TÜTÜN ATIĞININ FARKLI BÜNYELİ TOPRAKLARIN BAZI KİMYASAL VE FİZİKSEL ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ

OMÜ Zir. Fk. Dergisi, 2008,23(2):104-109 J. of F. of Agri., OMU, 2008,23(2):104-109 TÜTÜN ATIĞININ FARKLI BÜNYELİ TOPRAKLARIN BAZI KİMYASAL VE FİZİKSEL ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ Serkn İÇ Coşkun GÜLSER Onokuz Myıs Üniversitesi, Zirt Fkültesi Toprk Bölümü, Smsun Sorumlu yzr:gulser@omu.eu.tr Geliş Trihi: 08.02.2008 Kul Trihi: 30.05.2008 ÖZET: Bu çlışm; tütün tığının kil, tın ve kum ünyeli toprklrın zı kimysl ve fiziksel özellikleri üzerine oln etkileri rştırılmıştır. Bu mçl, her ir sksıy ğırlık essın göre %5 (w/w) orgnik me sğlyk şekile tütün tığı (T) uygulnmış ve sksılr 8 y süreyle inküsyon ırkılmıştır. Sksılrki nem üzeyi her 2 güne ir trtılrk sf suyl trl kpsitesine getirilmiştir. Hfif lklin reksiyon ship toprklrın ph eğerleri tütün tığı uygulmsıyl zlmış, en üşük ph (8.0) kil ünyee elirlenmiştir. ın elektriksel iletkenlik (EC) ve orgnik kron (OC) eğerleri ise tütün tığı uygulmsıyl önemli üzeye rtmış, en yüksek EC (4.129 S m -1 ) tın ünyeli, en yüksek OC (%1.37) ise kil ünyeli toprkt sptnmıştır. ın him ğırlıklrı (D) tütün tığı uygulmsıyl zlmış, en üşük D (1.017 gr m -3 ) kil ünyeli toprkt ölçülmüştür. Ortlm ğırlıklı çp (OAÇ), gregt stilitesi (AS) ve oygun hirolik iletkenlik (Ks) eğerleri tık uygulmsıyl rtmıştır. En yüksek OAÇ (0.981 mm) ve AS (%46.73) eğerleri kil ünyeli, en yüksek Ks eğeri (44.975 m st -1 ) ise kum ünyeli toprkt elirlenmiştir. Anhtr Kelimeler: Tekstür, tığı, Him ğırlığı, Agregt stilitesi, Doygun hirolik iletkenlik EFFECTS OF TOBACCO WASTE ON SOME CHEMICAL AND PHYSICAL PROPERTIES OF DIFFERENT TEXTURED SOILS ABSTRACT: In this stuy, effets of too wste on some physil n hemil properties of ly, lom n sn texture soils were investigte. To provie 5% orgni mtter ontent in eh soil, too wste ws e to eh pot oring to oven ry weight sis, n soils were inute for 8 months. Moisture ontents in pots were kept roun fiel pity with ing istille wter fter weighing the pots in every 2 ys. At the en of the stuy, ph vlues of soils erese y too wste pplition, n the lowest ph (8.00) ws etermine in ly texture soil. Eletril onutivity (EC) n orgni ron (OC) vlues of soils inrese signifintly y too wste pplition, n the highest EC (4.129 S m -1 ) ws in lom texture soil n the highest OC (1.37%) ws in ly texture soil. Bulk ensity (D) vlues erese y the wste pplition. The lowest D (1.017 gr m -3 ) ws mesure in ly texture soil. Applition of too wste inrese men weight imeter (MWD), ggregte stility (AS) n sturte hyruli onutivity (Ks) vlues of soils, the highest vlues of MWD (0.981 mm) n AS (46.73%) were in ly texture, n the highest Ks (44.975 m h -1 ) ws in sn texture soil. Key Wors: Texture, Too wste, Bulk ensity, Aggregte stility, Sturte hyruli onutivity 1. GİRİŞ ın ozulmuş fiziksel ve kimysl özellikleri onlrın verimliliğini olumsuz yöne etkilemekteir. Toprktki orgnik me yetersizliği u olumsuz koşullrın meyn gelmesineki en önemli fktörleren irisiir. Bu sorunun çözümüne uygulnn yol ise toprklr orgnik me ilvesiir. Toprktki orgnik me ütün tekstür gruplrın toprklrın fiziksel özelliklerini etkilemekteir (Hynes ve rk., 1991). ın gregt stiliteleri üzerine etkili oln fktörler rsın en önemlileri toprğın kil miktrı ve orgnik me içeriğiir. Arştırıılr, orgnik mteryl uygulmsının trım toprklrının gregt stilitesine olumlu etkie ulunuğunu elirtmekteirler (Vigerust, 1984; Gluser ve rk., 1988). Crv ve rk., (2001) trfınn ypıln ir çlışm, tze orgnik tık ilvesinin suy ynıklı gregt stilitesine %17 rtış sğlığı, kompostlşmış orgnik tık ilvesinin ise kil içeriği yüksek oln toprklr %13 rtış sğlığı elirlenmiştir. Her iki toprkt ine silt frksiyonu içerisineki orgnik kron ve hümin melereki üyük rtışın kompost ilvesi ile gerçekleştiği ilirilmiştir. Toprk fiziksel özelliklerinin iyileştirilmesi için yeşil güre vey itki rtıklrının toprkl krıştırılmsı orgnik me içeriğinin rtmsın ve him ğırlığının üşmesine neen olmktır (Tirlok Singh ve rk., 1980; Bopri ve rk., 1992). Toprğ uygulnn orgnik me toprğın su tutm kpsitesini e rtırmktır. Toprğın orgnik me içeriğinin rtmsı toprğın trl kpsitesi, solm noktsı ve yryışlı nem içeriğine rtış neen olmktır (Gupt ve rk., 1977). Ağır kil ünyeli toprklr, tneikler rsınki gözenek çplrının küçük olmsı neeniyle infiltrsyon ornı ve hirolik iletkenlik eğerleri üşüktür. Orgnik me ine ünyeli toprklr gregtlşmyı rtırrk h iyi hvlnmlrını sğlmkt ve ynı zmn h fzl su epolmsın yrımı olmktır (Ll, 1979). Toprk orgnik mesi uygun hvlnmyı sğlyrk, itki esin elementleri ve suyun itkiler trfınn lımını rtırığı gii, itkiler için toksik etkiye ship oln zı orgnik ileşiklerin oluşumunu önlemekteir (Brohi ve rk., 1997). Aggelies ve rk., (2000) toprklrın kimysl özelliklerinin

S. İç, C. Gülser kompost uygulmsınn etkileniğini, orgnik me, ph, EC ve eğişeilir ktyon miktrlrının orgnik me uygulmsıyl oğru orntılı olrk rtış gösteriğini ilirmişlerir. Durk ve Brohi (1986), tütün tığı uygulmsının toprğın orgnik me ve itki esin elementleri içeriğini yükselttiğini elirtmişlerir. Bu çlışmnın mı, orgnik me kynğı olrk tütün tığının frklı ünyeye ship toprklrın zı kimysl ve fiziksel özellikleri üzerine oln etkilerini elirlemektir. 2. MATERYAL VE METOT Arştırm kullnıln toprk örnekleri Smsun un Kvk ilçesi, Bfr ilçesi ve Kurupelit Belesinin kuru trım ypıln rzileren lınmıştır. Çlışm orgnik me kynğı olrk kullnıln tütün tığı (T) Smsun TEKEL Yprk İşleme Müürlüğünen temin eilmiştir. tığın it zı kimysl özellikler Kr (1984) e göre elirlenmiştir. Deneme tesüf prselleri eneme esenine göre üç frklı ünyeye ship toprkt, iki uygulm (kontrol ve tütün tığı) ve üç tekerrürlü olrk 18 sksı 8 y süreyle ser koşullrın yürütülmüştür. Toprk örnekleri hv kurutulup 2 mm lik elekten geçirilikten sonr fırın kuru ğırlık essın göre her ir sksıy 400 gr olk şekile trtılmıştır. Her sksıy %5 (w:w) orgnik me sğlyk şekile 1 mm lik elek çıklığın ship eğirmene öğütülmüş tütün tığınn ilve eilmiştir. Deneme süresine sksılr 2 güne ir trtılrk sf su ilvesiyle toprktki nem üzeyi trl kpsitesine getirilmiştir. Deneme sonun sksılrn lınn toprklrın ph eğerleri 1:1 toprk:su süspnsiyonun (örnekler ir gee ekletilikten sonr) m elektrotlu ph-metre ile (Byrklı, 1987), elektriksel iletkenlik eğerleri ynı süspnsiyon (1:1) elektriksel konktivite letiyle elirlenmiştir (Rihrs, 1954). ın orgnik kron eğerleri Wlkley-Blk yöntemine göre ulunmuştur (Kr, 1994). Doygun hirolik iletkenlik eğerleri (Ks) sit seviyeli permemetre yöntemine göre elirlenmiştir (Demirly, 1993). Doygun hirolik iletkenlik eğerleri sit seviyeli geçirgenlik yöntemine göre ozulmmış örnek lm siliniriyle (100 m 3 ) her ir sksının merkezinen lınn toprk örnekleri üzerine Mrriott üzeneğiyle 1.0 m yüksekliğine su göllenirilerek ölçülmüştür. Him ğırlığı eğerleri e ynı ozulmmış toprk örneklerine elirlenmiştir (Demirly, 1993). Toprk örneklerinin gregt stilitesi eğerleri ıslk eleme yöntemine göre Yoer tipi ıslk eleme letine elenen örneklere kum üzeltmeleri ypılrk yüze olrk ife eilmiştir (Kemper ve Rosenu, 1986). Hv kurutuln toprk örnekleri frklı elek çıklıklrın ship elek seti üzerine elenerek ortlm ğırlıklı çp (OAÇ) eğerleri ulunmuştur (Demirly, 1993). Çlışmn ele eilen verilerin isttistiksel nlizleri TARİST progrmın ypılmıştır. ve uygulmlr rsınki interksiyonlrın önemliliği LSD testi ile gösterilmiştir (Yurtsever, 1984). 3. ARAŞTIRMA SONUÇLARI VE TARTIŞMA Çlışm kullnıln toprklrın zı fiziksel ve kimysl özellikleri Çizelge 1 e verilmiştir. Kil, tın ve kum ünyeye ship toprklrın tmmı hfif lkli reksiyon ship olup, orgnik mee zyıf ve tuzluluk sınıfı kımınn ise tuzsuz sınıfın girmekteir (Soil Survey Stff, 1993). Çizelge 1. Deneme toprklrının zı özellikleri Kvk Bfr Kurupelit Kum, % Silt, % Kil, % Tekstür Sınıfı ph (1:1) Org. Me, % o EC 25 C, S m -1 22.08 26.29 51.63 C 8.12 1.46 0.52 48.31 34.29 17.40 L 8.25 1.13 0.32 89.88 3.02 7.10 S 8.60 0.20 0.19 Orgnik me kynğı olrk kullnıln tütün tığı kuru ğırlık essın göre % 42.62 orgnik C (%73.5 OM), %3.016 N içermekte ve 14:1 C:N ornın shiptir. tığının stursyon ekstrktın ph eğeri 5.26, elektriksel iletkenlik (EC) eğeri ise 12.98 S m -1 ulunmuştur. tığı uygulmsının frklı tekstür gruplrınki toprklrın zı kimysl ve fiziksel özelliklerine etkilerine it vryns nliz sonuçlrın it F eğerleri Çizelge 2 e verilmiştir. İnelenen tüm özelliklerin toprklr rsın %1 üzeyine çok önemli frklılıklr gösteriği elirlenmiştir. tığı uygulmsı OAÇ ışınki özellikleri kontrol uygulmsın göre çok önemli üzeye etkilemiştir (P>0.01). Toprk x tık interksiyonu ph, EC, OC ve Ks eğerleri için % 1 üzeyine isttistiksel olrk önemli ulunmuştur. tığı uygulmsı toprklrın ph eğerlerini kontrole göre isttistiksel olrk önemli üzeye zltmıştır. En yüksek ph eğeri (8.80) kum ünyeli toprkt kontrol uygulmsın, en üşük ph eğeri (8.00) kil ünyeli toprkt tütün tığı uygulmsın elirlenmiştir (Şekil 1). uygulnn orgnik tıklrın prçlnıp yrışmsıyl çığ çıkn CO 2 gzı toprkt ulunn mevut su (H 2 O) ile reksiyon girerek kronik site (H 2 CO 3 ) önüşeilmekteir. Meyn gelen u sitlik toprklrın ph eğerlerinin zlmsın neen olilir (Sğlm, 1997). Singh ve Knsl (1985) ve Pikul ve Allmrs (1986) toprğ orgnik tık uygulmsının toprk ph sını zlttığını elirtmişlerir. Çizelge 2. Arştırmy konu oln prmetrelere it vryns nlizlerine it F eğerleri S ph EC OC D AS OAÇ Ks Toprk(A) 2 282.6** 36.6** 1328.2** 65.6** 532.9** 499.7** 84.1** Atık (B) 1 2535.0** 1633.3** 1052.9** 118.4** 1066.8** 1.8 63.7** AxB 2 61.8** 36.6** 10.18** 0.618 0.354 3.47 23.1** 105

tığının frklı ünyeli toprklrın zı kimysl ve fiziksel özelliklerine etkisi ph 9,0 8,8 8,6 8,4 8,2 8,0 7,8 7,6 e Şekil 1. tığı uygulmsının toprklrın ph eğerleri üzerine etkileri (LSD: 0.06 %1 e) tığı uygulmsı toprklrın EC eğerlerini isttistiksel olrk önemli üzeye rtırmıştır. En yüksek EC eğeri (4.129 S m -1 ) tın ünyeli toprkt tütün tığı uygulmsın, en üşük EC eğeri (0.240 S m -1 ) ise kum ünyeli toprkt kontrol uygulmsın elirlenmiştir (Şekil 2). Uygulnn tütün tığı EC eğerlerini kil ünyeli toprkt %376, tın ünyeli toprkt %848 ve kum ünyeli toprkt ise %916 ornın rtırmıştır. Birçok rştırmı toprklr orgnik me ve kompost ilvesinin elektriksel iletkenliği önemli ereee rtırığını ilirmiştir (Eigenerg ve rk., 2002; Wng ve Yng, 2003; Crv ve rk., 2003). Cnemir (2005) yptığı rştırm hır güresi, fınık zurufu, çy tığı ve tütün tığı uygulmlrı içerisine toprklrın EC eğerini en fzl tütün tığı uygulmsının rtırığı ve u urumun üşük C/N ornın ve yüksek EC eğerine ship tütün tığının iğer orgnik tıklr göre toprkt h fzl prçlnıp yrışmsınn kynklnığını ilirmiştir. EC, S m -1 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 0,5 e Şekil 2. tığı uygulmsının toprklrın EC eğerleri üzerine etkileri ( LSD: 390.1 %1 e) tığı uygulmsı sonuu en yüksek OC eğeri (%1.368) kil ünyeli toprkt, en üşük OC eğeri (%0.039) ise kum ünyeli toprkt ve kontrol uygulmsın elirlenmiştir (Şekil 3). Deneme sonun kontrole göre orgnik tık uygulmsı OC içeriğini kumlu, tınlı ve killi toprklr sırsı ile %919, %172 ve %164 ornın rtırmıştır. Deneme şlngıın ynı üzeye getirilen orgnik me üzeyi tığın prçlnıp yrışmsı sonuu kil ünyeli toprkt h z, kum ünyeli toprkt ise h çok zlm göstermiştir. Orgnik tıklrın prçlnm ve yrışmsı orgnik tığın C/N ornı ile ykınn ilişkiliir. Genel olrk C/N ornı üşük oln orgnik tıklrın prçlnmsı h koly ve h hızlı gerçekleşir (Sğlm, 1997). C/N ornı 14:1 gii r oln tütün tığının prçlnıp yrışmsının hızlı olmsı eklenir. Hvlnm kpsitesi yüksek, k ünyeli toprklr orgnik meyi h z korumkt ve h kıs süree orgnik menin minerlize olmsın neen olmktır. Ağır ünyeli toprklr ise hvlnmnın üşük olmsı ile prçlnm ve yrışm hızlrı üşük oluğunn ilve eilen orgnik menin irikimi e fzl olmktır (Shepher ve rk., 2002). Orgnik Kron, % 1,4 1,2 0,8 0,6 0,4 0,2 Şekil 3. tığının toprklrın orgnik kron eğerleri üzerine etkileri (LSD: 0.07 %1 e) tığı uygulmsı toprklrın him ğırlığı (D) eğerlerini isttistiksel olrk önemli üzeye zltmış, en yüksek D eğeri (1.528 g m -3 ) kum ünyeli toprkt kontrol uygulmsın, en üşük D eğeri (1.017 g m -3 ) ise kil ünyeli toprkt tütün tığı uygulmsın elirlenmiştir (Şekil 4). Him ğırlığı; irçok trımsl işlemlere kullnıln ve tekstür, strüktür, orgnik me içeriği, erinlik gii toprk özelliklerine ve toprk işleme uygulmlrın ğlı olrk eğişen toprğın fiziksel özelliklerinen irisiir. orgnik me ilvesinin him ğırlığı eğerini zlttığı ypıln irçok rştırm sonuun ilinmekteir (Boyle ve rk., 1989; Chenu ve rk., 2000; Mrinri, 2000; Loveln ve We, 2003). Gülser (2004) ve Cnemir (2005) yptıklrı çlışmlr toprklrın orgnik me içerikleri ile him ğırlığı eğerleri rsın çok önemli negtif ilişkiler elirlemişlerir. Anikwe (2000), çeltik kvuzunun rtn ozlrının kil ünyeli toprğ ilvesiyle toprklrın fiziksel özelliklerinin iyileştiğini, toprğın him ğırlığının zlığını ve un ğlı olrk porozitenin rttığını tespit etmiştir. f e 106

S. İç, C. Gülser Him Ağırlığı, gr m -3 1,6 1,4 1,2 0,8 0,6 0,4 0,2 Şekil 4. tığı uygulmsının toprklrın him ğırlığı eğerleri üzerine etkileri Bu rştırm OAÇ eğerleri tütün tığı uygulmsı ile tın ve kil ünyeli toprklr rtış, kum ünyeli toprkt ise zlmlr göstermiştir. En yüksek OAÇ eğeri (0.981 mm) kil ünyeli toprkt kontrole, en üşük OAÇ eğeri (0.287 mm) ise kum ünyeli toprkt tütün tığı uygulmsın elirlenmiştir (Şekil 5). Ortlm ğırlıklı çp eğeri gregt üyüklük ğılımının ifesi için kullnılmkt oln ir prmetre olup ypıln irçok çlışm OAÇ eğerinin toprk işleme uygulmlrın ğlı olrk önemli eğişimler gösteriği ife eilmiştir (Vn Bvel, 1949; Stone ve Buttery, 1989). Özek ve rk. (1993), toprklrki minerl ileşiklerin ir kısmının kolloil üyüklükteki orgnik melerle ir ry gelerek orgno-minerl ileşik oluşturuğunu ve u oly özellikle ine kil frksiyonunun rol lığını elirtmişlerir. Gülser (2005), OAÇ eğerleri ile orgnik C eğerleri rsın önemli pozitif ve him ğırlığı eğerleri ile önemli negtif korelsyon ktsyılrı ele etmiştir. Ortlm Ağırlıklı Çp, mm 0,8 0,6 0,4 0,2 Şekil 5. tığı uygulmsının toprklrın ortlm ğırlıklı çp eğerleri üzerine etkileri tığı her üç toprkt isttistiksel olrk gregt oluşumunu rtırmıştır. En yüksek AS eğeri (%46.73) kil ünyeli toprkt tütün tığı uygulmsın, en üşük AS eğeri (%4.35) ise kum ünyeli toprkt kontrol uygulmsın elirlenmiştir (Şekil 6). Uygulnn tütün tığı AS eğerlerini kil ünyeli toprkt %175, tın ünyeli toprkt %619 ve kum ünyeli toprkt ise %544 ornın rtırmıştır. gregt oluşumu ve gregtlrın ynıklı (stil) olmsı uygun itki yetiştiriiliği, hv ve su engesi için gerekliir. Agregtlrın stilitesi toprklr iyi strüktürel ilişkilerin oluşmsı ve sürürülmesi kımınn üyük öneme shiptir. Orgnik menin gregsyonki rolü, orgnik menin miktrınn ziye toprktki yrışm ve prçlnmn orty çıkn poliskkritler, proteinler, yğlr, mumlr, reçine gii meler seeiyleir. Orgnik menin gregt oluşumunki etkisi kil yüzesi üşük oln toprklr h elirginir (Hillel, 1982). Toprk orgnik mesi ile gregt stilitesi rsın ykın ir ilişki vrır, nk gregt stilitesi toplm orgnik meen çok ilve eilen tm yrışmmış orgnik meyle h fzl ilişkiliir (Shepher ve rk., 2002). Agregt Stilitesi, % 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Şekil 6. tığı uygulmsının toprklrın gregt stilitesi eğerleri üzerine etkileri tığı uygulmsıyl en yüksek Ks eğeri (44.975 m st -1 ) kum ünyeli toprkt, en üşük Ks eğeri (0.096 m st -1 ) ise kil ünyeli toprkt kontrol uygulmsın elirlenmiştir. Orgnik tık uygulmlrıyl toprklrın ortlm Ks eğerlerine rtışlr Şekil 7 e verilmiştir. Hirolik iletkenlik toprğın su iletim kiliyetinin ir ölçüsüür. Gülser ve rk. (2007) pth nlizi uygulyrk toprk özelliklerinin Ks eğeri üzerine etkisini rştırmışlrır. Arştırmılr toprkt strüktür ve toplm gözenekliliğin ir göstergesi oln fiziksel özellikleren him ğırlığının Ks üzerine en fzl oğrun ve olylı etkiyi gösteriğini elirtmişlerir. Toprk strüktürüneki mkro gözenekliliğin rtmsı vey mikro gözenekliliğin zlmsı hirolik iletkenliğin rtmsın neen olmktır (Ahuj ve rk., 1984). Aggelies ve Lonr (2000), toprklr 75, 150 ve 300 m 3 /h lık kompost uygulmsıyl sture hirolik iletkenliğin; tınlı toprkt %32.5, %53.0 ve %95.5 lik ir rtış ve killi toprkt ise %55.3, %97.4 ve %168.4 lük ir rtış gösteriğini elirtmişlerir. Bu çlışm her ne kr en yüksek Ks eğeri kum ünyeli toprkt ulunmuş ise e, uygulnn tütün tığı Ks eğerlerini tık uygulnn 107

tığının frklı ünyeli toprklrın zı kimysl ve fiziksel özelliklerine etkisi toprklr kontrole göre kil ünyelie %3295, tın ünyelie %356 ve kum ünyelie %346 ornın rtırmıştır. Atık uygulmsı sonuu OAÇ ve AS eğerlerineki rtışlr özellikle kil ünyeli toprklr toplm gözeneklilik içerisine mkro gözenekliliği, olyısıyl Ks iğer toprklr göre h fzl rtırmıştır. Hirolik İletkenlik, m st -1. 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Şekil 7. tığının toprklrın hirolik iletkenlik eğerleri üzerine etkileri (LSD: 8.18 %1 e) 4. SONUÇ Orgnik me kynğı olrk tütün tığı uygulmsı frklı ünyeeki toprklrın ph ve him ğırlığı eğerlerine önemli üzeye zlmlr, elektriksel iletkenlik, orgnik kron, gregt stilitesi ve hirolik iletkenlik eğerlerine önemli üzeye rtışlr neen olmuştur. See ortlm ğırlıklı çp eğerlerine ki eğişimler tütün tığı uygulmsı ile isttistiksel olrk önemli ulunmmıştır. Uygulnn orgnik tığın etkinlik ereesi toprğın içermiş oluğu orgnik me ve toprk ünyesi ile ykınn ilişkiliir. tığı ilvesiyle toprklrın OC ve EC eğerlerineki rtışlr, özellikle kil ünyeli toprkt OAÇ, AS ve olyısıyl oygun hirolik iletkenlik eğerlerine rtışlr sğlmıştır. Ypıln rştırm trımsl ve toprk muhfzsı çısınn önemli oln toprk özelliklerinin tütün tığı uygulmsı ile önemli üzeye iyileşme eğilimleri gösteriği görülmüştür. 5. KAYNAKLAR Aggelies, S.M. n Lonr, P.A., 2000. Effets of Compost Proue From Town Wstes n Sewge Sluge on the Physil Properties of Lomy n Cly Soil. Bioresoure Tehnology, 71: 253-259. Ahuj I.R., Nmey J.W., Green R.E. n Nielsen D.R. (1984). Mroporosity to Chrterize Sptil Vriility of Hyruli Conutivity n Effets of Ln Mngement. Soil Siene Soiety of Ameri Journl., 48 pp. 699 702. Anikwe, M.A.N., 2000. Ameliortion of Hevy Cly Lom Soil with Rie Husk Dust n its Effet on Soil Physil Properties n Mize Yiel. Bioresoure Teh. 74: 169-173. Byrklı, F., 1987. Toprk ve Bitki Anlizleri. OMÜ. Yyınlrı No.17.Smsun. Bopri, B.S., Yviner, S. n Shrm, B.D., 1992. Effet of Green Mnure on Pyhsil Properties of Soil n Growth of Rie-whet n mize-whet Cropping System. Agrophus. 6: 95-101. Boyle, M., Frnkererger, J. n Stolzy, L.H., 1989. The Influene of Orgni mtter on Soil Aggregtion n Wter Infiltrtion. J. Pro. Agri. 2: 290-299. Brohi, A.R., Ayeniz, A., Krmn, M.R., 1997. Toprk Verimliliği Genişletilmiş II. Bskı. T.H.K Bsımevi. Ankr. Cnemir, F., 2005. Orgnik Atıklrın Toprk Klite İneksleri ve Nitrt Azotu Üzerine Etkileri, Doktor Tezi, Onokuz Myıs Üni. Zir. Fk. Toprk Bölümü Crv, F., Alguil, M.M., Figuero, D., Bre, J.M. n Roln, A.,2003. Re-estlishment of Retm spherorp s Trget Speies for Relmtion of Soil Physil n Biologil Properties in Semi-ri Meiterrnen Are. Forest Eology n Mngement 182 (2003): 49-58. Crv, F., Lx, A. n Allejo, J., 2001. Soil Aggregte Stility n Orgni Mtter in Cly n Fine Silt Frtion in Urn Refuse-Amene Semiri Soils. Soil Siene Soiety of Ameri Journl, 65: 1235,1238. Chenu, C., Le Bissonnis,Y. n D. Arrouys 2000. Orgni Mtter Influene on Cly Wettility n Soil Aggregte Stility. Soil Si. So. Am. J. 64: 1479-1486. Demirly, İ. 1993. Toprk Fiziksel Anlizleri. Attürk Üni. Zir. Fk. Yyınlrı. No.143 Erzurum. Durk, A. ve Brohi, A.R. 1986. Tozunun Orgnik Güre Olrk Değerlenirilmesi. Türkiye ülüğü ve Geleeği Sempozyumu. 261-269. Tokt, Turkey. Eigenerg, R.A., Dorn, J.W., Niener, J.A., Ferguson, R.B. n Wooury, B.L. 2002. Eletril Conutivity Monitoring of Soil Conition n Aville N with Animl Mnure n Cover Crop. Agri. Eosys. An Envir. 88: 183-193. Gluser, R., Doner, H.E. n Pul, E.A., 1988. Soi Aggregte Stility s Funtion of prtile Size in Sluge-Trete Soils. Soil Si., 146 (1): 37-42. Gupt, S.C., Dowy, R.H. n Lrson, W.E., 1977. Hyruli n Therml Properties of Sny Soil s Influene y Inorportion of Sewge Sluge. Soil Si. So. Amer. J., 41: 601-605. Gülser, C., 2004. A Comprision of Some Physil n Chemil Soil Qulity Initors Influene y Different Crop Speies. P. J. of Biologil Si., 7(6), 905-911. Gülser, C. 2005. Effet of Forge Cropping Tretments on Soil Struture n Reltionships with Dimensions. Geoerm, 131:33-44. Gülser, C., Cnemir, F., İç, S. ve Demir, Z., 2007. Peotrnsfer Moellerle İne Bünyeli Doygun Hirolik İletkenliğin Thmini. V. Ulusl Hiroloji Kongresi, Biliriler Kitı, 5-7 Eylül, ODTÜ Ankr, p. 563-569. Hynes, R.J., Swift, R.S. n Stephen, R.C., 1991. Influene of Mixe Cropping Rottions Psture-rle on Orgni Mtter Content wter Stle Aggregtion n Clo Porosity in Group of Soils. Soil & Tillge Reserh 19: 77-87. Hillel, D., 1982. Introution to Soil Phyis. Aemi Press Limite, 14-28 Ovl Ro, Lonon. 108

S. İç, C. Gülser Kr, B., 1994. Bitki ve Toprğın Kimysl Anlizleri:III. Toprk Anlizleri. A.Ü. Zirt Fk. Eğitim Arş. ve Geliştirme Vkfı Yy. No:3. Ankr Kemper, W.D. n Rosenu, R.C., 1986. Aggregte Stility n Size Distriution. Pges 425-442 in A. Klute, e. Methos of Soil Anlysis, 2 n e. Prt I. ASA, Mison, Wisonsin. Ll, R., 1979. Physil Properties n Moisture Retention Chrteristis of some Nigerin Soils. Geoerm 21: 209-223. Loveln, P. n We, J., 2003. Is There Critil Level of Orgni Mtter in the Agriulturl Soils of Temperture Regions. A Review. Soil&Tillge Res. 70, 1-18. Mrinri, S., Msinr, G., Centi, B. n Grego, S., 2000. Influene of Orgni n Minerl Fertilizers on Soil Biologil n Physil Properties. Bioresoure Teh. 72: 9-17. Özek, H., Ky, Z., Gök, M. ve Kptn,H., 1993. Çukurov Üni. Zirt Fk. Toprk Bilimi Kiti, Yyın No: 73, Ders Kitplrı yyın No:A-16, ss:77-119, An. Pikull, J.L. n Allmrs, R.R., 1986. Physil n Chemil Properties of Hploxeroll After Fifty Yers of Resiue mngement. Soil Si. So. Am. J., 50 (1): 214-219. Rihrs, L.A., 1954. Dignosis n Improvement of Sline n Alkli Soils. U.S.Dept. Agr. Hnook 60: 105-106. Sğlm, M.T., 1997. Toprk Kimysı. Trky Üniv. Zir. Fk. Yy.190. Ders Kiti No:21 Shepher, M.A., Hrrison, R. n We, J., 2002. Mnging Soil Orgni Mtter Implitions for Soil Struture on Orgni frms. Soil Use n Mngement 18: 284-292. Singh, J. n Knsl, B.D., 1985. Effets of Long-term Applition of Muniipil Wste Wter on Some Chemil Properties of Soils. J.of Res. Punj Agr. Uni., 22: 235-242. Soil Survey Stff, 1993. Soil Survey Mnuel. USDA Hnook No: Wshington. Stone, J.. n Buttery, B.R., 1989. Nine Forges n the Aggregtion of Cly Lom Soil. Cn. J. Soil Si. 69: 165-169. Tirlok, S., Ngrjro, Y. n Sphl, M.N., 1980. Effet of Legumes on Physil Properties of Soil in Mixe Cropping with Mize. Inin J. Argon. 25(4): 592-599. Vn Bvel, C.H.M. 1949. Men Weight-imeter of Soil Aggregtes s Sttistil Inex of Aggregtion. Soil Si. So.Am. Pro. 14: 20-23. Vigerust, E., 1984. Use of sewge Sluge on Green Are Utiliztion of Sewge Sluge on Ln, Rtes of Applition n Long-Term Effets of Metls (E; Berlung, R.D. vis). Reiel Pu. Com. Wng, M.C. n Yng, C.H., 2003. Type of Fertilizer Applie to Py-Upln Rottion Affets Selete Soil Qulity Attriutes. Geoerm 114: 93-108. Yurtsever, N., 1984. Deneysel İsttistik Metolr. Trım ve Köyişleri Bk. Köy Hizmetleri Gen. Mü. Toprk ve Düzenleyii Arş. Enst. Yyınlrı, Teknik Yyın No: 56: 169-181. 109