TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NEDEN, NASIL? PROF.DR ESİN ÇEBER TURFAN EGE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ 3.Uluslararası 4. Ulusal Ebelik Kongresi Ankara 22 Eylül 2017
3. ULUSLARARASI & 4.ULUSAL EBELİK KONGRESİ 22 EYLÜL 2017- ANKARA
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NEDEN, NASIL?
STRATEJİ-KAVRAMSAL ANALİZ STRATEJİ Fransızca dan Türkçe ye geçmiş: Türkçe karşılığı yoktur. Sevk etme, yöneltme, gönderme, götürme ve gütme anlamındadır. Güçlü,2003
STRATEJİ-KAVRAMSAL ANALİZ STRATEJİ Etimolojik kökeni Eski Yunancaya dayanıyor Eski Yunanca stratos (ordu) ve ago (yönetmek, yön vermek) kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Kelimenin etimolojik yönden Latince stratum (yol, çizgi, nehir) kelimesinden türetildiği de ifade edilmektedir. Özer 2015
STRATEJİ-KAVRAMSAL ANALİZ STRATEJİ Strateji kelimesinin eski Yunan generallerinden Strategos un bilgi ve sanatına atfen kullanıldığı da belirtilmektedir. Özer, 2015
TDK, 2017 STRATEJİ Önceden belirlenen bir amaca ulaşmak için tutulan yol. Bir ulusun veya uluslar topluluğunun, barış ve savaşta benimsenen politikalara en fazla desteği vermek amacıyla politik, ekonomik, psikolojik ve askerî güçleri bir arada kullanma bilimi ve sanatı, sevkülceyş.
STRATEJİ Askeri bir kavram 1930 lu yıllar- Taylor - büyüme tahminleri 1970 li yıllardan itibaren sosyal bilimlerde kullanılmaya başlanmış 1970-1980 li yıllar işletmelerde strateji çağı 2000 li yıllar her alanda Strateji ve Stratejik Planlama Güçlü,2003, Aktan 2007, Özer 2015
STRATEJİ- EN İYİ TANIM Strateji, geleceğe hangi yollarla nasıl ulaşılacağını gösteren genel bir planlamadır. STRATEJİ GELİŞTİRMEK, GELECEĞİ ŞEKİLLENDİRMEKTİR Aktan 2007, Özer 2015
EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ NEDEN GEREKLİ? EBELİKTE STRATEJİ GELİŞTİRME ANNE VE YENİDOĞAN SAĞLIĞININ GELECEĞİ EBELİK MESLEĞİNİN ANNE VE YENİDOĞAN SAĞLIĞININ GELECEĞİNİ ŞEKİLLENDİRME
FACT SHEET: THE STATE OF THE WORLD S MIDWIFERY 2014 EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ NEDEN GEREKLİ? MEVCUT DURUM 1990'dan bu yana Anne ölümleri neredeyse yarı yarıya azaltıldı Çocuk ölümleri yüzde 41 oranında azaldı.
EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ NEDEN GEREKLİ? MEVCUT DURUM Anne ölümlerinde düşüş Lerberghe et al. 2016
EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ NEDEN GEREKLİ? MEVCUT DURUM Anne ölümlerindeki düşüş: Yıllık ortalama düşüş = %5.8 Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllığı 2015
EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ NEDEN GEREKLİ? Hedeflere Ulaşma Konusunda Yetersizlik 2015 SONRASI YENİ KALKINMA GÜNDEMİ
FACT SHEET: THE STATE OF THE WORLD S MIDWIFERY 2014 EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ NEDEN GEREKLİ? MEVCUT DURUM Kadınların ve bebeklerin sağlığını desteklemek için hâlâ eğitimli ebe yetersizliği var.
EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ NEDEN GEREKLİ? Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine Ulaşmada Ebenin Rolü
EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ NEDEN GEREKLİ? MEVCUT DURUM Bugün, ülkelerin sadece % 22'sinde kadınların ve yenidoğanların temel ihtiyaçlarını karşılamak için yeterince eğitilmiş ebe mevcut. Ülkelerin %78 inde YETERLİ EĞİTİME SAHİP EBE YOK! Bu durum önlenebilir anne ve bebek ölümüne neden oluyor/olacak FACT SHEET: THE STATE OF THE WORLD S MIDWIFERY 2014
EBELİKTE STRATEJİ GELİŞTİRME (GELECEĞİ ŞEKİLLENDİRME) ÇALIŞMALARI 2008-2012 2013-2015: 2014-2017 ICM Stratejik Yönergesi 2016-2020: (hemşireler ve ebeler için tematik stratejiler) DAHA YAPILACAK ÇOK ŞEY VAR İlk olarak: 2002-2007 2011 YILINDAN İTİBAREN ÖNEMLİ GELİŞMELER VAR Dünya Ebelik Raporu 2014 Ebelik Lancet Serisi
EBELİKTE STRATEJİ GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI DAHA YAPILACAK ÇOK ŞEY VAR : Dört temel alanda değişim çağrısı Ebenin 1. Mevcudiyetini, 2. Erişilebilirliğini, 3. Kabul edilebilirliğini, 4. Niteliğini güçlendirmek gerekliliği. ERİŞİLEBİLİRLİK, MEVCUDİYET VE KALİTEDE SORUNLAR VAR.
EBELİKTE STRATEJİ GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI Düşük ve orta gelirli ülke çalışması Ebelik hizmetlerinin güçlendirildiğinde sonuç doğumlara yansıyor Lerberghe et al. 2016
EBELİKTE STRATEJİ GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI KIRGIZİSTAN-2016 Ebeliğin geliştirilmesinde: Eğitim, Yönetim, Bakımın Kalitesi ZIMBABWE, TANZANYA, RUANDA-2016 Yetkinlik temelli eğitim SANTIAGO UNIVERSITESİ Kanıta Dayalı araçlar, kaliteli bakım TACİKİSTAN-2017 Ebeliğin geliştirilmesinde : Liderlik ve Savunuculuk Ebelik hizmetlerinin güçlendirilmesi programları-icm 2017-2020 desteği
EBELİĞİN GÜÇLENDİRİLMESİ İÇİN STRATEJİLER (DSÖ) 1. Eğitimli, yetkin ve motivasyona sahip ebelik işgücünün sağlanması. 2. Politika geliştirme, etkin liderlik, yönetim ve yönetişim 3. İlgili kuruluş ve mesleklerle işbirliği ve birlikte çalışmak 4. Siyasi iradenin harekete geçirilmesi, savunuculuk. Global strategic directions for strengthening nursing and midwifery 2016-2020. WHO 2016
EBELİĞİN GÜÇLENDİRİLMESİ İÇİN STRATEJİLER (ICM) 1. Eğitimi GÜÇLENDİRMEK 2. Mesleki özerkliği İYİLEŞTİRMEK 3. Kanıta dayalı ebelik araştırmalarını DESTEKLEMEK 4. Ebelik ile ilgili politika geliştirme ve SAVUNUCULUK 5. Stratejik işbirlikleri kurmak ve SÜRDÜRMEK ICM Strategic directions 2014-2017 A promising future
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NEDEN? STRATEJİ GELİŞTİREREK EBELİĞİN, ANNE VE ÇOCUK SAĞLIĞININ GELECEĞİ ŞEKİLLENDİRMEK
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? Geleceğe nasıl bakacağız: vizyon Geleceğe dönük çabalarımız ne olacak: misyon NASIL? Aktan 2007, Özer 2015
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ NASIL? VİZYON: Her kadının ve yenidoğanın doğum öncesi, doğum ve doğum sonu bakım aldığı bir ebesinin olması
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? MİSYON: Üreme sağlığı, kadın, yenidoğan ve ailelerinin sağlığını iyileştirmek için, doğum öncesi, doğumda ve doğum sonu sağlık hizmetlerini verecek nitelikli ebelerin yetiştirilmesi, istihdam edilmesi ve Ebelik Derneklerinin güçlendirilerek ebelik mesleğinin değer bulması
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? İYİ BİR STRATEJİ GEREKLİ ÜLKE KOŞULLARI
MEVCUT DURUM http://www.showtv.com.tr/dizi/tum_bolumler/zahide-yetisle-izle/41514
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 1. Ebelik Eğitiminin Güçlendirilmesi 6. Ebelik Derneklerinin Güçlendirilmesi 2. Mesleki Özerklik 5. Stratejik İşbirlikleri 3. Kanıta Dayalı Araştırmalar 4. Politika Geliştirme ve Savunuculuk
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? STRATEJİLERİ UYGULARKEN TEMEL İLKELER EBELİK EĞİTİMİ MESLEKİ ÖZERKLİK KANITA DAYALI ARAŞTIRMA POLİTİKA GELİŞTİRME VE SAVUNUCULUK STRATEJİK İŞBİRLİKLERİ EBELİK DERNEKLERİ NİN GÜÇLENDİRİL MESİ Etik Ülke koşullarına uygun Tüm meslektaşların katılımı ve sahiplenmesi Ortak hedefler için birliktelik Kalite ve standartları benimseyerek çalışmak
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 1. EBELİK EĞİTİMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ Kaliteli yüksek eğitim (AKREDİTE) AB Yeterlilikleri, ICM küresel standartları kapsamında eğitim Nitelik ve nicelik olarak yeterli öğretim üye/elemanı
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 1. EBELİK EĞİTİMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ Hizmet öncesi eğitim, sürekli eğitim olanaklarının geliştirilmesi Beceri kazandırma Yetkinlik temelli eğitim
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 1. EBELİK EĞİTİMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ EĞİTİM KOMİSYONU kurulması
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 2. MESLEKİ ÖZERKLİK Mesleki özerkliğin sağlanması Uygulanabilir ebelik modelinin yaşam geçmesi Ebeler tarafından yönlendirilen temel sağlık bakım modellerinin geliştirilmesi ANNE VE YENİDOĞANI MERKEZ ALAN
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ NASIL?
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 2. MESLEKİ ÖZERKLİK Yasal düzenlemeler Ebeliğe ait yasa ve yönetmeliklerle mesleki görev tanımlarının yapılması Ebelik mesleki standartlarının, uygulama çerçevelerinin tanımlanması EBELİK STARTEJİK PLANI
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 2. MESLEKİ ÖZERKLİK Haklar ve motivasyonu güçlendirme Ebelik ulusal startejik planının yaşama geçmesi Yönetmelik, mevzuat, uygulama standartları ve akreditasyona bağlılık
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 2. MESLEKİ ÖZERKLİK Kademeli kariyer ilerlemesi Liderlik becerilerinin geliştirilmesi Etkinliğe dayalı lider odaklı programlar geliştirilmesi
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 2. MESLEKİ ÖZERKLİK DÜZENLEME KOMİSYONU kurulması
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 3. KANITA DAYALI ARAŞTIRMALAR Kanıt temelli çalışmaların planlanması, uygulanması, Güncel, kanıt temelli bilgilerin artması Bilimsel araştırmalar ile güçlenen bir literatür Kanıt temelli uygulamaların yaşama geçirilmesi
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 3. KANITA DAYALI ARAŞTIRMALAR ARAŞTIRMA KOMİSYONU kurulması
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 4. POLİTİKA GELİŞTİRME VE SAVUNUCULUK Etkili savunuculuk faaliyetlerinin yürütülmesi Yerel, ulusal, bölgesel ve küresel düzeyde destek, işbirliği, ortak ses Ebelerin rolü ve değerini vurgulayan programlar Medya desteği Kampanyalar
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 4. POLİTİKA GELİŞTİRME VE SAVUNUCULUK Ebelik ile ilgili savunuculuk çalışmalarının güçlendirilmesi Uygulama planları yapma ve hayata geçirme Siyasi iradenin harekete geçirilmesi Lobi yapma
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 4. POLİTİKA GELİŞTİRME VE SAVUNUCULUK SAVUNUCULUK KOMİSYONU kurulması
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 5. STRATEJİK İŞBİRLİKLERİ Stratejik ortakların tanımlanması Ortak ilgi alanlarını paylaşan kuruluşlar ve mesleklerle işbirliği Disiplinler arası ve sektörler arası işbirliği Sağlık Bakanlığı Meslek Odaları Meslek Dernekleri STK
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 5. STRATEJİK İŞBİRLİKLERİ İLETİŞİM- İŞBİRLİĞİ KOMİSYONU
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 6. EBELİK DERNEKLERİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ Güçlü dernekler misyonu yerine getirme ve vizyona ulaşmada önemli Güçlü liderlik ve yönetişim kabiliyetine sahip stratejik yöneticiler Etkin koordinasyon, yetki, savunma
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 6. EBELİK DERNEKLERİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ Derneğe katkı, katılım Finansal destek (aidatlar, bağış) Mali açıdan istikrarlı ve sürdürülebilir olma
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 6. EBELİK DERNEKLERİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ Politika oluşturma ve karar alma süreçlerine katılım Ebelik yasasının savunuculuğu Ebelik sistemini dinamik yapıda tutma
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? 1. Ebelik Eğitiminin Güçlendirilmesi 6. Ebelik Derneklerinin Güçlendirilmesi 2. Mesleki Özerklik DAİMİ KOMİTE FAALİYETLERİ 5. Stratejik İşbirlikleri 3. Kanıta Dayalı Araştırmalar 4. Politika Geliştirme ve Savunuculuk
TÜRKİYE DE EBELİĞİ GÜÇLENDİRME STRATEJİLERİ: NASIL? STRATEJİLERİ UYGULARKEN TEMEL İLKELER Etik davranmak Ülke koşullarına uygun Tüm yararlanıcıların katılımı ve sahiplenmesi Ortak hedefler doğrultusunda birlikte çalışmak Kalite ve standartları benimseyerek çalışmak
HIZLI GİTMEK İSTİYORSANIZ YALNIZ GİDİN UZAĞA GİTMEK İSTİYORSANIZ HEP BİRLİKTE GİDİN. ICM Strategic directions 2014-2017 A promising future
KAYNAKLAR 1. Aktan CC. Geleceği Kazanmanın Yolu: Stratejik Yönetim, www. canaktan.org. Erişim tarihi : 20.07.2007 2. Brown SA, Savunuculuk ve Kampanya El Kitabı, KADIN VE KADIN STK LARININ GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ Ankara, 2012. 3. Güçlü, N, Stratejik Yönetim, G.Ü. GEF Dergisi 2003, 23(2). 4. ICM, Strategic directions 2014-2017, A promising future, ICM 2014. 5. Lerberghe et al, Country experience with strengthening of health systems and deployment of midwives in countries with high maternal mortality, Lancet. 2014 Sep 27;384(9949):1215-25. doi: 10.1016/S0140-6736(14)60919-3. Epub 2014 Jun 22. 6. Özer MA, İşletmelerde Stratejinin Önemi Üzerine Değerlendirme, International Journal of Economic and Administrative Studies, 2015, 7(14): 69-84. 7. S.B., Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2015, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Ankara 2016. 8. TDK, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=stratej%c4%b0, Erişim tarihi 14.09.2017. 9. UNFPA, ICM, WHO, Fact Sheet: The State Of The World s Mıdwıfery 2014, https://www.unfpa.org/sites/default/files/resource-pdf, Erişim tarihi 14.09.2017. 10. WHO, Global strategic directions for strengthening nursing and midwifery 2016-2020, WHO Library Cataloguingin-Publication Data 2016. 11. World Health Organization, Strategic Directions for Strengthening Nursing and Midwifery Services, WHO 2002.