KALÇA DİSPLAZİSİNİN SAĞALTIM SEÇENEKLERİ-I Prof. Dr. Hasan BİLGİLİ Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Anabilim Dalı
Kalça Displazisi Operatif Sağaltımı M. Pectineus Miyektomisi Korrektif osteotomiler Triple pelvik osteotomi İntertrochanteric osteotomi Femoral Neck Lengthening Arthroplasti teknikleri Total kalça protezi JPS (Juvenil Pubik Symphyodesis) Alternatif cerrahi yöntemler Altın taneli implant uygulamaları.
M. Pektinusun Miyektomisi Bu yöntem ile genç ve yaşlı köpeklerde kalça eklemi ağrısının azaltılması amaçlanmaktadır. Pectineal kasın spazmı caput un dorsale, acetabulum un dorsal kenarına doğru yönelmesine sebep olmaktadır.
M. Pektinusun Miyektomisi Pectineal myectomi nin amacı adductor kaslardan birini serbestleştirip, femurun abduksiyonunu arttırmaktır. Böylece caput un acetabulumla temas eden yüzeyi artmış olacak dolayısıyla da eklem kıkırdağının maruz kaldığı yük ve aynı zamanda eklem kapsülünün gerginliği de azaltılmış olacaktır. Bunlar da ağrının azaltılmasını sağlamaktadır. Bu prosedür genellikle bilateral olarak gerçekleştirilir.
Intertrochanterik Osteotomi Sekonder değişiklikleri olmayan 4-10 aylık dönemdeki köpeklerde endikedir. Sonuçta bu operasyonla caput femorisle acetabulumun temas yüzey alanı genişletilmiş olup aynı zamanda da eklemin anormal yük altında kalan alanı, ağırlık direnim yüzey alanının lokalizasyonları da değiştirilmiş olur.
Intertrochanterik Osteotomi Caput femorisin fazla olan inklinasyon açısını azaltır, Collum femorisin herhangi bir aşırı anteversiyon açısını düzeltir, Collum femoris de uzatılabilir.
Intertrochanterik Osteotomi Rutin şirurjikal yaklaşımı takiben proksimal lateral femura ulaşılıp, tabanı femur şaftının medial yüzeyinde olacak şekilde trochanter minör hizasından üçgen şeklinde bir kemik parçası uzaklaştırılır.
Femoral Neck Lengthening Primer endikasyonu femoral boyunun kısa olduğu olgulardır. Özellikle chow, akita, ve tibet mastif gibi ırklar predispoze ırklardandır. Sekonder değişiklikleri olmayan 6 aylık dönemde veya önce ki dönemde olan köpeklerde endikedir.
Triple Pelvic Osteotomi (TPO)
TPO Triple Pelvik Osteotomi Acetabulum veya caput femoriste henüz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin sekonder değişiklikler başlamadan önce, kalça ekleminin stabilizasyonunun sağlanması amacıyla, uygulanan preventatif bir operatif tedavi yöntemidir.
Operasyon, acetabulumu rotasyona uğratarak bir taraftan acetabulumun derinliğini de arttırıp caput femoris in dorsalden daha fazla kaplanmasını sağlamak amacıyla uygulanır. TPO
TPO uygulanabilmesi için iskelet sisteminin henüz tamamlanmamış olması, eklemdeki dejeneratif değişikliklerin oluşmamış olması veya minimal düzeyde olması gerekmektedir. TPO uygun bir pozisyonda gerçekleştirilmiş ise eklem dejenerasyonu durdurulur. Dejenerasyon mevcutsa, eklemleşme arttırılsa dahi kıkırdak yıkımı devam edecektir.
Eksizyon Artroplastisi Caput femoris ile acetabulum un temasını sınırlayan ve yalancı fibröz eklem oluşumunu sağlayan sık başvurulan salvaj (kurtarıcı) bir yöntemdir. Daha çok genç köpeklerde veya konservatif tedaviye yanıt vermeyen ve finansal problemli ergin/ yaşlı köpeklerde tercih edilmektedir
Eksizyon Artroplastisi Caput ve collum femoris in uzaklaştırılması ile kalça eklemi bir pseudoartrosis/ yalancı ekleme dönüştürülmüş olur.
Eksizyon Artroplastisi
Küçük ırk köpeklerde sonuçlar oldukça başarılıdır. Orta ve büyük ırk köpeklerde ise, hasta sahiplerinin değerlendirmelerine göre % 85 başarı sağlanmaktadır. Prognoz açısından hastanın güçlü kas yapısı ve obesite (vücut ağırlığı) de boyutu kadar önemlidir. Total kalça protezi daha başarılı olduğu halde sağlam kas yapısına sahip büyük ırk köpeklerde bu operasyonla fayda sağlanabilmektedir.
Postoperatif 7-10, günden başlamak üzere köpek bacağını iyi kullanana kadar (3-4 hafta) kayışla yürütme ve yüzme gibi hafif egzersizler, ankiloz ve kas atrofisinin önlenmesi ve uzun dönem prognoz açısından büyük önem taşımaktadır.
DARthroplasti Bu teknik acetabular dolgunluğu henüz gelişmemiş kalça displazili hastalarda uygulanmaktadır. Operasyonun amacı acetabulumun dejenerasyona uğrayan dorsal kenarına kemik greftleri uygulanarak femur ile acetabulumun temas yüzey alanları genişletilmiş olur.
DARthroplasti
DARthroplasti Greftin tutması için gereken sürede femoral vurmalar devam ettiği için operasyon pek başarılı sonuçlar vermemektedir. Bu yüzden tercih edilmemektedir.
Juvenil Pubic Symphysiodesis Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS), kalça displazisi yönünden risk altında bulunan immatür köpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir prosedürdür. Çalışma deneysel düzeyde kalmıştır ve uzun dönem sonuçları hakkında yapılmış bir çalışma bulunmamaktadır.
Juvenil Pubic Symphysiodesis Prosedürün amacı, immatür potansiyel kalça displazili köpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak acetabulumun ventroversiyonunu arttırmak ve bu sayede de kalça eklemindeki laksiteyi azaltmaktadır.
Juvenil Pubic Symphysiodesis Bu teknik ile symphysis pubis in cerrahi ekzisyonu ve stabilizasyonu veya termal destrüksiyonu ile symphyseal büyüme plaklarının 4 ila 5 aydan önce prematür kapanması sağlanır. Bu yararlarından dolayı JPS, immatür displazik köpeklerde proflaktik yöntemlere alternatif olabilecek bir tekniktir.
Total Kalça Protezi (TKP) 1951 den beri, TKP insanlarda da yaygın olarak kullanılmaktadır. Son yıllarda bu alanda elde edilen başarılı klinik uygulamalar köpeklerde de izlenmektedir.
Total Kalça Protezi (TKP) Köpeklerde coxofemoral eklemde hareketi kısıtlayıcı etkilere sıkça rastlanmaktadır. Bunlar fonksiyonsuz ve onarılamaz kalça eklemi oluşumu ile sonuçlanır, bu durumda tek terapötik seçenek salvage (kurtarıcı) prosedürüdür.
Total Kalça Protezi (TKP) Eksizyon arthroplasti ve amputasyon ile TKP karşılaştırıldığında prosthesis içeren TKP nın avantajı, hasar görmüş ekleme normal ve ağrısız olarak fonksiyonlarını geri kazandırmasıdır.
İmplant ve Cerrahi Aletler
Hasta Seçimi Çimentolu TKP uygulaması için hastanın, longitudinal femoral büyümenin tamamlanmış olmasından dolayı en az 9 10 aylık olması gerekmektedir. Hastanın fiziksel durumu genel anestezi almasına olanak sağladığı sürece üst yaş limiti yoktur. Cerrahi müdahalede ortalama yaş 6,5 yıldır. Karşılaştırmalar için hastanın büyüklüğü ve yapısı önemlidir. #5 prosthesis (en küçük boy) yerleştirmek için femoral kanalın hazırlanması özellikle 15 kg. altındaki köpeklerde zordur. Üst kilo sınırı ise yoktur. #9 boyundaki femoral gövde en büyük köpeklerde bile kullanılabilir.
Kontraendike Olduğu Durumlar Kontrol edilmeyen veya tedavi edilemeyen sistemik hastalıklar (endokrinopati, anemi, kan hastalıkları, neoplazi, hipertansiyon, kalp, karaciğer ve böbrek yetmezlikleri, vb.) Primer Coxofemoral Neoplasiler: Osteosarkoma, sinovial hücre sarkoması, vb. Metastatik pelvik, asetabular veya femoral neoplaziler Enfektif odaklar( septik artritis, osteomyelitis, diskospondilitis ve her çeşit sistemik enfeksiyon).
Nörolojik hastalıklar Yetersiz asetabular kemik stoğu Coxofemoral eklemde aşırı derecede remodelling Aşırı küçük femoral kanal Pelvik limbdeki diğer eklemleri etkileyen akut veya kronik patolojik durumlar
TKP nin başarıyla uygulandığı diğer durumlar arasında; akut, travmatik ve ağrılı kalça problemleri kronik coxofemoral dislokasyonlar, başarısız eksizyon artroplastinin düzeltilmesi femoral başda oluşan avasküler nekroz, kırık, asetabulum veya femoral baş ve boyunda yetersiz birleşme veya birleşememe ve idiopatik dejeneratif kalça eklemi hastalığı.
Post-Operatif Radyolojik Kontrol
Zürich Kalça Protezi Vidalı Sistem
Alternatif Tedavi Yöntemleri Atın Taneli İmplantasyon Duyulan ağrının azaltılmasını amaçlayan bir yöntemdir. Akapunktur prensipleri ile çalışır. İmplantlar 24 karatlık altın kablolardan ya da saydam şeritler halindeki Magraine altın taneleri kullanılarak yapılabilir.
Atın Taneli İmplantasyon Çeşitli noktalara uygulanan altın taneli implantlar bölgedeki ağrıyı azaltıp eklemi sıkılaştırır. Kalça displazisi altın taneciklerle implante edildiğinde kalçanın iki tarafı da aynı anda tedavi edilmelidir.
Atın Taneli İmplantasyon Kalça displazisi tedavisinde hedefimiz; eklemin subluksasyonunu engelleyerek, kalça eklemindeki ağrıyı durdurmaktır. Bu da eklemin dışında sinir reseptör alanlarına 3 4 tane altın tanecik yerleştirilmesiyle başarılabilir.
Atın Taneli İmplantasyon Ağrının genellikle 1 hafta içinde kaybolmasına rağmen köpeklerin küçük bir bölümünde tamamen rahatlama için 3 hafta gerekir.