İNŞAAT SEKTÖRÜNDE RADYO FREKANSLI TANIMA (RFID) TEKNOLOJİSİNİN MALZEME YÖNETİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Radio Frequency Identification System (RFID) Facilitated Construction Materials Management (RFID-CMM) Siamak BAZAATI İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı Emel ORAL İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı ÖZET İnşaat sektörünün karmaşık ve dinamik yapısı nedeniyle, malzeme yönetimi, planlama, teslim alma, depolama, dağıtım ve izlemede birçok benzersiz zorluklarla karşı karşıyadır. Kötü malzeme yönetimi, yüksek fiyat, gecikme, düşük verimliliğe neden olan önemli bir nedendir; aktif, doğru ve entegre bilgi akış eksikliği, malzeme yönetiminde en önemli sorunlardandır. Radyo frekanslı tanıma (RFID), inşaat sektöründe malzeme yönetiminde, aktif, doğru ve entegre bilgi akışı sağlamaya yönelik uygulanabilecek yeni bir teknolojidir. Bu çalışmanın amacı Türkiye ve İran da inşaat sektöründeki firmaların karşılaştıkları malzeme yönetimi ile ilgili sorunları belirlemek ve bu problemleri çözmek için RFID teknolojisin malzeme yönetiminde kullanma olanaklarını incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, inşaat sektöründe yer alan 33 Türk ve 25 İran firması üzerinde bir anket çalışması uygulanmıştır. Sonuçlar Türk ve İran inşaat firmalarının benzer sorunlarla karşı karşıya olduklarını ve bu sorunların yönetimi ile ilgili benzer tutuma sahip olduklarını Anahtar Kelimeler: Radyo Frekanslı Tanıma, RFID, alzeme yönetimi, İnşaat sektör ABSTRACT Construction materials management faces many problems in materials planning, ordering, receiving and storing, handling and distribution, site usage and monitoring due to the complex and dynamic nature of the construction industry. Poor materials management has been identified as a major source of low construction productivity, cost overrun and delays. Lack of active, accurate and integrated information flow is one of the major contributors to materials management problems. Radio Frequency Identification (RFID) has been reported as being a new technology that can be effectively used in obtaining active and accurate materials management information in construction industry. Thus the aim of this study has been to determine the materials management related problems faced by Turkish and Iranian construction firms and find out the possibilities of employing RFID technology in order to solve these problems. For this purpose, a questionnaire survey has been administered on 33 Turkish and 25 Iranian construction Yüksek Lisans Tezi-MSc. Thesis - 129 -
companies. Results showed that Turkish and Iranian construction firms faced similar problems and had similar attitudes related with the management of these problems. Key Words : Radio Frequency Identification, Materials management, Construction industry Giriş Etkin bir malzeme yönetiminde; doğru, tam ve gerçek zamanlı bilginin sağlanabilmesi çok önemlidir. Günümüzde Otomatik Tanıma Sistemleri bu bilginin sağlanmasında önemli bir rol üstlenmişlerdir. Otomatik Tanıma Sistemleri içinde yer alan Radyo Frekanslı Tanıma Sistemi nin (RFID) önemi de gün geçtikçe artmaktadır. RFID teknolojisi, etiket ve okuyucu arasındaki kablosuz veri iletişiminin radyo dalgaları ile sağlandığı bir otomatik Tanıma Sistemi dir(şallı, 2009). Zaman içinde gittikçe ucuzlayan RFID teknolojisi, barkod teknolojisinin izleme ve kayıt işlemleri zorluğu, işçilik maliyeti yüksekliği, zaman kaybı ve etiketin veri saklama kapasitesi gibi yetersizliklerini ortadan kaldırarak, birçok sektörde iş süreçlerinin yeniden ele alınmasını sağlamıştır (Üstündağ, 2008). İnşaat sektöründe ise RFID nin malzeme yönetiminde kullanımı henüz yaygınlaşmamış olmasına rağmen, diğer sektörlerde yaygınlığı artan bu teknolojinin inşaat firmaları arası rekabeti etkileyebileceği ve malzeme yönetiminde verimliliği arttırabileceği göz önüne alınmalıdır(z. Ren ve diğ., 2010) Yapılan bu çalışmada İran ve Türkiye deki inşaat firmalarının malzeme yönetiminde kullanılabilecekleri yeni sistemler, özelikle RFID teknolojisi hakkındaki görüşlerini almak üzere, bir anket uygulanmıştır. Ankette firmalara, malzeme yönetiminde karşılaştıkları problemlerin sıklığı, malzeme yönetiminde yeni sistem uygulamasından beklentileri sorulmuştur. Ankete İran ve Türkiye den toplam 58 inşaat firmasından katılım olmuştur. Bu tez kapsamında öncelikle RFID ve inşaat sektöründe malzeme yönetimi konularında genel bilgi verdikten sonra, yapılan anket çalışması sonuçlarının değerlendirilmesi sunulmaktadır. Materyal ve Metod Bu bölümde İran ve Türkiye deki inşaat firmaların malzeme yönetiminde yeni sistemler, özelikle RFID teknolojisi hakkındaki görüşlerini almak üzere bir anket uygulanmıştır. Ankette firmalara, malzeme yönetiminde karşılaştıkları problemlerin sıklığını, malzeme yönetiminde yeni sistemler uygulamasının getirebildiği faydaların önemi ve yeni bir sistem uygulanmasına engel teşkil edecek faktörler sorulmuştur. Yapılan anket uygulaması tezin sonunda ek olarak verilmiştir. Anket uygulaması, yüz yüze görüşmeler ve internet üzerinden Survey Monkey anket programı aracılığıyla inşaat sektörde 58 farklı firmaya uygulanmıştır. Bu firmalardan 25 adedi İran ve 33 adedi türk firmalarından teşkil edilmiştir. - 130 -
Bulgular Ve Tartışma Firmalara yapılan anket uygulaması sonucunda elde edilen veriler ve yapılan analizler sırası ile aşağıda sunulmuştur. 1.RFID Teknolojisinden Haberdar Olma Durumu. Türkiye de ankete katılan 33 kişiden 3 adedinin (%9) RFID den haberdar olduğu, 30 adedinin haberdar olmadığı görülmektedir. Bunun yanında, İran da teknolojiden haberdarların sayısı Türkiye den fazladır (%12). 2. Firmaların malzeme yönetiminde karşılaştıkları problemler. Sonuclara göre sahada malzeme stoklayacak yerin olmaması her iki ülkeden ankete katılan firmalar için en öncelikli problemdir. Türk firmalar, bu konuda daha homojen (Standard sapma =0,33) cevaplar vermişlerdir. Türk firmaları için Aritmetik ortalama = 3,06 ile stoktan malzemenin bulunması ve getirilmesi için çok fazla zaman ve işgücü harcanması en önemli ikinci problem iken, bu problem İran firmaları için üçüncü sırada yer almış, hırsızlık ise Aritmetik ortalama = 3,33 ile ikinci sıraya gelmiştir. Bunun yanında hırsızlık Türk firmaları için onuncu sırada yer alan bir problemdir. yönetiminde karşılaştıkları problemlerin sıralanmalarının farklılık gösterdiği söylenebilir. Standart sapma değerleri de Türk firmaların, İran firmalarına göre daha birbirlerine yakın cevaplar verdiklerini 3. Malzeme yönetiminde yeni bir sistem uygulamasının sonuçları ile ilgili beklentiler. Sonuclara göre Türk firmaları için Aritmetik ortalama =4,55 ile zaman tasarrufu sağlaması en önemli öncelikli avantaj iken bu avantaj İran firmaları için yedinci sırada yer almış, maliyet tasarruf sağlaması ve siparişin tedarikçiye doğru iletilmesi ise Aritmetik ortalama =4,28 ile ilk sıraya gelmiştirler. Bunun yanında maliyet tasarruf sağlaması Türk firmalar için ikinci sırada yer alan bir avantajdır. yönetiminde yeni bir sistem uygulanması sonucunda, elde edilen avantajların sıralanmalarının farklılık gösterdiği söylenebilir. Standart sapma değerleri de Türk firmaların, İran firmalarına göre daha birbirlerine yakın cevaplar verdiklerini 4. Yeni bir sistem uygulamasının önündeki engeller. Değerlere bakıldığında şirket yönetiminin yeni sistem konusunda bilgi eksikliği her iki ülkeden ankete katılan firmalar için en öncelikli engeldir. Türk firmaları bu konuda daha homojen (Standard sapma=,45) cevaplar vermışlardır. Türk ve İran firmaları için tedarikçilerin yeni sisteme adaptasyonlarının zorluğu en önemli ikinci engel olarak belirlenmiştir. İran firmaları için Aritmetik - 131 -
ortalama = 3,56 ile Yeni bir sistem ile ilgili eğitim problemleri en önemli üçüncü engel iken bu engel Türk firmalar için dördüncü sırada yer almış. yönetiminde yeni bir sistem uygulamasında karşılaştıkları engellerin sıralanmalarının birbirlerine yakın gösterdiği söylenebilir. Standart sapma değerleri de İran firmaların, Türk firmalarına göre daha birbirlerine yakın cevaplar verdiklerini Sonuçlar RFID teknolojisinin mobil ve kablosuz iletişim teknolojileri içindeki önemi giderek artmakta, farklı kullanım alanları ile çok sayıda sektörü etkileyeceği bilinmektedir. Yarı iletken teknolojisindeki gelişmeler, bu teknolojinin maliyetlerinin azalmasına, veri iletişim standartlarındaki gelişmeler ise kitlesel uygulamalar için hazır hale gelmesine neden olmaktadır. Dünya genelinde hızla artan uygulamaların, Türkiye ve İran daki sektörleri de etkileyeceği açıktır. İnşaat sektöründe RFID teknolojisi ile malzeme yönetiminin her aşamasında malzeme hakkında bilgiler gerçek zamanlı olarak paylaşılabilmekte, malzeme yönetiminin gerçek zamanlı olarak izlenmesi ve yönetiminin daha az çalışan ile sağlanması ve bunun sonucunda işçilik maliyetlerinin düşmesi, iş sahibinin memnuniyetinin sağlanması gibi faydalar elde edilebilmektedir. Bu çalışma kapsamında inşaat sektöründe malzeme yönetiminde yeni sistemler, özellikle RFID teknolojisi hakkında görüşleri almak için 33 Türk ve 25 İran, toplam 58 farklı inşaat firma ile yapılan anket uygulamasında, 4 bölümde oluşan anketin ilk kısmında ankete katılanlara RFID teknolojisinden haberdar olup olmadıkları sorulmuş ve bu teknolojiden her iki ülkedeki firmaların çok az haberdar oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Anketin ikinci kısmından elde edilen sonuçlara göre sahada malzeme stoklayacak yerin olmaması her iki ülkeden ankete katılan firmalar için en öncelikli problemdir. Bunun yanında stoktan malzemenin bulunması ve getirilmesi için çok fazla zaman ve işgücü harcanması ve hırsızlık önde gelen problemlerdendiler. Anketin üçüncü kısmından elde edilen sonuçlara göre zaman tasarrufu sağlanması ve maliyet tasarruf sağlaması malzeme yönetiminde yeni bir sistem uygulaması sonucunda, elde edilmesi beklenen öncelikli avantajlardır. Anketin dördüncü bölümündeki değerlere bakıldığında ise şirket yönetiminin yeni sistem konusunda bilgi eksikliği, tedarikçilerin yeni sisteme adaptasyonlarının zorluğu ve yeni bir sistem ile ilgili eğitim problemleri sırayla her iki ülkeden ankete katılan firmalar için, malzeme yönetiminde yeni bir sistem uygulamasında öncelikli üç engel olarak görülmektedir. Literatür bulguları ve anket çalışması sonuçları değerlendirildiğinde RFID teknolojisinin inşaat malzeme yönetiminde etkinliği ve verimliliği artırabileceği fakat uygulamaların yaygınlaşmasındaki en önemli etkenin sektör çalışanlarının bu konudaki eğitim/bilgi yetersizliği olduğu sonucu çıkmaktadır. - 132 -
Bu nedenle RFID teknolojisinin faydalarının sektör çalışanlarına tanıtılabilmesini sağlayacak akademik çalışmaların yaygınlaştırılmasının, malzeme yönetimi ile ilgili temel sorunların çözümü için önemli olduğu görülmektedir. Kaynaklar REN, Z., ANUMBA, C.J., and TAH, J., 2010. Facilitated Construction Materials Management (RFID-CMM) A Case study of water-supply Project. Elsevier, 198-207. ŞALLI, E., 2009. Tedarik Zinciri Yönetiminde Radyo Frekanslı Tanıma (RFID) Teknolojisi Uygulamaları. Gaziantep Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 76s. ÜSTÜNDAĞ, A., 2008. Radyo Frekanslı Tanıma (RFID) Teknolojisinin Tedarik Zinciri Üzerindeki Etkileri. İTÜ.Ü. Doktora Tezi, İstanbul, 140s. VİNDİNG, J.P., 1967, Interrogator-Responder İdentification System, US Patent, No: 3299424. www.rfidconsulatiton.eu www.siemens.com/rfid - 133 -