Chronic REnal Disease In Turkey CREDIT Hipertansiyon ve Kronik Böbrek Hastalığı Alt Analiz Sonuçları Prof. Dr. Bülent ALTUN Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi
CREDIT: Kilometre Taşları Yerel Etik Kurul onayı: 15 Eylül 25 Sağlık Bakanlığı Etik Kurul onayı: 8 Mayıs 26 TUBİTAK projesi tarihi: 31 Ağustos 25 TÜBİTAK destek onay tarihi: 22 Mayıs 26 Saha ekibinin eğitim toplantısı: 17 Haziran 26 İlk deneğin çalışmaya alınması: 14 Ağustos 26 Saha çalışmasının tamamlanması Kasım 28
CREDIT:Denekler Bu epidemiyolojik çalışma, Küme örneklem yöntemi ile seçilmiş 18 yaşın üzerindeki 1872 yetişkin kişi üzerinde yapılmıştır; Farklı düzeylerde tabakalar ve kotalar uygulanmıştır Tabakalar (Bölge, il, Kent/kır) Kotalar (Yaş grupları, haneden alınan birey sayısı) 124 kadında gebelik saptandığı için çalışma dışına çıkarılmış, değerlendirmeler 1748 yetişkinde yapılmıştır
Denek Örneklem Sayıları 452 966 646 273 91 975 676
CREDIT:Saha Çalışma Planı Her bireyden aşağıdaki veriler toplanmıştır: Ayrıntılı tıbbi anket Vücut ağırlığı Boy Bel ve kalça çevresi Kan basıncı ölçümü (iki ölçüm ortalaması) Saha teknisyeni, hastadan kan ve idrar örneğini alıp, uygun koşullarda muhafaza ederek, bu çalışma için anlaşması yapılmış olan laboratuvara teslim etmiştir.
CREDIT:Laboratuvar İşlemleri Serum kreatinin düzeyi Spot idrarda kreatinin ve albumin Tam idrar tetkiki Açlık kan şekeri Lipid paneli (total kolesterol, LDL-kolesterol, HDL-kolesterol ve trigliserid) Serum ürik asit düzeyi Türkiye KBH Prevalansı Araştırması 6
CREDIT:Birincil Amaç On sekiz yaşın üstündeki bireylerde kronik böbrek hastalığı (KBH) prevalansının Türkiye genelinde aşağıdaki alt gruplarda saptanması: cinsiyet yaş grupları Yerleşim yeri (Kent /Kır) Coğrafik bölgeler
CREDIT:İkincil Amaç On sekiz yaşın üstündeki bireylerde KBH na eşlik eden hastalıkların/durumların sıklığının saptanması: Hipertansiyon Diyabet Obezite Abdominal obezite Metabolik sendrom Hiperlipidemi Hiperürisemi
CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDIT: Tüm Grupta KB Dağılımı 2,7 6,6 21,3 17,3 Optimal Normal Y. Normal 16,4 35,6 Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT
PatenT 23 :Tüm Grupta KB Dağılımı 7.5 4.5 26 17 Optimal KB Normal KB Yüksek Normal KB 14.7 3 Evre 1 Evre 2 Evre 3 Altun B., et al. Prevalence, awareness, treatment and control of hypertension in Turkey. J Hypertens 25; 23:1817-23.
CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDIT: Erkeklerde KB Dağılımı 2,2 6, 19,9 16,5 17,1 38,3 Optimal Normal Y. Normal Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT
CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDIT: Kadınlarda KB Dağılımı 3,3 7,3 22,7 18,1 Optimal Normal Y. Normal 15,7 32,9 Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT
SKB mmhg CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDİT :Yaş Gruplarında Sistolik Kan Basıncı 16 15 14 13 12 117,4 122,2 127,54 135,23 14,4 143,7 146,2 126,3 11 1 9 8 18-29 3-39 4-49 5-59 6-69 7-79 >=8 Türkiye
DKB mmhg CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDIT :Yaş Gruplarında Diyastolik Kan Basıncı 12 1 8 74,9 78,9 81,7 84,9 86,7 87,8 88,3 8,2 6 4 2 18-29 3-39 4-49 5-59 6-69 7-79 >=8 Türkiye
Yüzde % CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDIT: Hipertansiyon Prevalansı 5 4 32,7 29,4 35,9 3 2 1 Tüm grup Erkek Kadın
Yüzde % PatenT 23: Hipertansiyon Prevalansı 5 4 3 31,8 27,5 36,1 2 1 Tüm grup Erkek Kadın Altun B., et al. Prevalence, awareness, treatment and control of hypertension in Turkey. J Hypertens 25; 23:1817-23.
Yüzde % CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDİT :Yaş Gruplarında Hipertansiyon Prevalansı 1 8 73,8 79,3 82,7 6 58,3 4 35,9 32,7 2 8,5 2 18-29 3-39 4-49 5-59 6-69 7-79 >=8 Türkiye
Yüzde % CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDİT :Yaş Gruplarında Hipertansiyon Prevalansı 1 8 Erkek Kadın 6 4 2 18-29 3-39 4-49 5-59 6-69 7-79 >=8
Yüzde % CREDIT: Hipertansiyon Prevalansı 5 4 32,7 32,1 34 3 2 1 Tüm grup Kent Kır CREDIT Hipertansiyon Verileri
Yüzde % CREDIT:Coğrafi Bölgelerde Hipertansiyon Prevalansları 6 5 4 3 2 1 Marmara İç Anadolu Ege Akdeniz Karadeniz Doğu Anadolu Güneydoğu Anadolu Türkiye
Yüzde % CREDIT: İzole Sistolik Hipertansiyon Prevalansı 5 4 3 19,7 21,5 2 1 Hipertansif İlaç Kullanmayan CREDIT Hipertansiyon Verileri
Yüzde % CREDIT: İzole Diyastolik Hipertansiyon Prevalansı 5 4 3 21,4 21,9 2 1 Hipertansif İlaç Kullanmayan CREDIT Hipertansiyon Verileri
CREDIT: Hipertansiflerde KB Dağılımı 2,2 4,7 8,6 9,4 2,9 Optimal Normal Y. Normal Evre 1 HT 54,3 Evre 2 HT Evre 3 HT CREDİT Hipertansiyon Verileri
CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDIT: Normotansiflerde KB Dağılımı 15,7 22,7 Optimal Normal 32,9 Y. Normal
Yüzde % CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDIT:Hipertansiyonun Farkında Olanlar 8 6 4 47 37 55 2 Tüm grup Erkek Kadın
Yüzde % PatenT 23: Hipertansiyonun Farkında Olanlar 8 6 4 4 28 48 2 Tüm grup Erkek Kadın Altun B., et al. Prevalence, awareness, treatment and control of hypertension in Turkey. J Hypertens 25; 23:1817-23.
Yüzde % CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDIT :Yaş Gruplarında Hipertansiyon Farkındalığı 1 8 61 67 75 6 39 52 47 4 3 2 14 18-29 3-39 4-49 5-59 6-69 7-79 >=8 Türkiye
Yüzde % CREDİT Hipertansiyon Verileri CREDIT :Yaş Gruplarında Farkındalık 1 8 Erkek Kadın 6 4 2 18-29 3-39 4-49 5-59 6-69 7-79 >=8
Yüzde % CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDİT:Hipertansiyonun İlaç Kullanımı 5 4 35,6 3 29,3 21,7 2 1 Tüm grup Erkek Kadın
Yüzde % CREDİT Hipertansiyon Verileri CREDIT :Yaş Gruplarında Antihipertansif İlaç Kullanımı 1 8 59,6 6 45,1 45,5 4 2 4,7 14 19,4 34,9 29,3 18-29 3-39 4-49 5-59 6-69 7-79 >=8 Türkiye
Yüzde % CREDİT Hipertansiyon Verileri CREDIT :Yaş Gruplarında Antihipertansif İlaç Kullanımı 1 8 Erkek Kadın 6 4 2 18-29 3-39 4-49 5-59 6-69 7-79 >=8
CREDİT Hipertansiyon Verileri İlaç Kullanan Hipertansiflerde KB Dağılımı 4,5 1,6 1 18,9 22,3 Optimal Normal Y. Normal Evre 1 HT 33,7 Evre 2 HT Evre 3 HT
Yüzde % CREDİT Hipertansiyon Verileri CREDİT:Hipertansiyonda Kontrol Oranları 5 4 36,9 3 2 16,3 1 Tüm grup İlaç Kullananlarda
Yüzde % PatenT 23 : Kontrol Altında Hipertansiyon 4 35 3 25 2 2 15 1 8 5 Tüm hipertansifler Antihipertansif alanlar
Yüzde % CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDİT:Hipertansiyonda Kontrol Oranları 5 4 3 2 14 18,1 1 Erkek Kadın
Yüzde % CREDIT Hipertansiyon Verileri CREDİT:Hipertansiyonda Kontrol Oranları 5 4 3 2 17,5 13,5 1 Kent Kır
Serum Kreatinin mg/dl Tüm Grupta KB Dağılımına Göre Ortalama Serum Kreatinin Değeri 1,2 1,86,88,91,92,96 1,8,6,4 Optimal Normal Y.Normal Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT CREDIT Hipertansiyon Verileri
Yüzde % Tüm Grupta KB Dağılımına Göre Serum Kreatinin Yüksekliği 1 8 E>1,3 mg/dl, K>1,2 mg/dl 8,9 6 4,6 5,8 6,1 4 2 2,1 2,9 Optimal Normal Y.Normal Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT CREDIT Hipertansiyon Verileri
Serum Kreatinin mg/dl Hipertansiyonun Varlığına Göre Ortalama Serum Kreatinin Değeri 1,2 1,94,88,8,6,4 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon (-) CREDIT Hipertansiyon Verileri
Yüzde % Hipertansiyonun Varlığına Göre Serum Kreatinin Yüksekliği 1 8 E>1,3 mg/dl, K>1,2 mg/dl 6,8 6 4 2,5 2 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon (-) CREDIT Hipertansiyon Verileri
tgfh ml/dk/1.73m2 Tüm Grupta KB Dağılımına Göre Ortalama tgfh (ml/dk/1,73 m 2 ) 12 11 1 9 8 98,8 96,3 87,3 85,1 8,5 77,1 7 6 5 4 Optimal Normal Y.Normal Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT CREDIT Hipertansiyon Verileri
tgfh ml/dk/1.73 m2 Hipertansiyonun Varlığına Göre Ortalama tgfh (ml/dk/1,73 m 2 ) 12 96,5 1 86,1 8 6 4 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon (-) CREDIT Hipertansiyon Verileri
Yüzde % Tüm Grupta KB Dağılımına Göre tgfh <6 ml/dk/1,73 m 2 Olan Bireyler 16 14 12 1 8,7 12,3 13,6 8 6 5,2 4 2,8 1,8 Optimal Normal Y.Normal Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT CREDIT Hipertansiyon Verileri
Yüzde % Hipertansiyonun Varlığına Göre tgfh <6 ml/dk/1,73 m 2 Olan Bireyler 14 12 1,8 1 8 6 4 2 1,3 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon (-) CREDIT Hipertansiyon Verileri
Albüminüri (mg/gr kreatinin) Tüm Grupta KB Dağılımına Göre Ortalama Albüminüri (mg/g kreatinin) 1 8 81,9 6 51,7 38 4 34,7 25,1 23,6 2 Optimal Normal Y.Normal Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT CREDIT Hipertansiyon Verileri
Albüminüri (mg/gr kreatinin) Hipertansiyonun Varlığına Göre Ortalama Albüminüri (mg/g kreatinin) 8 6 45 4 25,9 2 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon (-) CREDIT Hipertansiyon Verileri
Yüzde % Tüm Grupta KB Dağılımına Göre Mikroalbuminirik ve Proteinürik Olan Bireyler 24 2 16 Mikroalbüminirik Proteinürik 13,1 16,6 19,6 12 8 4 8,1 1 7,5 1,5 1,8 2,3 2,5 3,5 5,2 Optimal Normal Y.Normal Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT CREDIT Hipertansiyon Verileri
Yüzde % Hipertansiflerde Mikroalbüminüri ve Proteinüri 2 16 14,5 Mikroalbüminirik Proteinürik 12 7,9 8 4 3 1,5 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon (-) CREDIT Hipertansiyon Verileri
Hipertansiyon ve KBH 3 25 25,3 % 2 15 1 5 KBH 8,.1 1,7 5,5,6,4 Evre 1 Evre 2 Evre 3 Evre 4 Evre 5 CREDIT Hipertansiyon Verileri
AKŞ mg/dl Hipertansiyonun Varlığına Göre Açlık Kan Şekeri 12 15,4 1 87,6 8 6 4 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon (-) CREDIT Hipertansiyon Verileri
Yüzde % Hipertansiyonun Varlığına Göre DM Sıklığı 4 3 25 2 1 6,2 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon (-) CREDIT Hipertansiyon Verileri
Yüzde % Hipertansiyonun Varlığına Göre LDL Kolesterol Yüksekliği 6 LDL K> 13 mg/dl 38,8 4 21,7 2 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon(-) CREDIT Hipertansiyon Verileri
Yüzde % Hipertansiyonun Varlığına Göre HDL Kolesterol Düşüklüğü 8 HDL K E<4 K<46 mg/dl 6 48,4 41,4 4 2 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon (-) CREDIT Hipertansiyon Verileri
Yüzde % Hipertansiyonun Varlığına Göre Trigliserid Yüksekliği 8 6 4 Trigliserid > 15 mg/dl 54,7 34,5 2 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon (-) CREDIT Hipertansiyon Verileri
Yüzde % Hipertansiyonun Varlığına Göre Dislipidemi 1 85,6 8 7,7 6 4 2 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon (-) CREDIT Hipertansiyon Verileri
Ürik asit mg/dl Hipertansiyonun Varlığına Göre Ürik Asit 5 4,8 4,7 4,6 4,4 4,3 4,2 4 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon (-) CREDIT Hipertansiyon Verileri
Türkiyede KBH 2 15,7 15 % 1 5 KBH Evre 1-5 5,4 5,2 4,7,25,15 Evre 1 Evre 2 Evre 3 Evre 4 Evre 5 CREDİT 28
CREDİT Hipertansiyon Verileri CREDIT: KBH ve KB Dağılımı 14,2 6,5 13,4 22,6 Optimal Normal 25,3 17,9 Y. Normal Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT
CREDİT Hipertansiyon Verileri CREDIT: Tüm Grupta KB Dağılımı 2,7 6,6 21,3 17,3 Optimal Normal Y. Normal 16,4 35,6 Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT
Ortalama SKB mmhg KBH ve Ortalama SKB 16 155,9 15 14 13 12 11 134,8 136,1 125,5 127,1 141,5 142,1 1 Tüm KBH Evre 1 Evre 2 Evre 3 Evre 4 Evre 5 CREDIT Hipertansiyon Verileri
Ortalama DKB mmhg KBH ve Ortalama DKB 1 9 8 7 6 5 84,2 84,9 79,8 79,9 87,8 88 95,6 4 Tüm KBH Evre 1 Evre 2 Evre 3 Evre 4 Evre 5 CREDIT Hipertansiyon Verileri
CREDIT Hipertansiyon Verileri KBH (Evre 1) ve KB Dağılımı 7 3,2 22,6 19,9 Optimal Normal Y. Normal Evre 1 HT 15,2 32,1 Evre 2 HT Evre 3 HT
CREDIT Hipertansiyon Verileri KBH (Evre 2) ve KB Dağılımı 7,1 12,7 17,2 21 Optimal Normal 22,1 19,9 Y. Normal Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT
CREDIT Hipertansiyon Verileri KBH (Evre3) ve KB Dağılımı 8,2 4 14,4 19,1 Optimal 18,6 Normal Y. Normal 35,7 Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT
CREDIT Hipertansiyon Verileri KBH (Evre4) ve KB Dağılımı 21,7 8,7 13 Optimal 8,7 21,7 26,1 Normal Y. Normal Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT
CREDIT Hipertansiyon Verileri KBH (Evre 5) ve KB Dağılımı 8,3 25 8,3 33,3 25 Optimal Normal Y. Normal Evre 1 HT Evre 2 HT Evre 3 HT
Türkiyede KBH ve Hipertansiyon 1 8 79,8 82,6 92,3 % 6 56,3 55,.1 4 34,8 2 KBH Evre 1 Evre 2 Evre 3 Evre 4 Evre 5 CREDIT Hipertansiyon Verileri
KBH ve Hipertansiyon Farkındalığı 1 8 7,8 84,2 9,2 % 6 6,9 59,.3 4 4,2 2 KBH Evre 1 Evre 2 Evre 3 Evre 4 Evre 5 CREDİT 29
CREDIT Hipertansiyon Verileri KBH ve Antihipertansif İlaç Kullanımı 1 % 8 6 4 41,7 23,5 41,9 55,8 65,9 75,8 2 KBH Evre 1 Evre 2 Evre 3 Evre 4 Evre 5
CREDİT Hipertansiyon Verileri KBH ve Hipertansiyonu Olanlarda KB Dağılımı 11,6 1,5 3,8 1,9 25,6 Optimal Normal Y. Normal Evre 1 HT 45,6 Evre 2 HT Evre 3 HT
CREDIT: Hipertansiflerde KB Dağılımı 2,2 4,7 8,6 9,4 2,9 Optimal Normal Y. Normal Evre 1 HT 54,3 Evre 2 HT Evre 3 HT CREDİT Hipertansiyon Verileri
CREDİT Hipertansiyon Verileri KBH ve Antihipertansif Kullananlarda KB Dağılımı 14,4 2,4 7,5 18,9 Optimal 26,6 Normal Y. Normal Evre 1 HT 3,1 Evre 2 HT Evre 3 HT
CREDİT Hipertansiyon Verileri İlaç Kullanan Hipertansiflerde KB Dağılımı 4,5 1,6 1 18,9 22,3 Optimal Normal Y. Normal Evre 1 HT 33,7 Evre 2 HT Evre 3 HT
Yüzde % CREDİT Hipertansiyon Verileri KBH Olanlarda Hipertansiyon Kontrol Oranları 5 4 3 28,8 2 16,2 1 Tüm grup İlaç Kullananlarda
KBH ve Hipertansiyon Kontrol Oranı 4 36,8 3 % 2 16,2 12,8 14,4 2,3 16,6 1 KBH Evre 1 Evre 2 Evre 3 Evre 4 Evre 5 CREDİT 29
Sonuç Hipertansiyon sıklığında artışın yanısıra farkındalık, ilaç kullanımı ve kontrol oranların düşüklüğü gözönüne alındığında ülkemiz için halen önemli bir halk sağlığı problemidir. Türkiye de hipertansiyonu olan her dört hastanın birinde böbrek hasarı vardır. Erişkin populasyonda optimal KB dan evre 3 HT a doğru kan basıncı artışı ile mikroalbüminüri, proteinüri sıklığı ve GFH azalma paralellik göstermektedir
Sonuç KBH olan bireylerde hipertansiyon sıklığı % 56,3, farkındalık % 6,9, ilaç kullanımı % 41, 7 ve kontrol oranı %16,7dir. Evre 1 den 5 e doğru hipertansiyon sıklığı,farkındalık ve ilaç kullanımı artmaktadır Kontrol oranları bu grupta tüm hipertansiflerden elde edilen orana benzer olmakla bereber Evre 3-4 KBH da artmaktadır.
Öneriler
Yüzde % Hipertansiyonun Varlığına Göre Vücut Kitle İndeksi 1 8 VKİ <25 kg/m 2 VKİ 25-29,9 kg/m 2 VKİ > 3 kg/m 2 6 4 22,4 42,8 34,8 51,3 31,7 2 13 Hipertansiyon (+) Hipertansiyon (-) CREDIT Hipertansiyon Verileri