Bir önceki konuyu hatırlayalım

Bir önceki konuyu hatırlayalım 1

2

3

4 Devimsel Alan: Harrow, Simpson ve Cangelosi nin Devimsel Alan Taksonomisi

Neler öğreneceğiz? 5 Psiko-motor alan Harrow taksonomisi ve alan basamakları Simpson taksonomisi ve alan basamakları Cangelosi Taksonomisi Gagne ye Göre Öğrenme ürünleri ve Öğretim Hedefleri Önkoşul Öğrenmeleri Belirleme Öğrenci Niteliklerini belirleme Hedef Ve Hedef Davranışları Gözden Geçırme İçeriği Örgütleme Ölçme Ve Değerlendirme Etkinliklerini Planlama Öğretim Stratejileri Ve Materyallerini Seçme Öğretimi uygulama Öğretimi Değerlendirme

Psiko-motor alan nedir? 6 Psiko-motor alan Zihin-kas gerektiren davranışları kapsayan bir alandır. Bu alandaki hedeflerin aşama andırılması 1970 li yıllara kadar yeterince çalıştırılmamıştır. Bu nedenle Psiko-motor becerilerin öğretimi ve yoklaması ile ilgili çalışmalar da yeterli değildir.

Psiko-motor Alan 7 Oysa bu alandaki davranışların doğası, gerek aşamalı sınıflamanın yapılması, gerekse öğretimi ve yoklanması ile ilgili çalışmalar diğer iki alandan(bilişsel ve duyusal) daha uygundur. Çünkü Psiko-motor becerilerin doğrudan gözlenme olanağı vardır. Ancak, bu becerilerin okul öğrenmelerindeki önemi son yıllara kadar göz ardı edilmiştir.

DAVRANIŞLAR 8 Harrow Taksonomisi(1972) Davranışlar refleksif hareketlerden başlar ve 6 ya ayrılır. Refleksif Hareketler Temel hareketler Algısal Yeterlilik Fiziksel yeterlilikler Beceri haline gelen hareketler Tutarlı iletişim Taksonomi* istendik davranışların aşamalı olarak sıralanması(basitten karmaşa)

Harrow Taksonomisi alan 9 basamakları 1-Refleksif Hareketler= İstem dışı hareketlerdir. Örn. Tehlike anında göz kapaklarının kapanması.

Harrow Taksonomisi alan basamakları 10 2-Temel hareketler= Refleksif ve amaçlı davranışların kombinasyonu olan hareketlerdir. Örn. Yemek yeme, koşma vb.

Harrow Taksonomisi alan basamakları 11 3-Algısal Yeterlilik=Uyarıcının yorumlanmasını gerektirecek etkinliklerdir. Örn. Denge aletinde yürüme, atılan bir topu yakalama.

Harrow Taksonomisi alan 12 basamakları 4-Fiziksel yeterlilikler= Fiziksel dayanıklılık, güç, esneklik gerektiren etkinlikler. Örn. Uzun mesafe bisiklet sürme, ayak parmak uçlarında durma.

Harrow Taksonomisi alan basamakları 13 5-Beceri haline gelen hareketler= Karmaşık hareketleri etkin olarak yapma etkinliğidir. Örn. Tenisi yetkin olarak oynama, Dakikada 65 sözcük yazma.

Harrow Taksonomisi alan basamakları 14 6-Tutarlı iletişim=duygusal durumlarını vücut diliyle ifade etmeyi sağlayan hareket ve davranışlardır. Örn. Dansta kareografi oluşturma.

Harrow Taksonomisi(1972) 15 Eğitim refleksif davranışlarla değil, öğrenme yoluyla kazandırılabilecek davranışlarla ilgilenmektedir. Bu nedenle, bu taksonomi eğitimde psikomotor hedeflerinin belirlenmesinde bazı sınırlılıklara sahiptir. Bu taksonominin en uygun olduğu dönem okulöncesi dönemidir.

Simpson Taksonomisi(1966-1972) 16 Bu sınıflamada, bir becerinin artan yetkinlik düzeylerinin aşamalı olarak ele alındığı görülmektedir. Yani bir beceri başlangıcından en son haline kadar aşamalı olarak sıralanır.

Simpson Taksonomisi alan 17 basamakları Algılama Hazırlık Kılavuzla yapma Mekanikleşme Beceri haline getirme Uydurma Yaratma

Simpson Taksonomisi alan basamakları Düzey Ürün Örnek Hedef Algılama Beceriyle ilgili araç, gereç ve işlemleri anlamayı kapsar. Bir enstrümanda çıkarılan basit bir ritmi anlayabilme Hazırlık(kurulma) Bir beceriyi yapmak için hazır olma. Keman çalmaya isteklilik. Kılavuzla Yapma Beceri bir kişinin rehberliği altında yapılır. Öğretmen rehberliğinde kalıbı kumaşa uygulayabilme Mekanikleşme Beceri Haline Getirme Uydurma Davranış alışkanlık haline gelmiştir. Bu davranışları uyum içesinde yapar. Karmaşık faaliyetleri düzgün arak yapar. ol Beceriyi yeni bir durumda etkili kullanma. Verilen bir durumda dikiş makinasını düzgün kullanabilme Otomobili kurallara uygun kullanabilme Verilen yeni bir modele uygun etek kalıbı çıkarabilme Yaratma Özgün bir ürünü meydana getirecek yeni yollar yaratma. Nakışta özgün bir teknik ortaya koyabilme

Cangelosi Taksonomisi(1990) 19 Cangelosi ye göre Psiko-motor alan; 1-Dayanıklılık, güç, esneklik, çeviklik gerektiren istemli kasların kapasiteleri ile ilgilidir. Örn. Yüksek atlama.

Cangelosi Taksonomisi(1990) 20 2-Belli bir beceriyi gösterme yeteneği ile ilgilidir. Örn. Otomobil kullanma.

Cangelosi Taksonomisi 21 Her iki durumda da Psiko-motor becerinin yapılması için gerekli gözlenebilir basamaklar adım adım alt alta yazıldığında hem öğretim hem de ölçme ve değerlendirme için uygun ölçüt belirler. Bu nedenle, beceriyi oluşturan basamakların gözlenebilir olarak açıkça ifade edilmesi, hem eğitim hem eğitim durumlarının hem de ölçme durumlarının düzelmesinde önemli bir araçtır.

Cangelosi Taksonomisi 22 Örneğin:Cangelosi nin birinci grubunda yer alan dayanıklık, güç, esneklik gerektiren psiko-motor davranışlar için şu örneği verebiliriz

Beden eğitimi dersinde eğitim durumlarını düzenleme ve ölçme değerlendirme yapmak üzere öne yuvarlanma basamakları şunlardır; 1.İstenilen nitelikte başlama duruşu ya da hız koşusu yapma. 2.Takla için başlangıç duruşunu yapma a) Çömelik duruşta iken kolları omuz genişliğinde açıp avuçları yere koyarak dayanma b) Çene göğüs kemiğine, topuklar kalçaya dayalı olarak kapanma 3. Yuvarlanma hareketlerini yapma a) Kalçayı yukarı kaldırıp ağırlığı kollara vererek enseyi yere koyma b) Ayak uçlarından iterek öne doğru sırtta yuvarlanma 4. Takla hareketini tamamlama a) Kalkarken kolları önde paralel uzatarak çömelik duruşa geçme b) Dengeli bir şekilde kalkarak bitiriş duruşunu yapma 23

Gagne ye Göre Öğrenme ürünleri 24 ve Öğretim Hedefleri Gagne ye göre beş tür öğrenme ürünü vardır ve öğretim hedefleri de bu öğrenme türlerine göre sınıflanabilir. Bunlar: 1-Sözel bilgi (verbal information) 2-Zihinsel beceriler (intellectual skills) 3-Bilişsel stratejiler (cognitive strategies) 4-Tutumlar (attitudes) 5-Devimsel beceriler(motor skills)

Gagne ye Göre Öğrenme ürünleri ve Öğretim Hedefleri Sözel Bilgi 25 Sözel bilgi ifade etmeye, açıklamaya dönük bilgidir. Örneğin; Ankara nın Türkiye nin başkenti olduğunu bilmek İsimler, kavramlar, özellikler, fonksiyonlar vs.

Gagne ye Göre Öğrenme ürünleri ve Öğretim Hedefleri Sözel Bilgi 26 Öğrenci, öğrenme alanının genel bilgi ve kavramlarını önceden bilmelidir. Konu ile ilgili gerekli yeni kelimeleri öğrenmelidir. Açık-seçik ve bütün halinde bir öğrenme ve anlatma olmalıdır. Sözel bilginin birçok temel işgörüsü vardır.

Sizce sözel bilgi Bloom taksonomisinin hangi düzeyine karşılık gelir? 27 Sözel Bilgi Bloom taksonomisinin, bilgi düzeyine karşılık gelmektedir.

Gagne ye Göre Öğrenme ürünleri ve Öğretim Hedefleri Zihinsel Beceriler 28 Gagne nin en önemli öğrenme ürünü kategorisi zihinsel becerilerdir. Sözel bigi «şunu bilme» ile ilgili iken zihinsel beceriler «nasıl ı bilme» ile ilgilidir.

Zihinsel Beceriler beş alt gruba ayrılır. 29 a)ayırt etmeyi öğrenme: Algısal öğrenme olarak da adlandırılabilir. Semboller yoluyla çevreye tepkide bulunmadır. Bir nesnenin diğerinden farkını,dolayısıyla da bir sembolün diğerinden farkını ayırt etmeyi kapsar. Örneğin: piyanoda duyduğu iki nota arasındaki farkı işitme(anlama.)

Zihinsel Beceriler 30 b)somut kavramlar: Kavram öğrenme için önkoşul, ayırt etmeyi öğrenmedir. Kavramların basit ve temel formu somut kavramlardır. Somut obje ve olayların sınıflandırılmasıdır. Örneğin; iskemle, kabı,ağaç, masa, kedi, köpek gibi nesnelerin ortak adı öğrenilmektedir.

Zihinsel Beceriler 31 c)tanımlanmış Kavramlar: Bazı kavramlar kavramın nitelikleri ya da kavramlar arasındaki ilişkiler, objenin kendisi somut olarak gösterilerek açıklanamaz. Örneğin: engel kavramı tanımlanarak açıklanabilir. Çünkü pek çok şey engel oluşturabilir.

Zihinsel Beceriler 32 d)kurallar: Kuralları sözel ifade olarak biliriz. Ancak kuralın sözel olarak ifade edilmesi kuralın öğrenildiğini ifade etmez. Örneğin: dikdörtgenin alanı, uzun ve geniş alanın çarpımıdır. Dediğimizde sözel bilgiye sahibiz demektir. Ancak herhangi bir problemde bu kuralı kullanıp sonuca ulaşabiliyorsak kural öğrenme gerçekleşmiş demektir.

Zihinsel Beceriler 33 e)çoklu Kural Uygulama: basit kurallar öğrenildikten sonra, çoklu kural uygulama gerektiğinde kurallardan çeşitli kombinasyonlar oluşturarak problem çözmede kullanılmadır.

Gagne ye Göre Öğrenme ürünleri ve Öğretim Hedefleri Tutumlar 34 Bir çok tutum eğitimin hedefleri arasında yer almaktadır. Örneğin; din, dil, ırk, cinsiyet farkı gözetmeksizin insanlara karşı hoşgörülü ve saygılı olmak,insanlara yardım etmek vb.tumlar, başlangıçta aile içinde, okulöncesi eğitim ve ilköğretimin ilk yıllarında kazandırılır.

Gagne ye Göre Öğrenme ürünleri ve Öğretim Hedefleri Tutumlar 35 İkinci düzeydeki tutumlar, çeşitli durumlarla ilgili olumlu tercihleri yansıtmaktadır. Örneğin; klasik müzik dinlemek, bilgisayar oyunu oynamak vb. Üçüncü düzey tutum grubu, vatanını sevmek, toplumun ihtiyaç ve amaçları ile ilgilenmek vb.

Gagne ye Göre Öğrenme ürünleri ve Öğretim Hedefleri Bilişsel Stratejiler 36 Bilişsel stratejiler, öğrencinin dikkatine, öğrenmesine, hatırlamasına ve düşünmesine rehberlik eder. Bilgiyi işleme kuramı bölümünde de görüldüğü gibi, bireyin kendini izleme, kendine rehberlik etme etkinlikleri daha çok bireyin zihinsel becerileri etkili olarak kazanmasına ve kullanmasına yardım eder.

Gagne ye Göre Öğrenme ürünleri ve Öğretim Hedefleri Bilişsel Stratejiler 37 -Bilgisayar disketlerini tasnif etmede etkili bir sistem yaratma; -İki kampus arasında öğrencilerin daha kolay ulaşımını sağlayacak ekonomik bir otobüs güzergâhı önerme.

Gagne ye Göre Öğrenme ürünleri ve Öğretim Hedefleri Devimsel Beceriler 38 Devimsel beceriler, insan performansında geniş bir yer kaplamaktadır. Örneğin;otomobil kullanma,müzik aleti çalma ayrıca otomobil tamircisi,terzi makine operatörü vb. birçok meslek alanı da devimsel becerilere dayanmaktadır.

Gagne ye Göre Öğrenme ürünleri ve Öğretim Hedefleri Devimsel Beceriler 39 Okullardaki öğrenmelerde, çoğu zaman devimsel beceriler, diğer öğrenmeler için temel oluşturmaktadır. Ayakkabı bağlama, bisiklete binme, araba kullanma, ev aletlerini kullanma. Gerekli bilgi ve bedensel olgunluk şarttır. Her doğru öğrenme pekiştireçlerle desteklenmelidir.

Önkoşul Öğrenmeleri Belirleme 40 Bazı yeni öğrenmeler, kendinden önce gerçekleşmiş olan öğrenmelere dayalı olarak gerçekleşir ve bu öğrenme de sonra ki öğrenmeler için hazırlık oluşturur. Bir öğrenme biriminin öğrenilebilmesi için gerekli olan önce ki öğrenmelere önkoşul öğrenme denir..

Önkoşul Öğrenmeleri Belirleme 41 Önkoşul öğrenmeler, bazı durumlarda yeni öğrenmelerin oluşmasını mümkün kılar.yeni öğrenmenin meydana gelmesi, önkoşul öğrenmenin gerçekleşmiş olmasına bağlıdır. Önkoşul öğrenmelerin bazıları da; yeni öğrenmeleri mümkün kılıcı değil, kolaylaştırıcı niteliktedir.

Öğrenci Niteliklerini belirleme 42 Öğretimi planlarken, öğrenciye öğretim sonunda kazandırılacak yeterlikler (hedef ve hedef-davranışlar) belirlenip, her hedef davranışın kazandırılması için gerekli olan önkoşul öğrenmeler belirlendikten sonra sıra öğrencinin niteliklerini belirlemeye gelmektedir.

Öğrenci Niteliklerini belirleme 43 Öğrencinin öğrenmesini doğrudan etkileyen ve öğretimi düzenlemede dikkate alınması gereken nitelikler: a) Öğrencinin sahip olduğu bilişsel önkoşul öğrenmelerin belirlenmesi. b) Öğrencinin sahip olduğu devimsel nitelikteki önkoşul öğrenmelerin belirlenmesi. c) Öğrencinin duyuşsal özelliklerinin belirlenmesi

Hedef Ve Hedef Davranışları Gözden Geçırme 44 Öğrencinin öğrenme bakımından sahip olduğu özellikler ile önkoşullar arasındaki fark, saptanan hedef ve davranışların yeniden gözden geçirilmesini gerektirir. Böylece kazandırılacak hedef davranışların öğrencinin düzeyine uygun hale getirilmesi sağlanabilir.

İçeriği Örgütleme 45 Eğitimde içerik seçimine, günümüz dünyasında yaşanan iki baskın özellik etkide bulunmaktadır.bunlardan biri, yeni bilgi birikimlerinin programlara yansıtılamaması, diğeri ise bilim ve teknolojideki hızlı gelişme ve bilgi patlamasıdır.

İçeriği Örgütleme 46 Hedef ve davranışların kazandırılmasında bir araç olan içerik, öğrencilerin, kazandırılacak hedef davranışların ve konu alanının özellikleri dikkate alınarak örgütlenmelidir. İçeriğin organize edilmesinde basitten karmaşığa, somuttan soyuta, bilinenden bilinmeyene doğru bir yol izlenmelidir.

47

Öğretim Stratejileri Ve Materyallerini Seçme 48 Öğretim stratejileri ve materyallerinin kazandırılacak hedef ve davranışlar ile öğrenci ve konu özelliklerine uygun olması gerekmektedir. öğrencinin performansı adım adım öğrenmesini sağlayacak nitelikte olması gerekir. seçilecek öğretim stratejisi, daha çok öğrenci merkezli, onların araştırmalarına, bulmalarına izin veren stratejiler olmalıdır.

Öğretim Materyallerinin Seçiminde Şu Ölçütlere Uymak Gerekmektedir: 49 a) Materyal hedef davranışları kazandırıcı nitelikte olmalı, düzenlenen öğretim etkinliklerine uygun olmalıdır. b) Materyal öğrencilerin özelliklerine uygun olmalıdır: Öğrencilerin psiko-sosyal, beden, psiko-motor, ve bilişsel gelişim ile öğrenme özelliklerine uygun olmalı, öğrencinin bir bütün olarak tüm gelişimlerine yardım edebilmelidir. c) Öğretim materyali pratik olmalıdır: Kolaylıkla elde edilebilir ve kullanılabilir olmalıdır.

Yazılı Bir Materyalin Öğretimsel Etkililiği Ise Özellikle Üç Temel Değişkene Bağlıdır 50 1-Materyalin okunabilirlik düzeyi. 2-Materyalin içeriği. 3-Materyalin tasarımı Yazılı materyallerin tasarımında dikkate alınması gereken birtakım faktörler ise ; tutarlılık,sayfa düzeni,görsel materyaller,yazı türü,yazı boyutu,yazı stili ve vurgulama araçlarının kullanımıdır.

Öğretim Etkinliklerini Planlama 51 Her öğretim etkinliğinde bulunması gereken ögeler şunlardır: Öğrenciye verilecek uyarıcılar (ipuçları); öğrencinin öğrenmesi gereken bir davranışı yapması; yaptığı davranışın doğruluğundan ya da yanlışlığından haberdar olması; ortaya konan davranışın niteliğine göre tamamlama etkinliklerinin yapılması ve öğrenilenlerin yeni durumlara transfer edilmesi gibi temel ögelerdir.

Ölçme Ve Değerlendirme Etkinliklerini Planlama 52 Eğitimde öğrenmeyle ilgili üç tür değerlendirme yapılmaktadır. Bunlar; a) Tanıma ve yerleştirmeye dönük değerlendirme b) öğrenmeleri izlemeye dönük değerlendirme c) öğrenme düzeyini belirlemeye dönük değerlendirmelerdir.

Öğretimi uygulama 53 Öğretim planlandıktan sonra sıra, öğretim etkinliklerin uygulanmasına gelir. Öğretim etkinliklerinin uygulanmasını büyük ölçüde planlama etkileri belirler. Bu aşmada, öğretimi planlarken öğrenciye, hedef davranışlara, konuya uygun olarak seçilmiş olan öğretim model ya da stratejilerinin işe koşulması söz konusudur. Daha sonra öğrencinin öğrenmesi sağlanmaya çalışılır.

Öğretimi Değerlendirme 54 Yapılan öğretim planının ve uygulanan eğitim etkinliklerinin hedef davranışları ne derecede gerçekleştirildiğinin belirlenmesidir.

(UYGULAMA) Devinişsel alan hedef aşamaları 55 Dansı sergilemek için davranış ve aşamalar bilgisi. Kendi başına bir dansı kurallarına uygun olarak yapıp gösterme Yeni bir dans figürünün nasıl yapıldığına dikkat ederek gözleme Dansı sergileyen kişiye bakarak hareketleri yapmaya çalışma. Kurulma Beceriye dönüştürme Algılama Kılavuzlama

(UYGULAMA) Devinişsel alan hedef aşamaları 56 Yeni bir dans veya dans figürü, formu, biçimi geliştirme.. Bir dansta elde ettiği becerileri, başka bir dansın hareket ve figürüne uyarlama Yaratma Duruma uydurma

57 Kaynakça; Gelişim, Öğrenim ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya Prof. Dr. Nuray SENEMOĞLU (Ders Kitabı)