FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENLERİNİN YETİŞTİRİLMESİNDE DEĞİŞİM VE GEREKÇELER Öğrencinin performansını yükseltmek istiyorsanız kaliteli öğretmen yetiştirmek zorundasınız Alan bilgisi Genel eğitim ve kültür dersleri Özel öğretim (alan eğitimi) bilgisi En mükemmel müfredat programı bile iyi yetiştirilmemiş bir öğretmenin elinde fazla başarılı olamaz ETKILI BIR FEN ÖĞRETMENI Öğrenmeyi teşvik eden ve sınıf içinde iyi ilişkiler geliştirebilen kişilik özelliklerine sahiptir. Yaratıcılık, farkında olma, sorulara şevk ve gayretle karşılık verme yeteneklerine sahiptir. Fen bilimlerinin içeriğini tam olarak kavrar (yani, çok iyi bir alan bilgisine sahiptir). Fen dersleri içeriğini öğrencinin ilgi ve deneyimleri ile ilişkilendirme, proje çalışmalarını geliştirme ve teşvik etme yeteneğine sahiptir. ETKILI BIR FEN ÖĞRETMENI Eğitim kuramlarını çeşitli öğrenme durumlarına ve sosyal davranışları sınıf içi olaylarına uygulama yeteneklerine sahiptir. Mevcut öğretim uygulamaları üzerinde fikir yürütebilme, uygulamaları değerlendirebilme ve etkinlikleri bireylerin ve grupların ihtiyaçlarına uygun olarak düzenleyebilme yeteneklerine sahiptir. Çok çeşitli öğretim becerilerine sahiptir. Bu becerilerden çeşitli öğrenci gruplarına uygun olanlarını seçer, bunları bazen bir gruba, bazen de aynı sınıfta birden fazla gruba uygulayabilir. Doğal ve yerel çevreyi tanır, çevre olanaklarından eğitim aracı olarak yararlanır. 1
METOT DERSLERININ ÖZEL AMAÇ VE HEDEFLERI Öğrenciyi okullardaki mevcut duruma ve öğretim programına hazırlamak. Öğrenciyi okullarda yapılmakta olan öğretim programı değişikliklerine hazırlamak. Özel öğretim metotları ile kendi alanının (fen eğitimi) içeriği arasında ilişki kurmaya çalışmak. Özel öğretim metotları ile staj çalışmaları arasında bağlantı kurmaya çalışmak. METOT DERSLERININ ÖZEL AMAÇ VE HEDEFLERI Öğrenciyi çeşitli öğrenme yöntem ve tekniklerini kullanarak değişik öğrenme etkinliklerine katmak. Öğrencilerin küçük gruplarla çalışma yeteneğini ve isteğini geliştirmek için, bu yöntem hem özel öğretim metotları derslerinde kullanılmalı hem de bu yöntemin okullardaki uygulamalarda kullanılması teşvik edilmelidir. Bireyler ve küçük gruplarca özel öğretim metotları derslerinde ve okullardaki uygulamalarda kullanılabilecek bir fen öğretimi kaynak merkezi oluşturmak. Böyle bir merkezde yabancı dilde kitaplar ve öğretim materyalleri de dahil olmak üzere, çeşitli türden basılı eğitim materyalleri toplanmalıdır. BILIM NEDIR? Bilim; doğru düşünme, doğruyu ve bilgiyi araştırma, bilimsel metotları kullanarak sistematik bilgi edinme ve bilgiyi düzenleme süreci, evreni anlama ve tanımlama gayretleri olarak ifade edilebilir. BILIMSEL BILGI VE ÖZELLIKLERI 1.Bilim olgusaldır: Doğrudan veya dolaylı olarak gözlenebilecek veya sınanabilecek vakaları inceler. 2.Bilim nesneldir: Bilimsel bilgiler nesnel verilere dayandırılmıştır. 3.Bilim eleştireldir: Bilim ne denli akla uygun görünürse görünsün, her sav ya da teori eleştirel tutumunu elden bırakmaz. 4.Bilim genelleyicidir: Bir vaka veya durumda doğru olarak bulunmuş bilgiler, diğer vakalar içinde aynı derecede doğrudur. 5.Bilim mantıksaldır: Bilimsel bilgiler mantık kuralları ile örtüşmelidir. 2
BILIMSEL BILGI VE ÖZELLIKLERI 6.Bilim sekülerdir: Bilimsel nesnellik ve sınanabilirlik, bilimin dünyevi bir etkinlik olduğu anlamına gelir. Metafizik savlardan uzak durur. 7.Bilim seçicidir: Bir olgu ya da olayın bilime konu olabilmesi için, ya inceleme konusu olan bir sorunla ilgili olması ya da bir hipotez ya da teorinin test edilmesinde kanıt değeri taşıması gerekir. 8.Bilim ilerleyicidir: Bilim statik değil, dinamik bir etkinliktir. Yeni olgusal buluşlar yeni teorilere yol açtığı gibi, yeni teorilerde yeni gözlem ve deneylere kapı açarak yeni buluşların koşullarını hazırlarlar. Bu yolla, bilim insanlığın ortaya çıkışından başlayıp binlerce yıldır süren bilimsel bilgi üretme sürecinde, kendi niteliğini, geleneklerini ve standartlarını oluşturmuştur. Bu süreçte çağdaş bilimin dört önemli niteliği ortaya çıkmıştır. Bunlar; 1.Çeşitlilik: 2.Süreklilik: 3.Yenilik: 4.Ayıklama: Bilimsel Bilgi Nedir OLGULAR: BİLİMSEL BİLGİ TÜRLERİ Olgu; bir doğru, bir gerçek, bir hakikat veya bir şeyin olma durumudur. Olgular doğrudan veya dolaylı olarak gözlemlenebilen, genellikle tekrarlanabilir olaylardır. Olgular tektir, tartışılmaz, basit gözlemlerin bir ürünüdür ve yaşadığımız dünyadan elde edilen verilerdir. Doğadaki varlıkların ve olayların bütününe olgu denir. Sürekli değişim ve gelişim halindeki olgular arasında ilişki ve bağıntılar vardır. Güneş helyum gazı içerir, Volkanik patlamalar, güneş tutulması ve gece-gündüz olgulara örnek olarak verilebilir. KAVRAM Doğa ve doğa olayları gözlemlendikçe mevcut olgular artar. İnsanları, eşyaları, olayları, durumları benzerlik ve farklılıklarına göre gruplandırdığımızda bu gruplara verdiğimiz adlardır. Bazı kavramlar soyut bazıları ise somuttur. Olgular incelendiğinde analiz edildiğinde kavramlar ortaya çıkar. PRENSİP Kavramlar arası ilişkilerden ortaya çıkan genellemelerdir. Arşimet prensibi. 3
HIPOTEZ Bazı tasavvur edilen biçimlerde deneysel olarak test edilebilmesi gereken bazı olgularla ilgili olarak ileri sürülen açıklamalar olarak tanımlanabilir. Bilimsel bir hipotez esasen doğru veya yanlış olarak ispatlanmaz; bunun yerine eldeki verilerle tutarsız olduğuna karar verilirse reddedilir veya değiştirilir; reddedilmezse geçici olarak doğru kabul edilir. Bu ikinci durumda yeni delillerin veya yapılacak denemelerin ışığında hatalı olduğu bulunana kadar işleyen bir hipotez olarak kabul edilir. Doğruluğu yada yanlışlığı henüz belirlenmemiş bilgi yada önermelere hipotez denir. Deneylerden beklenen olası sonuçlar veya bir problemi doğru sonuca ulaştırması beklenen çözüm yoludur. TEORI Birçok olgunun kapsamlı ve birleştirilmiş açıklaması ve doğanın neye benzediği ve nasıl işlediğiyle ilgili hususlarla ilgili ilave hipotezler ile denenebilir türden tahminler üretebilmeye ilişkin açıklamalar olarak tanımlanabilir. Bilimsel teoriler, doğal olaylarla ilgili ortaya çıkan bir sürü farklı noktayı açıklamak ve anlamak için bilinene en iyi çabaları temsil eder. Bu bilgi türüne izafiyet teorisi, hücre teorisi ve evrim teorisi örnek olarak verilebilir. YASA(KANUN) Yasa; gözlenen doğa olayları hakkında yapılan genellemelerdir. Teorilerin destekleyici delillerin olması durumunda yasa olacağı yönünde yaygın bir kavram vardır. Hâlbuki yasalar ve teoriler iki farklı bilgi türünü temsil eder. Yasa gözlenen doğa olayları hakkında yapılan genellemeler iken teoriler ise daha çok bu genellemelerin geçerli açıklamalarıdır. BILIMIN DOĞASı ILE ILGILI YAYGıN KAVRAM YANıLGıLARı Bilimsel bilgiler değişmez, kesin bilgilerdir. Bilim insanları tamamen objektiftirler. Bilimsel hipotezler, teorilere onlarda yeterince doğrulandıklarında yasalara dönüşürler. Bilimde evrensel olarak kabul edilen tekbir bilimsel yöntem vardır. Bilim bütün sorularımıza cevap bulabilir. Bilimde sosyal ve kültürel değerlerin bir etkisi yoktur. 4
FEN BILIMI NEDIR? Fen bilimi genel olarak, bilimsel bilgiler topluluğu olarak tanımlanır Hipotezlerin denenmesi için geliştirilen yöntem veya araştırma yoludur Bilginin tabiatını düşünme, mevcut bilgi birikimini anlama ve yeni bilgi üretme sürecidir. FEN BILIMLERINDE BILGILERIN ÜRETILMESINDE GENELLIKLE ŞU ADıMLAR IZLENIR: Problemi belirleme Problemin sınırlarını belirleme, problemi tam olarak ortaya koyma, problemle ilgili gözlem sonuçlarını derleme Problemin çözümüne ilişkin hipotezler önerme Hipotezlerin doğruluğu veya yanlışlığını ortaya çıkarmada yardımcı olacak veriler toplama (gözlem vs. ile) Toplanan veriler (gözlem sonuçları) ile hipotezleri test etme Hipotezleri kabul etme veya reddetme NOT: Ancak elbette problemin özelliğine göre alternatif adımlar izlenebilir. FEN EĞITIMININ AMAÇLARı Genel olarak; Fen konularında genel bilgi sunmak (Fen Okuryazarlığı) Zihin ve el becerileri kazandırmak Fen veya teknoloji alanlarında meslek eğitimine temel oluşturmak Özelde ise; Bilimsel bilgileri bilme ve anlama (alana özgü bilgileri ve bu bilgilerin tarihsel gelişimini) Bilimsel süreç becerilerini geliştirme (ölçme, gözlem yapma, sınıflama, hipotez kurma, verileri yorumlama, sonuç çıkarma, bilişsel becerileri kullanma, psikomotor becerileri kullanma, basit araçlar ve fiziksel modeller yapma) FEN EĞITIMININ AMAÇLARı Hayal etme ve yaratma (eşyaları veya fikirleri yeni düzenlere koyma, problem çözme, alışılmadık düşünceler üretme, araç veya makine tasarlama) Duygulanma ve değer verme (fene, okula, öğretmene, topluma, araştırmaya yönelik olumlu tutum geliştirme) Kullanma ve uygulama (öğrendiklerini karşılaştıkları olayları açıklarken kullanabilme, günlük hayatta karşılaştığı problemleri çözebilme..) 5