PROBLEME DAYALI ÖĞRENME YÖNTEMİNDE MOODLE ÖĞRENME YÖNETİM SİSTEMİNİN KULLANIMI Yavuz TAŞKESENLİGİL & Cemal TOSUN 06 Temmuz 2011 E-mail: cemaltosun22@gmail.com
Öğrenmenin gerçek dünyada meydana geldiği bir yapı, eğitim sistemini ayrıca gerçek bir dünya ile ilişkilendirme ihtiyacından kurtaracaktır. Böyle bir öğrenme, gerçek dünya ortamlarında ve gerçek dünyanın problemleri ile mümkün olmaktadır. Bu gerekçeler kuramsal temelleri, okuldaki eğitim hayata hazırlık değil, hayatın bizzat kendisi olmalıdır diyen John Dewey in araştırmalarına dayandırılan Probleme Dayalı Öğrenme (PDÖ) yöntemini ön plana çıkartmaktadır. 2
PDÖ'nin Avantajları 1 2 3 Detaylı öğrenmeyi sağlar, biliş-üstü becerilerin gelişmesine yardım eder (Hsu, 1999). Mezunları iş için hazırlar. Problem çözme becerisini artırır (Çınar, 2007). 4 Eleştirel düşünme, takımla çalışma becerilerini artırır (Ram, 1999). 3
5 6 Kendi kendine öğrenme becerisini artırır (Diggs, 1997). Kaynaklara erişebilme becerisini artırır. 7 Öz-yeterlik becerisini artırır. 4
PDÖ'de Karşılaşılan Güçlükler 1 2 3 Problem durumlarının yazılı veya sözlü ifadesi gerçek durumu tam olarak yansıtmayabilir. Öğrenciler problem durumlarını analiz edip, çözüm önerilerini araştırırken gereksinim duydukları ek kaynakları ve yönlendirmeyi zamanında eğitim yönlendiricisinden alamayabilirler. Ders dışı çalışma sürecinde de öğrencileri takip edip, gereksinimlerini belirleyerek onlara yardımcı olmada yaşanan sorunlar, 5
4 5 PDÖ de eğitim yönlendiricisi problem durumlarını tasarlarken ve öğrencileri süreç boyunca değerlendirirken, öğrenciler ise problem durumlarını grup üyeleriyle tartışırken ve probleme alternatif çözüm önerileri üretirken zaman sınırlılığı problemi ile karşı karşıya kalabilirler. Gruplar problem durumlarıyla çalışırken onların ilerlemelerinin (gelişimlerini) tek bir eğitim yönlendiricisi tarafından anında değerlendirmesi, 6
Eğitimde içeriğin paylaşılması ve yönetilmesi için Öğrenme Yönetim Sistemleri (ÖYS) yazılımları geliştirilmiştir. 7
ÖYS ağ üzerinden eş zamanlı olmayan öğrenme materyali sunma, Sunulan öğrenme materyalini değişik biçimlerde paylaşma ve tartışma, Derslere kayıt olma, ödevler alma, sınavlara girme, bu ödev ve sınavlara ilişkin dönüt sağlama, Öğrenme materyallerini düzenleme, Öğrenci, öğretmen ve sistem kayıtlarını tutma ve raporlar alma gibi olanakların ağ üzerinden otomatik olarak gerçekleşmesini sağlayan yazılımlardır (Çevik, 2008). 8
Diğer bir ifadeyle ÖYS internetin kullandığı tüm imkânları kullanarak farklı mekânlarda yer alan öğrencilere ve öğretim elemanlarına eş zamanlı veya eş zamanlı olmayan yöntemlerle eğitim ortamında buluşma imkânı sağlar (Karaman vd., 2010). 9
Açık kaynak kodlu ÖYS platformlarından en yaygın olarak kullanılanı MOODLE (modular object oriented dynamic learning environment) isimli ÖYS yazılımıdır. MOODLE, esnek (modüler) nesne yönelimli dinamik öğrenme ortamı olarak çevrilebilir (İnner, 2009). 10
Araştırmanın Amacı Öğrenci, öğretmen ve sistem kayıtlarını tutma ve raporlar PDÖ almauygulamalarında gibi olanaklarınkarşılaşılan ağ üzerinden güçlükleri otomatik en aza olarak indirmek gerçekleşmesini için, PDÖsağlayan yönteminin yazılımlardır MOODLE ile (Çevik, desteklendiği 2008) bir ders dizaynı yapılarak, MOODLE destekli PDÖ yönteminin sağladığı avantajlar ve uygulama sonrası öğrencilerin PDÖ yöntemiyle çalışırken yararlandıkları MOODLE hakkındaki görüşleri belirlenmeye çalışılmıştır.n yazılımlardır (Çevik, 2 11
Örneklem Araştırmanın örneklemini, Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Öğretmenliği Programında öğrenim gören ve Genel Kimya- II dersini alan, toplam 42 birinci sınıf öğrencisi ve aynı üniversitenin Kimya Eğitimi Anabilim dalında görevli 5 öğretim elemanı oluşturmaktadır. 12
MOODLE platformunun araştırmacılar tarafından kullanıma hazır hale getirilirken yapılanlar aşağıda özetlenmiştir: 13
Derse kaynak ekleme MOODLE platformunun en önemli özelliklerinden biri derse kaynak eklemedir. Bir dosyayı, bir dokümanı paylaşmak ve aynı anda birden çok dosyayı kullanıcıya ulaştırmak gerektiğinde kullanılması kolaylık sağlamaktadır. Eklemeye imkân verilen en önemli özellikler; Etiket ekleme, Metin ekleme ve Bir dosya/siteye bağlantı ekleme 14
Etiket ekleme Metin ekleme Ders içeriğini belirtmek Genel uyarılarda bulunmak Her bir problem durumunda öğrencilere kazandırılması düşünülen kazanımlar 15
Dosya/siteye bağlantı ekleme Problem durumları, Çalışma yaprakları, Okuma parçaları, Ders planı gibi word veya pdf formatında hazırlanan dosyalar, videolar ve anketler öğrencilerle paylaşılmıştır. 16
Derse etkinlik ekleme Dersi yapılandırmak için bu çalışmada forumlar, ödevler (tek dosya yükle) anketler ve sınav modülleri gibi etkinlik modüllerinden faydalanılmıştır. 17
Forum ekleme Forum sayfaları öğrencilerin grup üyeleriyle, diğer gruplarla ve eğitim yönlendiricisiyle ders dışı çalışma sürecinde de devamlı etkileşim halinde olabilmesi amacıyla oluşturulmuştur. 18
Ödev ekleme (tek dosya yükleme) Problem durumlarıyla ilgili gruplar hazırladıkları raporları eğitim yönlendiricisine göndermişlerdir. Eğitim yönlendiricisi de raporları değerlendirilerek öğrencilere geri dönüt sağlanır. 19
Anket ekleme Katılımcılar için her bir sorunun tek tek cevaplandırılıp gönderilmesi zor olacağından BÖTE bölümünde görevli bir öğretim elemanının yardımıyla uygulamada kullanılan ölçekler asp.net yardımıyla hazırlanarak, MOODLE üzerinden sağlanan bir link ile katılımcıların erişimine sunulmuştur. 20
Derse soru ekleme Araştırmada, doğru-yanlış tipi sorular, her bir problem durumundan sonra öğrencilerin çözeltiler ve fiziksel özellikleri konusu kapsamındaki kavramlarla ilgili öğrenme düzeylerini belirlemek ve öğrencilere süreç boyunca değerlendirilecekleri hissini vermek amacıyla tasarlanmıştır. 21
Öğrencilerin sınavlara erişim zamanları düzenlenerek, hangi soruları doğru cevapladıklarını, hangi soruları yanlış cevapladıklarını, hangi sorudan kaç puan aldıklarını sınavı ne kadar sürede tamamladıkları belirlenmiştir. 22
Derse giriş-çıkış raporlarını gösterme Raporlar bölümünde öğrencilerin MOODLE platformunda yer alan problem durumları, okuma parçaları, çalışma yaprakları, forumlar, ders planı, araştırma raporu, videolar vb. etkinliklere katılım raporlarına erişilebilmektedir. Böylece öğrencilerin ders dışı çalışma sürecinde de bu etkinliklere katılma düzeyleri belirlenerek süreç boyunca değerlendirme imkânı sağlanmıştır. 23
MOODLE hakkındaki öğrenci görüşlerini belirleme ölçeği Öğrencilerin PDÖ sürecinde tanıştıkları MOODLE hakkındaki görüşlerini belirlemek amacıyla; likert tipinde, tamamen katılıyorum, katılıyorum, kararsızım, katılmıyorum ve tamamen katılmıyorum şeklinde beş seçenek içeren bir ölçek hazırlanmıştır. Bu ölçek, geçerlik çalışması için konu alanı uzmanları tarafından irdelenerek son halinde karar kılınmıştır. 24
Mülakat Her gruptan 3 er öğrenciyle (bir gruptan 4 öğrenci), toplamda 19 öğrenciyle, odak grup görüşmeleri yapılmıştır. PDÖ senaryolarıyla çalışırken MOODLE ÖYS'den (sohbet, forum, anket, sınav vb.) hangi yolla faydalandınız? Sonda PDÖ senaryolarıyla çalışırken MOODLE ÖYS (sohbet, forum, anket, sınav vb.) kullanmayı mı yoksa yüz yüze görüşmeyi mi tercih edersiniz? Niçin? 25
Doküman İncelemesi Doküman analizi kapsamında MOODLE yardımıyla, öğrencilerin okuma parçalarını kullanma sıklıkları incelenmiştir. Her bir problem durumuyla ilgili hazırlanan forum sayfalarında, grup üyeleriyle, diğer gruplarla ve eğitim yönlendiricisiyle girdikleri tartışmalar kayıt altına alınmıştır. 26
MOODLE hakkındaki öğrenci görüşleri 5/4 3 2/1 5/4 3 2/1 M f % f % f % f % f % f % f % M1 3,41 11/9 50 8 20 7/4 27,5 M9 4,33 20/16 90 2 5 1/1 5 M2 1,75 0/1 2,5 6 15 15/18 82,5 M10 3,23 6/7 32,5 19 47,5 6/2 20 M3 4,31 19/16 87,5 2 5 1/1 5 M11 3,73 11/18 72,5 4 10 3/4 17,5 M4 3,50 12/11 57,5 8 20 3/6 22,5 M12 3,69 17/9 65 3 7,5 4/6 25 M5 3,54 11/12 57,5 7 17,5 5/4 22,5 M13 4,22 21/12 82,5 4 10 1/2 7,5 M6 4,05 17/14 87,5 5 12,5 2/2 10 M14 3,73 15/11 65 6 15 4/4 20 M7 3,83 17/12 72,5 2 5 5/4 22,5 M15 3,78 9/19 70 8 20 2/2 10 M8 4,25 19/17 90 1 2,5 1/2 7,5 27
Öğrencilerin; Web ortamında arama motorlarından problemin çözümüne yönelik bilgi edindim, Eğitim yönlendiricisinin e-mail gibi iletişim araçlarıyla web ortamında anında geri bildirim vermesi beni güdüledi, Web ortamındaki ders notlarından ve okuma parçalarından bilgi edinmekten zevk aldım, Web ortamında çevrimiçi yapılan sınavların sonuçlarını anında öğrenmek hoşuma gitti, Ders notlarının, ödevlerin, tartışmaların ve sınavların düzenli bir şekilde internet üzerinden ulaşılabilecek bir ortamda saklanması hoşuma gitti, düşüncelerine yüksek oranda katıldıklarını göstermektedir. 28
MOODLE Hakkında Öğrenci Görüşleri % Web ortamında arkadaşlarıyla problem durumuyla ilgili iletişim kurmaktan zevk aldığını Web ortamındaki iletişim araçlarıyla (e-mail, chat, forum) gerek sınıf içinde gerekse sınıf dışında arkadaşlarıyla iletişim kurmaktan hoşlandığını 50 57,5 Çevrimiçi sınıf tartışmalarına katılmaktan zevk aldığını 57,5 Web ortamında sınav olmaktan hoşlandığını 72,5 Forum modülünün problem durumuyla ilgili birbirimizin düşüncelerini anlamamız için faydalı olduğunu Dersin web sitesine girmekte zorlanmadığını 65 Web ortamında çevrimiçi olarak yapılan iletişim, problem durumlarına alternatif çözümler üretirken çok fazla zaman harcamamızı engellediğini Çevrimiçi iletişim sayesinde problem durumlarıyla çalışmak hem beni sosyalleştirdi hem de mesleki gelişimime yardım etti 72,5 65 70 29
Ayrıca bu ölçekte yer alan 2. ve 10. sorular ise olumsuz madde türündendir. Bu sorulara öğrencilerin verdikleri cevapların ortalaması sırasıyla 1,75 ve 3,23 dir. Öğrencilerin %82,5 i grup arkadaşlarımla problemle ilgili çevrimiçi yazışmalarımı eğitim yönlendiricisinin izlemesinden rahatsız oldum düşüncesine katılmadıklarını ifade etmişlerdir. Ayrıca web ortamındaki öğretim yerine sınıf içinde yüz yüze iletişimi tercih ederim ifadesine öğrencilerin %32,5 i katılırken, %20 si katılmadıklarını, %47,5 i ise bu konuda kararsız oldukları yönünde görüş belirtmişlerdir. 30
Her bir sorudaki puanların ortalamasının ortalama puandan (3) istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklı olup olmadığını belirlemek için ise tek örnek t-testi (onesample t-test) yapılmıştır. Mad. N t p Mad. N t p M1 39 3,41 1,895,066 M9 40 4,33 9,434,000* M2 40 1,75 9,777,000* M10 40 3,23-1,356,183 M3 39 4,31 9,144,000* M11 40 3,73 3,698,001* M4 40 3,50 2,265,029* M12 39 3,69 2,869,007* M5 39 3,54 2,558,015* M13 40 4,23 7,215,000* M6 40 4,05 5,992,000* M14 40 3,73 3,423,001* M7 40 3,83 3,794,001* M15 40 3,78 4,782,000* M8 40 4,25 7,855,000* 31
Olumlu yönleri Forum yol göstericiydi. MOODLE üzerinden grup üyelerini değerlendirmek daha objektif oldu. Hemen her zaman grubu toplamak zor olduğundan MOODLE üzerinden öğrencilerin takip edilmesi daha kolay oldu. Yüz yüze olsa insanlar bilgi saklayabilirdi ama forumda değerlendirme olduğundan daha çok bilgi paylaşıldı. Her türlü sorularımızı MOODLE üzerinden rahatlıkla sorabilme imkânı bulduk. Her an hocayı bulmak zordur ancak MOODLE üzerinden her zaman herkesle görüşme imkânın vardı. İlk defa elektronik ortamda sınav olmak güzeldi. MOODLE daki okuma parçaları ilgi çekiciydi. Herkes elinden geldiği kadar bilgilerini paylaştığı için forum öğretici oldu. 32
Olumsuz Yönleri MOODLE da erişim problemi vardı. Forumda istenildiği gibi tartışma ortamı oluşmadı. Not kaygısı taşıyan öğrencilerin paylaştıkları bilgiler tekrardan ibaretti. Çevrimiçi yapılan sınavlarda sorulan soruların cevaplarının diğer öğrenciler tarafından alınması değerlendirme problemini oluşturdu. MOODLE üzerindeki okuma parçaları sıkıcıydı. Forum üzerinden yeterli geri dönüt sağlanamadı. 33
Ayrıca mülakata katılan öğrencilere sonda tarzında PDÖ senaryolarıyla çalışırken MOODLE mu (sohbet, forum, anket, sınav vb.) kullanmayı mı yoksa yüz yüze görüşmeyi mi tercih edersiniz? şeklinde soru yöneltilmiş; Mülakata katılan üç öğrenci yüz yüze görüşmeyi tercih ederken, altı öğrenci ise hem yüze yüze görüşme hem de MOODLE lu kullanmayı tercih edeceklerini ifade etmişlerdir. 34
Forum ve Okuma Parçalarına Katılma Sıklıkları Dönem boyunca öğrencilerin gönderdiği tüm mesajlar ve okuma parçalarına giriş sıklıkları rahatlıkla takip edilmiştir. Foruma gönderilen mesaj sayılarına bakıldığında sadece 1. ve 5. grupta ilk senaryodan son senaryoya kadar geçen süre içerisinde foruma gönderilen mesaj sayılarında devamlı bir artışın olduğu görülmüştür. Tüm senaryolarda gruplardaki en az 2 öğrenciden birinin söz konusu senaryo kapsamında forumda oluşturulan tartışma ortamına katıldığı anlaşılmaktadır. 35
1.Grup 2.Grup 3.Grup 4.Grup 5.Grup 6.Grup Sınıf Ort. S (F) (O) (F) (O) (F) (O) (F) (O) (F) (O) (F) (O) (F) (O) 1.S 0,42 0,71 0,71 3,00 0,57 5,00 0,57 1,85 0,00 1,14 0,57 1,28 0,47 2,16 2.S 0,71 2,28 1,00 4,42 1,00 5,42 0,57 2,14 0,57 1,14 0,14 3,00 0,66 3,07 3.S 1,14 3,85 0,71 3,28 0,71 3,28 1,57 2,28 0,57 3,00 0,42 3,00 0,85 3,11 4.S 1,42 1,14 0,28 1,57 0,42 0,42 0,71 1,14 1,14 1,28 0,14 0,57 0,69 1,02 5.S 1,57 2,57 0,00 2,57 0,42 3,00 0,28 1,42 1,28 1,85 0,00 1,42 0,59 2,14 f (O) 1,05 2,11 0,54 2,97 0,62 3,42 0,74 1,77 0,71 1,85 0,25 1,85 0,65 2,14 f (G) 3,28 3,00 10,1 4,00 1,57 4,14 4,35 Ayrıca her bir senaryo kapsamında öğrencilere yardımcı olacak okuma parçalarından en az bir tanesinin (1. grup 1. senaryo, 3. ve 6. grup 4. senaryo hariç) öğrenciler tarafından okunduğu anlaşılmaktadır. Sınıf geneline bakıldığında hem foruma hem de okuma parçalarına giriş sıklıklarında ilk üç senaryoda var olan artış son iki senaryoda azalmaya dönmüştür. 36
Sonuçlar o İnternet destekli öğretimin faydalı olduğu, o Çevrimiçi ortamda araştırma yapmaktan, o Problem durumlarıyla ilgili bilgi edinmekten, o Eğitim yönlendirici ve sınıf arkadaşlarıyla iletişim kurup, sınıf tartışmalarına katılmaktan memnun kaldıkları, o Gelecek yaşantıları için bir deneyim olduğu ve bu tür ortamların öğrencilerin sosyalleşmesine imkan tanıdığı Bu görüşler doğrultusunda PDÖ yönteminin uygulamaları esnasında MOODLE dan faydalanılmış olması yürütülen dersin öğrenciler üzerinde olumlu etkilerin oluşmasını sağlamıştır. 37
Öğrenme için destekleyici kaynakların sunulmasını ve dersle ilgili bilgilendirme çalışmalarının zamanında yapılmasını sağlayan forum ve okuma parçaları sayesinde dönem boyunca hem daha kaliteli ve etkileşimli bir ortam sağlandığı hem de katılım için teşvikin arttığı söylenebilir. 38
MOODLE destekli PDÖ yönteminin yukarıda sayılan avantajlarının yanı sıra istenildiği kadar tartışma ortamının oluşmaması ve not kaygısı taşıyan öğrencilerin paylaştıkları bilgilerinin tekrardan ibaret olması gibi bazı dezavantajlarının olduğu da bu çalışmada ortaya konulmuştur. 39
40