Dr Ali Bozkurt
Clayton P, Desmarais L, Winokur G. A study of normal bereavement. Am J Psychiatry 1968;125:168 78. Clayton PJ, Halikes JA, Maurice WL. The bereavement of the widowed. Dis Nerv Syst 1971;32:597 604. Clayton PJ, Halikas JA, Maurice WL. The depression of widowhood. Br J Psychiatry 1972;120:71 7. Bornstein PE, Clayton PJ, Halikas JA, et al. The depression of widowhood after thirteen months. Br J Psychiatry 1973;122:561 6. Clayton PJ, Herjanic M, Murphy GE, et al. Mourning and depression: Their similarities and differences. Can Psych Assoc J 1974;19:309 12. Clayton P, Darvish H. Course of depressive symptoms following the stress of bereavement. In: Barrett JE, Rose RM, Klerman GL. Stress and mental disorder. New York: Raven Press; 1979:121 36.
Eşini kaybedenlerde sadece 4 belirti %50 den fazla görülmüş: Ağlamalar %89 Uyku sorunları %76 Çökkün duygudurum %75 İştah kaybı %51 İrritabilite %24 Öfke %13 Halusinasyonlar %12 Değersiz hissetme %6 Birinci yılın sonunda çökkün duygudurum %42, ağlamalar %33, huzursuzluk %45, uyku sorunları %48 devam etmekte ve Olguların 1/3 ünde belirtiler mevcut
Eşini kaybedenlerin major depresif bozukluk tanı kriterini karşılama oranları: İlk ay sonunda %35 1 yıl sonunda %17 Bir yıl boyunca %11 13 ay sonunda depresyonun en güçlü öngörücüsü 1nci aydaki depresyon Belirtiler cinsiyet, ölümün ani olup olmaması, evlilik kalitesi, dindar olup olmamaya göre farklı değil
Yaş ve cinsiyet açısından eşleştirilmiş depresyon hastaları ile yasta olanlar karşılaştırıldığında; Daha az sayıda depresif belirtileri olduğu İntihar düşüncelerinin daha az olduğu Psikomotor retardasyonun daha az olduğu Kendilerini patolojik değil normal olarak (logical not pathological) tanımladıkları bulunmuş. Bu karşılaştırma yasın, major depresif bozukluktan farklı olduğunu göstermiştir! Bununla birlikte bu gruptaki kişilerin yaşadıkları depresyonun başka durumda ortaya çıkan depresyondan farklı olduğuna işaret etmemektedir.
Bu veriler ışığında DSM-III de komplike olmamış yas MDB da «E» kriteri olarak kabul edilmiş Ayrıca depresyonun sıklıkla kayba karşı normal bir tepkime olduğu ancak Değersizlik Belirgin işlev kabı Belirgin psikomotor retardasyon olursa MDB düşünülebileceği tanımlanıyor
«Komplike olmamış yas» kavramı «yas» ile yer değiştiriyor «E» kriteri biraz da ayrıntılı hale geliyor 2 aydan uzun sürmesi Psikomotor retardasyon Değersizlik düşünceleri Psikotik belirtiler İntihar düşünceleri Belirgin işlev kaybı Açıklamalar da ayrıntılı hale geliyor
Bayan S, 40 yaşında Son 6 haftadır hüzün ve mutsuzluk yakınması var Gündelik yaşamdan keyif alamıyor İştahı azalmış (kilo kaybı var) Sabahları istemediği halde 4 de uyanıyor Huzursuz hissediyor Enerjisi azalmış Odaklanamıyor, yoğunlaşamıyor Zisook S, Pies R, Iglewicz A. Grief, Depression, and DSM-5. Journal of Psychiatric Practice Vo l 19 No 5 September 2013
YAS VE DEPRESYON TEMEL OLARAK FARKLI MIDIR? EVET
YASDAN SONRA ORTAYA ÇIKAN DEPRESYON ÖZELLİK, GİDİŞ VE SONLANIŞ AÇISINDAN MAJOR DEPRESİF BOZUKLUKTAN FARKLI MIDIR? HAYIR
«YAS»I MAJOR DEPRESİF BOZUKLUK DIŞLAMASI İÇİN KULLANILAN TEK YAŞAM OLAYI OLARAK GÖRMENİN RASYONEL BİR NEDENİ YOKTUR YAPILAN ÇALIŞMALAR YAS SONRASI ORTAYA ÇIKAN MAJOR DEPRESİF BOZUKLUKLARIN YAS OLMADAN ORTAYA ÇIKAN BOZUKLUKLARDAN FARKLI OLMADIĞINA İŞARET ETMEKTEDİR BU NEDENLE DSM-5 DE DOĞRU OLAN YAPILMIŞTIR
Risk faktörleri Klinik özellikler Şiddet Gidiş Tedavi yanıtı Dahası FARKLI DEĞİL Farkı yarattığı söylenen suçluluk, değersizlik, psikomotor retardasyon ve intihar düşünceleri açısından da benzer oranda görülmekte
Diğer iki gözden geçirme yazısından sonra yapılan Kontrollü çalışmalar Sonuçlar; Genetik yüklülük Kişilik özellikleri Kronisite ve tekrarlama oranları Antidepresana yanıt Açısından benzerler
Sevilen bir kişinin ölümünden sonra ortaya çıkan depresyon kültüre bağlı olarak kabul edilebilir normal bir durumdur Yasta ilişkili depresyon MDB tekrar etmez Yasa rağmen major depresyon tanısı zaten konulabilir
Bütün bu veriler ve gerekçelerle; Yas ile ilişkili ortaya çıkan major depresif bozukluklar diğer nedenlerle ilişkili ortaya çıkan major depresif bozukluklardan farklı olmadığı düşünülerek DSM-5 de «Yas»ın dışlama kriteri olmamasına Yatkın bireylerde yasın MDB başlatabileceğine Bu durumda ortaya çıkan MDB un uzun süreli ve zarar verici olabileceğine Bu bireylerin etkin ve hızlı tedavi alma hakkının bu şekilde korunmuş olacağına Ayrıca 2 aylık sınırın yapay bir sınır olduğuna KARAR VERİLMİŞTİR!
DSM nin amacı Kutsal kitap değil, yemek tarifi hiç değil Klinik yargının kullanılması her alanda tekrarlanıyor Yakın birinin ölümünden sonra ortaya çıkan belirtilerin beklenen ya da sadece kültürel özellikler olmaması tanımlanmış Kayıp (yas, ekonomik, doğal afet, tıbbi hastalıklar, özürlülük) sonrası insanlar belirgin hüzün, konu ile ilgili ruminasyonlar, uykusuzluk, iştah ve kilo kaybı yaşayabilirler ve ayrıma dikkat etmek gerekir
Terminolojik sorunlar Yas (bereavement) Keder (grief) Depresyon Komplike durumlar
Eleştirilen Konular Dışlama kriteri çıkarılınca hüzün ve yas tıbbi bir hastalık haline gelecektir Yas süresi 2 haftaya inecektir İlaç sanayi fırsatı yakalayıp at oynatacaktır NCS çalışmasında depresyon tanısı alanların sadece %4 ü yas dışlama kriteri ile bu tanıyı almazdı VATSP-SUD da bu oran % 0.25 (23/9242) dir NESARC da ie % 0.5 dir