BilgiEdinmeHakki.Org Raporu Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun Salık Bakanlıı Tarafından Uygulanmasındaki Yanlılıklar Sürüm 1.0 21 Ekim 2004 Dr. Yaman AKDENIZ * akdeniz@bilgiedinmehakki.org Bilgiedinmehakki.org Giri...2 Salık Bakanlıı Uygulaması...2 Duyuru...3 Salık Bakanlıı Uygulamasındaki Yanlılıklar...3 Sonuç...5 * Dr. Yaman Akdeniz Leeds Üniversitesi Hukuk Fakültesinde Öretim Üyesidir. nternet'le ilgili hukuk konularında, ngiliz Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku, ve Insan Hakları Hukuku konularında ders vermektedir. Fakülte içinde kurulmu olan SiberHukuk Aratırma Ünitesi nin koordinatörlüünü yapmaktadır, ve SiberHukuk LLM programından sorumludur. Aynı zamanda Cyber-Rights & Cyber-Liberties (UK) (http://www.cyber-rights.org/) adlı kar amacı gütmeyen sivil toplum örgütünün kurucusu ve 1997 den beri bakanıdır. Ekim 2003 yılında Dr. Yaman Akdeniz in Beyaz Kitap: nternet in Çok Taraflı Yönetimi adlı kitabı Türkiye Biliim Vakfı tarafından yayımlandı. Dr. Akdeniz ayrıca 2003-2004 yılları arasında Açık Toplum Enstitüsü nün Uluslararası Politika ve Enformasyon Politikası Aratırma Programı Akademisyenliini de yaptı. Katkılarından dolayı Sayın Avniye Tansu a (Bilgiedinmehakki.org, vhp, ÇEKÜL) teekkür ederim.
Giri BilgilenmeHakki.Org / Bilgiedinmehakki.org olarak 28 Eylül 2004 tarihinde Türkiye de Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun Bakanlıklar Tarafından Uygulanması balıklı bir rapor yayınladık. Bu incelemede öncelikle 15 Bakanlıın Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nu Yönetmelik gerei ne ekilde uygulamaya balattıını web sitelerini inceleyerek aratırdık. Daha sonra bütün bu Bakanlıklarla temasa geçip, her birine standart bir bilgi edinme hakkı bavurusunda bulunduk. Gelen yanıtlara göre de aaıdaki raporu hazırladık. Bu aratırma ve incelemeden ortaya çıkan en önemli sonuçlardan biri Salık Bakanlıı ve Çalıma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıı nın Bilgi Edinme Birimleri nin oluturulmasına, yapılan bavuruya ve sorulan sorulara herhangi bir yanıt vermemesidir. Yayınladıımız raporda uygulamada önemli problemler olduuna dikkat çekilmi ve yanıt vermemekte direnen bu iki Bakanlıın bilgi edinme hakkının kullanılmasına yardımcı olmada sınıfta kaldıkları belirtilmiti. Salık Bakanlıı Uygulaması Salık Bakanlıı na 22 Austos 2004 ve 13 Eylül 2004 tarihlerinde iki defa web üzerinden Bakanlık Bilgi Edinme Birimi sayfalarındaki elektronik formu doldurarak bavuru yaptık. Fakat bu Bakanlıktan hiç bir ekilde bugüne kadar bize bir cevap verilmedi. Bilindii gibi bavuru kabul konusunda bütün Bakanlıklar kanun ve yönetmelik gerei elektronik ortamda bavuru kabul etmek zorundadır ve etmektedir. Aynı ekilde kanun ve yönetmelik gerei yapılan bavurulara 15 i günü içinde cevap vermek zorundadırlar. Salık Bakanlıı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun 5. maddesindeki Bilgi verme yükümlülüünü dikkate almazken ve almamaya devam ederken, geçtiimiz haftalarda bu Bakanlıın web sitesinin Bilgi Edinme Birimi nde (http://www.saglik.gov.tr/default.asp?sayfa=ebilgi) yer alan Bilgi Edinme Hakkı Formu nu da ortadan kaldırdı. 22 Austos 2004 ve 13 Eylül 2004 tarihlerinde iki defa doldurup bavuru yapmı olduumuz ve aaıda görülen form lar Bakanlık sitesinden kaldırılırken hiçbir açıklama da yapılmadı.
Buna karılık, Bakanlıın Bilgi Edinme Hakkı sayfalarında u anda aaıdaki açıklama yapılmaktadır: Duyuru Bakanlıımız internet sayfası aracııyla yaptıınız bavuru ve ilginiz için teekkür ederiz. Sizlerin daha hızlı ve kolay bir ekilde bilgi alabilmeniz için; Salık Bakanlıı Halkla likiler Koordinatörlüü'nün letiim Merkezi'ne 184 numaralı telefonu arayarak ulaabilirsiniz. "Bilgi Edinme" hakkına yönelik bavurularınızı yaparak; sonuçlarına görüme anında ya da daha sonra operatörlerimizin yönlendirecei ekilde en kısa sürede ulaabilirsiniz. 184 hattı salık sisteminin ileyiine ilikin bilgi alma, eletiri,talep ve sorunlarınızı iletebilmeniz için kurulmutur. lettiiniz sorunlarınız yetkili birimlere yönlendirilerek çözümlenmesi salanmaktadır. Amacımız sizlere daha iyi bir salık hizmeti sunabilmektedir SALIK BAKANLII Salık Bakanlıı Uygulamasındaki Yanlılıklar (1) 24 Nisan 2004 tarihinde Resmi Gazete de yayınlanan 4982 numaralı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun 5. maddesi gerei tüm kamu kurum ve kuruluları bu Kanunda yer alan istisnalar dıındaki her türlü bilgi veya belgeyi bavuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme bavurularını etkin, süratli ve doru sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler. Salık Bakanlıı BilgiEdinmeHakki.Org tarafından yayınlanan ve basında geni yer verilen rapordan haberdar olmasına ramen bu yükümlülüünü yerine
getirmemekte direnmektedir. (Not: Aaıda görüldüü gibi raporla ilgili Radikal de çıkan habere Bakanlıın web sitesinin Basın bölümünden ulamak mümkün.) (2) 27 Nisan 2004 tarihinde Resmi Gazete de yayınlanan Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun Uygulanmasına likin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmeliin geçici 5. maddesinde Kurum ve kuruluların bilgi edinme birimleri iki ay içinde elektronik posta yoluyla bavuru kabul edecek elektronik posta adreslerini oluturarak internet sayfalarından kamuoyunun bilgisine sunacak denmektedir. Salık Bakanlıı bu yükümlülüünü yerine getirmemektedir. u anda bu Bakanlıa elektronik posta veya elektronik form doldurularak bavuru yapılamamaktadır. Sadece telefon yoluyla bavuru kabulü hem kanuna hem de ilgili yönetmelie aykırıdır. (3) Bavuruların cevaplandırılması 4982 numaralı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun 12. maddesi gerei yazılı olarak veya elektronik ortamda yapılmalıdır. Telefon veya operator aracılıı ile cevap veya bilgi verilmesi kabul edilemez ve hem kanuna hem de ilgili yönetmelie aykırıdır. 27 Nisan 2004 tarihinde Resmi Gazete de yayınlanan Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun Uygulanmasına likin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmeliin 10. maddesi kurum ve kurulular elektronik ortamda yapılan bavuruya elektronik ortamda cevap verebilecei gibi, istenen bilgi veya belgenin niteliine göre yazıyla da cevap verebilir demektedir. Fakat uygulamada ve Yönetmelik te telefon veya operatör aracılıı ile bilgi verilmesi gibi bir seçenek yoktur. Salık Bakanlıı nın bu konudaki uygulaması yanlıtır. (4) 27 Nisan 2004 tarihinde Resmi Gazete de yayınlanan Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun Uygulanmasına likin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmeliin 6. maddesinde bilgi edinme hakkının, elektronik ortamda kullanımını kolaylatırmak maksadıyla, kurum ve kuruluların bilgi edinme birimlerinin elektronik posta yoluyla bavuru kabul edecek elektronik posta
adresleri, kurum ve kuruluların internet sayfalarında yayımlanır denilmektedir. Fakat Salık Bakanlıı bu yükümlülüünü yerine getirmemektedir. Aynı madde bilgi edinme hakkı bavuru formlarının, bavuru sahiplerinin istifadesi amacıyla bilgi edinme birimlerinde sürekli bulundurulur demektedir. Bütün dier Bakanlıklar bu bilgi edinme hakkı bavuru formlarını vatandalara web sitelerinden sunarlarken Salık Bakanlıı bu yükümlülüünü yerine getirmemektedir ve ilgili Yönetmelikte bulunan bilgi verme yükümlülüü kapsamında alınacak tedbirleri yerine getirmemektedir. (5) 27 Nisan 2004 tarihinde Resmi Gazete de yayınlanan Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun Uygulanmasına likin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmeliin 10. maddesi Bilgi edinme bavurusu, kiinin kimliinin ve imzasının veya yazının kimden neet ettiinin tespitine yarayacak baka bilgilerin yasal olarak belirlenebilir olması kaydıyla elektronik ortamda veya dier iletiim araçlarıyla da yapılabilir demektedir. Bütün dier Bakanlıklar bilgi edinme hakkı bavurularını elektronik ortamda (elektronik posta yolu ya da web formları doldurularak) kabul etmekteyken Salık Bakanlıı bu yükümlülüünü yerine getirmemektedir. Bu maddede ilaveten elektronik posta yoluyla yapılacak bavurular için, kurum ve kuruluların bilgi edinme birimleri, bu amaçla kurumsal bir elektronik posta adresi oluturur ve internet sayfalarında yayımlar denilmektedir. Fakat Salık Bakanlıı bu yükümlülüünü de yerine getirmemektedir. Sonuç Salık Bakanlıı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu gerei bilgi edinme hakkı bavurularını kabul etmek, bavuru sahiplerine yanıt vermek ve bilgi edinme bavurularını etkin, süratli ve doru sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdür. Bu Bakanlıın Bilgi Edinme Birimi nin ve bu birimde çalıan görevlilerinin, ilgili Yönetmelik in 42. Maddesi gerei acilen kurum ve kurulu yöneticilerince mevzuat dahilinde denetlenmeye alınması gerekmektedir. Bu madde gerei; Kanunun ve bu Yönetmeliin uygulanmasında ihmali, kusuru veya kastı bulunan memurlar ve dier kamu görevlileri hakkında, iledikleri fiillerin genel hükümler çerçevesinde ceza kovuturması gerektirmesi hususu saklı kalmak kaydıyla, tabi oldukları mevzuatta yer alan disiplin cezaları uygulanır. Bakanlıklar içinde yapılacak denetlemenin yanısıra, yukarıda adı geçen Bakanlıkların ayrıca bu kanunun uygulamasından sorumlu Bilgi Edinme Deerlendirme Kurulu tarafından da acilen incelemeye alınması gerekir. 1 BilgiEdinmeHakki.Org bu kısa raporda belirtilen Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun Salık Bakanlıı tarafından uygulanmasındaki yanlılıkların giderilmesini, öncelikle Sayın Salık Bakanı Prof.Dr. Recep AKDA dan ve Bilgi Edinme Deerlendirme Kurulu ndan talep eder. Salık Bakanlıı uygulamadaki yanlılıkları giderirken mevcut 15 Bakanlık içinde Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun uygulanması açısından en geni kapsamlı bilgi veren Çevre ve Orman Bakanlıı ve Tarım ve Köy leri Bakanlıı nı örnek almalıdır. BilgiEdinmeHakki.Org Bilgi Edinme Hakkı kanunu ile ilgili gelimeleri gözlemeyi sürdürecektir... 1 12 Ekim 2004 tarihli Zaman gazetesinin Bilgi edinme talebini cevapsız bırakanlara ceza verilecek, haberine göre (http://www.zaman.com.tr/?bl=haberler&alt=&trh=20041012&hn=100613) bakanlıını Babakanlık Müstear Yardımcısı Ruhi Özbilgiç in yaptıı Bilgi Edinme Deerlendirme Kurulu, bazı kurumlara bilgi vermedikleri gerekçesiyle ceza istedi.