İÇİNDEKİLER Birkaç Söz: Kültüre Uyarlanarak Yenilenen ve Geliştirilen Yeni Baskı Üzerine...v Çeviri Editörünün Ön Sözü... xiii Çeviri Editörünün Teşekkürü...xv Ön Söz... xvii Teşekkür... xix KISIM I PSİKOLOJİK DANIŞMA ETİĞİ İÇİN GENEL ÇERÇEVE 1. Bölüm: Etiğe Giriş: Temel Kavramlar Etik ile İlgili Temel Kavramlar... 8 Ahlâk Nedir?... 8 Etik Nedir?... 8 Değer Nedir?... 9 Hukuk Nedir?... 9 Meslek ve Etik İlişkisi... 10 Meslek Etiği Neden Gereklidir?...11 Psikolojik Danışman ve Etik... 12 Meslek Alanındaki Gelişmeler ve Etik... 13 Standartlar ve Etikle İlgili Kaygılar... 15 Standartlar ve Etiğin Önemi... 17 Yanlış Uygulamalardan Örnekler... 18 Psikolojik Danışman Neden Etik Olmalıdır?... 23 2. Bölüm: Psikolojik Danışmanlık Nedir? "Psikolojik Danışmanlık" Kavramının Uluslararası Anlamı... 30 İngiltere de ve Türkiye de "Psikolojik Danışmanlık"... 31 Psikolojik Danışmanlık ve Diğer Roller... 35 1. Psikolojik Danışmanlık ve Tavsiye... 35 2. Psikolojik Danışma ve Rehberlik... 36 3. Psikolojik Danışmanlık ve Yardımcı Arkadaşlık... 37 4. Psikolojik Danışma ve Psikoterapi... 38 5. Psikolojik Danışmanlık, Danışmanlık Becerileri ve Kaynaştırılmış Danışmanlık...41 Sonuç... 43 vii
3. Bölüm: Psikolojik Danışmanlıkta Etik İlkelerin Kaynakları ve Çerçevesi Etik İlkelerin Kaynakları... 49 Kişisel Etik ve Değerler... 50 Danışma Yaklaşımları ve Etik İlkeler... 51 Kurum Politikası... 53 Meslek Kuralları, Çerçeveleri ve Yönergeleri... 54 Ahlak Felsefesi... 56 Hukuk... 59 Psikolojik Danışma Etiği ve Standartları İçin Çerçeve... 60 Etik Standart İfadelerinin Karşılaştırılması... 61 Yeni Gelişmeler... 63 Etik İç Görüde Bütünsellik... 64 Sonuç... 65 KISIM II DANIŞANA KARŞI SORUMLULUK 4. Bölüm: Güvenlik, İhmal ve Sigorta Danışanın Güvenliğini Sağlamak... 76 Fiziksel Güvenlik... 76 Psikolojik Güvenlik... 77 Uygun Olmayan Tavsiye... 81 Sigortanın Önemi... 85 5. Bölüm: Danışan Özerkliğine Saygı Danışmanların İkilemi: Özerkliğe Saygı ya da Müdahale... 94 Tavsiye Verme ile İlgili Çekinceler... 96 Uygun Sorumluluk Sınırı... 98 Psikolojik Danışmanlığın Gönüllü Doğasının Vurgulanması... 100 Özerkliğe Saygının Ön Koşulu Olarak "Reşit Olma"... 102 Danışanların İhtiyaçlarını Karşılayacak Danışmanları Seçmelerini Teşvik Etmek... 103 Psikolojik Danışma Öncesi Bilgi Verme... 105 Açık Sözleşme (Bilgilendirilmiş Onay)... 107 Danışanın Değerlerine, İnançlarına ve Seçtiği Eylemlere Saygı... 109 Danışmanın ve Danışanın Özerkliği Arasındaki İlişki...110 Kürtaj Karşıtı Psikolojik Danışma...111 viii
Dini Psikolojik Danışma Hareketi...111 Irkçı veya Cinsiyetçi Danışanlar...112 Özerkliğe Saygının Sınırları...114 6. Bölüm: İntihar ve Yaşam Kurtarma Tedavisi Almayı Reddetme İntihara Eğilimli Danışan... 121 Kendi Kendine Uygulanan Ötenazi... 123 Duygusal Acı ve Problemlerden Kaçış Olarak Ölümü Seçme... 125 İntihar Riskini Değerlendirme... 128 Tedavi Almayı Reddetme... 130 Tedaviyi Reddeden Henüz Çok Genç İse... 134 İntihar Gerçekleşirse: Bir Ölümden Sonra... 136 Sonuç... 138 7. Bölüm: Psikolojik Danışman Yeterliği Yeterlik Nedir ve Nasıl Sağlanır?... 145 Yeterliğin Dışsal Belirleyicileri... 148 Danışanın İkilemi: Psikolojik Danışmanım Yeterli miydi?... 149 Hukuk Açısından Yeterlik... 151 Yeterliğini Arttırma: Öz Değerlendirme ve Süpervizyon... 154 Yetersiz Psikolojik Danışmanlar... 155 Sonuç: Yeterliği Geliştirme Önerileri... 156 8. Bölüm: Danışanların İstismarından Kaçınma İdeolojik İstismar... 163 İstismar Şüpheleri: Sahte Anı Sendromu ve Kurtarılmış Anılar... 165 Danışmanın Tutumu... 167 Ekonomik İstismar... 169 Ücret Konusunda Net Olmamak... 169 Zamanı Kullanmada Özensizlik... 170 Danışma Sürecini Gereğinden Çok Uzatmak... 171 Danışandan Hediye Kabul Etmek... 172 İkili İlişkiler İçinde Ekonomik Çıkar Ummak... 172 Ücret Ödeme Yerine Takas Etmek... 173 Cinsel İstismar... 174 Danışman-Danışan Cinsellik Sendromu Özellikleri... 175 ix
Cinsel Aktivite Nedir?... 177 Cinsel Çekicilik... 179 Önceki Danışanlarla Cinsel İlişki... 180 Duygusal İstismar... 182 Uygun Bir Ortamda Psikolojik Danışma Yapmak... 183 Danışmanların İstismarına Tepki Vermek... 184 Sonuç... 186 9. Bölüm: Gizlilik Psikolojik Danışmada Gizliliğin Önemi... 191 Tam Bir Gizliliğe İlişkin Tarihsel Bağlılık... 192 Gizliliğin Yasal Koruması... 195 Gizlilik Yükümlülüğüne İlişkin İstisnalar... 196 Gizliliği Bozmaya Yönelik Yasal Yükümlülükler... 198 Gizli Bilginin Açıklanmasına Yönelik Sözleşme Yükümlülükleri... 199 İntihar Eğilimindeki Danışanlar... 199 Danışanın Gizlilikle İlgili Bir Yükümlülüğü Var mıdır?... 201 Meslek Uzmanları Arasında Bilgi Paylaşımı... 202 Gizliliğin İhlalinde Uygulanan Cezalar... 203 Sonuç... 204 KISIM III PSİKOLOJİK DANIŞMAN VE DİĞERLERİ 10. Bölüm: Kendine, Meslektaşlara ve Topluma Yönelik Sorumluluk Psikolojik Danışman Olarak Kendine Karşı Sorumluluk...211 Tazminat Sigortası... 212 Kişisel Güvenlik... 212 Danışma İlişkisi Dışında Psikolojik Danışmanı Rahatsız Eden Danışanlar... 214 Mesleğin Saygınlığını Korumaya Yönelik Sorumluluk... 216 Psikolojik Danışmanlığa Olan Güvenin Zayıflatılması... 216 Meslektaşlara ve Yardım Meslekleri Üyelerine Yönelik Sorumluluk... 217 Başkalarına Hesap Verebilir Olma Yükümlülüğü... 217 Psikolojik Danışmanın, Mesleki Anlayışı Arttırmaya Yönelik Sorumluluğu... 217 Topluma Yönelik Sorumluluk... 218 Sonuç... 221 x
11. Bölüm: Psikolojik Danışma Süpervizyonu Psikolojik Danışma Süpervizyonu Nedir?... 227 Psikolojik Danışma Süpervizyonu Yaklaşımlarında Uluslararası Farklılıklar... 229 Psikolojik Danışma Süpervizyonunun İşlevleri... 231 Psikolojik Danışma Süpervizyonunda Etik Boyutlar... 232 Mesleki ve Kişisel İlişkiler Arasındaki Sınırlar... 232 Danışana Verilen Psikolojik Danışmanlıktan Kim Sorumludur?... 233 Uygulamada Yeni Yaklaşımları Deneyen Danışman Adaylarının Desteklenmesi... 235 Farklı Kültürlerden Danışanlarla Çalışma... 236 Süpervizyon Uygulamalarını Değerlendirme... 238 Sonuç... 240 12. Bölüm: Kayıtların Saklanması Kayıtların Tutulması: Zıt Görüşler... 247 Kayıtların Güvenliği... 250 Kayıtlara Erişim... 252 İşverenlerin Erişimi... 252 Danışanların Erişimi... 252 Psikolojik Danışmanların Tuttuğu Kayıtların Mahkemede Kullanılması... 254 Polisin Kayıtlara Erişimi... 256 Psikolojik Danışma Kayıtlarının İçeriği... 257 Kayıtlarda Yer Almayan Konular... 259 Psikolojik Danışma Kayıtlarının Biçimi... 259 Kayıtların Süpervizyonda Kullanılması ve Saklanması... 262 Kayıtlar Ne Kadar Süre Saklanmalıdır?... 262 Sonuç... 263 13. Bölüm: Psikolojik Danışma Hizmetlerini Yönetme Psikolojik Danışmanların Kendilerini İzlemeleri ve Değerlendirmeleri... 270 Hizmet Denetlemesi... 270 Kalite Güvencesi... 272 Psikolojik Danışma Hizmetinin Başkaları Tarafından İzlenmesi... 273 Müfettişlerin Okul Psikolojik Danışmanlarını Denetleme Gücü... 273 Sonuç... 279 xi
KISIM IV RESMİN BÜTÜNÜ 14. Bölüm: Etik Problem Çözme Etik İkilem Çözme Süreci... 287 1. Adım: Sorunun veya İkilemin Kısa Bir Tanımını Yapın... 287 2. Adım: İkilem Kimin İkilemi?... 288 3. Adım: Bütün Olası Etik İlkeleri, Yasaları ve Yönergeleri Dikkate Alın... 290 4. Adım: Olası Bütün Eylem Yollarını Belirleyin... 292 5. Adım: En İyi Eylem Yolunu Seçin... 292 6. Adım: Uygulama ve Sonucun Değerlendirilmesi... 293 Etik Problem Çözmeye İlişkin Örnekler... 293 Sonuç... 310 15. Bölüm: Uygulama İçin Öneriler Psikolojik Danışmanlığın Yasal Düzenlenmesi... 315 Uymanız Gereken Etik İlke ve Uygulama Standartları... 316 Etik Bilinç... 318 Kültürel ve İlişkisel Engellere Karşı Etik Anlayışı Oluşturmanın Temeli Olarak Saygı ve Güven... 319 Son Söz... 320 EKLER Ek 1: Meslek Etiği ve Yasal Konular Ders İzlencesi... 327 Ek 2: Etik Konusunda Türkçe Kaynaklar... 331 Ek 3: PDR Meslek Etiği ile ilgili Türkçe Kitaplar... 335 Ek 4: Önerilen Etkinlikler... 337 Ek 5: Soru Bankası... 341 Ek 6: Etik İkilem Örnekleri... 351 Ek 7: ASCA-Okul Psikolojik Danışmanları İçin Etik İlkeler Klavuzunun Çevirisi... 357 Ek 8: Faydalı Kaynaklar (Meslek Örgütleri)... 371 Kaynakça... 375 Dizin... 383 xii