Kamu Harcamaları Ġçinde Üniversiteler ve AraĢtırma Bütçelerinin Durumu 21 OCAK 2011 Osman ġahġn MALĠYE BAKANLIĞI Yükseköğretim Hizmetleri Daire BaĢkanı
SUNUM PLANI Yükseköğretim Kurumları Bütçeleri Ar-Ge Kavramı, Finansman Kaynakları Üniversite Bütçelerinde Yer alan Ar-Ge Ödeneklerinin MYB ve GSYĠH Ġçindeki payları Diğer Kurumlardan Sağlanan Destekler Sonuç
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ÜNİVERSİTE SAYILARI
YÖK + ÜNİVERSİTELERİN ÖDENEKLERİ YILLAR YÖK + ÜNİVERSİTE TOPLAM BÜTÇE GSYİH (%) ÖDENEK MİKTARI (%) 2001 1.364.910 % 0,57 % 2,81 2002 2.495.968 % 0,71 % 2,54 2003 3.408.608 % 0,75 % 2,32 2004 3.894.070 % 0,70 % 2,58 2005 5.218.467 % 0,80 % 3,34 2006 5.846.823 % 0,77 % 3,34 2007 6.586.692 % 0,78 % 3,21 2008 7.318.285 % 0,77 % 3,29 2009 8.772.719 % 0,92 % 3,35 2010 9.355.457 % 0,85 % 3,26 2011 11.503.927 % 0,95 % 3,68
YÖK + ÜNİVERSİTELERİN ÖDENEKLERİ YÖK + ÜNİVERSİTELERİN ÖDENEKLERİ
YÖK + ÜNİVERSİTELERİN ÖDENEKLERİ YÖK+ ÜNİVERSİTE BÜTÇELERİNİN PAYI
AR-GE KAVRAMI OECD Frascati Kılavuzu nda Ar-ge; Ġnsan, kültür ve toplumun bilgisinden oluģan bilgi dağarcığının artırılması ve bu dağarcığın yeni uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için sistematik bir temelde yürütülen yaratıcı çalıģmalardır. Ģeklinde tanımlanmaktadır. Ar-ge kavramının bileģenleri; Toplumsal bilgi dağarcığını arttırması, Üretilen yeni bilgilerin uygulamaya geçirilmesini sağlaması, Yaratıcılık içeren ve sistematik çalıģmalardan oluģmasıdır.
Diğer Kaynaklar FĠNANSMAN KAYNAKLARI Merkezi Yönetim Bütçesinde Tahsis Edilen Cari Ve Yatırım Nitelikli Bilimsel AraĢtırma Projesi Ödenekleri, TÜBĠTAK Tarafından Desteklenen Bilimsel AraĢtırma Projeleri, SAN-TEZ (Sanayi Ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Tezleri Projeleri) Kapsamında Desteklenen Projeler, AB Hibe Projeleri
AR-GE DESTEKLERĠ 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 4734 sayılı Kamu Ġhale Kanunu 4691 sayılı Teknoloji GeliĢtirme Bölgeleri Kanunu 5746 sayılı AraĢtırma ve GeliĢtirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun
MYB AR-GE GĠDERLERĠ MYB ARGE GİDERLERİ (MİLYON TL) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 GERÇ. GERÇ. GERÇ. GERÇ. GERÇ. BÜTÇE BÜTÇE GENEL BÜTÇELİ İDARELER 156 185 237 286 336 410 403 ÜNİVERSİTELER 262 250 266 310 544 480 547 DİĞER ÖZEL BÜTÇELİ İDARELER 394 650 865 965 1.270 1.134 1.350 TÜBİTAK 385 643 857 954 1.258 1.120 1.333 TOPLAM 812 1.085 1.368 1.561 2.150 2.025 2.300
ÜNĠVERSĠTE BÜTÇELERĠNE TAHSĠS EDĠLEN AR-GE ÖDENEKLERĠ ÜNİVERSİTELERE TAHSİS EDİLEN ARGE ÖDENEKLERİ YILLAR ARGE TOPLAM GSYİH (%) ÖDENEK MİKTARI BÜTÇE (%) 2001 14.775 % 0,01 % 0,03 2002 74.824 % 0,02 % 0,08 2003 86.623 % 0,02 % 0,06 2004 92.441 % 0,02 % 0,06 2005 148.861 % 0,02 % 0,10 2006 373.862 % 0,05 % 0,21 2007 366.475 % 0,04 % 0,18 2008 373.078 % 0,04 % 0,17 2009 437.038 % 0,05 % 0,17 2010 480.389 % 0,04 % 0,17 2011 547.146 % 0,05 % 0,18
AR-GE ÖDENEKLERĠ ÜNİVERSİTE BÜTÇELERİNE TAHSİS EDİLEN ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME HİZMETLERİNE İLİŞKİN ÖDENEKLER
AR-GE ÖDENEKLERĠ ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME HİZMETLERİNE İLİŞKİN ÖDENEKLERİN TOPLAM BÜTÇE İÇİNDEKİ PAYI
AR-GE KAYNAKLARI 2008 yılında 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununda yapılan değiģiklik ile Öğrenci Seçme ve YerleĢtirme Merkezinin önceki yıldan devreden finansman fazlasının %25 i her yıl Ģubat ayı sonuna kadar Yükseköğretim Kurulunun hesabına aktarılmaktadır. 2010 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile getirilen düzenlemeye göre Anadolu Üniversitesi döner sermaye iģletmesinin hesap bakiyesinde atıl bulanan 250 milyon TL nin de aynı amaçlar için kullanılabilmesine imkan sağlanmıģtır.
AR-GE KAYNAKLARI Aktarılan bu tutarların; Bilimsel araģtırma projeleri, Yurt içi ve yurt dıģı öğretim elemanı ve öğrenci değiģim programlarının desteklenmesi, Yurt içi ve yurt dıģında öğretim üyesi ve araģtırmacı yetiģtirilmesi, Yükseköğretim Kurulunun fiziki ve beģeri altyapısının güçlendirilmesi amacıyla kullanılmasına imkan sağlanmıģtır.
AR-GE DESTEKLERĠ YARARLANILAN ARGE İNDİRİMİ MİKTARI VE YARARLANAN MÜKELLEF SAYISI
DĠĞER KURUMLARDAN SAĞLANAN DESTEKLER TÜBİTAK TARAFINDAN DESTEKLENEN PROJE SAYILARI VE BÜTÇELERİ Yıllar Yürürlükte Olan Proje Sayısı Sonuçlanan Proje Sayısı Projelerin Destek Bütçeleri (Milyon TL) Yıllık Harcama (Milyon TL) 2000 843 297 14,2 5,8 2001 1.001 242 18,9 8 2002 1.242 263 29,1 11,5 2003 1.227 370 34,1 10,8 2004 1.353 337 41,6 14,8 2005 2.353 426 185,5 81,2 2006 3.091 559 335,3 160,1 2007 3.363 907 497,5 150,2 2008 3.165 1.239 491,5 159,2 2009 2.708 1.205 414,7 135,7
DĠĞER KURUMLARDAN SAĞLANAN DESTEKLER TÜBİTAK TARAFINDAN ÜNİVERSİTELERE VERİLEN AR-GE DESTEK MİKTARLARI
DĠĞER KURUMLARDAN SAĞLANAN DESTEKLER SAN-TEZ ÖDENEK VE PROJE BİLGİLERİ 2006 2007 2008 2009 2010 TOPLAM Ödenek Miktarı 5.000.000 10.000.000 15.000.000 20.000.000 22.000.000 72.000.000 Proje Başvuru Sayısı Desteklenmesine Karar Verilen Proje Sayısı Destekleme Yüzdesi 42 183 120 174 117 636 17 68 45 76-206 40,5 37,2 37,5 38,03-38,31 GERÇEKLEŞEN SAN-TEZ PROJE ÖDEMELERİ 2007 2008 2009 Bakanlık Ödemesi 6.220.914 9.890.770 13.468.506 Proje Ortağı Firma Ödemesi 537.472 3.333.483 4.909.121 Ödeme Toplamı 6.758.386 13.224.253 18.377.627 Gerçekleşen Ödeme Yüzdesi (%) 0,87 0,96 0,98
DĠĞER KURUMLARDAN SAĞLANAN DESTEKLER Teknoloji GeliĢtirme Bölgelerinde faaliyet gösteren firma sayısı Nisan 2010 sonu itibariyle 1.364 e ulaģmıģtır. Teknoloji GeliĢtirme Bölgelerinde, Nisan 2010 sonu itibariyle toplam 11.918 personele istihdam sağlanmıģtır. Teknoloji GeliĢtirme Bölgelerinde ağırlıklı olarak sırasıyla; Yazılım, BiliĢim, Elektronik, Ġleri Malzeme teknolojileri baģta olmak üzere; Tasarım, Nanoteknoloji, Biyoteknoloji, Otomotiv, Tıp Teknolojileri ve Yenilenebilir Enerji konularında çalıģan yenilikçi firmalar yer almakta olup, bölgelerde yürütülen toplam Ar-Ge proje sayısı Nisan 2010 sonu itibariyle 3.576 adettir.
DĠĞER KURUMLARDAN SAĞLANAN DESTEKLER TGB SAYISI TGB LERE KULLANDIRILAN ÖDENEK YILLAR KULLANDIRILAN ÖDENEK 2004 2.610.000 2005 3.446.400 2006 7.999.000 2007 9.900.000 2008 13.060.000 2009 15.000.000
AB HĠBE PROJELERĠ 7. ÇERÇEVE PROGRAMI KATKI PAYLARI Yıllar AB Hibe Türk Ortakların Desteklenen Ulusal Fon Toplam Yardımı Aldığı Fon Türk Ortak (Milyon ) (Milyon ) (Milyon ) Miktarı (Milyon ) Sayısı 2007 9,9 12,5 22,4 26,8 145 2008 26,3 4,5 30,8 19,5 121 2009 24,5 16,6 41,1 24,6 143 TOPLAM 60,7 33,6 94,3 70,9 409 Türk ortakların yer aldığı projelerin toplam portföy büyüklüğü 950 Milyon tutarına ulaģmıģtır.
TOPLAM AR-GE HARCAMALARI TOPLAM ARGE HARCAMALARININ SEKTÖRLER İTİBARİYLE DAĞILIMI YÜKSEKÖĞRETİM KAMU ÖZEL TOPLAM 2002 1.185.036.119 129.288.701 528.963.218 1.843.288.038 2003 1.457.411.981 229.326.155 510.351.896 2.197.090.032 2004 1.966.426.258 230.494.240 700.595.752 2.897.516.250 2005 2.094.688.456 443.161.190 1.297.591.429 3.835.441.076 2006 2.256.989.544 513.803.475 1.629.087.642 4.399.880.662 2007 2.934.849.608 642.841.769 2.513.487.115 6.091.178.492 2008 3.020.895.031 823.650.071 3.048.503.098 6.893.048.199 2009 3.835.657.913 1.016.522.342 3.235.272.345 8.087.452.600
TOPLAM AR-GE HARCAMALARI TOPLAM ARGE HARCAMALARININ SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI ARGE HARCAMALARI DAĞILIMI Yükseköğretim Sektörü Kamu Sektörü Özel Sektör AB 27 23,1 13,1 62,7 OECD 16,8 11,0 69,8
TOPLAM AR-GE HARCAMALARI TOPLAM ARGE HARCAMALARININ GSYİH YE ORANI
TOPLAM AR-GE HARCAMALARI 2008 YILI TOPLAM ARGE HARCAMALARININ GSYİH YE ORANI
SONUÇ Yıllar itibariyle ayrılan kaynaklar artmıģtır. ÖSYM ve Anadolu Üniversitesinin kaynakları gibi yeni finansman imkanları yaratılmıģtır. Üniversite bütçelerindeki Ar-ge ödeneklerinin özel hesaptan izlenmesi sağlanmıģtır.
SONUÇ Ar-ge kaynaklarının artırılması kadar ülkemizde araģtırma geliģtirme iklimi ve kültürünün oluģturulması önemlidir. Ülkemizde vergi teģvikleri ve doğrudan desteklerle bu alana ayrılan kaynakların arttıralarak sürdürülmesi yanında reel ve gerçekçi bilim ve teknoloji politikalarının uygulanması da önemlidir.
TEġEKKÜR EDERĠM ĠletiĢim: sahin@bumko.gov.tr