CO RAFYA HAR TA B LG S ÖREK : Bir fiziki haritada Çukurova ile Konya Ovas n n farkl renklerle belirtilmifl olmas, bu ovalar n afla dakilerden hangisi bak m ndan farkl oldu unu gösterir? ÖREK 3 : A) Y ll k ya fl tutar B) Yükselti C) Yüzölçümü D) Jeolojik yap E) Toprak türü (ÖSS ) TÜRK YE Fiziki haritalar n çizilifl amac, derinlik ve yükselti basamaklar n n da l fl n göstermektedir. Fiziki haritalarda derinlik ve yükselti basamaklar renklerle gösterilir. avi ve tonlar derinlik basamaklar n, yeflil renk alçak alanlar, kahverengi ise yüksek alanlar gösterir. Fiziki haritalarda farkl renklerle gösterilen yöreler yükselti bak m ndan farkl d r. ÖREK 2 : Gerçek yüzölçüm, arazideki yükseklik ve çukurluklar dikkate al narak hesaplan r. zdüflüm yüzölçüm ise arazideki yükselti ve çukurluklar dikkate al nmadan yap lan hesaplamalar sonucu elde edilir. Buna göre, afla daki illerden hangisinin gerçek yüzölçümü ile izdüflüm yüzölçümü aras ndaki fark en azd r? A) Rize B) Kastamonu C) Konya D) Antalya E) u la Gerçek yüzölçümü ile izdüflüm yüzölçümü aras ndaki fark n en az oldu u il, engebenin en az oldu- u ildir. Rize, Kastamonu, Antalya ve u la illerinde yerflekilleri engebelidir. Konya ili engebenin az oldu u illerimizden biridir. Yukar da ayn boyutlardaki ka tlara çizilmifl haritalar n büyük ölçekten, küçük ölçe e do ru s ralan fl afla dakilerden hangisidir? A),, B),, C),, D),, E),, Ölçek de erinin büyük veya küçük olmas kesir de erinin büyük veya küçük olmas ile ilgilidir. Örne in; ölçe i ölçe ine göre 00.000 200.000 daha büyük, 50.000 GÜEY AER KA 50.000 > 00.000 > 200.000 ölçe ine göre daha küçüktür. Büyük ölçekli haritalar; daha küçük alan gösteren, daha az küçültme oran ile çizilmifl ayr nt y gösterme gücü fazla olan haritalard r. Küçük ölçekli haritalar ise; daha büyük alan gösteren, daha fazla küçültme oran ile çizilmifl ayr nt y gösterme gücü az olan haritalard r. Soruda verilen haritalar n, harita alanlar eflit oldu- una göre, en az küçültme oran, en küçük alanl olana (Türkiye haritas na) uygulanm flt r. Küçültme oran n n en az olmas harita ölçe inin en büyük olmas demektir. En büyük ölçekli harita Türkiye haritas, en küçük ölçekli harita ise Dünya haritas d r. Kavram Dersaneleri
ÖREK 4 : 600 km uzunlu undaki bir karayolu /8.000.000 ölçekli bir haritada kaç cm ile gösterilir? A) 0 B) 20 C) 40 D) 60 E) 80 /8.000.000 ölçekli haritada; Harita uzunlu u Gerçek uzunluk cm 8.000.000 cm cm 80 km dir. O halde; HU GU cm 80 km x 600 km 600 x = 80 = 20 cm dir. ÖREK 6 : Gerçek uzakl 70 km olan iki kentin birbirine olan uzakl bir harita üzerinde 3.5 cm dir. Buna göre haritan n ölçe i afla dakilerden hangisidir? A) /4.000.000 B) /3.000.000 C) /2.000.000 D) /700.000 E) /500.000 HU GU 3,5 cm 70 km ise cm 20 km dir. Ölçek = HU GU = cm 20 km = 2.000.000 OT : Km yi cm ye çevirmek için befl s f r eklenir. ÖREK 7 : ÖREK 5 : /3.500.000 ölçekli bir haritada 7 cm olarak gösterilen iki kent aras uzakl k gerçekte kaç km dir? A) 40 B) 240 C) 245 D) 325 E) 450 60 0 60 20 80 metre 8 cm Yukar daki çizik ölçe in kesir ölçek olarak de- eri afla dakilerden hangisidir? A) /3.000 B) /6.000 C) /9.000 D) /60.000 E) /600.000 /3.500.000 ölçekli bir haritada; HU GU cm 3.500.000 cm cm 35 km dir. O halde; cm 35 km ise 7 cm X x = 7. 35 = 245 km dir. HU GU 8 cm (80 + 60) 240 m ise cm 30 m dir. Ölçek = HU GU = cm 30 m = 3.000 OT : etreyi cm ye çevirmek için iki s f r eklenir. Kavram Dersaneleri 2
ÖREK 8 : ÖREK 9 : Deniz V V fiekildeki izohips haritas nda verilen noktalar n hangi ikisi aras nda yükselti fark en fazlad r? A) B) C) V D) V E) V V V Yukar daki izohips haritas nda belirtilen noktalar n hangisinde e im en fazlad r? A) B) C) D) V E) V Deniz seviyesine göre ayn yüksekli e sahip noktalar n harita üzerinde birlefltirilmesiyle elde edilen e rilere efl yükselti (izohips) e rileri denir. Bu e rilerin flekli ve uzan fl, arazinin yerflekilleri hakk nda bilgi verir. zohips e rileri yöntemiyle çizilmifl haritalarda; - K y çizgisi s f r metre e risini gösterir. 2- okta ile gösterilen yerler doruktur. 3- E rilerin s k oldu u yerlerde e im fazla, e rilerin seyrek oldu u yerlerde ise e im azd r. 4- Ayn e ri üzerindeki noktalarda yükselti ayn d r. Bu bilgilere göre; haritadaki en alçak nokta. nokta, en yüksek nokta ise V. noktad r. O halde,. nokta ile V. nokta aras ndaki yükselti fark en fazlad r. Eflyükselti e rilerinin, di er noktalara göre daha s k geçti i V. noktada e im en fazlad r. Yan t: E Yan t: E 3 Kavram Dersaneleri
ÖREK 0 : C HAR TA B LG S ÖREK : zohips metodu ile çizilmifl afla daki haritada e riler 50 m de bir geçirilmifltir. B A D A Göl Yukar daki efl yükselti e rileri yöntemiyle çizilmifl haritada iflaretli A noktas n n yüksekli- i 400 m, B noktas n n yüksekli i 500 m ise C ve D noktalar aras ndaki yükselti fark kaç metredir? A) 50 B) 200 C) 250 D) 00 E) 300 Göl yüzeyi deniz seviyesinden 50 metre yüksekte bulundu una göre, A noktas hangi yükselti de erleri aras nda yer al r? A) 300 350 m B) 250 m 300 m C) 250 m 200 m D) 200 m 50 m E) 50 m 00 m A noktas 400 m, B noktas 500 m yüksekli e sahip oldu una göre izohips e rileri 00 m aral klarla çizilmifltir. C 800 600 700 A 350 m 350 m 300 m 250 m 200 m Göl 50 m B A 500 400 D D noktas n n yüksekli i 700 m C noktas n n yüksekli i 800 m dir. O halde, D noktas ile C noktas aras ndaki yükselti fark 00 metredir. Yan t: D 600 700 A noktas 300 m den yüksek, 350 metreden alçakt r. Kavram Dersaneleri 4
ÖREK 2 : Deniz V Eflyükselti e rileri yöntemiyle çizilmifl yukar - daki haritada numaralarla gösterilen merkezler s ras yla hangi yerfleklinde bulunur? ÖREK 3 : K L Yukar daki eflyükselti yöntemiyle çizilmifl haritada K n n yüksekli i 750 m, L nin yüksekli i m ise - do rultusunun profili afla dakilerden hangisi olabilir? V A) Tepe Boyun S rt Çukur B) Çukur Boyun Delta Tepe C) S rt Zirve Vadi Ova D) Boyun Yamaç Falez Zirve E) Vadi Tepe Yamaç Tepe A) m 2750 750 250 000 500 B) m 2750 750 250 C) m D) m 3750 3000 750 E) m 4000 3500 3000 zohips e riler ile çizilmifl haritalarda; ( ) oklarla gösterilen yerler çukur, ile gösterilen yerler tepe, iki tepe aras ndaki alana boyun, akarsuyun denize döküldü ü yerde k y çizgisinin denize do ru ilerledi i kesimde ise delta (k y ovas ) oldu- u anlafl l r. - do rultusunda yüksekli in de iflimini gösteren grafi in (profilin) bulunmas nda izlenecek pratik yol, bafllang ç noktas ( noktas ) ile bitifl noktas n n ( noktas n n) yüksekliklerini bulup seçeneklerdeki grafiklere bakmakt r. Haritada, eflyükselti e rileri 250 m aral klarla geçirilmifltir. noktas, m - 750 m, noktas ise m - m yükselti de erleri aras nda oldu una göre; 5 Kavram Dersaneleri