Yaşadığımız Yerde Ana Tema Önerilen Süre Kazanımlar Öğrenciye Kazandırılacak Beceriler Yöntem ve Teknikler Araç ve Gereçler, günlük yaşamın vazgeçilmez bir parçasıdır, ancak ulaşım etkinlikleri çevreye zarar verebilir. ders saati Gözlem için - saat ın çevre üzerindeki etkilerini azaltmak için çözümler üretir. Hangi özelliklere sahip otomobillerin çevre dostu olduğunu belirtir. Eleştirel düşünme, yansıtıcı düşünme, inceleme, yaratıcı düşünme, çıkarımda bulunma, planlama, sorgulama, yorumlama, karşılaştırma, tablolaştırma, gözlem yapma Anlatım, tartışma, beyin fırtınası Fotoğraf makinesi, Yeşil Kutu CD ve DVD si Giriş günlük yaşamımızın ayrılmaz bir parçasıdır. Okula, işe, eve ya da başka kentlere, ülkelere giderken ulaşım araçları bize büyük kolaylık sağlar. Geçmişle karşılaştırdığımızda, ulaşım etkinliklerinin günümüzde giderek arttığını ve insanların eskisinden daha fazla yolculuk ettiğini görürüz. etkinliklerinin artması, benzin, mazot vb. yakıtların daha fazla kullanılması anlamına gelmektedir. Bu da kirlilik ve küresel ısınma gibi pek çok başka çevre sorununu beraberinde getirmektedir. Taşıt sayısının artması da bu sorunların büyümesine yol açmaktadır. Yaşadığımız Yerde
Motorlu taşıtlar, üretimlerinden, hurda hâline geldikleri zamana kadar çeşitli şekillerde çevreyi olumsuz olarak etkilemektedirler. Bu etkileri en aza indirmek ve ulaşım araçlarının çevre sorunlarına katkısını azaltmak amacıyla bugün çevre dostu otomobiller geliştirmek üzere çalışmalar yapılmaktadır. Bu otomobillerin en önemli özelliği daha az yakıt harcamaları ya da çevreye zarar vermeyen kaynaklardan enerji elde etmeleridir. Etkinlikler etkinliklerinin çevreye etkisi nedir? Öğrencilere ulaşım aracı çeşitlerinin neler olduğunu sorun. Yanıtlarını aldıktan sonra Giriş bölümündeki bilgileri de kullanarak ulaşım etkinliklerinin çevre üzerindeki etkileri üzerinde konuşun. Öğrencilere DVD deki, Enerji ve Çevre adlı filmi izlettirin. Film bittikten sonra onlara aşağıdaki soruları sorun: araçlarına neden bu kadar bağımlıyız? neden ülkeden ülkeye farklılıklar göstermektedir? Her gün kaç yeni otomobil üretilir? (yaklaşık 00.000) Otomobil sayısı neden sürekli artmaktadır? Toplu taşıma araçlarıyla ulaşım gelecekte nasıl olacaktır? 4 Sınıfı dört gruba ayırın ve öğrencilere her grubun belirli bir konuda dedektiflik yapacağını belirtin. Grupların adlarının Trafik Dedektifleri, Otopark Dedektifleri, Hurda Araç Dedektifleri, Çevre Dedektifleri olduğunu söyleyin. Çalışma Grupları İçin Yönergeler başlıklı bilgi sayfasını öğrencilere dağıtın ve her grubun bu sayfalarda belirtilen görevlerini yerine getirmesini isteyin. Bu dört grup, işlek bir kavşak, bir otopark, hurda araç parkı ve otobüs terminali gibi yerlerde inceleme yapmalarını istediğinizi söyleyin. Öğrencilere, buralara aileleriyle birlikte gidebileceklerini, görevlerini yerine getirirken fotoğraf çekebileceklerini ve izlenimlerini resimleyebileceklerini belirtin. Sonuçları paylaşalım Grupların inceleme sonuçlarını sınıftaki diğer arkadaşlarıya paylaşmalarını isteyin. Her gruba, sunum için 5, diğer gruplardan gelecek soruların yanıtlanması için de - dakika verin. Aşağıdaki sorular üzerinde bir tartışma başlatın: Okulun ya da iş yerinin eve yakın olmasının ulaşım açısından yararları nelerdir? Trafiğe daha az araç çıkmasını teşvik etmek için neler yapabiliriz? Öğrencilere Yaşadığımız yerde ulaşımı nasıl iyileştirebiliriz? konulu bir beyin fırtınası yaptırın. Ortaya çıkan fikirleri tahtaya yazın ve bunlar üzerinde konuşun. Öğrencileri, sınıfça kendi araştırmalarının sonuçlarını ve iyileştirme önerilerini içeren bir eylem planı hazırlamaya yönlendirin. Hazırladıkları eylem planını yerel yönetimlere sunmalarını sağlayın. Yaşadığımız Yerde
4 Öğrencilerden, 5 Öğrencilere 050 yılında ülkemizde ulaşımın nasıl olabileceğini hayal etmelerini isteyin. Hayallerini şiir, öykü, resim, drama vb. yollarla ifade etmelerini sağlayın. Ortaya çıkan çalışmalarla bir sergi düzenleyin. DVD de bulunan Daha Temiz çizgi filmini izlettirin. Bu filmin ana fikrinin ne olduğunu sorun. Ardından toplu taşımanın ulaşımdaki önemini anlatın. Geleceğin çevre dostu otomobilini aramak Öğrencilere, bir otomobili çevreye en az zarar verecek şekilde kullanmanın yollarını sorun. (Otomobilin yağının düzenli olarak kontrol edilmesi, hava filtresinin düzenli olarak değiştirilmesi, egzoz emisyon ölçümünün düzenli olarak yaptırılması vb.) Öğrencilere, çevreye daha az zarar verecek otomobiller üretmenin yollarını sorun. Onlara Çevre Dostu Otomobil Nedir? başlıklı bilgileri aktarın. Öğrencileri, bu konuda İnternet te araştırma yapmaya yönlendirin. Öğrencilere daha az yakıt tüketmesi için bir otomobilin tasarımında nelere dikkat edilmesi gerektiğini sorun. Onlara CD nin bölümünde bulunan, Bir otomobilin tükettiği enerji başlıklı bilgileri aktarın. Ardından öğrencilere hangi otomobil tiplerinin ne gibi nedenlerle verimsiz olduğunu sorun. Öğrencilere daha fazla bilgi aktarmak için CD nin bölümünden yararlanabilirsiniz. Tamamlayıcı Çalışmalar Öğrencilere, derste öğrendiklerini aileleriyle paylaşmalarını söyleyin. Öğrencilere çevre dostu bir otomobil tasarımı yaptırın. Tasarımlarını çizim ya da model hâlinde yapabileceklerini söyleyin. Onları artık malzemeler kullanmaya yönlendirin. Ortaya çıkan ürünlerle bir sergi düzenleyin. Öğrencilerden yaşadıkları yerde çevre dostu araçların bulunup bulunmadığını araştırmalarını isteyin. Buldukları bilgileri sınıfta arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayın. 4 Yaşadığımız Yerde
Çevre Dostu Otomobil Nedir? Otomobille gezmeyi kim sevmez? Ancak, otomobilimiz çalışırken egzozundan havaya; karbon dioksit, karbon monoksit, azot monoksit ve kükürt monoksit gibi gazlar salınır. Bu gazlar, yalnızca insan sağlığını değil, çevre sağlığını da etkiler. Bir otomobilin egzozundan çıkan dumanı hiç dikkatle incelediniz mi? Bu gazın çevreye zarar vermemesi mümkün mü? Egzoz gazlarının çevre sorunlarına neden olduğunu artık herkes biliyor. Bu sorunları gidermek amacıyla çevreye en az ölçüde zarar veren, çevre dostu otomobiller üretilmeye çalışılıyor. Bu otomobiller eko-otomobil, temiz otomobil ya da yeşil otomobil olarak da adlandırılıyor. Peki, bu otomobillerin özellikleri nelerdir? Çevre dostu otomobillerin en önemli özelliklerinden biri, çok küçük olmaları. Büyük otomobillere, verimli çalışması için büyük hacimli motorlar takılır. Ancak büyük hacimli motorlar çok yakıt tüketir. Küçük hacimli motorlara sahip otomobiller hem yakıtı tasarruflu kullanır hem de kolay park edilir. Çevre dostu otomobillerin bir diğer önemli özelliği de az miktarda yakıtla çalışabilmeleridir. Uzmanlar, en az miktarda yakıt kullanacak otomobil modelleri üretmenin yollarını arıyorlar. Birçok otomobil, benzin ya da motorinle çalışıyor. Bu yakıtlar, petrolden elde ediliyor. Petrol bir fosil yakıt türü. Fosil yakıtlar, milyonlarca yılda oluşuyor ve bunların yeryüzündeki miktarı çok sınırlı. Hem bu nedenle hem de benzin ve motorin kullanımının çevreye verdiği zararlar yüzünden yeni yakıt türleri aranıyor. Etanol ve hidrojen üzerinde çalışılan yeni yakıt türlerinden ikisidir. Etanolün yakılması sonucunda su buharı ve karbon dioksit açığa çıkar. Hidrojendeyse yalnızca su buharı çıkar. Ancak bunların geniş çaplı kullanımı için yakıtların depolanması ve dağıtımıyla ilgili altyapının tümüyle değişmesi gerekir. Yakıt tasarrufu sağlamada melez otomobiller de umut vadediyor. Günümüzde kullanılan otomobillerin motorlarına elektrik motoru eklenerek üretilen melez otomobillerde, egzozdan daha az miktarda zararlı gaz çıkıyor ve yakıt tüketimi neredeyse yarı yarıya daha az oluyor. Öyle ki, normal boyutlardaki bu yeni otomobillerin 00 kilometrede harcadıkları yakıt, litreden biraz fazladır. Melez otomobillerin en iyi özelliklerinden biri de yeni bir altyapı gerektirmemesidir. Günümüzde bazı ülkelerdeki belediyeler melez taşıtlar kullanmaya başladı. Örneğin, İsveç in Gottenburg Belediyesi. Otomobillerde yakıt olarak güneş enerjisi kullanılabilir mi? Güneş enerjisiyle çalışan otomobiller de var! Bu otomobiller, Güneş ten gelen enerjiyi elektrik enerjisine çevirir. Bu araçların üzerine güneş toplayıcıları yerleştirilir. Daha çok toplayıcı yerleştirebilmek amacıyla araçların gövdeleri uzun ve geniş olarak tasarlanır. Yaşadığımız Yerde 5
Öğrenci bilgi sayfası Çalışma Grupları İçin Yönergeler Trafik Dedektifleri İşlek bir kavşağı 5 dakika boyunca gözlemleyin ve aşağıdaki soruları yanıtlayın. En çok hangi araç çeşidinden gördünüz? Bu araç kaç yolcu taşıyabiliyor? Bir toplu taşıma aracı tahminî olarak ortalama kaç yolcu taşıyabiliyor? Toplu taşıma araçlarının yararları nelerdir? Hurda Araç Dedektifleri Bir hurda araç parkını gözlemleyerek aşağıdaki soruları yanıtlayın: Hurda araç parkında kaç araç var? Bu araçlar ne durumda? Nasıl görünüyorlar? Hurda araçlar parka kim tarafından getiriliyor? Hurda araçlara ne tip işlemler yapılıyor? Otopark Dedektifleri Evinizin çevresinde araçların park ettiği yerleri gözlemleyerek aşağıdaki soruları yanıtlayın: Araçlar genellikle nerelere park ediliyor? Park yerleri yaya trafiğini engelliyor mu, oyun alanlarına taşıyor mu? Araçlar, park kurallarına uygun biçimde park ediliyor mu? Çevre Dedektifleri İşlek bir kavşak, bir otobüs terminali ya da oto tamirhanesini gözlemleyerek aşağıdaki soruları yanıtlayın: Burada hava kirliliği var mı? Kirliliğin kaynağı neler? Burası gürültülü mü? Gürültünün kaynağı neler? Yayalara, bisiklet ve motorlu araç sürücülerine yönelik tehlikeler neler? 6