 7.6.2004 T. 4347/5475; 12.11.1996 T. 5965/5943 (63) Bknz: 21. HD. 23.12.2003 T. 9375/10792; 17.4.2001 T. 2730/2969; 13.11.2000 T. 7765/7918 (64) Bknz: 15. HD. 7.11.1991 T. 4796/5349 (65) Bknz: 15. HD. 28.12.1984 T. 4385/4275 (66) Bknz: 15. HD. 23.1.1984 T. 210/111 (67) Bknz: 15. HD. 28.1.1985 T. 3486/197 (68) Bknz: 21. HD. 3.3.1999 T. 976/4284

502 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 2 Y l 2006 «Birlikte oturulan yerlerdeki mallardan niteli i gere i kad n, erkek ve çocuk lara aidiyetleri aç kça anlafl lan n, onlara ait farzedildi i kabul edilen mallar» hakk nda; «Çamafl r makinesi, elektrik süpürgesi, bulafl k makinesi, hal, buzdolab, kurutma makinesi, f r nl ocak n niteli i gere i kad na ait eflyalardan say lmad n» (69) «ki tekerlekli küçük çocuk bisikletinin niteli i gere i çocu a ait eflya say laca n» (70) «Alt n bilezik ile alt n beflibirli in niteli i gere i kad na ait eflyalardan say laca n» (71) «Epilasyon aleti ile fön makinesinin niteli i gere i kad na ait eflyalardan say laca n» (72) «Kad n n yedinde bulunan (ve kad n n kulland ) ziynet eflyalar n n kad na ait say laca n» (73) belirtmifltir. II- stihkak davas nda - K. mad. 97/XVII uyar nca- taraflar n gösterecekleri bütün delilleri -kural olarak- (74) serbestçe takdir edecek olan icra hakimi; a) stihkak davalar nda «tan k» dinleyebilir. Yüksek mahkeme; «K. 97a da öngörülen borçlu yarar na olan mülkiyet karinesi nin aksinin, dinlenen davac tan klar n n anlat mlar ile -bu anlat mlar n yeterli ve hükme dayanak yap lacak nitelikte olmamalar nedeniyle- kan tlanamamas halinde, davan n reddi gerekece ini» (75) «Tan k listesi vermifl olan davac n n tan klar n n - davan n ayd nlanm fl oldu u vb. gerekçelerle- dinlenmeden, davan n reddedilemeyece ini» (76) «Davac -üçüncü kiflinin hacizli mallar sat n alacak gelire sahip oldu- unu tan kla isbat edebilece ini» (77) «Davac n n yak n ya da orta olan tan klar n ifadelerinin, yeterli delil say lamayaca n» (78) (69) Bknz: 21. HD. 26.4.2005 T. 2523/4284; 20.2.2003 T. 10940/1145; 16.4.2001 T. 2729/2968; 26.2.2001 T. 1309/1553 (70) Bknz: 21. HD. 28.4.1998 T. 3201/3041 (71) Bknz: 21. HD. 18.5.1999 T. 3037/3426 (72) Bknz: 21. HD. 29.4.1997 T. 2763/2836 (73) Bknz: 15. HD. 11.10.1985 T. 2091/3111 (74) «Kural olarak» diyoruz, çünkü, bu davalarda da icra hakimi, di er davalardaki hakimler gibi; ikrar ve yemin ile ba l d r. Bknz: UYAR, T. fierh, C:5, s:8186 (75) Bknz: 21. HD. 21.2.2005 T. 11337/1471; 31.1.2005 T. 8534/370; 4.5.2004 T. 3768/4410 vb. (76) Bknz: 21. HD. 28.5.2002 T. 4547/4967; 12.3.2002 T. 1675/1817 (77) Bknz: 15. HD. 17.1.1996 T. 7156/171; 28.1.1991 T. 5479/220 (78) Bknz: 15. HD. 7.12.1994 T. 5737/7338

stihkak Davalar nda Kan tlar Talih Uyar 503 «Birbiri ile çeliflkili ve inand r c olmayan tan k sözlerine göre karar verilemeyece ini» (79) «stihkak davalar nda kötüniyet iddias n n tan kla ispat edilebilece ini» (80) «Tan klar n -kural olarak- do ruyu söylediklerinin kabul edilmesi gerekece ini» (81) belirtmifltir. b) stihkak davalar nda «bilirkifli incelemesi» yapt rabilir. Yüksek mahkeme; «Haczedilen kamyon kasas n n, tafl t n bütünleyici parças olup olmad konusunda uzman bilirkifli vas tas yla inceleme yap lmas gerekece ini» (82) «Haczedilen dava konusu eflyalar n daha önce yap lm fl olan ihaleden sat n al nan eflyalar olup olmad konusunda uzman bilirkifli arac l yla inceleme yap lmas gerekece ini» (83) «braz edilen fatura, irsaliye, ariyet belgesi, cari hesap ekstreleri ve teflvik belgesi vd. belgelerde yaz l tafl n rlar n dava konusu hacizli tafl n rlar kapsay p kapsamad konusunda, uzman maliye ve muhasebeden anlar bilirkifliler arac l yla ticari defterler, muhasebe ve envanter kay tlar üzerinde inceleme yapt r lmas gerekece ini» (84) «Mahkemece yerinde uzman bilirkifli arac l yla keflif yap larak dava konusu hacizli mallar «bütünleyici parça ya da teferruat» olarak niteliklerinin saptanarak sonucuna göre karar verilmesi gerekece ini» (85) «Kural olarak, yükleniciye ait flantiye sahas nda haczedilen mallar n mülkiyetinin yükleniciye ait say laca, bu mallar n mülkiyetinin borçlu ifl sahibinin geçmesi için, hak edifl kapsam na girifl bedelinin ifl sahibince yükleniciye ödenmifl olmas gerekece i, bunu da ispat yükünün daval alacakl ya düflece i, hacizli mallar n davac ile borçlu aras n8da düzenlenen hak edifl kapsam na girip girmedi i, girmiflse davac ya yap lan ödemelerin hacizli mallar kapsay p kapsamad n n hak edifller ve kooperatif defter kay tlar üzerinde bilirkifli arac l yla inceleme yap larak araflt r lmas gerekece ini» (86) «Uzman bilirkifli arac l yla dava konusu makine bafl nda keflif yap - larak makinenin niteli i, a rl ve yerinden sökülüp tafl nma gibi özellik- (79) Bknz: 21. HD. 23.5.2005 T. 3325/5371; 2.5.2005 T. 1672/4576; 15. HD. 6.7.1994 T. 3470/4618 (80) Bknz: 15. HD. 12.12.1991 T. 5435/6004 (81) Bknz: 15. HD. 30.3.1989 T. 382/1593 (82) Bknz: 21. HD. 5.7.2004 T. 4605/6666 (83) Bknz: 21. HD. 5.4.2004 T. 1947/3277; 11.3.2003 T. 195/1919 (84) Bknz: 21. HD. 9.2.2004 T. 10538/783; 9.2.2004 T. 10442/779; 22.9.2003 T. 8276/7174 (85) Bknz: 21. HD. 28.10.2003 T. 7803/8601 (86) Bknz: 21. HD. 27.10.2003 T. 7076/8511; 23.10.2002 T. 6905/8939; 30.1.2001 T. 9439/420

504 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 2 Y l 2006 leri nedeniyle ihale tarihinden haciz tarihine kadar geçen -yaklafl k bir ayl k- süre içerisinde davac yanca al n p götürülmesi olana n n bulunup bulunmad konusunda rapor al nmas gerekece ini» (87) «Sat fl n Cif sat fl olup olmad ve sat fla konu yurt d fl ndan getirilen tafl n rlar n (makine ve yedek parçalar n) mülkiyetinin hangi anda al c ya geçti- i konusunda -tafl mac l k hukuku alan nda uzman bir hukukçu, gümrük ve ihracat ifllerinden anlayan bir ihracatç ve bir de bankac n n dahil edilece i uzman bilirkifli oluflturularak- bilirkifli incelemesi yapt r lmas gerekece ini» (88) «Haczedilen tafl n rlar n, «demirbafllar ile birlikte kiraya verilmifl olan otelin demirbafl olup olmad» konusunda ticari defter ve envanter kay tlar üzerinde bilirkifli yapt r lmas gerekece ini» (89) «Haczedilen tafl n rlar n, demirbafllar ile birlikte kiraya verilmifl olan otelin demirbafl olup olmad» konusunda ticari defter ve envanter kay tlar üzerinde bilirkifli yapt r lmas gerekece ini» (90) «stihkak davas na bakan hakimin dava konusu mallar n mülkiyetinin kime ait oldu unu, davac n n hakl olup olmad n n, mesle inin gerektirdi i bilgi ile çözümleyece i, bu konuda bilirkifli incelemesi yapt ramayaca n» (91) «Haczedilen telsizlerin dava konusu telsizler olup olmad konusunda bilirkifli incelemesi yapt r lmas gerekece ini» (92) «Yurt d fl ndan getirildi i ileri sürülen eflyalar n gümrük makbuzunda belirtilen eflyalar olup olmad n n, bilirkifli arac l ile araflt r lmas gerekece ini» (93) belirtmifltir... c) stihkak davalar nda «keflif» yap labilir. Yüksek mahkeme; Haczin yap ld yerin saptanmas, haczedilen eflyalar n finansal kiralama sözleflmesi konusu olan mallar olup olmad n n belirlenmesi, r - zai taksim konusu mallar n fiilen kim taraf ndan kullan ld n n anlafl lmas, faturalar n hacizli mallara uygunlu unun saptanmas, haczedilen tafl n rlar n tafl nmaz n tamamlay c parças ya da eklentisi olup olmad n n belirlenmesi, haczedilen mallar n ihalede sat n al nan mallar olup olmad - n n anlafl lmas vb. için gerekti inde icra memuru, taraf tan klar ve bilirkifli de haz r bulundurularak yerinde keflif yap lmas gerekece ini» (94) belirtmifltir. (87) Bknz: 21. HD. 24.10.2003 T. 8288/8419 (88) Bknz: 21. HD. 6.10.2003 T. 4749/7554; 7.4.2003 T. 1337/3036; 22.10.2002 T. 7226/8881 (89) Bknz: 21. HD. 27.6.2002 TK. 5514/6273 (90) Bknz: 21. HD. 26.3.2002 T. 1994/2492 (91) Bknz: 21. HD. 10.11.2000 T. 7510/7810; 15. HD. 12.5.1992 T. 2181/2392 (92) Bknz: 21. HD. 16.5.2000 T. 3766/3906 (93) Bknz: 15. HD. 19.9.1995 T. 4861/4799; 27.11.1990 T. 3007/5090 (94) Bknz: 21. HD. 11.5.2004 T. 3958/4705; 26.2.2004 T. 404/1635; 3.2.2004 T. 8742/766

stihkak Davalar nda Kan tlar Talih Uyar 505 d) stihkak davalar nda «yemin» teklif edilebilir. Yüksek mahkeme; «spat yükü kendisine düflmeyen alacakl n n tetkik etti i yeminin davac yanca eda edilmesinin hukuki sonuç do urmayaca n» (95) «Mahkemece K. 97a uyar nca isbat yükü kendisine düflen davac n n haczedilen mallar n kendisine ait oldu una iliflkin yeminine dayan larak davan n kabulüne karar verilemeyece ini» (96) «Dava dilekçesinde yemin deliline de dayanm fl -ve iddias n baflka delillerle isbat edememifl- olan davac ya, karfl tarafa yemin teklifinde bulunabilece i hususunun hat rlat lmas gerekece ini» (97) belirtmifltir... e) stihkak davalar nda, ileri sürülen iddia, «ticari defter kay tlar» ile isbat edilebilir. (98) f) K. mad. 97/a hükmü gere ince «borçlu» -dolay s ile «alacakl»- yarar na olan karinenin aksi, davac -üçüncü kifli taraf ndan âdi nitelikteki (haricen düzenlenmifl) -«sat fl sözleflmesi», «devir sözleflmesi», «kira sözleflmesi», «âriyet sözleflmesi», «hakedifl belgesi», «ortakl k fesih sözleflmesi», «protokol», «fatura» vb. gibi- belgelerle -bu gibi belgelerin her zaman düzenlenmesi olana bulundu undan (HUMK. 299)- isbat edilemez. Üçüncü kiflilerin, uygulamada borçlu ile «âdi flekilde» düzenledikleri - protokol, kira, emanet vb.- sözleflmelere dayanarak, hacizli mal hakk nda istihkak davas açt klar görülmektedir. Âdi yaz l flekilde düzenlenen bu tür sözleflmelerdeki tarih, HUMK. mad. 299/II deki durumlar gerçekleflmedikçe üçüncü kiflilere -sözleflmeye taraf olmayan kiflilere- karfl hüküm ifade etmeyece inden, bu tür belgelere dayan larak aç lan davalar n kabul edilmemesi gerekir. Nitekim yüksek mahkeme bu konuyla ilgili olarak; «Üçüncü kiflinin ibraz etti i ancak baflka güçlü delillerle desteklenmeyen adi nitelikteki kira sözleflmesinin HUMK. 299/I uyar nca alacakl y ba lamayaca n» (99) «Adi sat fl sözleflmesindeki tarihin HUMK. 299/I gere ince alacakl y ba lamayaca n» (100) belirtmifltir. (95) Bknz: 21. HD. 13.10.2003 T. 6190/7934 (96) Bknz: 21. HD. 4.3.2002 T. 1345/1473 (97) Bknz: 15. HD. 24.2.1992 T. 142/820 (98) Bknz: 21. HD. 30.1.2001 T. 123/426; 27.5.1997 T. 3427/3593; 15. HD. 5.6.1996 T. 2634/3163 (99) Bknz: 21. HD. 27.9.2005 T. 3131/8365; 2.5.2005 T. 1838/4507; 7.2.2005 T. 10285/744; 7.12.2004 T. 11825/10804; 7.10.2004 T. 6602/8092 (100) Bknz: 21. HD. 24.9.2002 T. 6371/7387

506 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 2 Y l 2006 g) stihkak davalar nda faturalar n delil gücü zay ft r. Borçlunun, sat n ald mallar n faturas n -alacakl lar ndan mal kaç rmak amac yla- yak nlar ndan birisi üzerine düzenlettirmesi mümkündür. Bu nedenle, faturalar n aksi tan kla isbat edilebilir. Yüksek mahkeme; «Takipten sonra, haciz tarihinden k sa bir süre önce veya haciz tarihinde yahut haciz tarihinden sonraki tarihte düzenlenmifl olan faturalar n HUMK. 299/I uyar nca alacakl n n haklar n etkilemeyece i ve K. 97/a da öngörülen mülkiyet karinesinin aksini ispata elveriflli kan t olarak kabul edilemeyece ini» (101) «Gazete kampanyas ndan verilen -fatura, veraset ve intikal vergisi gibi- belgelerin, inand r c say laca n» (102) «Haczedilen ayarlarla ilgili eski tarihli faturalara ve bu faturalar n do rulu unu gösteren tan k beyanlar na dayanan davac lehine karar verilmesi gerekece ini» (103) «Faturas kesilen mal n al c ya teslim edilmemifl olmas halinde, mülkiyetin al c ya geçmifl olmayaca n» (104) «Haczedilen eflyay borçludan ald fakat -onun istemi üzerine- belgesinin (faturas n n) baflkas ad na düzenlendi inin anlafl lmas halinde, faturaya dayan larak karar verilemeyece ini» (105) «Haczedilen eflyalar hakk nda sunulan faturalar n gerçekten o eflyaya ait olup olmad konusunda bilirkifli incelemesi yap larak, bir sonuca var lmas gerekece ini» (106) «fiirket taraf ndan iflyerinde haczedilen mallar hakk nda aç lan istihkak davas nda dayan lan faturalar n flirketin defterlerine kaydedilmifl olup olmad ve hacizli mallar n flirket envanterinde kay tl olup olmad konusunda bilirkifli incelemesi yapt r lmas gerekece ini» (107) «Davac n n gösterdi i faturalar n ve bu faturalar düzenlenmifl olan kiflilerin tan k s fat yla verecekleri ifadelerin birlikte de erlendirilmesi gerekece ini» (108) h) Aç k artt rmada (ihalede) borçlunun mallar n sat n alan kifli, -kural olarak- ihale ile mülkiyeti kazanm fl olur (BK m 225). «BK. 231 uyar nca, ihalede tafl n r bir mal sat n alan kimsenin onun mülkiyetini ihale an nda kazanm fl olaca, ancak ihalenin temelinde mu- (101) Bknz: 21. HD. 14.3.2005 T. 721/2403; 8.2.2005 T. 11564/904; 28.12.2004 T. 9628/12229 (102) Bknz: 15. HD. 13.3.1995 T. 1205/1395 (103) Bknz: 15. HD. 12.10.1993 T. 2681/3965 (104) Bknz: 15. HD. 17.3.1993 T. 909/1309 (105) Bknz: 15. HD. 1.3.1993 T. 492/882 (106) Bknz: 21. HD. 28.6.2005 T. 5298/6847; 15. HD. 17.6.1992 T. 2831/3139 (107) Bknz: 21. HD. 14.7.2005 T. 6802/7516; 15. HD. 19.12.1990 T. 4729/5617 (108) Bknz: 13. HD. 17.4.1980 T. 2153/2524

stihkak Davalar nda Kan tlar Talih Uyar 507 vazaa bulundu u ve al c n n ihale bedelini ödeyebilecek ekonomik güce sahip olmad kan tlanmad kça al c n n ihale ile kazand mülkiyet hakk na itiraz olunamayaca n» (109) «Borçluya ait sat fl ç kar lan tafl n r mallar ihalede sat n alm fl olan kiflinin bunlar tekrar borçluda b rakm fl olmas halinde mülkiyetin al c ya geçmeyece ini» (110) «Borçlunun eflyalar n n sat ld ihalenin (ve ihalenin yap ld icra takibinin) sonraki takipleri sonuçsuz b rakmak amac ile yap lm fl oldu unun anlafl lmas halinde o eflyalar önceki ihalede sat n ald n ileri süren borçlunun eflinin açt istihkak davas n n kabul edilemeyece ini» (111) «Borçlu kocas n n haczedilip sat fla ç kar lan eflyalar n aç k artt rmada sat n ald ktan sonra, borçlu efli ile birlikte kullanmaya devam eden kad - n n istihkak davas n n kabulü gerekece ini» (112) «Hakk nda çeflitli alacakl lar taraf ndan yap lm fl icra takipleri bulunan borçlunun eflinin, bir alacakl s n n yapt icra takibini hemen kabul ederek eflyalar n haczettiren borçlu eflinin bu davran fl ndan sonra hemen gerçeklefltirilen ihaleye kat l p, sat fla ç kar lan eflyalar almas n n, muvazaal say laca n» (113) «Borçlu-kocan n sat fla ç kar lan eflyalar n n aç k artt rmada kar s n n babas taraf ndan sat n al n p tekrar borçluya ve kar s na teslim edilmesiyle, kad n n eflyalar n yeni maliki olaca n ve onun taraf ndan aç lan istihkak davas n n kabulü gerekece ini» (114) belirtmifltir. i) stihkak davalar nda «muvazaa»l iddia, ifllem ve boflanma larla s kça karfl lafl l r. Yüksek mahkeme; A) «Muvazaa iddialar» hakk nda; «Dava konusu sat fl iflleminin muvazaal oldu unu savunan daval alacakl n n bu savunmas n n incelenebilmesi için alacakl n n mutlaka K. 277 vd.na göre tasarrufun iptalini dava etmesinin gerekli olmad n» (115) «Muvazaa iddias n n istihkak davas n n her safhas nda ve süreye ba l olmadan ileri sürülebilece i gibi mahkemece de do rudan do ruya gözetilece ini» (116) (109) Bknz: 21. HD. 4.10.2004 T. 9342/7979; 5.4.2004 T. 1947/3277, 24.10.2003 T. 6641/8426 (110) Bknz: 21. HD. 5.6.2001 T. 4194/4458; 10.3.1997 T. 499/1268; 19.6.1996 T. 3327/3486 (111) Bknz: 15. HD. 12.9.1995 T. 4541/4499 (112) Bknz: 15. HD. 12.9.1994 T. 3547/4842; 28.3.1994 T. 76/1864 (113) Bknz: 15. HD. 31.12.1993 T. 5503/5757 (114) Bknz: 15. HD. 30.5.1988 T. 1199/2109 (115) Bknz: 21. HD. 5.2.2002 T. 290/705 (116) Bknz: 15. HD. 30.10.1996 T. 5670/5613

508 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 2 Y l 2006 «Davac n n taraf oldu u ifllemde muvazaa iddias n ancak yaz l belge ile kan tlayabilece ini» (117) «Üçüncü kiflinin, borçlu ile aras ndaki muvazaay, alacakl ya karfl ileri süremeyece ini» (118) «Muvazaa iddias n n alacakl taraf ndan ispat edilmesi gerekece ini» (119) «Davac n n taraf olmad ifllemde muvazaa iddias n her türlü kan tla ispat edebilece ini» (120) «Cebri icra sat fl n n muvazaal oldu u -inand r c delillerle- kan tlanmad kça yap lan aç k art rman n muvazaal oldu u nun kabul edilemeyece ini» (121) B) «Mal kaç rmaya yönelik muvazaal ifllemler» hakk nda; «Takip konusu borcun do umundan sonra «gerçeklefltirilen anlaflmal boflanma sonucunda boflanan ve al m gücü bulunmayan efl taraf ndan borçlu eflin ihalede sat lan mallar n n al nmas n n», «borçlu flirketin zilyetli- inde haciz edilen mallar n borcun do umundan sonra borçlu flirketin orta- taraf ndan devir sözleflmesiyle al n p tekrar borçlu flirkete kiralanmas - n n», «boflanmadan önceki bir tarihte noter sat fl sözleflmesi ile borçlu efl taraf ndan di er efle sat lmas n n», «borcun do umundan sonra k sa aral klarla gerçeklefltirilen devirlerin, borçluya ait ifl yerinin borcun do umundan sonra borçlunun akrabas taraf ndan devir al nmas n n», «borcun do umundan sonra borçlu o lunun arac n n annesi taraf ndan sat n al nmas n n», «borçluya ait ev ve eflyalar borçludan sat n alan ye eninin ayn gün adi flekilde düzenlenen bir sözleflme ile bunlar borçlunun o luna kiralamas n n», «borçlunun sekreterinin dava konusu hacizli ev eflyalar n noterde düzenlenen kira sözleflmesiyle borçluya daha önce kiralam fl olmas n n», «borçlu flirkete ait tüm demirbafl eflyalar n borcun do umundan sonra borçlu flirket ortaklar n n yak n akrabalar taraf ndan kurulan flirkete sat lm fl olmas - n n», «borçlunun ihalede sat lan -televizyon, buzdolab gibi- tafl n r eflyalar n n, alan taraf ndan tekrar borçluya kiralanmas n n», «önceden hiç ticari faaliyette bulunmam fl olan borçlunun bofland eflinin borcun do umundan sonra, bofland efliyle ayn iflyerinde faaliyete bafllamas n n», «borçlunun, borcun do umundan sonra eski iflçisine iflyerinde bulunan tafl n r mallar n noterde düzenlenen sat fl sözleflmesiyle satmas n n», «borçlunun haciz den sonra % 99.5 oran nda paya sahip oldu u limited flirketteki paylar n limited flirkete devretmesinin», «vergi levhas, fatura, iflyeri açma ruhsatlar n n borcun do umundan sonra al nm fl olmas n n», «vergi kayd an- (117) Bknz: 15. HD. 11.10.1993 T. 2401/3936 (118) Bknz: 15. HD. 23.11.1992 T. 3454/5453 (119) Bknz: 15. HD. 29.1.1990 T. 4049/209 (120) Bknz: 15. HD. 11.10.1989 T. 2885/4141 (121) Bknz: 15. HD. 12.12.1988 T. 3184/4295

stihkak Davalar nda Kan tlar Talih Uyar 509 nesi ad na olan iflyerinin borçlu taraf ndan iflletmesinin», alacakl lardan mal kaç rmaya yönelik dan fl kl ifllemler oldu unu» (122) «Borçlu flirket ile istihkak iddias nda bulunan flirketin ortaklar n n ayn kifliler veya ayn soyad n tafl yan kifliler olmas ya da temsilcilerinin ayn kifli olmas halinde flirketler aras nda organik ba bulundu unun ve dolay s yla bunlar aras ndaki -devri, sat fl kira gibi- ifllemlerin -kural olarakalacaklardan mal kaç rmaya yönelik muvazaal ifllemler olarak kabulü gerekece ini» (123) C) «Muvazaal boflanmalar» hakk nda; «Davac efl ile daval di er efli kar koca iken boflanm fl olmalar na ra men ayn evde birlikte oturmaya devam etmelerinin, boflanman n muvazaal (alacakl lardan mal kaç rma amac na yönelik) oldu unu gösterece i, muvazaal boflanman n alacakl n n takip hukukundan kaynaklanan haklar n etkilemeyece i, bu durumda K. 97/a uyar nca mülkiyet karinesi borçlu yarar na olaca ndan, haciz yap lan yerde bulunan tafl n rlar n borçluya ait say laca n» (124) belirtmifltir. j) Vergi ve ticaret sicili kay tlar, tek bafl na iflyerinin kay t sahibine ait oldu u konusunda kesin delil teflkil etmez. Yüksek mahkeme; «Vergi levhas (kayd ) annesi, kar s, k z, o lu, kardefli, gibi bir yak n ad na olan iflyerinde haciz s ras nda borçlunun bulunmas (ve iflyerinin borçlu taraf ndan çal flt r ld n n tan k beyanlar ile kan tlanmas ) halinde, iflyerinin borçluya ait say laca n» (125) «Baflka güçlü delillerle desteklenmeyen vergi kayd n n tek bafl na, iflyerinin vergi levhas nda ad yaz l olan kifliye ait oldu unu göstermeyece ini» (126) «Vergi levhas (kayd ) davac - borçlunun efli ev kad n ad na düzenlenmifl olsa dahi, ev kad n taraf ndan fiilen yap lamayacak -marangoz atölyesi iflletmek, soba ve karyola imalat ve sat fl, demir ticareti gibi- nitelikteki ifllerde vergi levhas n n (kayd n n) -tek bafl na- iflyerinin o kifliye ait oldu unu kan tlamaya yeterli olmayaca n» (127) «Borçlunun fiilen iflletti i ve haciz s ras nda kendisine ait oldu unu kabul etti i f r n n vergi kayd n n baflkas ad na olmas n n, f r n n borçluya ait olmad n kan tlamayaca n» (128) (122) Bknz: 21. HD. 19.4.2005 T. 3657/4032; 21.2.2005 T. 11573/1442; 1.2.2005 T. 8095/484 vb. (123) Bknz: 21. HD. 26.10.2004 T. 8326/8937; 26.2.2004 T. 10954/1663; 23.12.2003 T. 7079/10806 vb (124) Bknz: 21. HD. 2.3.2004 T. 11012/1860; 26.2.2004 T. 10427/1637; 20.1.2004 T. 9713/302 vb. (125) Bknz: 21.HD. 17.2.2004 T. 10854/1201; 21.5.2002 T. 4216/4759; 15. HD. 25.2.1992 T. 27/882 (126) Bknz: 21. HD. 9.12.2003 T. 8850/10115; 13.10.2003 T. 6172/7930 (127) Bknz: 15. HD. 7.10.1991 T. 4015/4572; 27.7.1987 T. 2091/2976; D. 22.2.1960 t. 1285/1289 (128) Bknz: 15. HD. 8.2.1984 T. 3953/296

510 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 2 Y l 2006 «Ticarethanenin ticaret sicilinde davac ad na kay tl olmas n n, bu ticarethanenin davac ad na iflletildi inin kesin delili olamayaca n» (129) belirtmifltir... k) Sat lan tafl n r mal n mülkiyeti al c ya teslim ile geçti inden (MK m 687) teslim gerçekleflmedikçe mülkiyet al c ya geçmifl olmaz. Haczedilerek borçluya «yediemin olarak» b rak lan tafl n r mal, borçludan üçüncü kiflinin sat n ve teslim almas halinde, e er üçüncü kifli iyiniyetli ise -yani; sat n ald mal n hacizli oldu unu bilmiyor ve bilmesi gerekmiyorsa (MK m 3)- sat n ve teslim ald fleyin mülkiyetini kazan r. Uygulamada, zaman zaman; K 86/I gere ince, «borçlunun, alacakl n n muvafakat ve icra müdürünün müsaadesi olmaks z n, hacizli malda tasarrufta bulunamayaca» ileri sürülerek, hacizli mal borçludan ast n ve teslim alm fl olanlar hakk nda «sat fl n alacakl bak m ndan hükümsüz oldu u» iddias yla - K in 99. maddesi gere ince- istihkak davas aç ld (veya üçüncü kiflilerin do rudan do ruya alacakl aleyhine açt klar istihkak davas nda, alacakl lar n sat flla mülkiyetin geçmedi ini iddia ettikleri) görülmektedir. Halbuki; K 86/II de «haczedilmifl tafl n r mal üzerinde üçüncü kiflilerin iyiniyetle zilyetlik hükümlerine dayanarak iktisap edecekleri haklar n sakl oldu u» belirtildi i gibi ayr ca MK 687 ve 901 de aç kça «...devreden kimse devretti i tafl n r n sahibi olmazsa bile, devralan n iyiniyetle, malik olmak üzere tafl n r teslim almakla, mülkiyeti kazanaca» ifade edilmifltir. Yüksek mahkeme de, bu konudaki içtihatlar nda; «Tafl n rlarda mülkiyetin geçmesi için teslimin gerekli oldu unu, bir kimsenin bir tafl n r iyiniyetle ve malik olmak üzere teslim al nca, geçirimi (teslimi) yapan kiflinin, o tafl n r n maliki olmasa bile, teslim alan n mülkiyeti kazanm fl -MK. 763, 988 ve K. 86/II uyar nca- olaca n» (130) «MK. 763. maddesi uyar nca sat lan tafl n r mal n mülkiyetinin al c ya geçmesi için tafl n r n al c ya tesliminin (zilyetli in devrinin) zorunlu oldu u, sat fl sözleflmesinin noterde düzenlenmesinin sonucu de ifltirmeyece ini» (131) belirtmifltir... Fakat, yüksek mahkeme; «Üçüncü kifli taraf ndan sat n al nan jeneratörün -ana flebekeden hemen ayr lamamas nedeniyle- bir süre borçluya ait depoda geçici olarak b - rak lm fl olmas n n, jeneratörün mülkiyetinin al c ya geçmesine engel teflkil etmeyece ini» (132) (129) Bknz: HGK. 10.9.1969 T. c. f. 173/677 (130) Bknz: 15. HD. 15.6.1993 T. 1823/2659; 6.3.1993 T. 229/1094 (131) Bknz: 21. HD. 27.1.2005 T. 10272/311; 23.9.2003 T. 5716/7279; 1.10.2002 T. 6495/7889 (132) Bknz: 15. HD. 19.1.1993 T. 5656/100