Karık Sulama Yönteminde Polyacrylamide (PAM) ve Sıkıştırılmış Karık Uygulamalarının Farklı Akış Koşullarında Sediment Taşınımına Etkisi *

Transkript

1 Ulud. Üniv. Zir. Fk. Derg., (2003) 17(2): Krık Sulm Yönteminde Polycrylmide (PAM) ve Sıkıştırılmış Krık Uygulmlrının Frklı Akış Koşullrınd Sediment Tşınımın Etkisi * Rmzn MERAL ** Mehmet APAN *** ÖZET Krık sulm yönteminde, frklı krık ve kış tiplerinin krıklrd oluşn sediment tşınımın etkisinin elirlenmesi mçlnn u çlışm Amsy ili sınırlrı içerisinde ypılmıştır. Çlışmd norml, sıkıştırılmış ve polycrylmide (PAM) uygulnmış krık tipleri ile sit deili, değişken deili ve fsıllı kış tipleri uygulnmıştır. PAM uygulmlrı irinci sulmd % , ikinci sulmd % rsınd sediment tşınımını zltmıştır. Sıkıştırılmış krık uygulmsının sediment tşınımın elirgin ir etkisi görülmemiştir. Sonuç olrk; irinci sulmlrd, sediment tşınımı zltm çısındn en iyi uygulmlr sırsıyl; PAM uygulnmış krıklrd değişken deili uygulm, PAM uygulnmış krıklrd fsıllı sulm uygulmsı ve diğer tüm krık tiplerindeki değişken deili uygulmlr olrk elirlenmiştir. İkinci sulmlrd ise; PAM uygulmlrının etkisi devm etmiştir nck genel olrk tüm krık tiplerinde değişken deili sulmlr en iyi gruu oluşturmuştur. Sıkıştırılmış krık uygulmsı ise sıkıştırm ğırlığı ve sıkıştırm nındki nem içeriğinin dikkte lınmsı ynısır yüzey kış kyıplrını zltck önlemlerin lınmsıyl etkinliğinin rtırılileceği elirtilmiştir. Anhtr Sözcükler: Krık sulm, Polycrylmide, Sıkıştırılmış krık, Değişken deili sulm, Fsıllı sulm. * Bu çlışm doktor çlışmsının ir ölümünün özetidir. ** Khrmnmrş Üniv. Zirt Fkültesi Trımsl Ypılr ve Sulm Bölümü, Khrmnmrş. *** 19 Myıs Üniversitesi Zirt Fkültesi Trımsl Ypılr ve Sulm Bölümü, Smsun. 67

2 ABSTRACT A Reserch to Determine The Effect Polycrylmide nd Firming Furrow Applictions on Sediment Trnsporttion Under Different Flow Conditions of The Furrow Irrigtion This study imed effect of different furrow types nd flow types pplictions on sediment trnsporttion ws pplied in Amsy. Furrow types re norml furrows, firming furrows, furrows with PAM tretment; flow types re continuous, cutck nd surge flow were pplied. PAM tretment reduced sediment trnsport y % during first irrigtion nd y % during the second irrigtion. However the effect of the firming furrow on the sediment trnsport ws not consistent. The est pplictions for the sediment trnsport were cutck flow in furrows with PAM tretment, surge flow in furrows with PAM tretment nd cutck flow in the other furrows types, respectively t the first irrigtion. PAM tretment's effect continued t second irrigtion ut cutck flow ppliction in ll furrow types generlly ws etter thn in those other ppliction. In ddition, the effectiveness of the firming furrow tretment cn e improved y considering firming weight, soil moisture, nd precutions for runoff losses. Key Words: Furrow irrigtion, polycrylmide, firming furrow, cutck furrow irrigtion, Surge irrigtion. GİRİŞ Sulm uygulmlrı ile oluşn sediment tşınımını kontrol etmek mcıyl, sediment tşınımının oluşumunu önlemek vey tşınn mteryli rzide tutmk için frklı önlemler lınilir. Bunlr rsınd; kontrollü toprk işleme, sediment tutm hvuzlrı, vejttif filtreler, toprk yüzeyine itki rtıklrı serilmesi ve ypy orgnik toprk düzenleyicilerin kullnılmsı syılilir. Bu önlemler içerisinde, sulmdn dönen yüzey kışlrının ve tşınn sediment konsntrsyonun zltılmsı çlışmlrı öncelik tşımktdır (Crter ve rk., 1993). Krık sulm yönteminin plnlnmsınd önemli kriterlerden iri de erozyon neden olmyck kış koşullrının sğlnmsıdır. Uygun olmyn eğim ve deide ypıln sulmlr sonucu toprk su erozyonu ile tşınrk zmnl verimsizleşmeye şlmktdır. Aynı zmnd tşınn toprklr ulştığı krsulrd sediment kirliliğine neden olmktdır. Bu skınclrın ortdn kldırılmsı için öncelikle koşullr uygun plnlmnın ypılmsının ynısır, toprğın erozyon krşı direncinin rtırılmsı d üyük önem tşımktdır (Ertuğrul ve Apn, 1979; Özdemir, 1997). 68

3 Toprklrın erozyon krşı dirençleri kımındn üyük önem tşıyn gregt stilitelerinin sğlnmsı için doğl ve ypy ir çok mdde kullnılmktır. Son zmnlrd u konud ypıln çlışmlr yoğunluk kznmktdır. Bu konud çlışn rştırmcılr sud çözüneilir vey emilsiyon hlinde oln ypy polimerlerin çok küçük miktrlrının toprğ uygulnmsı ile işlenen toprklrın zyıf strüktürlerinin ıslh edildiğini ve gregtlşmnın rttığını, öylelikle su hreketinin ve hvlnmnın önemli ölçüde rttığını elirtmişlerdir (Brdy ve Weil, 1999). Erozyon kontrolü mcıyl sulmd kullnıln Polycrylmid (PAM), infiltrsyonu rtırmkt ve toprk erozyonunu zltmktdır. Bu durum, krıktn çıkn suyun klitesini rtırmkt, dolyısıyl suyl tşınn nitrojen, fosfor, pestisit konsntrsyonunu düşürmektedir. PAM, sud killerin tşınmsını engellediği gii sud mikroorgnizmlrın tşınmsın d engel olmktdır. Sojk ve Entry (2000) trfındn ypıln çlışmd, krık oyunc iki yrı noktdn su örneği lınmış; PAM uygulmsının her iki noktd d kontrol uygulmlrın göre toplm kteriyel ve mikroiyl tşınımını zlttığı gözlenmiştir. Zhng ve Miller (1996) krıklrd Polycrylmid (PAM) uygulmsının infiltrsyon ve erozyon etkisini incelemişlerdir. Çlışmd 15 ve 30 kg/h PAM uygulmsının enzer sonuçlr verdiğini ve infiltrsyonun yklşık %50 rttığı, sediment tşınımının ise %79 ornınd zldığı sonucun vrmışlrdır. Lentz ve Sojk (1994) yptıklrı çlışmd, 10 g/m 3 konsntrsyondki polycrylmidin krık sulm yönteminde ilerleme fzı oyunc uygulnmsının sediment tşınımını %94 ornınd zlttığını elirtmişlerdir. Ypıln çlışmlr toprk yüzeyinin sıkışmış olmsının toprğın erozyon krşı direncini rtırdığını göstermiştir. West ve rk. (1992) ypmış olduklrı çlışmd geleneksel işlenmiş toprklrd, toprğın stırılmış (sıkışmış) olm koşulund, yeni işlenmiş ve stırılmmış toprk koşullr göre erozyon duyrlılık (K) değerinin %80, kritik hidrolik kesme direncinin de %40 dh düşük olduğunu elirtilmiştir. En düşük erozyon duyrlılık ise işlenmemiş toprklrd elde edilmiştir. Mostghimi ve rk. (1988) işlenmiş ve işlenmemiş toprklrd yüzey kışı, sediment ve fosfor tşınımını incelemişlerdir. İşlenmemiş toprklrd işlenmiş toprklr ornl yüzey kışt %87, sediment tşınımınd ise %97 ornınd zlm görülmüştür. Hill (1993) toprk işleme ve tekerlekle toprk sıkışmsının yüzey kış ve sediment tşınımın etkisini incelemiştir. Çlışmd işlenmiş ve tekerlekle sıkıştırılmış oln toprklrd yüzey kış ve sediment tşınımınd önemli ir zlm olmdığını elirtmişlerdir. Anck unun frklı uzunluk ve eğimlerde etkili olileceği elirtilmiştir. İşlenmemiş toprklrd yüzey kış ve sediment tşınımı, işlenmiş toprklr ornl önemli düzeyde zldığı gözlenmiştir. Helming ve rk. (1998) toprk yüzeyi 75 kg ğırlıkl 69

4 sıkıştırılmsının yüzey pürüzlülüğü zlttığını ve un ğlı olrk sediment tşınımını d zlttığını elirtmişlerdir. Bu çlışmd, krık sulm yönteminde sediment tşınımını zltmk mcıyl uygulnilecek sıkıştırılmış krık ve PAM uygulmlrının kendi rlrınd ve geleneksel krık uygulmsın göre üstünlükleri ve u uygulmlrın frklı kış koşullrınd etkinliklerinin rtırılmsı olnklrı rştırılmıştır. MATERYAL ve YÖNTEM Çlışm, Amsy il sınırlrı içerisinde 2001 yılınd ypılmıştır. Çlışmlrın ypıldığı Suluov Ovsı 35 o 23 ve 35 o 47 doğu oylmı ile 40 o 43 ve 40 o 52 kuzey enlemleri rsınd ulunmktdır. Denemede kullnıln krıklr 0.70 m genişlik ve 70 m uzunlukt olup krık eğimi %1.5 olrk elirlenmiştir. Deneme lnı toprklrının ypıln nlizler sonucu elirlenen zı özellikleri Çizelge I de verilmiştir. Derinlik cm Çizelge I. Deneme Alnı Toprklrının Bzı Özellikleri Tne irilik dğılımı(%) Kum Silt Kil Bünye Sınıfı Trl kp. Pw (%) Solm nok. Pw (%) Hcim ğr. g/cm 3 ph EC mmhos/cm (stursyon) Killi tın Kumlu kil Kil Denemede 3x3 ölünmüş prseller fktöriyel deneme deseni kullnılmıştır (Gomez ve Gomez, 1984). Konulr öncelikle norml (tnık) krıklr (N), yüzeyi sıkıştırılmış krıklr (S) ve ilerleme şmsınd PAM uygulnck krıklr (P) olmk üzere 3 n gru yrılmış ve her irine sit deili (s), değişken deili (d) ve fsıllı sulmlr (f) uygulnmıştır. Sulm uygulmlrı üçer tekerrürlü ypılmıştır Uygulnck deilerin prsellere verilmesi mcıyl sit su yüklü vnlrdn oluşn su uygulm düzeneği oluşturulmuştur. Sulmlrd 0.6 L/s dei uygulnmıştır. Değişken deili sulmlrd su krık sonun ulştıktn sonr dei yrıy düşürülmüştür. Fsıllı sulmlrd ilerleme şmsınd 30 dkik döngü süresi ve 1/2 döngü ornı kullnılmış; ilerleme sonrsı ise 10 dkik döngü süresi ve yine 1/2 döngü ornı kullnılmıştır. Sıkıştırılmış krık uygulmlrınd, Fornstrom ve rk. (1985)'de verilen oyutlr dikkte lınrk krık şekline uygun olrk hzırlnn 95 kg ğırlıkt sıkıştırm tekerliği kullnılmıştır ve krıklrın çılmsının r- 70

5 dındn krık yüzeyi sıkıştırılmıştır. Çlışmd yük yoğunluğu; % 20, molokül ğırlığı; milyon mg/mole oln sud çözüleilen toz hlindeki PAM kullnılmıştır. PAM uygulmlrı irinci sulmlrd, 10 gr/m 3 (10ppm) konsntrsyond ve sdece ilerleme şmsınd sulm suyun krıştırılrk ypılmıştır. Yüzey kış kyıplrının ölçülmesi mcıyl krık sonun svk derinliği cm oln H svklrı yerleştirilmiş ve serest kış koşullrınd okumlr ypılmıştır. Svklrd ölçüm işlemine su önünün krık sonun ulşmsındn sonr, 15 dkik rlıklrl okumlr şlnmış ve sulm sonlrın doğru 30 dkik r ile okum ypılmıştır. Zmn zmn volümetrik ölçümlerle yüzey kış değerleri kontrol edilmiştir. Krıklrdn tşınn sediment miktrını elirlemek mcıyl svklrdn çıkn sudn 15 dkik rlıklrl 0.5 litrelik su örnekleri lınmıştır. Alınn su örneklerindeki sedimentin die çökmesi eklenilmiş ve üzerindeki temiz su çlklnmdn lınmıştır. Sediment ğırlıklrının ulunmsınd uhrlştırm yöntemi kullnılmıştır. Bu yöntemde, örnek şişelerinde çökelmiş oln sediment yıknrk uhrlştırm kplrın lınmış ve fırınd kurutulrk kuru ğırlıklrı elirlenmiştir (Apn, 1982). ARAŞTIRMA SONUÇLARI ve TARTIŞMA Sulm uygulmlrınd uygulnn su miktrı, toplm yüzey kış hcmi, krıktn çıkn sediment konsntrsyon değerleri, o ndki yüzey kış deisi değerleri kullnılrk elirlenen sediment miktrlrı Çizelge II de verilmiştir. Çizelge II de görüldüğü gii tşınn sediment miktrı değerleri ile gr/m 2 /dkik rsınd değişmiştir. Zhng ve Miller (1996) ın lortur koşullrınd 3.5 m uzunluktki krıklr yğmurlm simülsyonu ile ypmış olduğu çlışmd; PAM uygulnn krıklrd sediment tşınımı g/m 2 /dkik olurken, herhngi ir işlem uygulnmmış norml krıklrd g/m 2 /dkik olrk gerçekleşmiştir. Önder (1994) ypmış olduğu krık sulm denemelerinde toplm sediment tşınımını g/m olrk elirlenmiştir. Sonuç olrk krık sulmd sediment tşınım değerleri gerek u çlışmd gerekse litertürde görüldüğü gii frklı sınırlr içerinde gerçekleşmiştir. Sediment tşınımındki u değişim Öztürk (1989) d elirtildiği gii ir krıktki toprk prçcıklrının hreketine, krık deisi, eğim derecesi ve uzunluğu, krık ytğındki toprk prçcıklrın ortlm tne çpı, su yoğunluğu, yerçekimi ivmesi gii ir çok etmenin etkili olmsındn kynklnmktdır. Sevinç (1993) ise sediment tşınımı üzerine toprk ypısı ve stilitesi ile orgnik mdde içeriğinin de önemli etkisinin olduğunu elirtmiştir. 71

6 Sulm No Çizelge II. Sulmlr ilişkin uygulnn su miktrı, yüzey kış ve tşınn sediment değerleri. Uygulm Uygulnn su miktrı (m 3 ) Toplm yüzey kış hcmi (m 3 ) Sediment konst. mg/l Sediment Miktrı (g/m 2 /dkik) 1 Ns Nd Nf Ss Sd Sf Ps Pd Pf Ns Nd Nf Ss Sd Sf Ps Pd Pf Ns Nd Nf Ss Sd Sf Ps Pd Pf Birinci sulmlrd en z sediment tşınımı gr/m 2 /dkik ile PAM uygulnn krıklrd değişken deili kış koşullrınd elde edilmiştir. Genel olrk PAM uygulnn krıklrdki sulmlrd en z sediment tşınımı gerçekleşmiştir. En fzl sediment tşınımı ise irinci sulmlrd Ns ve Ss uygulmlrınd sıryl ve g/m 2 /dkik olrk gerçekleşmiştir. İkinci sulmlrd PAM uygulnn krıklr hriç diğer uygulmlrd sediment tşınım değerlerinde düşüş izlenmiştir. En düşük sediment tşınımı Pd, Sd, Nd ve Pf uygulmlrınd sıryl 0.146, 0.192, ve gr/m 2 /dkik olrk gerçekleşmiştir. En fzl sediment tşınımı yine Ns ve Ss uygulmlrınd ve gr/m 2 /dkik olrk gerçekleşmiştir. Üçüncü sulmlrd ise uygulmlr rsı frk zlmış ve elirgin olrk değişken deili uygulmlrd z, diğer uygulmlrd dh fzl sediment tşınımı gerçekleşmiştir. 72

7 Frklı krık tipi ve kış uygulmlrının sediment tşınımın etkisini incelemek mcıyl norml krıklr ve sit deili uygulmlr z lınrk krşılştırm ypılmıştır. Değişken deili ve fsıllı sulm uygulmlrının sit deili uygulmlr göre sediment tşınımını zltm ornlrı elirlenmiş ve Çizelge III te verilmiştir. Çizelge III. Frklı Akış Tipi Uygulmlrının Sit Deili Uygulmlr Göre Sediment Tşınımını Azltm Ornlrı (%) Akış Tipi Krık Tipi Sulm no 1.sulm 2.sulm 3.sulm Değişken Fsıllı N S P N S P Çizelge III te görüldüğü gii değişken deili kış uygulmsı tüm krık tiplerinde % ornınd sediment tşınımını zltmıştır. Bu durum değişken deili uygulmlrd hem tşınn sediment konsntrsyonunun düşük olmsı hem de yüzey kış miktrının önemli düzeyde düşük olmsındn kynklnmıştır. Fsıllı sulm uygulmlrı ise irinci sulmd % rsınd sediment tşınımını zltmıştır. İlerleyen sulmlrd u etki zlrk devm etmiştir. Miller ve rk. (1987) fsıllı sulmnın sürekli sulmy göre sediment tşınımını rtırdığını elirtmişlerdir. Anck Önder (1994) çlışmsınd fsıllı sulmnın yüzey kış miktrını zltmsı ile sediment tşınımınd d vntj sğlndığını elirtmiştir. Goldhmer ve rk. (1987) fsıllı sulmd sürekli sulmy göre sediment kyının önemli derecede zldığını elirtmişlerdir. Fsıllı sulmnın sediment tşınımın oln u frklı etkileri; seçilen işletme progrmın ğlı olrk oluşn yüzey kış kyıplrındki frklılıktn kynklndığı söyleneilir. Belirlenen sediment tşınım miktrlrındn yrrlnılrk, frklı krık tipi uygulmlrının norml krıklr göre sediment tşınımını zltm ornlrı elirlenmiş ve Çizelge IV'te verilmiştir. 73

8 Çizelge IV. Frklı Krık Tipi Uygulmlrının Norml Krık Uygulmlrın Göre Sediment Tşınımını Azltm Ornlrı (%) Krık Tipi Sıkıştırılmış PAM Akış Tipi Sulm no 1.sulm 2.sulm 3.sulm s d f s d f (-) işreti sediment tşınımındki rtışı ifde etmektedir. Çizelge IV'te sıkıştırılmış krık uygulmsının sediment tşınımını zı uygulmlrd zlttığı, zılrınd ise rtırdığı görülmektedir. Bu değişimde elirgin ir ilişki ulunmmıştır. Lieig ve rk. (1993), Nering ve rk. (1988) ve West ve rk. (1992) sıkışm ile toprğın erozyon duyrlılık değerinin düştüğünü elirtmişlerdir. Anck sıkıştırm işleminin; sıkıştırm ğırlığı ve sıkıştırm nındki nem içeriğine ğlı olrk çok değişim göstermesi ve u uygulmnın elirli ornd yüzey kışın rtmsın neden olmsı sonucu u çlışmd sediment tşınımın elirgin ir etkisi sptnmmıştır. PAM uygulmlrı ise özellikle irinci sulmd % rsınd sediment tşınımını zltmıştır. Bu etki ikinci sulmd % ornın düşmüş, üçüncü sulmd ise u etki % ornın kdr düşmüştür. Benzer olrk Lentz vd (1992) sdece irinci sulmd PAM uygulmsının diğer sulmlrd etkisinin önemli ölçüde zlrk devm ettiğini elirtmişlerdir. Tşınn sediment miktrı üzerine frklı krık tipi ve su uygulmlrının etkisinin önemli olup olmdığını elirlemek mcıyl Duncn çoklu t testi yrı yrı ypılmış ve sonuçlr Çizelge V ve Çizelge VI'de verilmiştir. Çizelge V te görüldüğü gii uygulmlrın genelinde, değişken deili ve fsıllı sulm uygulmlrı sit deili uygulmlr göre sediment tşınımı çısındn frklı ulunmuştur. Birinci sulmd PAM uygulnn krıklrd değişken deili ve fsıllı sulmlr ynı gruu oluşturmuştur. Bunun dışınd genel olrk değişken deili sulm uygulmlrı en iyi gruu oluşturmuştur 74

9 Çizelge V. Akış Tipi Bzınd, Ortlm Sediment Tşınım Değerleri (g/m 2 /dkik) Arsınd Ypıln Duncn Çoklu t Testi Sonuçlrı Sulm No Krık Akiş Tipi Tipi Sit Değişken Fsıllı N 1.921c** S 1.639c P ORTALAMA 1.329c** N 1.865c** S 1.676c P 1.009c ORTALAMA 1.516c** N 1.213c* S P 1.163c ORTALAMA 1.097c** *: P<0.05,**: P<0.01, ns: önemsiz, (Her stır kendi rsınd krşılştırılmıştır) Çizelge VI. Krık Tipi Bzınd, Ortlm Sediment Tşınım Değerleri (g/m 2 /dkik) Arsınd Ypıln Duncn Çoklu t Testi Sonuçlrı Sulm No Akış Krık Tipi Tipi Norml Sıkıştırılmış PAM s 1.921c** d f ORTALAMA 0.977** s 1.865** d f ORTALAMA 1.141** s 1.213* d f ORTALAMA ns *: P<0.05, **: P<0.01, ns: önemsiz, (Her stır kendi rsınd krşılştırılmıştır) Frklı krık tipleri çısındn; PAM uygulnmış krıklr diğer krık tipi uygulmlrın göre, irinci sulmd tüm kış koşullrınd, ikinci sulmd sit deili ve fsıllı sulm koşullrınd frklı ulunmuştur. Üçüncü sulmlrd ise tüm krık tipi uygulmlrı genel olrk ynı grupt toplnmıştır. 75

10 Frklı kış ve krık tiplerinin sediment tşınımın irlikte etkisini incelemek mcıyl uygulmlrın tmmı dikkte lınrk krşılştırılm ypılmış ve elde edilen sonuçlr ht çuuklrı ile irlikte Şekil 1 de verilmiştir. f e d d c f e d d c c c Şekil 1. Ypıln uygulmlrd elirlenen sediment miktrlrının krşılştırılmsı. () Birinci sulmlr, () İkinci sulmlr, (c) Üçüncü sulmlr. (P<0.05) 76

11 Şekil 1 de, irinci sulmd PAM uygulnmış krıklrd değişken deili uygulmlr sediment tşınımı çısındn en uygun uygulm olduğu görülmektedir. İkinci olrk yine PAM uygulnmış krıklrd fsıllı sulm uygulmsı gelmektedir. Diğer tüm krık tiplerindeki değişken deili uygulmlr ise üçüncü sırd yer lmıştır. İkinci sulmlrd genel olrk değişken deili sulmlr ilk sırd, PAM uygulnmış krıklrd fsıllı sulmlr, ikinci sırd yer lmış u uygulmlrı PAM uygulnn krıklrd sit deili uygulmlr tkip etmiştir. Üçüncü sulmlrd yine değişken deili uygulmlr en iyi gruu oluştururken diğer uygulmlr rsınd elirgin ir frk ulunmmıştır. Genel olrk krık sulm yönteminde PAM uygulmlrı sediment tşınımını önemli düzeyde zltmıştır. Değişken deili ve fsıllı kış uygulmlrı ile irlikte PAM kullnılmsı etkinliğini dh d rtırmıştır. Ayrıc u kış uygulmlrı yüzey kış miktrını zltmsı ve dolyısıyl yüzey kışl irlikte PAM ın prsel dışın tşınmsının önlenmesi çısındn olumlu sonuçlr verecektir. Sıkıştırılmış krık uygulmlrı yüzey kış miktrın oln rtırıcı etkisinden dolyı, tşınn sediment miktrın etkisi sınırlı olmuştur. Bu uygulmnın; sıkıştırm ğırlığı ve sıkıştırm nındki toprk nem içeriğinin dikkte lınmsı ynısır, yüzey kış kyıplrını zltck önlemlerin lınmsıyl dh etkili olcğı söyleneilir. Sonuç olrk sediment tşınımını zltmk mcıyl ypılck PAM uygulmsı vey sıkıştırılmış krık uygulmlrının etkinliğinin rtırılmsı; öncelikle sulm plnlm ilkelerinin dikkte lınmsı ve yüzey kış kyıplrını minimum indirileilecek kış uygulmlrının seçilmesiyle mümkündür. KAYNAKLAR Apn, M., Hidroloji Ders Notu. Attürk Üniversitesi Zirt Fkültesi, Erzurum. Brdy, N.C. nd Weil, R., The Nture nd Properties of Soils, Pulished y Prentice Hll., New Jersey. Crter, L.D., Brock C.E. nd Tnji K.K., Controlling Erosion nd Sediment Loss from Furrow- Irrigted Croplnd. Journl of Irrigtion nd Dringe Eng., 119(6), Goldhmer, D.A., Alemi, M.H., Phene, R.C., Comprison of Surge nd Continuous Flow Irrigtion in Cliforni. Irrigtion Systems for the 21st Century Proceedings of Conference, Oregon, ASCE: Ertuğrul, H. ve Apn, M., Sulm Sistemlerinin Projelenmesi. A.Ü Yyınlrı No:562, Zirt Fk. Yyınlrı No:252, Ders Kitplrı Serisi:38, Erzurum. 77

12 Fornstrom, K.J., Michel, J., A., Borrelli, J., nd Jckson, G., D., Furrow Firming for Control of irrigtion Advnce rtes. Trnsctions. of the ASAE, 28(2), Gomez, K.A., Gomez, A.A., Sttisticl Procedures for Agriculturl Reserch, 2 th Edition, John Willey nd Sons Ltd., Singpure. Helming, K., Römkens, M.J.M. nd Prsd, S.N., Surfce Roughness Relted Processes of Runoff nd Soil Loss: A Flume Study. Soil Sci. Soc. Am. J., 62, Hill, R.L., Tillge nd Wheel Trffic Effects on Runoff nd Sediment Losses from Crop Interrows. Soil Sci. Soc.Am. J., 57, Lentz, R.D., Shinerg, I., Sojk R.E. nd Crter, L.D., Preventing Irrigtion Furrow Erosion with Smll Applictions of Polymers. Soil Sci. Soc. Am. J., 56, Lentz, R.D.nd Sojk, R., E., Field Results Using Polycrylmide to Mnge Furrow erosion nd Infiltrtion. Soil Science, 158(4), Lieig, M.A., Jones, A.J., Mielke, L.M. nd Dorn, J.W., Controlled Wheel Trffic Effects on Soil Properties in Ridge Tillge. Soil Sci. Soc. Am. J., 57, Miller, D.E., Arstd J.S. nd Evns, R.G., Control of Furrow erosion with Crop Residues nd Surge Flow Irrigtion Soil Sci. Soc. Am. J., 41, Mostghimi, S., Dillh, T.A. nd Shnhdtz, V.D., Influence of Tillge Systems nd Residue Levels on Runoff, Sediment nd Phosphorus losses. Trns. of the ASAE, 31(1), Nering, M.A., West L.T., Brown, L.C., A Conslidtion Model for Estimting Chnges in Rill Erodiility. Trns. of the ASAE, 31(3), Önder, S., Çukurov koşullrınd Fsıllı (Surge) ve Sürekli Sulm Yöntemlerinin Krşılştırılmsı. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Trımsl Ypılr ve Sulm Anilim Dlı, Doktor Tezi, Adn. Özdemir, N., Toprk ve Su Korum, Ondokuz Myıs Üniversitesi, Zirt Fkültesi Ders Notu No:22, Smsun. Öztürk, F., Krık Sulm ile Tşınn Sediment Miktrının Thmininde Mtemtiksel Bir Modelin Kullnılm Olnğı. A.Ü.Z.F. Yyınlrı No:1130. Ankr. Sevinç, A.N., Hvz Sediment verimi. KHGM Ankr Arştırm Enstitüsü yyınlrı, Ankr. 78

13 Sojk, R.E. nd Entry, J.A., Influence of Polycrylmide Appliction to Soil on Movement of Microorgnisms in Runoff Wter. Environmentl Pollution, 108, West, L.T., Miller, W.P., Bruce, R.R., Lngolle, G.V., Lflen J.M. nd Thoms, A.W., Cropping System nd Consolidtion Effects on Rill Erosion in the Georgi Piedmont. Soil Sci. Soc. Am. J., 56, Zhng, X.C., Miller, W.P., Polycrylmide Effect on Infiltrtion nd Erosion in Furrows. Soil Sci. Soc. Am. J., 60,