4. PROJE VE YAPIM YÖNETİMİ KONGRESİ BİLDİRİLER KİTABI 3 5 KASIM 2016 ESKİŞEHİR

4. PROJE VE YAPIM YÖNETİMİ KONGRESİ BİLDİRİLER KİTABI 3 5 KASIM 2016 ESKİŞEHİR TEPEBAŞI BELEDİYESİ ISBN: 978-605-66332-5-6 Haser Matbaa ve Endüstriyel Malzemeleri Baskı Tarihi Ekim 2016

4. Proje ve Yapım Yönetimi Kongresi 3 5 Kasım 2016 ESKİŞEHİR Anadolu Üniversitesi www.pyyk2016.anadolu.edu.tr Editörler M. Talat Birgönül Gökhan Arslan Serkan Kıvrak Cenk Budayan Volkan Arslan ii

ÖNSÖZ Değerli hocalarım, değerli öğrenciler, çok değerli konuklar, Eskişehir imizde düzenlediğiniz Proje ve Yapım Yönetimi Kongresinde sizlere ev sahipliği yapmaktan dolayı çok mutluyuz. Hepiniz hoş geldiniz. Eskişehir, Cumhuriyet le birlikte kendisine çağdaş ve yaşanabilir kimliğini edinmiş aydınlık kentlerimizden biridir. Giderek karmaşık bir hal almış kent yaşamı ve o karmaşık ortam içinde sürdürülebilir bir rahatlığı arayan bireyin beklentileri her zaman istenilen düzeyde karşılık bulamayabilir. Bu anlamda, yanına üniversiteleri, başkaca kurum ve kuruluşları paydaş olarak alan yerel yönetimler, geliştirdikleri insana dokunan ve onu iyileştiren projelerle kentleri insanımız ve tüm canlılar için birer nefes alanlarına dönüştürmeye çalışmaktadır. Bütün bu çabalarımız; çağdaş, lâik, paylaşımcı, demokratik bir kent ortamının oluşturulmasına yöneliktir. Siz bilim insanlarını kentimizde görmenin ve aranızda bulunmanın mutluluğu içindeyim. Kongrenizde sunulan bildirilerin Türkiye mizin gelişmesine, yeni bilim insanlarının yetişmesine katkı sağlamasını diliyor, emeği geçenleri kutluyor, saygı ve sevgilerimi sunuyorum. Dt. Ahmet ATAÇ Eskişehir Tepebaşı Belediye Başkanı iii

ÖNSÖZ Saygıdeğer hocalarım, kıymetli genç araştırmacılar ve sevgili öğrenciler, değerli konuklar, hepiniz Eskişehir e ve Kongremize hoş geldiniz, şeref verdiniz. Bu yıl dördüncüsünü düzenlediğimiz Proje ve Yapım Yönetimi Kongresi sayenizde gelişerek bu günlere geldi. Kongremize 146 adet bildiri gönderildi. Geçmiş on yıla baktığımızda nasıl da bir kartopu gibi büyüdüğümüzü görmek gelecek için umutlarımızı arttırmaktadır. Kongremizin gerçekleşmesinde bizlere desteklerini esirgemeyen TÜBİTAK a ve Türk Müteahhitliğinin öncü firmalarına şükranlarımızı sunmak isterim. Verdikleri destekler neticesinde Türk Akademisi çalışmalarını en üst noktalara taşımak için daha gayretli çalışacaktır. Bu kongrenin fikir babası, en büyük destekçisi ve bugünlere ulaşmasının anahtar hocası Sayın Hocam Prof. Dr. M. Talat Birgönül en büyük alkışı hak etmektedir. Kongre düzenleme süreçlerini insanüstü gayret göstererek eksiksiz bir şekilde organize eden Sayın Yard. Doç. Dr. Serkan Kıvrak da diğer en büyük övgüyü hak etmektedir. Ayrıca Kongre bildirilerini gözden geçirerek yayıma hazırlayan Yard. Doç. Dr. Cenk Budayan ve Araş. Gör. Volkan Arslan a sonsuz şükranlarımı sunmak isterim. Diğer yandan Kongre Düzenleme ve Kongre Bilim Kuruluna ve de hakemlik sürecinde katkıda bulunan hocalarımıza ayrıca teşekkür ederim. Kongrenin Bildiri Kitapçığının tasarımında ve basımında ve de kongre organizasyonuna başından itibaren olağanüstü katkı yapan yazılım uzmanı Aydın Akgün'e, Tepebaşı Belediyesi tasarım ekibinden Özcan Erkaya'ya, Gökhan Kantar'a, Özlem Duman'a ve Aysu Bekar'a çok teşekkür ederim. Ayrıca, Kongremize sağladıkları katkılarından dolayı İNTES e ve İNTES Genel Sekreteri Sayın Necati Ersoy a çok teşekkür ederim. Bizleri kırmayarak kongremize teşrif eden ve açılış konuşmalarını yapan Tepebaşı Belediye Başkanı Sayın Dt. Ahmet Ataç a, Yapı Merkezi Holding Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Dr. Ersin Arıoğlu na ve Illinois Institute of Technology den Sayın Prof. Dr. David Arditi ye kongre düzenleme kurulu olarak şükranlarımı sunarım. Bizleri kırmayarak yoğun programlarına rağmen uzak yollardan gelerek bizlere vakit ayırdılar, hepimizi çok mutlu ettiler. 100 yıl önce bir tıp doktoru Alman generalin tasvir ettiği; köhnemiş, yıkılmış, beslenme eksikliği ve temizlik yoksunluğu nedeniyle kurtların salgıladığı parazitlerden dolayı ırkı neredeyse yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan bu topraklar, Gazi Mustafa Kemal Atatürk sayesinde bağrından bir Aziz Sancar çıkarmıştır. Daha nice Aziz lere diyerek hepinize tekrar hoş geldiniz diyor teşekkür ediyorum. Saygılarımla Prof.Dr. Gökhan Arslan 2016, ESKİŞEHİR iv

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... İİİ İnşaat Proje Yönetiminde Finansman Sorunları... 1 Çağrılı Konuşmacı: Prof. Dr. David Arditi PROJE YÖNETİMİ Tekrarlı Üniteler İçeren İnşaat Projelerinin Kritik Yol Yöntemi ile Programlanması... 3 Ö. Ökmen Kentsel Yenilemede Paydaş Haritalama: Tarlabaşı Örneği... 4 A. Köksal Işıkkaya, S. Ersoy Maraş Tasarım Proje Süreçleri ve İnşaat Proje Süreçlerinin Eşzamanlı Adaptasyonu İçin Yeni Bir Proje Dağıtım Modeli Önerisi... 5 Ö. S. Duran, A. M. Tanyer İnşaat Safhasındaki Değişiklik Nedenlerinin İrdelenmesi... 6 O. İlter, T. Çelik Ekip Çalışmasında Kişiler Arası Çatışma Türk İnşaat Endüstrisinden Bir Örnek Vaka... 7 H. Giritli, F. Ertan Babaoğlu İnşaat Mühendisliğinde 5S Metodunun Tatbiki... 8 M. Anbarcı, B. Öz, E. Manisalı İtfaiye Binalarının Fizibilitesi ve Proje Seçimine Yönelik Çok Ölçütlü Karar Verme Yaklaşımı... 9 B. Öz, M. Anbarcı, E. Manisalı Türk Yapım Şantiyelerindeki İsraf Türlerinin ve Nedenlerinin Tespit Edilmesi ve Yalın İnşaat Uygulamalarıyla Çözüm Önerisi Geliştirilmesi... 10 E. Taş, A. Tokat Stokastik Simülasyon Modeli İle Şantiyedeki İş Makinelerinin Üretim Verimliliğinin Önceden Tahmin Edilmesi... 11 H. G. Bayhan, Y. C. Kanra, M. C. Demir, H. Kar, G. E. Gürcanlı v

Yüksek Performanslı Yeşil Bina Projelerindeki Kritik Başarı Faktörleri... 12 B. Öngel, A. M. Tanyer, İ. Dikmen Alt Yüklenici Firmalar için İş Güvenliği Performans Ölçüm Çerçevesinin Grup Karar Verme Tekniği ile Belirlenmesi... 13 B. N. Bingöl, G. Polat Alt Yüklenici Firma Seçiminde Monte Carlo Simülasyonu ile Risk Analizi... 14 B. N. Bingöl, G. Polat İnşaat Projesi Kontrolü için Simülasyon Tabanlı Alternatif Strateji Seçimi... 15 H. Türkoğlu, G. Polat, E. Manisalı Yapım Maliyetinin Genetik Algoritma ile Optimizasyonunun Değer Mühendisliği Açısından İrdelenmesi. 16 Ş. Atabay Kamu İnşaat İhalelerinde Yüklenici Seçimine Alternatif Çözüm Önerisi... 17 O. Yaman, İ. C. Yılmaz Yüklenici Firmaların İhale Birimleri için Başarım Tabanlı Ölçme ve Değerlendirme Modeli Önerisi... 18 M. Altındağ, A. Kanoğlu Makine Yoğunluklu İnşaat Projelerinde Planlama Tekniklerinin Karşılaştırılması... 19 H. Türkoğlu, F. Ş. Eroğlu, M. Çapraz, Y. T. Karakuş, G. E. Gürcanlı İnşaat Proje Yönetimi, Üniversitelerde, Niçin Ayrı Bir Lisans Programı Olarak Yer Almalıdır ve Ders Başlıkları Hangi Konuları Kapsamalıdır?... 20 A. Avinal Süre-Maliyet Optimizasyon Problemlerinde Metasezgisel Yöntemler... 21 G. Albayrak, İ. Özdemir Sınırlı Kaynaklı İş Programı Problemlerinin Arama Uzayının Belirlenmesi... 22 B. Öngenli, Ö. H. Bettemir İnşaat Sektöründe Toplam Kalite Yönetimini Etkileyen Kültürel Elemanların Analizi ve Kurum Kültürünün Oluşturulması... 23 A. F. Güner, P. Karaçar vi

İnşaat Şirketleri İçin Bir Proje Portföy Yönetim Aracı: COPPMAN... 24 G. Bilgin, G. Eken, B. Özyurt, İ. Dikmen, M. T. Birgönül, B. Özorhon İnşaat Projelerinde Öğrenme: Benzerlik Değerlendirmesi için Kümeleme Analizi... 25 B. Özyurt, G. Bilgin, G. Eken, İ. Dikmen, M. T. Birgönül Tasarım Evresine Bağlı Proje Değişikliklerinin Yönetimi için Geliştirilen Durum-Tabanlı Çıkarsama Modelinin Testi ve Sonuçları... 26 A. Özgüneş, A. M. Tanyer Müze Sergileme Projelerinde Entegre Proje Yönetim Süreçleri ve Teknolojileri... 27 U. Durmuş, H. M. Günaydın Tamsayılı Doğrusal Programlama Yöntemiyle Kesikli Zaman-Maliyet Ödünleşim Probleminin Optimal Pareto Çözümü... 28 S. Aminbakhsh, R. Sönmez Kaynak Dengeleme Problemine Öncelikli Diferansiyel Evrim Algoritmasıyla Bir Yaklaşım... 29 M. Altun, R. Sönmez, A. Akçamete Güngör Süre, Kaynak ve Malzeme Yönetimi İçin Bina Bilgi Modeli Örnek Uygulaması Gerçekleştirilmesi... 30 S. Karadoğan, M. T. Emir, Ö. H. Bettemir İkiz Kule ve Tek Kule Biçiminde Bina Yapımının Toplam Fayda Analizi... 31 E. H. Zafer, B. Kızmaz, Ö. H. Bettemir Firma Özelliklerinin Proje Başarısı Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi... 32 S. Demirkesen, B. Özorhon Yalın Tasarım Mimari Proje Sürecindeki Verimsizlikler ve Etkileri... 33 S. K. Mazlum, M. K. Pekeriçli Proje Yönetimi Performansı ve Kişilik Etkileşimleri... 34 G. Oraz, H. M. Günaydın, H. Giritli, E. Tezel Tasarım ve İnşaat Sektöründe BIM ve Lean (Yalın) Proje Teslim Sistemi Ortaklığı... 35 E. Uğur vii

Yüklenici Seçiminde Uygulanan Karar-Destek Modellerinin İncelenmesi... 36 D. Tekin, V. Toğan Yalın Yönetim ile İnşaat Proje Yönetiminde Kaliteyi Arttırma Üzerine Bir İnceleme... 37 A. Tuz, B. Sertyeşilışık Yalın İnşaat Proje Yönetiminin Türk İnşaat Sektöründe Yaygınlaştırılması Üzerine Bir İnceleme... 38 G. Tatlıcı, B. Sertyeşilışık Yetkin Bir Proje Yönetimi İçin Yapı Bilgi Modellemesi (BIM) Yaklaşımı... 39 M. N. Kocakaya, E. Namlı Yapı Tasarımında İşbirlikçi Yaklaşımın Kavramsal Olarak Modellenmesi... 40 G. B. Öztürk, M. Yalçınkaya, D. Arditi, İ. Yitmen Proje Yöneticisi Seçiminde Yetenek Yönetimi Stratejisi... 41 İ. Erbaş Bir Kamu İnşaat Projesinde CPM Uygulamamasından Dolayı Ortaya Çıkan Problemler Vaka Analizi.. 42 M. L. Zalmai, O. H. Türkakın, E. Manisalı Mimarın AIA ve KİK Dokümanlarında Tanımlanmış Tasarım Evresinde Maliyet Tahmini ve Planlanmasına İlişkin Görev ve Sorumlulukları... 43 E. Taş, B. İbiş Denge Diyagramları (LOB) Planlama Tekniğinin Türk İnşaat Sektöründe Doğrusal Hat Takip Eden Projelerde Kullanımının Analizi ve Değerlendirilmesi... 44 M. Kuruoğlu, F. Haznedaroğlu, Ö. Aktürk İhale Modellerinde Süre Maliyet Kalite Kesinlik Parametreleri İncelemesi... 45 R. Akbıyıklı, L. O. Uğur, S. Ü. Dikmen Kamu Özel İşbirliği Projelerinin Temel Başarı Faktörleri... 46 B. Özorhon, E. Durna, S. Çağlayan 2. Gündoğan Engelsiz Yaşam Parkı... 47 O. Z. Şahin, F. Ç. Özcan, B. Altıner, O. Kurt Marmaray İşletmesinde Teknolojik Yeniliklerin Risk Yönetimine Etkilerinin İrdelenmesi... 48 A. U. Kınık viii

Kaynak Dengeleme Problemlerinin Arama Uzayının Belirlenmesi... 49 E. Koç, Ö. H. Bettemir İnşaat Projeleri İhalelerinde Yüklenici/İstekli Yeterlilik Değerlendirme Sistemi... 50 G. Arslan, G. Demirci Derin Kazılarda Maliyet Risk Tanımlaması ve Kaydı... 51 M. R. Tabar, M. Kökel, T. Çelik, İ. Yitmen İnşaat Projelerinde Sözleşmeler Açısından Değişiklik Yönetimi: A.B.D. ve Türkiye Karşılaştırması... 52 R. Kömürlü, D. Arditi ŞİRKET YÖNETİMİ Havalimanı İşletmeciliği: Balıkesir Koca Seyit Havalimanı Örneği... 54 V. Arslan, S. Ulubeyli, A. Kazaz Mikro Ölçekli Mimarlık Ofislerinde Sözleşme Sorunları... 55 Y. Arıcı Üstüner, B. Balaban Ökten Yapımda Yenileşim Alanlarının Performans Odağında İrdelenmesi... 56 T. Ercan, G. Şener Mekanik Tasarımcı Seçimi İçin Bütünleşik Yaklaşım... 57 G. Polat, A. Damcı, A. P. Gürgün, Ö. Var İnşaat Yönetiminde Çok Ölçütlü Bir Karar Verme Yöntemi VIKOR ile İş Makinesi Seçimi... 58 M. Anbarcı, O. H. Türkakın, O. Giran, E. Manisalı Balanced Scorecard ile Performans Değerlendirmesi: Bir Vaka Analizi... 59 A. Özcan, H. Aladağ, Z. Işık BİLGİ TEKNOLOJİLERİ Mikroişlemci Teknolojisinin İnşaat Sektöründeki Uygulamaları... 61 S. Yıldız, M. Yılmaz, S. Kıvrak, G. Arslan İnşaat Atıkları Planlamasında Yapı Bilgi Modellemesi (BIM) Kullanımı... 62 A. M. Öz Döşer, S. Ergönül ix

Grasshopper & Archicad Yazılımları ile Yapı Bilgi Modellemesi ve Algoritmik Tasarım Arasındaki Dinamik İş Akışının İncelenmesi... 63 M. Aydın E-İhale Süreçlerinin Yapay Zekâ ve Benzetim Yöntemleri İle Optimizasyonu... 64 F. Koğ, H. Yaman Yüksekten Düşme İş Kazalarının Giyilebilir Sensörler ile Tespiti ve Nesnelerin İnterneti Kullanılarak Kaza Etkilerinin Azaltılması... 65 O. Dogan, A. Akçamete Güngör BIM ve Kaynak Yönetimi ile Entegre Kısa Dönem Planlaması için Gereksinim Analizi... 66 R. Akbas Bina Bilgi Modeli Destekli Kaynak Dengeleme Uygulaması Örneği... 67 A. Yıldırım, E. Ergün, Ö. H. Bettemir Bina Bilgi Modeli Destekli Sınırlı Kaynaklı Proje Planlaması Uygulaması... 68 Ş. N. Gül, M. Karahan, Ö. H. Bettemir Bina Bilgi Modeli Destekli Zaman Maliyet Ödünleşim Problemi Uygulaması... 69 A. Yıldız, F. Yaray, Ö. H. Bettemir Lazer Tarayıcı Uygulamalarında Planlama: Bir Vaka Çalışması... 70 H. Erol, B. Özyurt, G. Bilgin, G. Atasoy Özcan, M. T. Birgönül, İ. Dikmen Dünyadaki Yapı Bilgi Modellemesi Sistemine Geçiş Uygulamalarına Genel Bir Bakış... 71 H. Tekin, Ş. Atabay Mevcut Binalarda BIM Kullanımı: Vaka Çalışması... 72 Ü. Bahadır, V. Toğan, H. B. Başağa Yapı Bilgi Modellemesi Yardımıyla Metraj ve Maliyet Hesabı... 73 B. Gerçek, M. E. İlal, O. B. Tokdemir, H. M. Günaydın Yapım Yönetiminde CBS ve BBM Entegrasyonu Üzerine Bir Araştırma... 74 A. E. Cengiz, A. Çabuk, O. Aytekin, İ. Özdemir x

Çift Vardiyalı Şantiyelerde Aktivite İlerlemelerinin Algılayıcı Tabanlı Veri Takip Teknolojileri ile Tespit Edilmesi... 75 G. Güven, E. Ergen Mimari Teknolojide Yenilik... 76 P. Karaçar, A. Güner Kapalı Alanlarda Konum Tespiti Teknolojilerinin Değerlendirilmesi... 77 F. Topak, M. K. Pekeriçli, A. M. Tanyer Yapı Bilgi Modellemenin (BIM) Parametrik Modellemede Kullanılması: Ön Üretimli Yapılar Örneği... 78 T. Akkoyunlu, H. A. Dikbaş BIM e Geçiş Sürecinin Organizasyonel Çerçevesi... 79 S. Öktem, E. Ergen Yapı Bilgi Modellemesinin Paydaş Yönetiminde Rolü... 80 B. Bulut, G. Demirdöğen, Z. Işık Yapı Bilgi Modelinin WWW Hali ve İşbirlikçi Yapı Tasarımı/Yönetimi Yazılımları İçin Geliştirilmesi... 81 M. Yalçınkaya, G. B. Öztürk FİNANSAL YÖNETİM Çimento Sektöründe Nakit Akış Yönetimi ve Kur Riski... 83 G. Oyal Püskülcü Proje Değerlendirmesi ve Karar Verme Süreçlerinde Reel Opsiyonların Kullanımı... 84 S. Gündeş, F. Büyükyoran İnşaat Projelerinin Maliyet Tahmininde Referans Sınıf Tahmin Yöntemi (RSTY) Kullanımı... 85 G. Erdinç, S. Bayram Hakediş Düzenleme Sürecinde Yapı Enformasyonu Modellemesi (BIM) Kullanımı Üzerine Bir Araştırma... 86 H. Yaman, A. Akgün Endüstriyel İnşaat Projelerinde Bütçe Planlama... 87 S. Son, A. E. Karaman xi

Gayrimenkul Geliştirme Açısından Eğitim Sektörü Yatırımlarının Değerlendirilmesi... 88 A. K. Işıkkaya, S. Başdoğan, B. Ülker Yaklaşık Maliyetin Yüklenici Seçimindeki Rolü... 89 H. B. Başağa, V. Toğan Yapım Projelerinde İnovasyon ve Finansmanı... 90 K. Kuru, O. Çınar, O. Sungur, F. Haznedaroğlu Proje Nakit Akışı Distorsiyon Riski Kestiriminde Monte Carlo Simülasyonu... 91 Ö. Tüz, Ş. Ebesek Yapım Firmalarında Finansal Performans Göstergelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma... 92 A. Köksal, T. Şimşekalp Ercan, A. Ulukaya HUKUKSAL KONULAR 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu nda Belirtilen Sözleşme Türlerinin Karşılaştırmalı Analizi... 94 S. Şahin, S. Ulubeyli, A. Kazaz İnşaat Projelerinde Etkin Bir BIM Uygulaması İçin Katılımcılar Arasındaki BIM Protokollerinin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi... 95 B. Kopuz Yurtdışındaki Arabuluculuk Sistemlerinin Türkiye İnşaat Sektöründeki Kullanım Koşullarında Değerlendirilmesi... 96 Y. Arıcı Üstüner, E. Taş Toplu Kentsel Dönüşüm Uygulamalarında Hak Sahipliği Dağılımının Belirlenmesi... 97 D. Akkaya, Ş. Atabay Kamu Yapım İşleri Sözleşmeleri İçin Hak Talebine İlişkin Bir Model... 98 P. I. Çakmak İnşaat Sözleşmelerinde Ortaya Çıkması Olası Uyuşmazlıkların Tahmin Edilmesi Üzerine Alternatif Bir Yaklaşım... 99 M. Ayhan, M. T. Birgönül, İ. Dikmen Kentsel Dönüşüm Uygulamaları... 100 M. Kuru, G. Çalış, O. Yüksel xii

Kaçak Yapılaşmanın İncelenmesi ve Hukuksal Sürecin Araştırılmasına Yönelik Bir Alan Çalışması... 101 E. Arslan, G. Çalış Türk Konut Yapı Kooperatiflerinde Uyuşmazlıkların Çözümü... 102 A. Hepkafadar, O. Yüksel Altyüklenici Sözleşmelerinde Riskler ve Uyuşmazlıklar Arasındaki İlişkinin Modellenmesi... 103 G. Bakioğlu, D. Artan İlter, I. Tekçe İnşaat Sigortaları... 104 İ. U. Cicim İnşaat Sözleşmelerinde Süre Kavramı Bir İnceleme... 105 R. Akbıyıklı, M. E. Cihangir Bağdatlı SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Kullanıcı Kişiliğinin Sürdürülebilir Yapıların Kullanım Sürecine Etkileri... 107 E. Tezel, H. Giritli Türkiye de Ada Ölçeğinde Toplu Konut Projelerinin Yaşam Döngüsü Açısından İncelenmesi... 108 N. C. Kayaçetin, A. M. Tanyer Bina Yapım Sürecinin Çevresel Performansının Değerlendirilmesi için Yapım Teknolojileri Tabanlı Bir Model Önerisi... 109 B. Metin, A. Tavil Kentsel Dönüşümde Yapılı Çevre Tasarımı Sürdürülebilirlik İlişkisinin İncelenmesi... 110 S. Yıldız, S. Kıvrak, G. Arslan Yüksek Yapı Tasarımında Sürdürülebilir Yapım Sistemlerinin İncelenmesi... 111 G. Çakır Kıasıf, E. Selçuk Proje Yönetiminde Temel Performans Göstergelerinin Önemi: Sürdürülebilir Bina Projeleri... 112 N. Korkmaz, B. Sertyeşilışık İnşaat Sektörünün Karbon Ayak İzini Azaltma Aracı Olarak Rejeneratif Cam Pazarı Üzerine Bir İnceleme... 113 B. Sertyeşilışık xiii

Sürdürülebilir Şehirlerin Oluşturulmasına Yönelik Bir İnceleme... 114 B. Sertyeşilışık Yapı Malzemelerinin Eko-Verimlilik Başarımlarının Değerlendirilmesi... 115 M. Yavuz, S. Kale Enerji Verimliliği Perspektifinden Türk İnşaat Sektörüne Bakış... 116 S. Mohammadi, M. T. Birgönül, İ. Dikmen Kentsel Dönüşüm Planlama Yaklaşımı ve Süreç Yönetimi... 117 Ş. Atabay, H. Çeçen, İ. Atabay Yüklenici Firma Özelliklerinin LEED Başarısına Etkisi... 118 D. Yılmaz, D. Artan İlter, I. Tekçe Yapım Firmalarında Kurumsal Sosyal Sorumluluk Stratejileri... 119 M. Duva, A. Köksal Işıkkaya Enerji-Etkin ve Sürdürülebilir Binaların Fotovoltaik ve Yeşil Çatı Entegrasyonunda Çok-Objektifli Karar Desteği... 120 İ. G. Dino, Ç. Meral Yapı Bilgi Modellemesinin Sürdürülebilir Tasarım Evrelerinde ve LEED Sertifika Sürecindeki Rolü. 121 F. C. Köseci, G. Demirdöğen, Z. Işık Enerji Etkin İyileştirme Amaçlı Çift Cidar Cephe Uygulamasının Okul Binası Örneğinde İncelenmesi..122 T. Göksal Özbalta, S. Hülagü Net-sıfır Enerji ve Su Tüketen Binaların Tasarımında Simülasyon ve Optimizasyon Araçlarının Önemi... 123 Ç. Meral, İ. Gürsel Dino, Z. Yener Çeliker SEKTÖR ARAŞTIRMALARI Türk İnşaat Sektöründe Liderlerin ve Çalışanların Liderlik Algılarının Çalışan Motivasyonuna Etkisinin İncelenmesi... 125 A. E. Keleş, M. Kaya Keleş, E. Laptalı Oral Türk İnşaat Sektörü Çalışanlarının İş Stresi ve İş Tatmini Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi... 126 G. Gümüşburun Ayalp xiv

Yapı Tasarımında Kurumlar Arası İş Prosesleri İçin Bir IDM Tabanlı Birlikte Çalışabilirlik (Interoperability) Spesifikasyonu... 127 Y. Arayıcı, T. Fernando, V. Munoz, M. Bassanino Türk Kamu Restorasyon İnşaatlarında Maliyet ve Süre Artışları... 128 S. E. Şahin, H. M. Günaydın Kentsel Dönüşüm Projelerinde Hak Sahiplerine Bilginin Dağıtılması Üzerine Bir Örnek: Kadifekale/İzmir... 129 S. Ş. Perçin, T. Göksal Özbalta Kamu ve Özel Sektörde Çalışan İnşaat Mühendislerinin İş Memnuniyet Düzeylerinin Belirlenmesi; Trabzon ve Rize Ölçeğinde... 130 D. Afyon, H. B. Başağa, B. A. Temel İnşaat Mühendislerinin Mobbing (Psikolojik Şiddet) Algısını Etkileyen Faktörler; Rize ve Trabzon Ölçeğinde... 131 Ü. Karal, H. B. Başağa, B. A. Temel Yapı Denetim Mevzuatının Uygulamaya Konulmasından Günümüze İlgili YD Firmalarının Karşılaştığı, Yaşadığı, Çözümünde Zorlandığı Konular, Sorunlar, Hususlar ve Bazı Çözüm Önerileri: Bölgesel Bir Araştırma... 132 H. Gökdemir, A. Atik Uluslararası Yüklenicilik Hizmetlerinde Türkiye Cumhuriyeti, Kore Cumhuriyeti ve Çin Halk Cumhuriyeti Karşılaştırması... 133 O. H. Sönmezler, F. Haznedaroğlu, M. Kuruoğlu, K. Kuru Yerel Yüklenicilerin İnşaat Birim Maliyetlerini Etkileyen Fiyat Dışı Faktör Analizi... 134 İ. C. Yılmaz, H. Tekin Benlik, Prestij ve Örgütsel Özdeşleşme Algılarının İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Türk İnşaat Sektörü Örneği... 135 M. N. Uğural, F. H. Giritli Küçük Ölçekli İnşaat Firmalarında İnternet Tabanlı Tedarikçi (E-Tedarik) Kavramına Yaklaşımlar...136 H. Coşkun, E. Erdiş, O. Genç, H. İ. Gezmen Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) Projelerinin Uluslararası Ortamda İncelenmesi... 137 A. P. Gürgün, G. Polat, H. G. Bayhan, M. Tonaroğlu xv

Tükenmişlik Düzeyleri ile İş Doyumu Arasındaki İlişki: İnşaat Sektörü Çalışanları Üzerinde Bir Uygulama... 138 T. Çivici, A. E. Karaman EĞİTİM İnşaat Mühendisliği Öğrencilerinin Çoklu Zekâ Profilleri... 140 G. Tantekin Çelik Genel Eğitim Düzeyi ile İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği İlişkisi... 141 Ö. Akboğa Kale, S. Baradan, S. Ü. Dikmen Yapı Maliyeti Hesabı Uygulamalarında Üç Boyutlu Modelleme Yazılımlarının Kullanımı... 142 O. Aytekin, H. Kuşan Türkiye deki Yapım Mühendisliği ve Yönetimi Literatürünün Meta-Kuramsal Nitelikleri... 143 A. T. Özbakan, S. Kale Türkiye deki Mimarlık Lisans Eğitiminde Yapım Yönetiminin Yeri... 144 K. Kesim, E. Bostancıoğlu Program Katılımcılarından Alınan Verilerle İnşaat Yönetimi Yüksek Lisans Programlarıyla İlgili Bir Değerlendirme... 145 A. T. İlter Yapı İşletmesi Dersi Bünyesinde Metraj ve Keşif Uygulamaları: Bir Perspektif... 146 L. O. Uğur İnşaat Mühendisliği Öğrencilerinin Yapı İşleri Mevzuatı ile Tanıştırılması: Yapı İşletmesi Dersi Bünyesinde Bir Uygulama... 147 L. O. Uğur Akademisyenlerin ve Yöneticilerin Yeni Mezun İnşaat Mühendislerinin Sahip Olması Gereken Yeteneklere Dair Bakış Açıları... 148 C. Budayan, T. Çelik ŞANTİYE YÖNETİMİ VE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ Laboratuvar Gürültü Maruziyeti: İnşaat Mühendisliği Bölüm Laboratuvarları Örneği... 150 Ö. Akboğa Kale, İ. Bayram Temiz, S. Baradan, M. Uzun xvi

Küçük ve Orta Ölçekli İnşaat Firmalarında İş Güvenliği Uygulamalarının Etkinliği... 151 F. Çivici, A. E. Karaman Mimari Tasarımın Yapım Aşamasında İş Sağlığı ve Güvenliğine Getirdikleri... 152 Z. Ö. Parlak Biçer Yapım İşçilerinde Zorlanmaya Neden Olan Duruşların Ergonomik Analizi... 153 Y. T. Gökuç, M. Erdik, D. Gönen İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemlerine Genel Bir Bakış... 154 R. Akbıyıklı, S. Korkmaz, M. E. Cihangir Bağdatlı Kuzey Kıbrıs İnşaat Sektöründe Vasıfsız İşçilerin Yaşadığı İş Kazalarının Sınıflandırılması... 155 K. D. Tözer, T. Çelik, G. E. Gürcanlı Türk İnşaat Sektöründe İş Kazaları ve Nedenleri Üzerine Bir Araştırma... 156 A. Kazaz, S. Ulubeyli, T. Acıkara xvii

Çağrılı Konuşmacı: Prof. Dr. David Arditi İnşaat Proje Yönetiminde Finansman Sorunları D. Arditi Illinois Institute of Technology, Department of Civil, Architectural and Environmental Engineering, Chicago, IL, USA arditi@iit.edu Bir yüklenicinin nakit giriş ve çıkışları özellikle proje sahibinin hakediş ödemelerinde yaptığı kesintiler nedeniyle projenin her döneminde dengeli değildir. Yüklenici, bütçe açıkları ile karşılaşabilir ve finansal problemlerle yüzleşebilir. Bu durum planlanmış aktivitelerin performansının düşmesine neden olur. Eğer yüklenici sadece proje sahibinden alınan parayı kullanmakta ısrar ederse, bu durum zamanla kötüleşir ve sonunda yükleniciyi işi tamamen durdurmaya ya da işin süresini uzatmaya zorlar. Yüklenici, projeyi finanse edebilmek için borç para almaya ihtiyaç duyar. Fiyat teklifi hazırlama aşamasında olası finansman maliyeti hesaplanmalı ve dikkate alınmalıdır. Finansman maliyeti ne kadar düşük olursa teklif fiyatı o kadar rekabetçi hale gelir. Şimdiye kadar gerçekleştirilmiş tüm çalışmalar, finansman kaynakları ve türleri, nakit yükümlülüklerin yerine getirilme zamanı, faiz oranları ve geri ödeme seçenekleri açısından farklı finansman alternatifleri göz önüne alınmadan bir proje için sadece tek bir finansman kaynağı dikkate alınarak yapılmıştır. Bu araştırmanın amacı, farklı finansman alternatiflerine dayalı bir finansman optimizasyon modeli geliştirmektir. Önerilen finansman optimizasyon modeli üç soruya cevap vermektedir: (1) hangi finansman alternatifi ya da finansman alternatiflerinin kombinasyonu değerlendirilmelidir, (2) her bir alternatifte her ay ne kadar para alınmış olmalıdır, ve (3) her bir alternatifte her ay faizi ile birlikte ne kadar para geri ödenmelidir. Önerilen modelin kullanılması ile önceki araştırmalarda geliştirilen tüm modellere kıyasla çok daha az finansman maliyetine maruz kalınacaktır. Bu modelde iş programını uzatmaya ihtiyaç duyulmayacak ve maddi tazminat ödeme riski olmayacaktır. Ayrıca, aktivitelerin başlangıç zamanlarının değiştirilmesine gerek duyulmayacak ve tamamen kritik sürelerden oluşan bir program riski ile karşı karşıya kalınmayacaktır. Anahtar Kelimeler: Finansman Maliyeti, Optimizasyon, Kesinti, İş Programı. 1

PROJE YÖNETİMİ 2

Tekrarlı Üniteler İçeren İnşaat Projelerinin Kritik Yol Yöntemi ile Programlanması Ö. Ökmen Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, İç Denetim Birimi Başkanlığı, Ankara onder.okmen@udhb.gov.tr Kritik Yol Yöntemi, proje aktivitelerinin, aralarında öngörülen öncelik/sonralık ilişkileri doğrultusunda bir ağ nizamında dizilmesi, sonrasında projenin tamamlanma süresi ile proje tamamlanma süresi üzerinde etkin olan kritik aktivitelerin bulunması ve kritik olmayan aktivitelere ait bolluk zamanları aracılığıyla kaynak dengelemesi vb. işlemlere olanak vermesi açısından inşaat projelerinin yönetiminde yaygın olarak kullanılmaktadır. Kritik Yol Yöntemi, özgün kısımlardan oluşan projelerin programlanması için uygun bir yöntem olmasına rağmen, çok katlı bina, müstakil toplu konut, yol, boru hattı, kanal gibi aynı veya benzer çok sayıda üniteyi ihtiva eden tekrarlı veya doğrusal inşaat projelerinin programlanmasında yetersiz kalmaktadır. Doğrusal projelerin programlanmasında kullanılan Denge Çizgisi Yöntemi ise aktivite hız diyagramları vasıtasıyla grafiksel çözümler sunmakta, aktiviteler arasındaki ilişkileri dikkate almamakta, aktiviteler arasındaki öncelik/sonralık ilişkilerine göre bulunması gereken proje tamamlanma süresi, kritiklik, bolluk zamanı gibi yönetimsel açıdan önemli olan değerleri verememektedir. Tekrarlı üniteler içeren inşaat projelerinde aktiviteler arasında mantıksal sıralama sağlanırken üniteler arasında da kaynak sürekliliğinin korunması gerekmektedir. Aksi takdirde atıl kalan kaynaklara bağlı olarak projeler, gereğinden uzun sürelerde tamamlanırlar. Bu çalışmada, tekrarlı üniteler içeren inşaat projelerinin programlanmasında kullanılmak üzere, üniteler arasında kaynak sürekliliğini ve aktiviteler arasında mantıksal sıralamayı birlikte sağlayan, Kritik Yol Yöntemine dayalı, analitik ve grafiksel çözümlemelerle sonuçlara ulaşan yeni bir yöntem önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Kritik Yol Yöntemi, Programlama, Tekrarlı İnşaat, Tekrarlı Programlama Yöntemi. 3

Kentsel Yenilemede Paydaş Haritalama: Tarlabaşı Örneği A. Köksal Işıkkaya Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Bölümü, İstanbul almula@yildiz.edu.tr S. Ersoy Maraş Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Bölümü, İstanbul seherersoy87@gmail.com Türkiye de kentsel yenileme kavramı son yirmi yılda, iyileştirme ve yenileştirme veya yeniden oluşturma, canlandırma gibi başlıklar altında kendini göstermektedir. Başta İstanbul olmak üzere ülkemizdeki büyük metropollerde Kentsel Yenileme kapsamında pek çok proje gerçekleştirilmektedir. Bu projeler yalnızca kullanıcıları değil, aynı zamanda tüm kentliyi ve kent mekânının sürdürülebilirliğini de etkilemektedir. Böylesine kapsamlı projelerin üretim sürecinde tüm paydaşların sürece etkin katılımı projenin tüm paydaşlar tarafından benimsenmesi açısından önemlidir. Bu nedenle bu çalışmanın ana savı, kentsel yenileme projelerinin gerçekleştirilmesinde etkin paydaş yönetiminin projeyi başarıya ulaştırmasında önemli bir paya sahip olmasıdır. Paydaş yönetiminin birinci adımı paydaş haritalamasıdır. Proje üretim sürecine katılan tüm paydaşların belirli ölçütler çerçevesinde konumlandırılması paydaş haritası olarak tanımlanabilir. Bu çalışmada Tarlabaşı Kentsel Yenileme Projesi örneği üzerinden paydaş haritası oluşturulması amaçlanmıştır. Bu bağlamda proje yöneticisi, tasarım grubu, Tarlabaşı Mülk Sahipleri, Kiracıları Kalkındırma ve Sosyal Yardımlaşma Derneği, ve Beyoğlu Belediyesi temsilcileri ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmeler sonucunda proje süreci, proje paydaşları, paydaşlar arası iletişim, proje üzerinde paydaşların etkisi, paydaşların güçleri ve çıkarları analiz edilmiş ve buna göre paydaş haritası oluşturulmuştur. Araştırmanın sonucu ortaya koymaktadır ki, Tarlabaşı Projesi nde olduğu gibi kentsel yenileme projeleri için tüm paydaşların sürece katılması, paydaş beklenti yönetimi projenin hedeflerine ulaşılması açısından önemlidir. Anahtar Kelimeler: Paydaş Yönetimi, Paydaş Haritalama, Kentsel Yenileme, Tarlabaşı. 4

Tasarım Proje Süreçleri ve İnşaat Proje Süreçlerinin Eşzamanlı Adaptasyonu İçin Yeni Bir Proje Dağıtım Modeli Önerisi Ö. S. Duran Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Yapı Bilimleri Programı, Ankara skd@selenkansuduran.com A. M. Tanyer Orta Doğu Teknik Üniversitesi, YTM-MATPUM Araştırma Merkezi, Ankara tanyer@metu.edu.tr Tasarım projelerinin özerk ve karmaşık yapısından dolayı, konvansiyonel metodolojiler ve asenkron iletişim metotları, proje-bilgi akışları üzerinde istenilen süreç ve sonuçları sağlayamamaktadır. Diğer meslek pratiklerinden adapte edilmeye çalışılan modeller de günümüz karmaşık tasarım proje süreçlerinin ihtiyacı olan entegrasyonu ve bütüncül yaklaşımı karşılayamamaktadır. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda yeni metodolojiler için çalışmalar sürmektedir. Bütünleşik (entegre) tasarım yaklaşımı ve Bütünleşik Tasarım Süreç Modelleri (BTSM) bu arayış çalışmalarının sonucunda süreci iyileştirme ve geliştirme yönünde önerilen önemli kavram ve araçlardır. Tasarla-İnşa (Design-Build-DB) metodu, bugünün proje ortamında çok disiplinli dijital tasarım proje ekiplerinin, inşaat proje ekipleri ile birlikte bu bütünleşik kurgu içerisinde senkronize çalışabildikleri BTSM alternatiflerinden birisidir. Bu model uygulanırken hedeflenen verimli süreçler için ise daha güncel ve çok yönlü teknolojik araçlara ihtiyaç duyulduğu, bu doğrultuda da tüm kullanıcıların eşzamanlı katılımlarına olanak veren Yapı Bilgi Modelleme (BIM) gibi sistemlerin kullanımının ağırlık kazandığı gözlemlenmektedir. Bu bildiri kapsamında örneklenen yeni proje dağıtım metodu ile hedeflenen, tasarım proje süreçleri ve inşaat proje süreçlerinin eşzamanlı entegrasyonlarının yeni bir boyutta ve ileri düzey BIM adaptasyonu ile de birleştirilmiş şekilde (detay seviyeleri /LOD uygulamaları) yeniden tanımlanmasıdır. Bu yeni yaklaşımdaki önerilen boyut ve yaklaşım yönü, inşaat projelerindeki yapı bileşenleri yapım süreçlerinin öncelik lerini referans almaktadır. Bu şekilde proje yaşam döngüleri için halihazırda uygulanan bu öncelikler, sistematize edilerek bir kaynak metodoloji oluşturabilecek, bu kaynak ile de süreç optimize edilerek verimlilik arttırılabilecektir. Anahtar Kelimeler: Bütünleşik Tasarım Süreç Modelleri, Tasarla-İnşa ( Design Build) Proje Dağıtım Metodu, Yapı Bilgi Modelleme (BIM), Detay Seviyeleri (Level of Detail LOD), İnşaat Projeleri Yaşam Döngüsü ve Öncelik Sınıflandırmaları. 5

İnşaat Safhasındaki Değişiklik Nedenlerinin İrdelenmesi O. İlter Doğu Akdeniz Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs Osman.ilter@cc.emu.edu.tr T. Çelik Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Lefkoşa, Kuzey Kıbrıs tcelik@ciu.edu.tr. İnşaat projeleri uygulama sürecinde çeşitli nedenler ile değişimlere uğramaktadırlar. Oluşan bu değişimler sonucunda projenin bütçesi ve süresi etkilenmektedir. Değişimin yükleniciye getireceği ek süre ve ücret yüklenici tarafından talep edilmektedir. Yüklenici tarafında yapılan bu talepler mal sahibi ve yüklenici arasında birtakım sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu araştırmada Kıbrıs ta inşaat projelerinde uygulama sürecinde değişime ve bunun sonucunda yüklenicinin ek ücret talep etmesine neden olan faktörlerin değerlendirilmesi yapılmıştır. Öncelikle, Avrupa Birliği tarafından desteklenen ve FIDIC sözleşmesi kullanılan bir proje uygulamasında vaka çalışması yapılarak değişime neden olan faktörler tespit edilmiştir. Daha sonra anket çalışması yapılarak bu faktörlerin hangi sıklıkta karşılaşıldığı tespit edilmiş ve değerlendirilmesi yapılmıştır. Sonuç olarak, değişimlere sebebiyet veren ve bunun sonucunda yüklenicinin ek ücret ve süre talep etmesine neden olan potansiyel faktörlerin en aza indirilebilmesi için görüşler ortaya konmuştur. Anahtar Kelimeler: Değiştirme Talimatları, Değişim, Ek Talep, Anlaşmazlıklar. 6

Ekip Çalışmasında Kişiler Arası Çatışma Türk İnşaat Endüstrisinden Bir Örnek Vaka H. Giritli, F. Ertan Babaoğlu İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, İstanbul giritli@itu.edu.tr, babaoglu.fusun@gmail.com Sözleşme sonrası tasarım değişikliğiyle gündeme gelen değişiklikler, projelerin maliyet ve süre performansını düşüren başlıca sebep veya potansiyel faktör olarak belirtilmektedir. Literatürde bu probleme ana yaklaşımlar, potansiyel teknik çözümler olarak yer almaktadır. Oysaki farklı bir yaklaşımla, bina yapım sürecini bütün olarak ele aldığımızda, bunun sosyoteknik bir süreç olduğunu ve değişikliklerin de bütün bu süreç içinde, hem sosyal, hem de teknik sistemle iç içe yer aldığını söyleyebiliriz. Araştırma, temel olarak, işyerinde kişilerarası ilişkilerin değişikliklerin gerçekleşmesi ve performans etkilerini proje çatışmaları üzerinden değerlendirmeye yöneliktir. Anahtar Kelimeler: Kişiler Arası İlişkiler, FIRO-B, Çatışma. 7

İnşaat Mühendisliğinde 5S Metodunun Tatbiki M. Anbarcı S.B.Belediyesi, İstanbul muratanbarci@gmail.com B. Öz Bülent Ecevit Üniversitesi, Yapı İşleri Daire Başkanlığı, Zonguldak burak.oz@beun.edu.tr E. Manisalı İstanbul Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, İstanbul ekremmanisali@yahoo.com İnşaat sektöründe üretim optimum girdi ile (makine, işçilik, malzeme, para) proje sahibinin istekleri yerine getirilebilmektir. Bir endüstri mühendisliği konusu olan yalın üretim en az üretim girdisi ile en kısa sürede ve projeden en az memnuniyetsizliği sağlayacak üretimi hedefleyen bir üretim biçimidir. Yalın üretim tekniklerinden biri olan 5S, proje hedeflerine ulaşabilmek için üretim sahasının adım adım sistemli bir şekilde düzenlenmesidir. İnşaat sektörünün üretim sahası şantiyeler olduğu için bu çalışmada İstanbul TEM otoyolu üzerine yapılan üst geçit inşaat projesinde 5S metodu tatbik edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Yalın Üretimi, İnşaat Yönetimi, Toplam Kalite Yönetimi, 5S. 8

İtfaiye Binalarının Fizibilitesi ve Proje Seçimine Yönelik Çok Ölçütlü Karar Verme Yaklaşımı B. Öz Bülent Ecevit Üniversitesi, Yapı İşleri Daire Başkanlığı, Zonguldak ozbrk@yahoo.com M. Anbarcı S.B. Belediyesi, İstanbul muratanbarci@gmail.com E. Manisalı İstanbul Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, İstanbul ekremmanisali@yahoo.com Yangın sonucu can ve mal zararlarını en aza indirebilmek amacı ile itfaiye ekiplerinin olaylara müdahale süresinin kısaltılması hedeflenmektedir. İtfaiye ekiplerinin barındıkları itfaiye binalarının yeri, olay mahalline ulaşım ve müdahale süresi için önem arz etmektedir. Bu çalışmada İstanbul İli Anadolu yakasındaki mevcut itfaiye binalarının kapasiteleri incelenmiş, yangınlara zamanında müdahale edilememesi, bölgedeki itfaiye binalarının sayısındaki eksiklik, bazı mevcut itfaiye binaların kullanılamaz olması, itfaiye olaylarındaki artış, bölgenin gelişme potansiyeli gibi temel nedenler ve göstergeler sonucu yapılması planlanan 20 adet yeni itfaiye binası analiz edilmiş 9 itfaiye binası ELECTRE çok ölçütlü karar verme yöntemi ile değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: ELECTRE, Çok Ölçütlü Karar Verme, İnşaat Yönetimi. 9

Türk Yapım Şantiyelerindeki İsraf Türlerinin ve Nedenlerinin Tespit Edilmesi ve Yalın İnşaat Uygulamalarıyla Çözüm Önerisi Geliştirilmesi E. Taş, A. Tokat İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Bölümü, İstanbul tase@itu.edu.tr, tokata@itu.edu.tr Günümüzde şirketler arası rekabet şartları oldukça zorludur. Başarının ve sürekliliğin sağlanması sürdürülebilir gelişim ve iyileştirme ile mümkündür. Bu iyileştirme yöntemlerinden biri de Yalın Üretim uygulamalarıdır. Bir endüstriyel verimlilik sistemi olan Yalın Üretim, inşaat uygulamalarının kendine özgü yapısına uyarlanmış ve Yalın İnşaat çalışmaları doğmuştur. Yalın İnşaat ın odaklandığı konuların başında israf gelmektedir. İsraf dünyada ve ülkemizde ancak sistematik çalışmalarla önlenebilecek önemli bir problemdir. Yapım şantiyelerindeki israfın giderilmesiyle ilgili literatürde ve uygulama alanlarında çalışmalar olsa da yapım şantiyesi özelinde gerçekleşen israf türlerine ilişkin yeterli bilgi mevcut değildir. Bu nedenle planlanan ve hayata geçirilen arasında maliyet, zaman ve kalite farkları doğmaktadır. Bunların kaldırılması israf türlerinin ve nedenlerinin doğru tespit edilmesi ve bilimsel yaklaşımlarla çözüm geliştirilmesi ile mümkündür. Yalın İnşaat ilke ve prensiplerinin bu noktada önemli etkiye sahip olduğu akademik çalışmalar ve uygulama örnekleriyle kanıtlanmıştır. Bu bildiride Türk yapım şantiyelerinde gerçekleşmekte olan israf türlerinin ve nedenlerinin belirlenmesi, karşılaşılma sıklıklarının tespit edilmesi amacıyla bir alan araştırmasının sonuçları paylaşılacaktır. Elde edilen veriler ışığında Türk yapım şantiyelerinde israfı azaltmak ve/veya ortadan kaldırabilmek amacı ile uygulanabilecek Yalın İnşaat ilke ve prensipleri tanımlanacak; bu uygulamaların gerçekleştirildiği diğer ülkeler gibi ülkemizin de önemli kazanımlar sağlayabileceğine dikkat çekilecektir. Anahtar Kelimeler: Yalın İnşaat, Yalın Üretim, İnşaatta İsraf, İsraf Türleri, İsraf Nedenleri, İsrafın Önlenmesi, Türk Yapım Şantiyeleri. 10

Stokastik Simülasyon Modeli İle Şantiyedeki İş Makinelerinin Üretim Verimliliğinin Önceden Tahmin Edilmesi H. G. Bayhan, Y. C. Kanra, M. C. Demir, H. Kar, G. E. Gürcanlı İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, İstanbul bayhan15@itu.edu.tr, kanra@itu.edu.tr, mdemir@demsar.com.tr, karh@itu.edu.tr, gurcanli@itu.edu.tr Günümüzde daha da yaygınlaşan makine yoğun inşaat projelerinde, proje maliyetinin büyük kısmını oluşturan makine maliyetlerinin önceden belirlenebilmesi için her bir yapı makinesinin veriminin doğru tahmin edilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, stokastik simülasyon modellerini kullanarak şantiyedeki yapı makinelerinin belirli kısıtlamalara bağlı üretim verimliliğinin önceden tahmin edilebilmesidir. Bu sayede makineyoğun iş kalemlerinin birim fiyat analizleri detaylandırılarak tekliflerde kullanılabilir. Ayrıca modelden elde edilen verimlilik değerleri analiz edilerek, projenin planlanan ve gerçekleşen ilerlemelerin karşılaştırılmasıyla projenin kontrolü sağlanabilir. Stokastik modellerde daha önce gerçekleştirilmiş ama güncelliğini yitirmemiş veriler kullanılarak gelecek projelerin tahmini verimlilik hesapları yapılmıştır. Projede sırasıyla; verimliliği etkileyen değişkenlerin belirlenmesi, değişkenlerin etkisinin matematiksel formülasyonunun yapılması, gerçekleşmesi muhtemel sonuçlar aralığının belirlenmesi, istatistik ve olasılık hesaplarının tamamlanması ve öngörülen Monte Carlo simülasyonu ile bilgisayar destekli planlama çalışması yapılmıştır. Modelden elde edilen veriler ile makine-yoğun yatay iş programına sahip bir işin verimzaman-maliyet tablosu oluşturulmuştur. Yapılan analizler sonucunda elde edilen veriler, inşaat işindeki en önemli iki parametre olan zaman ve maliyet rasyolarının belirlenmesinde yardımcı olacaktır. Anahtar Kelimeler: Makine-Yoğun Aktiviteler, Monte Carlo Simülasyonu, Yatay İş Programı, İş Makinesi Verimliliği. 11

Yüksek Performanslı Yeşil Bina Projelerindeki Kritik Başarı Faktörleri B. Öngel, A. M. Tanyer Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Bölümü, Ankara begum.ongel@metu.edu.tr, tanyer@metu.edu.tr İ. Dikmen Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Ankara idikmen@metu.edu.tr Son on beş yılda, çevreye duyarlı, enerji verimliliği yüksek, konforlu bir yaşam ortamı sunan yeşil binalar, tüm dünyada inşaat sektöründe önemli bir yer edinmiştir. Yapı endüstrisinin doğal kaynakların tükenmesi ve sera gazı emisyonu üzerindeki etkisi, yüksek maliyetli enerji giderleri, yapı malzemesi fiyatlarındaki artış ve devlet politikaları, yeşil bina sektörünün gelişmesi ve genişlemesinde rol oynamıştır. Bu artan talebe karşın, içerdiği karmaşık süreçler ve çok disiplinli uzmanlık gereksiniminden dolayı, inşaat şirketlerinin birçoğu yeşil bina projelerine önyargıyla yaklaşmaktadır. Bu projelerde belirlenen proje hedeflerine ulaşılabilmesi için daha üstün nitelikli planlama, tasarım ve yapım süreçlerine gereksinim vardır. Bu kapsamda, maliyet, süre, kalite, güvenlik, kullanıcı memnuniyeti, yeşil bina performansı gibi proje başarı ölçütleri ve bunlar üzerinde etkili olan faktörlerden söz etmek mümkündür. İnşaat projeleri için kritik başarı faktörleri yaklaşımı yapım yönetimi literatüründe geniş yer bulsa da, yeşil bina proje başarısı özelinde yapılmış çalışmalar sınırlıdır. Bu çalışmanın amacı, yüksek performanslı yeşil bina proje teslimi için kritik başarı faktörlerini konvansiyonel inşaat projelerindeki başarı faktörleriyle birlikte bütüncül olarak ele alarak bir literatür araştırmasıyla derlemek, literatürdeki çalışmaların ortak/farklılaşan yanlarını bularak buna göre yüksek performanslı yeşil bina kritik başarı faktörleri için bir analiz ve tablolama oluşturmaktır. Yapılan araştırma, çalışmanın ilerleyen aşamalarında belirli bir proje tipi için uyarlanarak kullanılacak çerçeve için altlık niteliğindedir. Anahtar Kelimeler: Yüksek Performanslı Yeşil Bina, Yeşil Bina Proje Başarı Faktörleri, Yeşil Bina Proje Yönetimi. 12

Alt Yüklenici Firmalar için İş Güvenliği Performans Ölçüm Çerçevesinin Grup Karar Verme Tekniği ile Belirlenmesi B. N. Bingöl, G. Polat İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, İstanbul bbingol@itu.edu.tr, polatgu@itu.edu.tr Günümüzde, ana yükleniciler, üstlendikleri inşaat projelerinde yer alan faaliyetlerin büyük bir kısmını uzman alt yüklenici firmalar aracılığı ile gerçekleştirmeyi tercih ederler. Ana yüklenicinin alt yüklenici firmalar ile birlikte çalışması, üzerindeki iş baskısını azalttığı gibi gerek finansal, gerekse işgücü ve kaynak kısıtları açısından çeşitli avantajlar sağlayarak, iş verimliliğinin artmasını sağlar. Ancak, alt yüklenici firmaların ürettikleri işlerin kalitesini ve ilerleyişini denetlemek, aynı zamanda sahada birbirleri ile koordinasyonlarını sağlamak oldukça güç bir iştir. Bu nedenle, ana yüklenici birlikte çalışılacağı alt yüklenici firmaları seçerken; alt yüklenicinin projenin bütününde sergileyeceği performansı gerçekçi ve etkin bir şekilde ölçerek uygun alt yüklenici firmaları belirlemesi gerekir. İnşaat projelerinin temel başarı kriterleri olan süre, maliyet, kalite, iş güvenliği ve çevresel etkiler açısından alt yüklenici firmaların sergileyeceği performansı değerlendirerek seçmek; ana yüklenicinin üstlendiği projeyi sözleşmeye uygun tamamlayabilmesi açısından kritik öneme sahiptir. Bu çalışmanın amacı, ana yüklenici firmaların birlikte çalışacakları alt yüklenici firmaların iş güvenliği açısından projede sergileyecekleri performansını belirleyebilmeleri için bir iş güvenliği performans ölçüm çerçeve sistemi geliştirmektir. Bu nedenle, alt yüklenici firmaların iş güvenliği performansını ölçmek için kullanılabilecek 13 adet Anahtar Performans Göstergesi (APG) belirlenmiştir. Belirlenen 13 adet iş güvenliği APG nin alt yüklenici seçimi üzerindeki ağırlıklarının belirlenebilmesi için, ENR Top 250 listesinde yer alan, aynı zamanda Türk Müteahhitler Birliği (TMB) üyesi olan ve çeşitli yönetim sistemleri sertifikalarına (ISO 9001:2008, ISO 14001:2004, OHSAS 18001:2007) sahip 27 Türk yüklenici inşaat firması ile yüz yüze görüşme talep edilmiştir. Görüşme talebine olumlu yanıt veren 11 yüklenici inşaat firmanın, ilgili birimlerinde görev yapan yetkili kişiler ile mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmeler sonucunda elde edilen ağırlıklar, grup karar verme tekniği olan Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) yöntemi kullanılarak birleştirilerek, 13 adet iş güvenliği APG nin ağırlıkları belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Alt Yüklenici Firmalar, İş Güvenliği Performansı, Anahtar Performans Göstergeleri, Analitik Hiyerarşi Süreci. 13

Alt Yüklenici Firma Seçiminde Monte Carlo Simülasyonu ile Risk Analizi B. N. Bingöl, G. Polat İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, İstanbul bbingol@itu.edu.tr, polatgu@itu.edu.tr İnşaat sektöründe ana yükleniciler üstlendikleri projelerde yaygın olarak alt yüklenicilik hizmetinden faydalanmaktadır. Ana yükleniciler, üstlendikleri projeleri belirli ana iş paketlerine ayırdıktan sonra, uzman alt yüklenici firmalar aracılığı ile bu iş paketlerini gerçekleştirirler. Uygulamada alt yüklenici firmalar seçilirken, genellikle iki eğilim söz konusudur. Bunlar, en düşük teklif fiyatını sunan firma ile çalışmak veya daha önce birlikte çalışılmış olan firma ile çalışmak şeklindedir. Ancak her iki eğilimde çeşitli sorunlara neden olmaktadır. Ayrıca bu eğilime göre seçilen alt yükleniciler, sadece teklif verilen iş paketi düşünülerek deterministik ve öznel bir yaklaşımla belirlenmektedir. Ancak, inşaat projeleri riskler ve belirsizlikler söz konusudur. Bu nedenle alt yüklenici firma seçimini performansa dayalı olarak gerçekçi, sistematik ve risklerin etkisini de gözeten bir araç yardımı ile gerçekleştirmek; üstlenilen projenin başarılı bir şekilde sözleşmeye uygun olarak tamamlanması açısından gereklidir. Bu çalışmanın amacı, ana yüklenicinin birlikte çalışacağı alt yüklenici firmaları seçerken kullanabileceği; alt yüklenicilerin süre, maliyet ve kalite performanslarına dayalı bir seçim modeli geliştirmektir. Geliştirilen model ile alt yüklenicilerin süre, maliyet ve kalite performanslarının olasılıksal dağılımları Monte Carlo Simülasyonu ile belirlenirken; iş paketleri için en uygun alt yüklenici adayları projenin bütünü ve kendi aralarındaki etkileşim göz önünde bulundurularak optimizasyon ile belirlenebilecektir. Bu çalışmanın katkısı, alt yüklenici seçim sürecine riskler dâhil edilerek, seçim problemini performansa dayalı ve olasılıksal olarak daha gerçekçi bir şekilde çözmektir. Anahtar Kelimeler: Altyüklenici Firma, Monte Carlo Simülasyonu, Optimizasyon, Risk Analizi. 14

İnşaat Projesi Kontrolü için Simülasyon Tabanlı Alternatif Strateji Seçimi H. Türkoğlu, G. Polat İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, İstanbul hturkoglu@itu.edu.tr, polatgu@itu.edu.tr E. Manisalı İstanbul Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, İstanbul ekmanisa@istanbul.edu.tr İnşaat projelerinde temel başarı kriterleri, projenin belirlenmiş olan süre, öngörülen maliyet ve istenilen kalitede tamamlanmasıdır. Üstlenilen projenin bu temel kriterler çerçevesinde gerçekleştirilmesi için; projede yer alan tüm faaliyetlerin proje yönetim teknikleri aracılığı ile planlanması ve inşaa süreci boyunca planlanan faaliyetlerin düzenli olarak kontrol edilmesi gereklidir. İnşaat projesinde yürütülen faaliyetlerin planlanana uygun ilerleyip ilerlemediği kontrol edilerek projenin ilerleyişi için çeşitli yaklaşımlar önerilmiştir. Bu çalışmada hedeflenen, yürütülen faaliyetleri belirli aşamalara ayırarak gerekli kontrollerin yapılmasını sağlamaktır. Bu nedenle, öncelikli olarak proje planlama safhasında; hangi faaliyetin, ne zaman, nerede, nasıl ve kim tarafından yapılacağı gibi sorulara net cevaplar aranır. Çalışmanın sonraki aşamasında, kontrol stratejileri uygulanır. Kontrol stratejilerinde projenin temel hedefleri göz önünde bulundurularak belirlenmiş plana göre meydana gelen sapmalar analiz edilerek; sapmaların projenin ilerleyişini nasıl etkileyebileceği irdelenir. Çalışmada temel olarak amaçlanan, projede yer alan faaliyetlere ait belirli kilometre taşlarında; projenin planlamasını güncellemeler aracılığıyla kontrol etmek ve projenin ilerleyişi için alternatif stratejiler belirleyerek, belirlenen bu stratejiler arasından projenin ana amaçlarına en uygun stratejiyi seçmek ve uygulamaktır. Bu çalışmanın katkısı, projedeki farklı kilometre taşlarında önerilen farklı stratejilerin sonuçlarını projenin ana amaçları doğrultusunda analiz etme imkânı sunmasıdır. Böylece önerilen alternatif çözüm stratejileri ile proje yöneticileri projenin öncelikli hedeflerini gözeterek alternatifler arasından en uygun olanını seçebilirler. Anahtar Kelimeler: Alternatif Strateji, Proje Kontrolü, Simülasyon, Proje Yönetimi. 15

Yapım Maliyetinin Genetik Algoritma ile Optimizasyonunun Değer Mühendisliği Açısından İrdelenmesi Ş. Atabay Yıldız Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, İstanbul satabay@yildiz.edu.tr Yapıların statik ve betonarme hesapları yapılırken taşıyıcı sisteme ait elemanların geometrik boyutları mühendislik yeteneği, kazanılmış tecrübe ve sezgiye dayanılarak önceden tahmin edilir. Tasarım sırasında taşıyıcı sistem elemanlarının, kullanılan şartnamenin minimum koşullarını yerine getirmesine ve en olumsuz yükleme durumunda dahi gerilme ve yer değiştirme sınırlarını aşmamasına dikkat edilir. Uygulamada, taşıyıcı sistem elemanları, ilgili yönetmeliğin bütün şartlarını sağlamakla beraber sayısız farklı şekilde boyutlandırılabilir. Bununla beraber, bu tasarımların pek çoğu ekonomik çözümden oldukça uzaktır ve bunun için bir optimizasyon yönteminin kullanımını gerekli kılmaktadır. Bu çalışmada, bir yapının Genetik Algoritma yöntemi yardımıyla optimizasyonu sonucunda elde edilen toplam maliyet değeri ile geleneksel yöntemle taşıyıcı eleman boyutları belirlenerek hesaplanan toplam maliyet değeri bir örnek üzerinde karşılaştırılacaktır. Taşıyıcı sistem tasarımında bir optimizasyon yöntemi kullanımının maliyete etkisi ve elde edilen maliyet değişiminin değer mühendisliği açısından irdelenmesiyle değere olan katkısı belirlenecektir. Anahtar Kelimeler: Maliyet Optimizasyonu, Genetik Algoritma, Değer Mühendisliği, Değer. 16

Kamu İnşaat İhalelerinde Yüklenici Seçimine Alternatif Çözüm Önerisi O. Yaman, İ. C. Yılmaz TC Arel Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, İstanbul oguzyaman@live.com, cengizyilmaz@arel.edu.tr Bu çalışma kapsamında, monopson piyasa modelindeki kamu inşaat ihalelerinde yüklenici seçimi için, fiyat dışı unsurlar ya da sunulan teklif fiyatına alternatif olarak; ihaleye çıkılan iş için belirlenen birim fiyat teklif cetvelindeki her bir poz için sunulan teklifler kıyaslanarak yüklenici seçim yöntemi oluşturulacaktır. Yaklaşık maliyete göre; yükleniciler kendi strateji ve hedefleri doğrultusunda bazı pozlar için yüksek fiyat indirimleri teklif ederken bazı pozlar için ise yüksek fiyat artışları teklif etmektedir. Bu durumda yüksek teklif edilen pozlardan daha fazla imalat yapma, düşük teklif edilen pozlardan daha az ya da kalitesiz, özensiz imalat yapma eğilimine yol açmaktadır. Bu çalışmada; örnek olarak seçilmiş 9 kamu inşaat ihalesine giren tüm yüklenicilerin her bir poz için verdikleri tekliflerin normal dağılıma uyup uymadığı ve ortalamadan uzaklıkları incelenmiştir. Elde edilen verilere göre bir puanlama sistemi oluşturulmuş, oluşturulan bu yöntemle ihalesi yapılan işe ait birim fiyat teklif cetvelinde yer alan pozlara sunulan aşırı düşük ya da yüksek tekliflerin yüksek puan alması engellenerek ortalamaya yakın teklif veren yüklenicilerin yüksek puan alması hedeflenmiştir. Bu yöntemle; ihale teklif fiyatlarının daha dengeli bir şekilde verilebileceği, işlerin daha yapılabilir fiyatlara ihale edilebileceği, işin kalitesinin arttırılabileceği, yüklenici iflası gibi durumlarda kamu hizmetlerinin kesintiye uğramasını önleme konusunda fayda sağlanabileceği düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Proje Yönetimi, Kamu İhaleleri, Yüklenici Seçimi, Kalite Yönetimi. 17