Meral Aksu ODTÜ Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME (Başarıyı değerlendirme) Meral Aksu ODTÜ Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü

Seminere Gelirken Getirdiklerim: 2 Rod Bolitho (1999)

Öğrenci kimdir? Sınavdan 6 gün önce 1 sayfayı 6 saatte çalışamazken, sınavdan 1 gün önce 60 sayfayı 1 saatten kısa sürede çalışabilen kişiye öğrenci denir 3 6 gün önce 1 gün önce

Sınav Hazırlama ve Başarıyı Değerlendirme Sizce sınav/test nedir amacı nedir? Bugüne kadar kaç sınava girdiniz? Bugüne kadar kaç çeşit sınava girdiniz? Sınav sözcüğü size hangi duyguları hatırlatıyor? 4

Türkiye de Sınav Bir Yaşam Biçimi 5

Sınavlar Hayatımızın Ayrılmaz Bir Parçası... 6

Sınav çeşitleri Amaçlar Uygulama stili Uygulama dönemi Seçme Yarışma Yeterlik Sınıflandırma Geleneksel Açık kitap Dışarıdan cevaplandırılan Çok kısa süreli Dönem arası Dönem sonu Sınıflandırma Tarama Bitirme 7

Birey hakkında bilgi toplama yolları Testler Test dışı teknikler Tipik Davranış Testleri Maksimum Yeterlik Testleri Vak a kaydı Kontrol listesi Kişilik ölçekleri Yetenek testleri Başarı testleri Derecelendirme ölçeği Tutum ölçekleri Genel yetenek Standart testler Görüşme İlgi ölçekleri Bireysel Bireysel Anket Grup Özel yetenek Grup Öğretmen yapımı testler Bireyin kendi hakkında bilgi vermesi Bireysel Sözlü Yazılı yoklama Sosyogram Grup Yazılı Kısa cevap Eşleştirme Otobiyografi 8 Doğru-Yanlış Çoktan seçmeli

Katılımcı Algıları Bugüne kadar yaptığınız değerlendirmelerde hangi ölçme araçlarını / yöntemlerini kullandınız? Öğrencilerin bir dersdeki başarılarının / performanslarının değerlendirilmesinde karşınıza çıkan sorunlar nelerdir? 9

Leo Buscaglia (Çev. Nesrin Kasap)-Yaşamak, Sevmek, Öğrenmek, İnkilap Kitapevi, 1982 10

Eğitim Programı Bir eğitim programının temel boyutları / öğeleri nelerdir? 11

Eğitim Programı Hedef Neden? -Bilgi -Beceri -Tutum İçerik Ne? Yöntem, Araç-gereç Materyal İlkeler Dönüt Uygulama Nasıl? Değerlendirme Ne ölçüde? 12 12

Hedef Alanları Bilişsel Alan (Bilme-Düşünme) Bilgiler, genellemeler Duyuşsal Alan (Duygu) İlgi, Tutum, Değer, Kişilik Psikomotor Alan (Beceri) Fiziksel beceri, davranış 13

Uygun Öğrenme Süreci Uygun Değerlendirme Yaklaşımı Temel kavramlar / bilgiler Tutumlar Beceriler 14

Temel kavramlar Ölçme: Bir niteliğin gözlenip, gözlem sonuçlarının sayı veya sembollerle gösterilmesi Ölçüm: Ölçme sonucunda elde edilen değer Her ölçme işleminde ölçülmek istenen bir özellik ve bu özelliği ölçebilecek bir ölçek vardır. Değişken: Çeşitli değerler alabilen nitelik 15

Temel kavramlar Doğrudan ölçme: Özelliğin kendisi ile aynı türden bir araçla, bir birimle ölçülmesi (örn. boy ve ağırlık) Dolaylı ölçme: Ölçülmek istenen değişkenle ilgili olduğu düşünülen bir özelliğin gözlenmesi, ölçülmesi (örn. sıcaklık, zeka, eğitimdeki ölçmeler) Değerlendirme: Nicel veya nitel gözlemlerin ya da ölçmelerin bir ölçüte vurularak karar verilmesi süreci 16

Değerlendirme bir karar verme sürecidir. Her değerlendirmede gözlem, ölçme sonucu, ölçüt ölçme sonucu ile ölçütün karşılaştırılması değer yargısı, karar vardır. 17

Testin Teknik Özellikleri Güvenirlik: ölçülecek değişkenin ne derece duyarlıkla ölçüldüğü, ölçme sonuçlarının tesadüfi hatalardan ne kadar arınık olduğunun derecesi Geçerlik: Bir aracın veya yöntemin ölçülmek istenen değişkeni ölçüp ölçmediği, ölçebiliyorsa başka istenmeyen değişkenlerden ne kadar arınık ölçtüğünün derecesi Kullanışlılık: Bir araç veya yöntemin uygulama süresi, ölçmeciden istediği beceriler, puanlanması, sonuçlarının yorumlanması, maliyet vb. yönlerden kullanışlılığı, ekonomikliği 18

Ölçme Hataları Kaynakları araç yöntem ölçmeyi yapan kişi ölçmenin yapıldığı ortam üzerinde ölçme yapılan bireyler bireylerin araçla, yöntemle, vb. etkileşimleri Çeşitleri sabit sistematik (yanlılık) tesadüfi 19

Geçerlik ve Güvenirliği Etkileyen Faktörler Testin kendisinden kaynaklanan faktörler Testin uygulanmasından ve puanlanmasından kaynaklanan faktörler Katılımcıların cevaplarından kaynaklanan faktörler Testin uygulandığı grubun niteliklerinden kaynaklanan faktörler 20

Geçerlik ve Güvenirliği Etkileyen Faktörler Testin kendisinden kaynaklanan faktörler açık olmayan test yönergesi katılımcının okuma düzeyinin üzerinde bir dil kullanılması katılımcının düzeyine uygun olmayan güçlük düzeyinde sorular sorulması test maddelerinin teknik açıdan zayıf olması soruda belirsizlik olması ölçülmek istenen hedef ve davranışlara uygun olmayan soruların sorulması çok kısa testler maddelerin test içerisinde güçlük, tip v.b. açısından uygun bir şekilde organize edilmemesi seçmeli testlerde katılımcının bulabileceği bir doğru cevap dağılımının kullanılması 21

Geçerlik ve Güvenirliği Etkileyen Faktörler 2 Testin uygulanmasından ve puanlanmasından kaynaklanan faktörler katılımcıların kopya çekmesi puanlamanın yanlı ya da yanlış yapılması testin uygulandığı zamanın veya ortamın uygun olmaması Katılımcıların cevaplarından kaynaklanan faktörler bireylerin psikolojik durumları, sınav kaygısı, v.b. cevapların gelişigüzel işaretlenmesi veya cevaplarda blöf yapılması 22

Geçerlik ve Güvenirliği Etkileyen Faktörler 3 Testin uygulandığı grubun niteliklerinden kaynaklanan faktörler grubun cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi dağılımı grubun ölçülen nitelik açısından çok homojen ya da çok heterojen bir dağılım göstermesi 23

Öğretim Sürecinde Kullanılan Değerlendirme Yaklaşımları Yaklaşım Amaç Ön değerlendirme Önşart davranışların varlığı ve derecesi Ara değerlendirme Öğrenme derecesi, öğretim yöntem ve araçlarının uygunluğu (geri bildirim) Son değerlendirme İzleme değerlendirmesi Öğrencilerin yetişme seviyesi, eğitim sürecinin yetiştirme yeterliği Bilgi ve becerilerin uygulanma durumu, öğrenme eksikliği, programa ilişkin görüşler, eğitim istek ve ihtiyacı 24

Başarının Ölçülmesinde Kullanılan Yazılı Sınav Türü Ölçme Araçları Objektif Testler Yazılı Yoklamalar Kısa cevaplı Sınırlı cevap Sınıflama Eşleştirme Serbest cevap Çoktan seçmeli 25

Sınav hazırlama ve uygulama süreci Test amacının belirlenmesi Belirtke tablosunun hazırlanması Uygun madde tiplerinin seçilmesi İlgili test maddelerinin hazırlanması Testin oluşturulması Testi uygulama Test sonuçlarının değerlendirilmesi Sonuçları kullanma Hedef: Eğitim ve öğretim sürecinin geliştirilmesi 26

27

Belirtke (Analiz) Tablosu Hedefler İçerik Temel kavramları bilir Temel sembolleri bilir Hava ile ilgili olguları bilir Hava oluşumuna etki eden temel faktörleri kavrar Verilen bir hava haritasını yorumlar Toplam Madde Sayısı Toplam madde yüzdesi Hava Basıncı 2 (3.33)* 2 (3.33) 2 (3.33) 3 (5.00) 3 (5.00) 12 20 Rüzgar 1 (1.66) 4 (6.66) 2 (3.33) 8 (13.33) 2 (3.33) 17 28 Sıcaklık 2 (3.33) 2 (3.33) 2 (3.33) 2 (3.33) 2 (3.33) 10 17 Nem ve sis 3 (5.00) 2 (3.33) 1 (1.66) 2 (3.33) 5 (8.33) 13 22 Bulutlar 4 (6.66) 2 (3.33) 2 (3.33) 8 13 Toplam Madde Sayısı 12 12 9 15 12 60 Yüzde 20 20 15 25 20 100 28

29

Kusurlu Madde Örnekleri Uygulama 30

Kısa Cevaplı Testler Bir kelime, bir sayı, bir sembol ya da en çok birkaç kelime ile cevaplanabilen madde türü. Soru cümlesi ya da eksik cümle yapısı kullanılır. 31

Madde Yazım Kuralları 1 1.Her madde tek bir doğru cevabı olacak açıklıkta ve netlikte yazılmalıdır. Küçük hayvanları neden severiz? Bu madde kısa cevaplı bir madde değildir Bir çoktan seçmeli maddedeki yanlış cevaplara ne ad verilir? Bu maddenin cevabı kesin ve tektir. 2.Maddeyi oluşturan cümle, cevaplayıcının tanıdığı bir kaynaktan aynen alınmamalıdır. 3. Soru cümlesi şeklindeki maddeler eksik cümle şeklindeki maddelere tercih edilmelidir. 32

Madde Yazım Kuralları 2 4. Beklenen cevap sayısal ise, birim ve kaç basamağa kadar sonucun verilmesi gerektiği açıkca belirtilmelidir. 64 inç = 24/36 = Bu soruların birden çok doğru cevabı olabilir. 5. Bir maddenin ifadesinde, o maddenin cevabının bulunmasında işe yarayacak ipuçları verilmemelidir. Şair Evlenmesi adlı eserin yazarının adı dir. Eksik cümlenin yüklemi dir ile bittiğine göre cevaplayıcı sadece sonuna dir gelebilecek yazar adlarını arayacak, dır, dür, dur gelebilecekleri eleyecektir. Şair Evlenmesi adlı yazara aittir. 33

Madde Yazım Kuralları 3 6. Her maddede bırakılan boşluklar aynı uzunlukta olmalıdır. 7. Bir cümlede çok sayıda boşluk bırakılmamalı ve cümlelerden sadece anahtar niteliğindeki anlamlı ve önemli sözcükler çıkarılmalıdır. Örnek: 1. bölmekle elde edilir. 2. bölüneni bölene bölmekle elde edilir. 3. Bölünenin bölene bölünmesiyle elde edilen değere adı verilir. Birinci ve ikinci örneklerde verilen maddeler kusurlu olup, üçüncü madde amaca hizmet edecek nitelikte bir maddedir. 34

Sınıflama Testleri Cevaplayıcıdan maddeyi belli bir ölçüte göre sınıflaması istenir. Doğru-Yanlış Evet-Hayır Katılıyorum-Katılmıyorum Olgu Kanı v.b. En yaygın kullanılan tip: Doğru-Yanlış maddesi Bazıları yanlış, bazıları doğru önermeler halinde verilen maddelerden oluşur. 35

Madde Yazım Kuralları 1 1. Her maddede sadece bir tane ana fikir bulunmalıdır. Göz yapıları basit olduğu için solucanlar göremezler. Bu örnekte üç ana fikir vardır. 1. solucanların göremediği, 2. göz yapılarının basit olduğu, 3. basit gözyapılarının göremediği. D Y 2. Her madde kesinlikle doğru, ya da kesinlikle yanlış olmalıdır. Türk Kurtuluş Savaşı Yunanlılara karşı verilmiştir. D Y Bu madde hem doğru hem de yanlış olarak işaretlenebilir. 3. Bir maddenin yanlışı önemsiz ya da atlatıcı bir noktada olmamalıdır. Fransız ihtilali 1798 yılında olmuştur. D Y Bu madde tarih bilgisinden çok dikkati ölçmektedir. 36

Madde Yazım Kuralları 2 4. Her madde kısa ve açık yazılmalıdır. 5. Daima, her zaman, genellikle, hiç bir zaman, asla, sadece gibi özgül belirleyiciler kullanılmamalıdır. 6. Olumsuz, özellikle çift olumsuz ifadeler kullanılmamalıdır. 7. Maddelerin uzunlukları birbirine yakın olmalıdır. 37

Madde Yazım Kuralları 3 8. Bir maddede birden fazla yanlış fikir bulunmamalıdır. 9. Kanı ifadeleri bir kaynağa dayandırılarak verilmelidir. 10. Doğru-yanlış testindeki doğru ve yanlış maddelerin sayısı birbirine yakın olmalıdır. 11. Doğru ve yanlış maddelerin test içinde sıralanışında hiç bir sistemli dizi izlenmemelidir. 38

Sınıflama maddelerinin sınırlılıkları Doğru cevabı tahminle bulma olasılığı %50. (Şans faktörü) Cevap yanlış ise ve cevaplayıcı da yanlış olduğunu işaretleyip doğru cevabı bulmuşsa, cevaplayıcı doğru cevabı biliyor mu? Test maddesi ölçmek istediğimiz hedefi ölçüyor mu? Yönerge: Aşağıdaki cümleyi okuyunuz. Cümle doğru ise D harfini daire içine alarak işaretleyiniz. Cümle yanlış ise Y harfini işaretleyip, altı çizili olan kelimeyi değiştirerek cümleyi doğru hale getiriniz. Yeni kelimeyi verilen boşluğa yazınız. D Y Mekanik enerji elektrik enerjisine transformatör kullanılarak çevrilir. 39

Eşleştirme Maddeleri İki grup halinde verilen ve birbiriyle ilgili olan bilgi öğelerinin, belli bir açıklamaya göre eşleştirilmesini gerektirir. Öncüller Muhtemel cevaplar Tanımlar Semboller İlkeler Yazarlar Olaylar Problemler Bireyler Hayvanlar veya bitkiler Kurallar Terimler Adlar Uygulanabileceği durumlar Eserler Tarihler Çözümler Buluşlar Sınıflamalar Örnekler 40

Madde Yazım Kuralları 1 1. Öncüller listesi ile cevaplar listesinin her biri benzeşik (homojen) öğelerden oluşmalıdır. 2. Öncüller ile cevaplar eşit sayıda olmamalıdır. 3. Uzun ifadeler öncül olarak kullanılmalı ve öncüller sütunu sayfanın sol tarafına, cevaplar sütunu ise sayfanın sağ tarafına yerleştirilmelidir. 41

Madde Yazım Kuralları 2 4. Cevapların seçileceği sütun bir kelime listesi ise alfabetik sıraya göre, sayılar ya da tarihlerden oluşuyor ise büyüklük sırasına göre düzenlenmelidir. 5. Eşleştirme sorusu tüm maddeleri ile aynı sayfada bulunmalıdır, bölünmemelidir. 6. Yönergede hangi sütunlarda hangi bilgilerin olduğu, eşleştirmenin neye göre yapılacağı, cevapların nasıl işaretleneceği açık ve anlaşılır bir dille belirtilmelidir. 42

Örnek Yönerge: Aşağıda A sütununda Türkiye Cumhuriyeti tarihi ile ilgili bazı önemli olaylar, B sütununda ise yıllar verilmiştir. Bir olayın hangi yılda geçtiğini, o yılın önündeki harfi ilgili olayın solundaki boşluğa yazarak belirtiniz. B sütunundaki bir yıl bir kez ya da bir kaç kez kullanılabileceği gibi hiç kullanılmayabilir. Sütun A Sütun B Ankaranın başkent oluşu İlk tek dereceli seçimin yapılması Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılması Lozan anlaşmasının imzalanması Cumhuriyetin ilanı Sevr anlaşmasının imzalanması A. 1918 B. 1919 C. 1920 D. 1923 E. 1925 F. 1932 G. 1936 H. 1946 I. 1950 43

Çoktan Seçmeli Testler Çoktan seçmeli bir maddede cevaplayıcının, verilen seçenekler arasından doğru cevabı ya da en doğru cevabı seçip işaretlemesi istenir. Madde kökü bir soru cümlesi ya da eksik cümle formunda olabilir. 44

Çoktan seçmeli maddenin öğeleri: Madde kökü Aşağıdaki ifadelerin hangisi değerlendirme işlemini göstermektedir? Seçenekler a.ali aritmetik sınavından 75 puan aldı. Çeldirici b.ayşe sınıfın en başarılı öğrencisidir. Doğru cevap c.zeynep yeni sözcüklerin %60ını öğrendi. Çeldirici d.ahmet bütün toplama işlemlerinde hata yaptı. Çeldirici e.can tüm problemlerin sonucunu doğru buldu. Çeldirici 45

Madde Yazım Kuralları 1 1.Madde kökünde daha seçenekleri okumadan anlaşılabilen tek ve temel bir fikir olmalıdır. İkinci dünya savaşı, a. Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarında yaşandı b. 1939-1945 yıllarında geçti c. Avrupa bu savaştan mağlup çıktı d. Savaştan sonra NATO kuruldu. Maddenin başka kusurları da vardır, burada sadece madde kökü açısından örnek verilmektedir. 46

Madde Yazım Kuralları 2 2. Seçenekler kapatılıp madde kökü okunduğunda ne sorulduğu açıkca anlaşılmalıdır. 3. Madde kökü, eğer mümkünse, maddenin büyük kısmını oluşturmalıdır. 4. Madde kökü gereksiz açıklama ve bilgilerle şişirilmemelidir. 5. Olumsuz madde kökleri, ancak ölçülecek davranış kullanılmasını gerektiriyorsa, kullanılmalıdır. 6. Maddede sadece bir doğru cevap ya da en doğru cevap olmalıdır. 47

Madde Yazım Kuralları 3 7. Seçeneklerin her biri, ifade, konu ve gramer bakımından madde kökü ile tutarlı olmalıdır. 8. Seçenekler, ifade tarzı, uzunluk ve kapsam bakımından birbirine benzer olmalıdır. 9. Seçeneklerin tümü, ifade, gramer ve konu yönünden homojen bir grup oluşturmalıdır. 48

Madde Yazım Kuralları 4 10. Çeldiriciler bilgisiz veya yanlış bilgili cevaplayıcıları yanıltmalı, fakat bilgileri yeterli olanları yanıltmamalıdır. Çeldiricilerin doğru cevaba yakınlık derecesi arttıkça maddenin güçlüğü de artar. Ancak, hiç bir çeldirici o maddede sorulan problemi çözebilecek yetenekteki bir cevaplayıcının seçimini çeldirecek kadar yanıltıcı olmamalıdır. Pi sayısının yaklaşık değeri aşağıdakilerden hangisidir? a. 3,14 b. 3,141 c. 3,15 d. 3,1416 e. Hiçbiri Bu sorunun doğru cevabı anahtarda (d) seçeneği olarak işaretlenmiş olabilir, ancak dikkatli bir kişi (e) seçeneğinin doğru olacağını da tartışabilir. 49

Madde Yazım Kuralları 5 11.Kökte ve seçeneklerde kelime benzerliği, seçenek uzunluğu gibi bazı cevaplayıcıların doğru cevabı bulmakta kullanabilecekleri ipucları bulunmamalı, varsa bunlar çeldiricilerde olmalıdır. Aşağıdaki yerlerden hangisinde Akdeniz iklimi görülür? a. Güney Doğu Asya kıyıları b. Karadeniz kıyıları c. Akdeniz kıyıları d. Arjantin in güney kıyıları 50

Madde Yazım Kuralları 6 12. Yukarıdakilerin hepsi ve yukarıdakilerin hiçbiri ifadelerinin seçenek olarak kullanılması özel bir özen gerektirir. Genellikle madde yazarları çeldirici bulmakta güçlük çektiklerinde bu ifadeleri kullanırlar. a. Yukarıdakilerin hepsi seçeneği kullanıldığında, seçeneklerden bir tanesinin yanlışlığı apaçık belli ise, Hepsi seçeneği de yanlış diye elenir. Seçeneklerden iki tanesinin doğru olduğu biliniyorsa, cevap bir tek olacağından, Hepsi seçeneğinin doğru olduğu anlaşılır. b. Hiçbiri seçeneği en doğru cevabı seçtiren maddelerde kullanılmaz. Maddenin kesinlikle doğru bir cevabı varsa ve bu cevap seçenekler arasında verilmişse Hiçbiri seçeneği çeldirici olarak kullanılabilir. Hiçbiri seçeneğinin kullanılmasının iki sakıncası: 1. Cevaplayıcılar bu seçeneği dikkate almayabilir. 2. Doğru cevap olarak kullanıldığında kişinin doğru cevabı bilip bilmediği ölçülemez. 51

Madde Yazım Kuralları 7 Örnek 1 Aşağıdakilerden hangisi bilişsel alanın aşamalarından biridir? a. Bilimsel düşünme b. Akıl yürütme gücü c. Tepkide bulunma d. Alma e. Yukarıdakilerin hiçbiri Örnek 2 1024 sayısının kare kökü aşağıdakilerden hangisidir? a. 42 b. 38 c. 28 d. Hiçbiri Özellikle bir hesaplama işlemi sonunda sayısal bir değer bulunmasını gerektiren maddelerde, hiçbiri seçeneği çeldirici ya da doğru cevap olarak kullanılmamalıdır. 52

Madde Yazım Kuralları 8 13.Birbirinden bağımsız olmayan, biri diğerini içine alan seçenekler yazılmamalıdır. 14. Büyüklük sırası, sayısal sıra veya benzeri anlamlı bir sıraya konulabilecek seçenekler, uygun bir sırada verilmelidir. 15. Bir testin bütün maddeleri aynı sayıda seçeneğe sahip olmalıdır. 16. Doğru cevaplar tüm seçeneklere tesadüfi olarak dağıtılmalıdır. 17. Bir maddenin yarısı bir sayfada, yarısı diğer sayfada olmamalıdır. 53

İyi bir madde yazarı : madde yazılan alanı çok iyi bilmeli, madde yazma teknik ve yöntemlerini bilmeli, maddelerin yazılacağı dili kullanmada becerili olmalı, testin uygulanacağı grubun özelliklerini iyi bilmeli, yaratıcı olmalıdır. 54

Yazılı Yoklamalar Cevapların düşünülmesi, tasarlanması, düzenlenmesi, yazılması ve yazılanların kontrol edilmesi gerekir. Sınırlılıkları: cevapların yazılı verilmesi zorunluluğu cevaplayıcı bağımsızlığı cevapların uzunluğu puanlamanın puanlayıcı kanısına dayanması 55

Sınırlı Cevap Soruları Cevabın niteliğine, uzunluğuna, biçimine (formatına) ilişkin sınırlamalar konur (üç neden belirtin, iki benzerlik yazın, verilen boşluğa yazın, vb.). İnsan gözü ile kamerayı, en az iki benzerlik ve iki farklılık yazarak iki sütun halinde karşılaştırın. Göz Kamera Benzerlik Farklılık. Cevap hem içerik hem de biçim yönünden sınırlandırılmıştır. 56

Serbest Cevap Soruları Cevabın içeriği, niteliği ve uzunluğu açılarından cevaplayıcı serbest bırakılır. Genellikle özgün ve yaratıcı düşünme, bunları örgütleme ve değerlendirme gücünü ölçmede kullanılır. 57

Özellikleri Cevapların yazılı olarak verilmesi zorunluluğu, yazı güzelliği, yazma hızı, anlatım gibi aslında ölçülmek istenmeyen bazı özelliklerin cevaba yansıması sonucunu doğurur. Cevaplama süresi uzun zaman aldığından, belli bir süre içinde sorulabilecek soru sayısı az olur. Sorular şişirme yolla, yuvarlak ifadelerle cevaplandırılabilir. Cevaplayıcı blöf yapabilir. Cevapların doğruluk derecesinin belirlenmesi puanlayıcıya kalır. Soruların hazırlanması kolaydır ve az zaman alır. Cevapların okunması ve puanlanması güçtür ve çok zaman alır. Puanlama işlemine çeşitli hatalar karışır. 58

Madde Yazım Kuralları 1. Sadece objektif testlerle ölçülemeyen davranışların ölçülmesinde kullanılmalıdır. 2. Her soru, değişik yorumlara açık olmayacak biçimde açık ve anlaşılır bir dille yazılmalıdır. 3. Çok zorunlu değilse, seçimlik soru bulundurulmamalıdır. 4. Her sorunun cevaplanması için tahminen ne kadar zaman harcanması gerektiği, cevapların nereye yazılacağı ve her soruya verilecek puan belirtilmelidir. 5. Sorular bir kaynaktan aynen alınmamalıdır. 6. Sorular birbirinden bağımsız olarak cevaplandırılabilmedir. 59

Puanlamada Uyulması Gerekli Kurallar 1. Puanlayıcı okuduğu kağıdın kime ait olduğunu bilmemelidir. 2. Puanlayıcı, yazı güzelliği ya da okunaksızlığının, ifade şeklinin ve benzeri yanıltıcı etkilerin hatalara sebep olduğunu bilmelidir. 3. Cevaplar okunurken, aynı soruya verilen tüm cevaplar okunduktan sonra diğer soruya geçilmelidir. (Soru soru puanlama yapılmalıdır). 4. Aday hakkında önemli kararlar verilecekse, birden fazla bağımsız puanlayıcı kullanılmalıdır. 5. En uygun puanlama yöntemi kullanılmalıdır. 6. Sorunun cevabı olmayan şişirilmiş ya da blöf cevaplarla ilgili ne yapılacağı önceden kararlaştırılmalı ve sınavı alanlara duyurulmalıdır. Puanlama anahtarı ile yapılan puanlamada negatif puanlar kullanılabilir. 60

Puanlama yöntemleri Sınıflama yöntemi Cevap kağıtlarının iyi, orta, zayıf gibi gruplanıp puanlanması Anahtarla puanlama yöntemi Puanlama anahtarı 61

Değerlendirme ve Not Verme Mutlak değerlendirme: Notlar önceden belirlenen bir ölçüte göre verilir. Belli bir bilgi ya da becerinin ne kadarının öğrenildiği dikkate alınır. Bağıl değerlendirme: Bireyin başarısı içinde bulunduğu grubun ortalaması dikkate alınarak değerlendirilir. Bireyin başarısı ait olduğu gruba göre değişir. Notlar birey hakkındaki değer yargılarının ölçüleridir. Notlar genellikle başarılı-başarısız, geçer-kalır gibi kararlara dayanak olarak kullanılır. Objektif yöntemlerle elde edilen ölçme sonuçları birleştilerek ve önceden belirlenen ölçütle karşılaştırılarak not verilir. 62

Notların temel işlevleri Başarılı bireyi güdülemek Gelişim ihtiyacını ortaya çıkarmak Gerekli öğrenimin planlanmasına yardımcı olmak Kişisel gelişimin değerlendirilmesine yardımcı olmak Birey hakkında verilecek kararlara dayanak olmak Yöneticilere ve diğer ilgililere bilgi vermek 63

Ürün ve Süreç Değerlendirme NE? NASIL? NE KADAR? NE YAŞADI(M)? Öğretmen öğrenciyi Öğrenci öğrenciyi Öğrenci kendisini 64

Hangi Kazanımlar?? / Beceriler?? Okuduğunu anlama, kritik etme, yorumlama Bilgi toplama, araştırma yapma, analiz etme ve sonuca ulaşma Grafik ya da tablo halinde verilen bilgilerden sonuç çıkarma Gözlem yapma, gözlemlerden sonuca ulaşma Günlük hayatta karşılaşılan problemleri çözme Sahip olduğu bilgileri yeni durumlarda kullanma Öğrendikleri ile gerçek yaşam arasında ilişki kurma 65

Ürün ve Süreç Değerlendirme Puanlama Cetveli 66

67 Bu raporu hazırlamak için tam 5 saat çalıştım, öğretmenim. 1 saat kartuş almak için alışveriş merkezine gitmekle geçti, 2 saat teknik servis tarafından bekletildim, 67 45 dakika beyaz kağıt aramakla geçti, 30 dakika en güzel yazı karakterini aramakla...

Değerlendirme İçin Kullanılacak Puanlama Cetveli Türleri Gözlem formu Gözlenen durumun "Var", "Yok" ya da "Evet", "Hayır" şeklinde puanlanması Dereceli Ölçekler Yapılan çalışmanın nitelik / boyutlarına göre derecelendirilip puanlanması Bütüncül Dereceli Ölçekler Genel sürecin veya ürünün bir bütün olarak parçalarını ayrı ayrı dikkate almadan puanlanması 68

Organizasyon Bilginin Kalitesi Yapı / Düzen Kaynaklar Yazılı Rapor/Makale Puanlama Anahtarı 5 4 3 2 1 Bilgiler çok iyi Bilgiler, organize Bilgiler, organize oluşturulmuş edilmiştir,fakat, edilmemiş şekildedir paragraflarla organize paragraflar iyi ve doğruluğu ve edilmiştir. Bilgiler doğru oluşturulamamıştır. gerçekçiliği şüphelidir. ve gerçekçidir. Gerçekçi bilgilere yer verilmiştir. Bilgiler çok iyi oluşturulmuş paragraflar, alt başlıklar kullanılarak oldukça başarılı bir şekilde organize edilmiştir. Bilgiler doğru ve gerçekçidir. Bilgiler, konuyla birebir ilgili/ ilişkili ve çok sayıda destekleyici açıklama/ örnek içermektedir. Hiçbir gramer, yazım ya da noktalama hatası içermemektedir. Tüm kaynaklar doğru bir şekilde önceden belirlenen formata göre listelenmiştir/ referans gösterilmiştir. Bilgiler, konuyla birebir ilgili/ ilişkili ve 1-2 tane destekleyici açıklama/ örnek içermektedir. Neredeyse hiçbir gramer, yazım ya da noktalama hatası içermemektedir. Tüm kaynaklar doğru bir şekilde listelenmiştir/ referans gösterilmiştir fakat bazıları önceden belirlenen formatın dışındadır. Bilgiler, konuyla birebir ilgilidir fakat destekleyici açıklama/ örnek verilmemiştir. Az sayıda gramer, yazım ya da noktalama hatası içermektedir. Tüm kaynaklar doğru bir şekilde listelenmiştir/ referans gösterilmiştir fakat birçoğu önceden belirlenen formatın dışındadır. Bilgilerin konuyla ilgisi sınırlıdır. Fazla sayıda gramer, yazım ya da noktalama hatası içermektedir. Bazı kaynaklar doğru bir şekilde listelenmemiştir/ referans gösterilmemiştir Bilgiler, organize edilmemiştir ve yanlış/hatalıdır. Konuyla ilgisi olmayan bilgiler içermektedir. Oldukça fazla sayıda gramer, yazım ya da noktalama hatası içermektedir. Çok fazla sayıdaki kaynak doğru bir şekilde listelenmemiş/ referans gösterilmemiştir. 69 Kullanılan bir format yoktur.

Bilgi Organizasyon Sunum Özgünlük / Yaratıcılık PosterPuanlama Anahtarı Yetersiz/eksik; destekleyici detaylardan yoksun; konuyla ilgisi olmayan bilgi/örnekler içermektedir. 1 2 3 4 Birkaç detaylı açıklama ve bilgi verilmiştir, fakat konuyla çok ilgili değildir. Sunulan bilgi, hiçbir sıra/düzen takip etmemektedir. Konunun yanlış anlaşılmasına sebebiyet verecek şekilde ya da bilgiler arasındaki kopukluktan dolayı akıl karıştırıcı şekildedir. Yazı okunaksızdır, oldukça fazla gramer ve yazım hataları içermektedir. Özensiz ve düzensiz bir şekilde hazırlanmıştır. Resimler ya da düzenleme başkalarından kopyalanmıştır ya da standart/alışılmış şekildedir. Ya da oldukça baştan savma/ amaçtan sapılmış şekildedir. Okuyucunun anlayabilmesi için tekrar tekrar okumasını gerektiren 2-3 tane sırasız/düzensiz/ kopuk bilgi ve açıklama içermektedir. Yazı, genel olarak, okunaklıdır,fakat estetik açıdan tatmin edici değildir. Bazı gramer ve yazım hataları içermektedir. Gösterilen özen (yazı, şekiller, vb.) tutarlı değildir. Resimler ya da düzenleme, yaygın/ genel örüntüler kullanılarak yeniden oluşturulmuştur ve okuyucunun alışkın/aşina olduğu şekildedir. Konuyla ilgili yeterli düzeyde açıklama ve bilgi içermektedir. Diyagramlar, (kullanılmışsa) konuyla ilgilidir ve konunun anlaşılmasını destekler niteliktedir. Sunulan bilgi genel anlamda organize edilmiştir. Içeriğin akışı iyi bir biçimde sunulmuştur. Çok ufak hatalara rağmen, okuyucunun rahatlıkla takip edebileceği şekildedir. Yazı okunaklı ve anlaşılır şekildedir. Az sayıda gramer ya da yazım hatası içermektedir. Estetik açıdan tatmin edicidir. Bazı bölümlerde yeterli özen gösterilmemiştir. Resimler ya da düzenlemeler, okuyucunun dikkatini çekmek amacıyla yaygın/ genel örüntülerin adapte edilmiş/ değiştirilmiş şekliyle kullanılmıştır. Konuyla ilgili oldukça yeterli düzeyde açıklama ve bilgiler içermektedir. İçerik eksiksizdir. Sunular bilgiler, konunun tam olarak anlaşıldığını göstermektedir. Oldukça iyi bir şekilde organize edilmiştir. Içerik, açık bir örüntüye sahiptir. Okuyucunun kolayca konsantre olmasını sağlayıcı niteliktedir. Yazı tamamıyle okunaklıdır ya da bilgisayar ile yazılmıştır. Estetik açıdan çok tatmin edicidir. Çok az sayıda gramer ya da yazım hatası içermektedir. Materyaller organize edilmiş ve yapıştırılmıştır. Dikkat çekici/ özenli/ düzenli bir şekilde sunulmuştıur. Resimler ya da düzenleme, orjinal fikirleri göstermektedir ve sıradan/alışıldık düşüncelerden alışılmamış/yeni 70 düşüncelere geçiş vardır.okuyucunun dikkatini ve ilgisini çekicidir.

71

72

Eğitim Seminerinden Giderken Götürdüklerim: 73 Gelecek ile ilgili planlarım neler? Rod Bolitho (1999)

BAŞARI DİLEKLERİMLE... Teşekkür ederim 74