Bildiriler 8. Ulusal Müzik Eitimi Sempozyumu, 23 25 Eylül 2009, OMÜ GÜZEL SANATLAR VE SPOR LSELER MÜZK BÖLÜMLERNDE ÖRENM GÖREN ÖRENCLERN SOSYO-EKONOMK DURUMLARI, BEKLENTLER VE BU OKULLARIN ÖRENC BEKLENTLERNE CEVAP VEREBLMEDEK SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERLER Kadir ÖZAL Samsun lkadm GSSL ÖZET Bu ararma, Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinde (GSSL) okuyan örencilerin sosyoekonomik durumlar; GSSL yönetimlerinden, öretmenlerinden, sanat derslerinden, kültür derslerinden ve okul olanaklarndan beklentilerinin karlanma düzeylerini ve bu beklentilerin yeterince karlanamamas durumuna ilikin olas çözüm önerilerini sunabilmek amacyla yaplmr. Örencilerin sosyo-ekonomik durumlarn tespiti için çözümlenen veriler Dou Anadolu da alt GSSL, Orta ve Dou Karadeniz de ise sekiz GSSL de yaplan ararmalar sonucunda elde edilmitir. 1. Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri (GSSL), örencilerin güzel sanatlar ve spor alanlarnda ilgi ve yetenekleri dorultusunda eitim-öretim görmelerini salamak amacyla Milli Eitim Bakanl tarafndan açlm orta öretim kurumlarr. Okullarn kurulu amac GSSL yönetmeliinde açkça belirtilmitir; ancak, GSSL müzik bölümlerinin ana ilevinin müzik öretmeni yetitiren yüksek örenim programlarna ve az da olsa sanatç yetitiren kurumlara belirli düzeyde ve nitelikte birikim oluturmu aday renciler yetitirmek olduu söylenilebilir. GSSL yi tercih eden örencilerin bu okullardan beklentileri ayrnt olarak bilinmemektedir. itimdeki kalite ve baar, örencilerin beklentileriyle ve bu beklentilerin karlanmasyla doru orant olduuna göre, örenci beklentilerinin düzeyinin incelenmesi gerekmektedir. Bu incelemenin sonuçlarna göre de olas önlemler hakknda düünülmelidir. rencilerin beklentilerinin neler olduu ve beklenti düzeyleri ararken, yaplan çalmann gerçekçi bir zemine oturtulmasn bir koulu olarak, bu okullarda okuyan rencilerin ve ailelerinin sosyo-ekonomik durumlar da aralmr. rencilerin sosyo-ekonomik durumlarn tespiti Dou Anadolu da alt GSSL (Van GSSL, Kars GSSL, Malatya GSSL, Bingöl GSSL, Erzincan GSSL, Erzurum GSSL), Orta ve Dou Karadeniz de sekiz GSSL de 1 (Samsun GSSL, Trabzon GSSL, Ordu GSSL, Giresun GSSL, Sinop GSSL, Tokat GSSL, Sivas GSSL, Çorum GSSL) yaplan ararmalar sonucunda ortaya konulmutur. 2. KARADENZ VE DOU ANADOLU GSSL ÖRENCLERN SOSYO- EKONOMK DURUMLARINA GENEL BAKI GSSL lerde okuyan örencilerin ve ailelerinin sosyo-ekonomik durumlarn aralmas sonucu elde edilen veriler deerlendirildiinde, bölgelere göre ortaya çkan durum adaki tablolarda gösterilmitir: 1 Dou Anadoludaki GSSL lerde örenim gören örencilerin sosyo-ekonomik durumlarna ilikin veriler Mehtap Alim in 2007 ynda Van Yüzüncü Yl Üniversitesinde yapm olduu Anadolu Liselerini Tercih Eden renci Profili bakl yaynlanmam yüksek lisans tezinden alnmr.
www.muzikegitimcileri.net 2.1. Karadeniz Bölgesindeki GSSL örencilerinin sosyo-ekonomik durumu Tablo 1: Annenin Meslei Ev han 364 çi 19 Memur 156 Serbest Meslek 29 Tablo 2: Annenin itim Durumu lköretim 301 Lise 199 Üniversite 68 Tablo 1: Orta ve Dou Karadeniz deki GSSL lerde okuyan örencilerin annelerinin meslek durumlar gösteren yandaki tabloya göre, örencilerin annelerinin yaklak %65 i ev hanr. Tablo 2: Orta ve Dou Karadeniz deki GSSL lerde okuyan örencilerin annelerinin eitim durumlar gösteren bu tabloya göre örencilerin anneleri %53 çounlukla ilköretim okulu mezunudur. Tablo 3: Babann Meslei sçi 70 Memur 227 Serbest Meslek 245 Özel Sektör 12 Çiftçi 14 Tablo 4: Babann Eitim Durumu lköretim 195 Lise 234 Üniversite 139 Tablo 3: Orta ve Dou Karadeniz deki GSSL lerde okuyan örencilerin babalarn meslek durumlar gösteren yandaki tabloya göre, örencilerin babalarn %43 ü serbest meslek sahibi, %40 ise memurdur. Tablo 4: Orta ve Dou Karadenizdeki GSSL lerde okuyan örencilerin babalarn eitim durumlar gösteren yukardaki tabloya göre, örencilerin babalarn %41 i lise mezunudur. Buna göre çounluu lise mezunlar oluturmaktadr. 2.2. Dou Anadolu Bölgesindeki GSSL örencilerinin sosyo-ekonomik durumu Dou Anadolu Bölgesindeki GSSL müzik bölümü örencilerinin sosyo-ekonomik durumlar incelendiinde de karza u sonuçlar çkmaktadr: Tablo 5: Annenin Meslei Ev han %87 Memur %6 Serbest meslek %1 çi %6 Tablo 6: Annenin Eitim Durumu Okur-yazar deil %18 lkokul mezunu %41 Ortaokul mezunu % 13 Lise mezunu %22 Üniversite mezunu % 6 Tablo 5: GSSL de okuyan örencilerin annelerinin büyük çounluunun ev han olduu görülmektedir. Tablo 6: GSSL de okuyan örencilerin, büyük çounluunun annelerinin ilkokul mezunu olup, okur -yazar olmayanlarn sayn da oldukça çok olduu görülmektedir. 2
Bildiriler 8. Ulusal Müzik Eitimi Sempozyumu, 23 25 Eylül 2009, OMÜ Tablo 7: Babann Meslei Çalyor % 9 Memur %29 Serbest meslek %33 çi %14 Emekli %15 Tablo 8: Babann Eitim Durumu Okur-yazar deil %3 lkokul mezunu %26 Ortaokul mezunu %19 Lise mezunu %28 Üniversite mezunu %24 Tablo 7: GSSL de okuyan örencilerin, büyük çounluunun babalarn memur olduu görülmektedir. Tablo 8: GSSL de okuyan örencilerin, büyük çounluunun babalarn lise mezunu olduu görülmektedir. Yukardaki tablolarda açkça görülen sonuçlardan yola çkarak u genellemeyi yapabiliriz: GSSL de okuyan örencilerin büyük çounluunun annelerinin ev han olduu ve yine bu kiilerin büyük bir bölümünün ya ilkokul mezunu olduu ya da okur-yazar olmad görülmütür. Babalarn eitim durumuna göre ise çounluu lise mezunlar oluturmaktadr. Mesleklerine göre deerlendirildiklerinde, bu kiilerin yine büyük çounlukla memur ve serbest meslek sahibi olduu görülmütür. Bu durumda ailelerin oldukça büyük bir bölümünün tek maala geçindii ve eitim durumlarn ortalamann altnda olduu söylenebilir. Bu sonuçlarn Türkiye nin batndaki ve büyük ehirlerdeki GSSL lerde biraz daha olumlu bir tabloyla karza çkabilecei olasna ramen, genel ekonomik yap düünüldüünde, birbirlerine çok önemli oranda benzerlik gösterecekleri açktr. 3. GSSL LERDE OKUYAN ÖRENCLERN BEKLENTLER Saylar hzla artan GSSL lerde örenim gören örencilerin say da bu okullarn açna paralel olarak artmaktadr. 20 24 Temmuz 2009 tarihleri arasnda Aksaray da yaplan Müziksel itme, Okuma ve Yazma Dersi Öretim Programlar Tantma Semineri ne katlan retmenlerle yüz yüze yaplan görümelerde, birçok GSSL de okul olanaklarn yetersizlii ve kadrolu öretmen eksiklii gibi önemli sorunlar olduu anlalmr. Bu durum, okullarn nitel geliimiyle nicel geliiminin doru orant olmad düündürmektedir. Nicel geliimle nitel geliim ayn paralellikte olmaynca, okul ve örenci sayndaki bu art, renci beklentilerinin karlanamama düzeyinin de artt düüncesini akla getirmektedir. Bu okullardaki örencilerin beklentilerine cevap verilememesi, müzik alannda eitim veren yüksek örenim kurumlarnda da sorunlarn artaca düüncesini dourmaktadr. Bu nedenle Orta ve Dou Karadeniz illerinde bulunan GSSL lerde gerçekletirilen bir çalmada rencilerin bu okullarn yönetimlerinden, öretmenlerinden, alan derslerinden, kültür derslerinden ve okul olanaklarndan beklentileri aralarak bu beklentilerin sflara göre ne oranda olduu anlalmaya çallmr. Ararma teknii olarak yaplandlm anket kullanlan bu ararmada, anketin 1 5. maddelerinde örencilerin okul yönetimleri ve bu okullarn verdii eitim ile ilgili beklenti düzeylerini ortaya çkarabilmek için: GSSL deki eitim sayesinde ileride müzik öretmeni olma ile ilgili GSSL deki eitim sayesinde sanatç olma ile ilgili
www.muzikegitimcileri.net GSSL de okul yönetiminin çalg alamayanlara çalg salamas ile ilgili GSSL de okul yönetiminin piyano çalma koullar salamas ile ilgili GSSL de okul yönetiminin örencilerin sanatsal yönünü ortaya çkaran etkinliklere yer vermesi ile ilgili, 6 10. maddelerinde örencilerin öretmenlerinin yeterlilikleriyle ilgili beklenti düzeylerini ortaya çkarabilmek için: GSSL lerdeki çalg öretmenlerinin alanlarnda yeterli olmalar beklentisi GSSL lerdeki piyano öretmenlerinin alanlarnda yeterli olmalar beklentisi GSSL lerdeki Müziksel itme Okuma ve Yazma (MOY) dersi öretmenlerinin alanlarnda yeterli olmalar beklentisi GSSL lerdeki Koro dersi öretmenlerinin alanlarnda yeterli olmalar beklentisi GSSL lerdeki teorik müzik dersi öretmenlerinin alanlarnda yeterli olmalar beklentisi ile ilgili, 11 20. maddelerinde örencilerin alan dersleriyle ilgili beklenti düzeylerini ortaya karabilmek için GSSL de seçtikleri çalg (Keman, Viyola, Viyolonsel, Kontrbas, Flüt, Gitar, Balama, Ut, Kanun, Klarnet vb.) örenme ile ilgili beklentilerine GSSL de zorunlu ders olan piyanoyu örenme ile ilgili beklentilerine GSSL lerdeki MOY dersinde temel bilgi ve becerileri kazanma ile ilgili beklentilerine GSSL lerdeki Koro derslerinde gerekli bilgi ve becerileri kazanma ile ilgili beklentilerine GSSL lerdeki teorik müzik derslerinde (Müzie Giri, Müzik Tarihi vb.) gerekli bilgiyi kazanma ile ilgili beklentilerine GSSL deki Türk Müzii eitimini ne düzeyde alacaklar ile ilgili beklentilerine GSSL de Bat Müzii eitimini ne düzeyde alacaklar ile ilgili beklentilerine GSSL alan dersleri sayesinde Konservatuarlarn yetenek snavlarnda baar olabilme ile ilgili beklentilerine GSSL alan dersleri sayesinde Eitim Fakültelerinin yetenek snavlarnda baar olabilme ile ilgili beklentilerine GSSL alan dersleri sayesinde Güzel Sanatlar Fakültelerinin Müzikoloji, Müzik Teknolojileri, Kompozisyon alanlarndaki yetenek snavlarnda baar olabilme ile ilgili beklentilerine ilikin 21 22. maddelerinde örencilerin kültür dersleriyle ilgili beklenti düzeylerini ortaya karabilmek için GSSL deki sözel dersler sayesinde ÖSS de baar olabilme ile ilgili beklentilerine GSSL deki saysal dersler sayesinde ÖSS de baar olabilme ile ilgili beklentilerine ilikin 4
Bildiriler 8. Ulusal Müzik Eitimi Sempozyumu, 23 25 Eylül 2009, OMÜ 23 24. maddelerinde ise örencilerin okul olanaklarndan yararlanabilmeyle ilgili beklenti düzeyini ortaya çkarabilmek için GSSL deki teknolojik olanaklarn yeterlilii ve bu olanaklardan ne düzeyde yararlanacaklar ile ilgili beklentilerine GSSL lerde sosyal etkinliklerin ne düzeyde yapldna ve bu etkinliklerin sosyal geliimlerine ne düzeyde katk salayaca ile ilgili beklentilerine ilikin durumlar verilerek 1 5 arasndaki Likert ölçei ile deerlendirmeleri istenmitir. Elde edilen verilerin çözümlenmesiyle ortaya çkan beklenti düzeylerinin sflara göre genel ortalamalar adaki tabloda gösterilmitir: Tablo 9: 9, 10, 11 ve 12. sf örencilerinin beklenti düzeylerinin sflara göre genel ortalamalar Beklenti Alan Yönetimin Deerlendirilme Ortalamas retmenlerin Deerlendirilme Ortalamas Sanat Dersleri Deerlendirilme Ortalamas Kültür Dersleri Deerlendirilme Ortalamas Okul Olanaklar Deerlendirilme Ortalamas f Ankete Katlan renci Ortalama Say 9. sf 193 4,0228 10. sf 142 3,4887 11. sf 125 3,6480 12. sf 108 3,7167 3,7486 9. sf 193 4,4269 10. sf 142 3,8521 11. sf 125 4,2368 12. sf 108 3,8519 4,1320 9. sf 193 4,0969 10. sf 142 3,5401 11. sf 125 3,8544 12. sf 108 3,4241 3,7764 9. sf 193 3,4352 10. sf 142 2,7254 11. sf 125 3,0000 12. sf 108 2,7130 3,0246 9. sf 193 3,9819 10. sf 142 3,0986 11. sf 125 3,1680 12. sf 108 3,4259 3,4762 Yukardaki tabloya göre, genellikle 9. sf örencilerinin beklenti düzeylerinin yüksek olduu; 10, 11 ve 12. sflardaki örencilerin, 9. sf örencilerine göre daha düük beklenti düzeylerine sahip olduklar gözlenmitir. Tablo 9 da saysal olarak açklanan beklenti düzeyleri adaki grafiksel sunumda daha net olarak görülmektedir: 5
www.muzikegitimcileri.net Grafik 1: 9, 10, 11 ve 12. sf örencilerinin beklentilerinin karlarmal sunumu 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 9. sf 10.sf 11.sf 12. sf 1,5 1 0,5 0 yonet_ort ogret_ort sanatders_ort kulturders_ort okulolanak_ort 4. SONUÇ VE ÖNERLER 9, 10, 11 ve 12. sf örencilerinin beklentilerinin karlarmal sunumunu gösteren Grafik 1 den de açkça anlalabilecei gibi, örencilerin tüm alanlardaki beklenti düzeylerinin 9. fta yüksek olduu; 10, 11 ve 12. sflarda ise 9. sf örencilerine göre düük olduu görülmektedir. Bu durum da örencilerin bu okullardan beklentilerinin (Okul idaresi, retmenler, Sanat dersleri, Kültür dersleri, Okul olanaklar ve sosyal etkinlikler) yeterince karlanamad olas akla getirmektedir. Biz eitimciler olarak bu okullardaki eitimi daha kaliteli noktalara tayabilmek için düünmeli, eletirmeli, var olan sorunlarn çözümü için öneriler gelitirmeli ve emek vermeliyiz. Hepimiz biliyoruz ki çada toplumlarn gelimesinin önemli yap talarndan birisi sanattr. Bu ülkenin geliiminde de sanatn önemli rol oynayaca düünüyorsak GSSL lerin çok önemli kurumlar olduu bilinciyle hareket etmeliyiz. renci beklentilerinin yeterince karlanamama olas dikkate alarak, söz konusu beklentilerin karlanabilmesi için u çözüm önerileri öne sürülebilir: GSSL lerin tamamnda kaliteli eitim için elverili binalarn yaplmas, Çalma odalar, konser salonlar, sergi salonlar ve dier teknik donanmlarn salanmas, Her yerleim biriminde bu okul türü bulunmadndan örencilerin barnma problemlerinin giderilmesi ve bu okullarda sanat eitiminin veriminin artlmas için, okullarn tamamn yat hale getirilmesi, Bu okullarn sayndaki artn durdurulmas ve açlm olan okullarn kalitesinin artlmas, 6
Bildiriler 8. Ulusal Müzik Eitimi Sempozyumu, 23 25 Eylül 2009, OMÜ Koullar olgunla olan illerde ilköretim düzeyinde de güzel sanatlarla ilgili itim kurumlarn açlmas, Okul yönetimlerinin, örencilerin sanatsal yönlerini ortaya çkarmak için etkinliklere yer verme düzeylerinin artlmas, darecilerin sanat dersleriyle ilgili hizmet içi seminerlerde bilgilendirilmesi ve sanat derslerinin ileyilerinde önderlik yapabilecek duruma getirilmesi, Seçilen örencinin kalitesini artracandan GSSL tarafndan yaplan örenci seçme navnda üniversite öretim görevlilerinin de bulunmas, itim Fakültelerinin Müzik Eitimi Ana Bilim dallarnda, GSSL de müzik retmenlii yapabilecek öretmen adaylarn yetitirilmesi, Sanat Danmanlar Üst Kurulu nun ilevsel hale getirilmesi, retim programlarnda verilmek istenen bilgilerin alt ve üst srlarn GSSL ve Üniversitelerin Müzik Eitimi Ana Bilim Dallar öretim kadrosuyla birlikte belirlenmesi, Bu okullarda görev almak isteyen öretmenlerin atamalar için girmek zorunda olduklar snavn (Teori, Yayl çalglar, Piyano, Flüt, Gitar, Balama vb.) alanlarnda uzman üniversite öretim görevlilerinden oluturulan kurul tarafndan yaplmas, retmenlerin yenilikleri zamannda yakalayabilmesi için sürekli hizmet içi seminerlerin düzenlenmesi, Bu okullarda görev almak isteyen öretmenlerin bavuru kriterlerinde girmek istedii alanla ilgili ders notunun göz önünde bulundurulmas, itim ve öretim hizmetlerinin aksamamas ve mevcut öretmenlerin performanslarn dümemesi için bu okullardaki öretmen açn kapatlmas, Bu okullara öretmen atamalarnda konservatuvar mezunlarna da yer verilmesi, Bu okullarda görev yapan öretmenlerin program ve uygulamalarn sk sk denetlenmesi, KAYNAKÇA Alim, Mehtap. 2007. Anadolu Liselerini Tercih Eden Örenci Profili. Yaynlanmam yüksek lisans tezi. Van: Yüzüncü Yl Üniversitesi. 7