Türkiye de Yem Üretimi: Hedefler ve Potansiyel Problemler Önemli Kanatlı Hastalıkları: Epidemiyoloji ve Kontrol-2 22 ŞUBAT 2017 / ANKARA M.ÜLKÜ KARAKUŞ Türkiyem-Bir Başkanı
DÜNYA KARMA YEM ÜRETİM SIRALAMASI (2016) Sıralama Ülke Milyon Ton 1 Çin 187 2 ABD 170 3 Brezilya 69 4 Meksika 34 5 İspanya 32 6 Hindistan 31 7 Rusya 29 8 Almanya 24 9 Japonya 24 10 Fransa 23 11 Kanada 20 12 Türkiye 20* 13 Kore 19 14 Tayland 18 15 Endonezya 17 * Kendi yemini üretenler ile birlikte 23 milyon ton
600 Türkiye karma yem fabrikası sayısı 500 400 300 200 100 0 1960 1970 1980 1990 2000 2005 2010 2013 2014 2015 2016 Kaynak: GKGM
Kapasite Kullanım Oranı* (%) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1960 1970 1980 1990 2000 2005 2010 2013 2014 2015 2016 *Çift vardiyada Kaynak: GKGM
Türkiye karma yem üretimi 25,000,000 20,000,000 15,000,000 10,000,000 5,000,000 0 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Toplam Büyük-küçükbaş yemleri Kanatlı yemleri Diğer yemler Türkiye karma yem üretimi kendi yemini üretenlerle birlikte 23 milyon ton civarındadır Kaynak: GKGM
Ruminant karma yem üretiminin bölgelere göre dağılımı ve toplam yem üretimindeki payları 2,8 Milyon ton, %24,1 0,7 Milyon ton, %5,9 3,1 Milyon ton, %26,8 2,8 Milyon ton, %24,2 0,4 Milyon ton, %3,3 1,2 Milyon ton, %10,5 0,6 Milyon ton, %5,2 Kaynak: GKGM
Kanatlı karma yem üretiminin bölgelere göre dağılımı ve toplam yem üretimindeki payları 2,3 Milyon ton, %28,1 1,3 Milyon ton, %15,7 2,6 Milyon ton, %31,0 1,0 Milyon ton, %12,7 0,2 Milyon ton, %2,8 0,6 Milyon ton, %7,0 0,2 Milyon ton, %2,7 Kaynak: GKGM
Toplam karma yem üretiminin bölgelere göre dağılımı ve toplam yem üretimindeki payları 5,2 Milyon ton, %25,4 2,0 Milyon ton, %9,9 6,1 Milyon ton, %30,0 3,9 Milyon ton, %18,8 0,6 Milyon ton, %3,0 1,8 Milyon ton, %8,8 0,8 Milyon ton, %4,1 Kaynak: GKGM
Türkiye hububat üretimi (mio. ton) 25 20 15 Buğday Arpa 10 Mısır Çavdar Yulaf 5 0 Kaynak: TUİK
Türkiye yağlı tohumlu bitki üretimi (milyon ton) 2 2 1 1 1 1 1 0 Ayçiçeği Çiğit Soya Kolza 0 0 Kaynak: TUİK
Yem hammaddeleri ithalatı (milyon ton) ve değeri (milyar $) 10 9 8,8 milyon ton 8 7 6 5 4 3 3,0 milyar $ Miktar Değer 2 1 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Kaynak: TUİK
Yem hammaddelerinin 2016 yılı ithalatı ve değeri Hammadde Miktar (Ton) Değer ($) Soya Fasulyesi 2.175.392 885.297.004 Soya Fasulyesi Küspesi 664.401 254.557.541 Mısır 531.246 110.847.539 Arpa 3 772 Kepekler 1.510.361 239.384.608 Ayçiçeği Toh. Küspesi 781.671 168.995.921 Kolza 238.840 105.533.286 Palm Küspesi 61.362 6.975.992 Diğ.bitkisel yağ.san.artıkları 32.958 2.416.521 Mısır türevleri 489.010 90.668.650 Melas 281.887 35.510.285 Pancar Posası 174.639 27.738.688 DDGS 1.013.592 211.363.811 Yem katkı maddeleri 312.841 526.262.617 Diğer 493.717 384.123.729 Toplam 8.761.920 3.049.676.964 Kaynak: TUİK
UKRAYNA İTHALAT (Bin ton) 2012 2013 2014 2015 2016 Soya Fasulyesi 129 139 376 933 683 Soya Fasulyesi Küspesi - - 2 61 54 Ukrayna dan yapılan ithalatımız artmaktadır
Full Fat soya ile soya küspesi iç piyasa fiyatları (TL/ton) 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 FULL FAT SOYA SOYA KÜSPESİ 2007-2017 Fiyat artışı %228 Kaynak: Türkiyem-Bir
ATK (28 Protein) ATK (36 Protein) ve DDGS iç piyasa fiyatları (TL/ton) 1200 1000 800 600 400 200 0 ATK (28 PROTEIN) ATK (36 PROTEIN) DDGS 2007-2017 Fiyat artışı %243 Kaynak: Türkiyem-Bir
Mısır ve arpa iç piyasa fiyatları (TL/ton) 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 MISIR ARPA 2007-2017 Fiyat artışı %124 Kaynak: Türkiyem-Bir
Hububat yan ürünleri iç piyasa fiyatları (TL/ton) 800 700 600 500 400 300 200 100 0 BUĞDAY KEPEĞİ RAZMOL KIRIK BUĞDAY 2007-2017 Fiyat artışı %146 Kaynak: Türkiyem-Bir
Karma yem fiyatları (TL/ton) 1,600 1,400 1,200 1,000 800 600 400 Etlik Piliç Yemi Yum. Tav.Yemi Süt Yemi Besi Yemi 200 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2007-2017 Karma yemlerde fiyat artışı %138 2007-2017 Yem hammadde fiyat artışı ortalaması %185 Kaynak: Türkiyem-Bir
Türkiye ve Dünya mısır fiyatları ($/ton) 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 MISIR TÜRKİYE MISIR DÜNYA Kaynak: Türkiyem-Bir, IGC
Türkiye ve Dünya arpa fiyatları ($/ton) 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 01/07 05/07 09/07 01/08 05/08 09/08 01/09 05/09 09/09 01/10 05/10 09/10 01/11 05/11 09/11 01/12 05/12 09/12 01/13 05/13 09/13 01/14 05/14 09/14 01/15 05/15 09/15 01/16 05/16 09/16 01/17 ARPA DÜNYA ARPA TÜRKİYE Kaynak: Türkiyem-Bir, IGC
Karma Yem Sektörünün Sorunları Yem hammadde temini ve DİR uygulamaları Biyogüvenlik mevzuatı Yem mevzuatlarının uygulanması ve denetleme Laboratuvar analizleri Rendering ürünleri mevzuatı* Haksız rekabet Kırmızı et ve kasaplık hayvan ithalatı *Hayvansal yan ürünler yönetmeliği
Yem hammaddesi temini Bitkisel üretimimiz yem sektörü ihtiyacına yetmemektedir, Yem hammaddelerinin gümrük vergileri yüksek seviyededir, Yem hammaddesi kalitelerinde büyük farklılıkları vardır, Nakliye fiyatları, analiz ücretleri ve gümrük masrafları çok yüksektir.
Biyogüvenlik mevzuatı Yasada kasıt ve ihmal unsuruna bakılmaksızın çok ağır cezalar vardır, Mevzuatta AB ile uyumlu olmayan hususlar mevcuttur, Biyotek firmalarınca, mevcut kanundan dolayı GD ürünler için başvuru yapılmamaktadır.
Laboratuvar analizleri Analizlerde hatalar ve laboratuvarlar arası farklılıklar devam etmektedir, İthalat aşamasındaki analizlerde alınan ücretler çok fazla olup, ayrıca gecikmeler yaşanmaktadır.
Rendering ürünleri mevzuatı 2017 itibariyle hayvansal yan ürünlerin tür içi kullanımı yasaklanmıştır, Şu anda protein açığı olan ülkemizde bu ürünlerin kullanılmaması hem maddi hem de çevre açısından ciddi yükler getirmektedir, Kesimhaneler, kamu ve belediyeler bu yönetmeliğ in uygulanmasından doğacak sonuçlara hazır değildir.
Kırmızı et ve kasaplık hayvan ithalatı Kırmızı et ve kasaplık hayvan ithalatı, Türkiye hayvancılığını olumsuz etkilemektedir.
ÖNERİLER Yem fiyatlarının aşağıya çekilebilmesi için, yem sektörünün daha uygun fiyatla yem hammadde temin edebilmesi sağlanmalıdır, Yağlı tohumların üretimi artırılmalı ve alternatif yem hammaddelerinin üretimi teşvik edilmelidir, Havza bazlı üretim modeli uygulamasında acele edilmelidir, Yem ve yem hammadde taşımacılığında demiryolunun kullanılabilmesi için altyapının geliştirilmesi gerekmektedir, DIR uygulamasındaki yorum farklılıkları ve aksaklıklar giderilmelidir,
ÖNERİLER Biyogüvenlik mevzuatı ilgili tüm kesimlerin görüşü alınarak yeniden düzenlenmeli, AB ile uyumlu hale getirilmelidir, Yem mevzuatlarının uygulanmasında öncelikle cezalandırıcı değil yol gösterici olunmalıdır, Yem mevzuatlarının uygulanmasına yönelik eğitimler artırılmalıdır, Laboratuvarlar analiz hataları ve laboratuvarlar arası analiz farklılıkları giderilmelidir,
ÖNERİLER Kırımızı et ve kasaplık hayvan ithalatı yapılmamalıdır, Besilik dana ithalatında GV oranları ile yurt içindeki besiciler koruma altına alınmalı, özel sektörün önü açılmalıdır, Yem hammaddelerinin tamamında KDV sıfırlanmalı ve haksız rekabet önlenmelidir.
ÖNERİLER Rendering mevzuatının uygulanması değiştirilmelidir, NEDEN?
Alınan bilimsel görüşlerden dolayı; Kanatlılarda tür içi kullanım yasağının tamamen kaldırılması, AB ye tam üyelik onayı alınması halinde dahi tür içi kullanım konusunda Polonya örneğinde olduğu gibi 4-5 yıllık bir geçiş süreci tanınması, AB ye kanatlı ürünü ihracatı yapacak firmalardan, ihraç edecekleri ürünlerde rendering ürünlerini kullanmayacaklarına dair taahhütname alınması, Medyada çıkan asılsız bilim dışı haberlerin önünü kesecek önlemlerin alınması önerilmektedir.
TEŞEKKÜR EDERİM