Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 8 Sayı: 38 Volume: 8 Issue: 38 Haziran 2015 June 2015 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 SURYEL SIINMACILARIN KIRIKHAN A (HATAY) ETKLER THE EFFECTS OF SYRIAN REFUGEES ON KIRIKHAN (HATAY) Ahmet ATASOY 1 Hasan DEMR 2 Öz Suriye deki iç karııklıklarla ortaya çıkan siyasi göç, Suriye ye sınırı olan bölge corafyasını etkilemitir. Siyasi kaynaklı bu göç hareketi sosyal, ekonomik ve kültürel bir takım sorunlara yol açmıtır. Söz konusu bu çalımada, Kırıkhan lçesi ne 2012 yılından itibaren yerlemeye balayan Suriyeli sıınmacıların oluturduu göç hareketinin etkileri konut, beslenme, eitim, salık, kültürel, ekonomik yönleriyle deerlendirme amacına yöneliktir. Çalımanın amacına uygun olarak anket yöntemi ile veriler toplanmıtır. Arapçaya çevrilmi anket soruları tercümanlar tarafından 900 aileye uygulanmıtır. Kırıkhan halkının her kesimini içine alan Türkçe anketleri ise 600 kiiye uygulanmıtır. Anket sonuçları deerlendirilerek bir takım çıkarımlar elde edilmitir. Henüz daha alt yapı çalımalarını tamamlayamayan Kırıkhan lçesi ne Suriyeli göçmenlerin geliiyle birlikte ehirde ulaım, salık, konut, ekonomik alanında çeitli sorunlar ortaya çıkmıtır. Çalımanın sonuç kısmında bunlara yönelik çözüm önerileri sunulmutur. Anahtar Kelimeler: Kırıkhan, Suriye, Sıınmacılar, Göçler. Abstract Political immigration as a result of the civil chaos in Syria has effected the countries which have border with Syria. This immigration movement due to political reasons has created some social, cultural and economical problems. This study aims to examine the effects of the Syrian refugees, who started to reside in Kırıkhan province since 2012 in terms of residence, education, health, cultural and economical ways. The relevant data is acquired for the study using survey method. The survey questions translated into Arabic has been applied to 900 families via translators. Aiming all parts of Kırıkhan province Turkish survey has been applied to 600 families. The survey results have been assessed and acquired some inferences. Kırıkhan province nevertheless couldn't manage the infrastructure works today, the immigration of Syrian refugees to the city has created some problems such as transportation, health, residence and economical. Some solution recommendations have been submitted in the conclusion part of this study. Keywords: Kırıkhan, Syria, Refugees, Immigrations. 1. Giri ngiliz dilinde refugee kelimesiyle ifade edilen mülteci kavramı, siyasi veya politik sebeplerle ülkesinden göç ederek ayrılan kiilere baka bir devlet tarafından salanan koruma hizmeti olarak tanımlanırken (Sztucki, 1999); asylum seker olarak ifade edilen sıınmacı kavramı ise, yasal olarak herhangi bir nitelik kazanamamı ve sıındıı ülkenin imkânlarından yeterince faydalanamayan kiiler olarak tarif edilmektedir (Odman, 1995). Bu tanımlardan da anlaıldıı üzere mülteci ile sıınmacı arasında kesin bir ayırım yoktur (Korkut, 2010:). Bundan dolayı 2011 yılı Nisan ayından itibaren Türkiye ye gelen Suriyeliler, önce misafir olarak tanımlanmı; daha sonra Nisan 2012 de Babakanlık tarafından yayımlanan genelge ile geçici olarak koruma altında oldukları kabul edilmitir (www.afad.gov.tr). Buna göre ülkemizde bulunan Suriyeliler mülteci deil, geçici olarak korunan sıınmacılardır. Ortadou nun stratejik bir ülkesi olan Suriye'de meydana gelen iç sava ve beraberinde meydana gelen siyasi göç, Suriye'ye sınırı olan bölge corafyasını yakından etkilemitir. BM öngörüsüne göre 1 Doç. Dr., Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Corafya Bölümü, HATAY 2 Yük. Lisans Ör. Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Corafya Bölümü, HATAY Bu Çalıma, Ankara Üniversitesi Türkiye Corafyası Aratırma ve Uygulama Merkezi tarafından 2013 yılında düzenlenen VIII. Corafya Sempozyumunda sunulan bildirinin geniletilmi eklidir. - 457 -
Suriye ye komu ülkelerde mülteci sayısının 5 milyona yaklaacaı ve Türkiye de de bu sayının 1.5 milyonu aacaı tahmin edilmektedir. u anda kamplarda yaklaık 300 bin Suriyeli sıınmacı devletimizin saladıı imkânlarıyla barınmaktadır. Sıınma kampları dıında da yüz binlerce insan ülkemizde barınmaktadır. Sıınmacılar için gerekli alt yapı ve insani yardımların salanması Türkiye için önemli bir maddi yük oluturmaktadır (Deniz, 2013). Suriye deki zorunlu göç hareketinden öncelikle ırnak, Mardin, anlıurfa, Gaziantep, Kilis ve Hatay en çok etkilenen iller olmutur. Türkiye sıınmacıların bir bölümünü belirledii kamplara yerletirmitir. Ancak gelen sıınmacıların çok fazla olması nedeniyle kamplar yetersiz kalmıtır. Kamplarda kalmak istemeyen veya kamplarda yer bulamayan sıınmacılar mesken kiralamak suretiyle yerlemilerdir. Bu çalıma, sıınmacı kampında yer bulamayan veya bu kamplarda kalmak istemeyen ve kiraladıkları meskenlerde konaklayan sıınmacılara yöneliktir. Buna göre çalıma ölçei Kırıkhan da ev kiralayarak kalan Suriyeli sıınmacıları kapsamaktadır. Kırıkhanlılarla aynı mekânları paylaan Suriyeli Sıınmacıların oluturduu göçün etkileri sosyal, ekonomik ve kültürel boyutlarıyla irdelenmitir. Türkiye Suriye sınırı 877 km uzunluunda olup, Türkiye kara sınırlarının 31,8 ini oluturur. Aynı zamanda Suriye ile sınırı bulunan ırnak, Mardin, anlıurfa, Gaziantep ve Kilis illerimiz arasında en uzun kara sınırı 276,9 km (31,5) ile Hatay iline aittir (Atasoy, Geçen ve Korkmaz, 2012). Bu nedenle Suriye deki iç karııklardan en çok etkilenen illerimizin baında Hatay gelmektedir (Reçber ve Ayhan, 2013). Bilindii üzere Hatay Suriye sınırı, cumhuriyet tarihinde en son ekillenen siyasi sınırımızdır. Kurtulu savaı ile Fransızlarca igal edilen Hatay, 9 Eylül 1936 tarihine kadar anavatandan ayrı kalmıtır. Bu tarihte baımsızlıı verilen Suriye ye, Hatay da bırakılmıtır. Ancak Türk parlamenterlerinin yaptıı çalımalar sonucu 23 Temmuz 1939 da Hatay yeniden ait olduu topraklarla bütünlemitir (Hatipolu, 2010). Bu çalıma, geçmite aynı toprakları paylaan ancak sonradan siyasi bölünmeyle farklı iki topluma dönüen, zorunlu göç ile yeniden bir araya gelen toplumların uyumlarını gösteren mekânsal bir analiz olması sebebiyle oldukça önemlidir. 2. Metot ve Yöntem Aratırma verilerinin toplanması anket teknii ile salanmıtır. Anket soruları Suriyeli sıınmacılar ve Kırıkhan halkına uygulanmıtır. Her iki gruba farklı sorulardan oluan anketler uygulanmıtır. Suriyelilere uygulanan anketler Arapçaya çevrilerek tercümanlar tarafından 900 aileye uygulanmıtır. Kırıkhan halkının her kesimini içine alan Türkçe anketler ise 600 kiiye uygulanmıtır. Anket sonuçları deerlendirilerek bir takım çıkarımlar elde edilmitir. Anket sonuçları tablolar haline getirilerek, bunlardan ekiller oluturulmutur. Tablo verileri, ekiller, saha çalıması sırasında edinilen veriler birletirilerek çalımanın metin kısmı oluturulmutur. 3. Aratırma Bölgesinin Genel Özellikleri Çalıma Sahası, Akdeniz Bölgesi nin Adana Bölümü nde yer almaktadır (ekil 2). Kahramanmara- Hatay grabeninde yer alan Kırıkhan, Amik Ovası nın kuzeyinde, kıvrımlı-kırıklı Amanos Dalarının dou yamacında yer almaktadır. Ortalama 160 m yükseltide yer alan Kırıkhan, tektonizmanın 250 m kuzeye doru öteledii Deirmen Dere nin vadisi üzerinde bulunmaktadır. Kırıkhan ın içinden geçen Deirmen Dere zaman zaman takın yaparak, Karasu Çayı na ulamaktadır (ekil 1 ve 2). skenderun körfezine yakın oluu (Alagöz, 1944), Dou Anadolu ve Mezopotamya yı birbirine balayan yolların kavaında yer alan (Boyraz, 2004) Kırıkhan her zaman önemli bir jeostratejik konuma sahip olmutur. Asya ile Avrupa yı birbirine balayan transit yolların kavaından yer alan Kırıkhan ın ayrı corafi öneme sahiptir (ekil 1 ve 2). Üzerinde Kırıkhan ın da yer aldıı Amanos Dalarının dou yamacı eik atımlı ters faylarla kesilmektedir. Bu daların Kırıkhan dan da devam ederek Hassa ya kadar devam eden seri Prekambriyen ait birimlerden oluurken, Kırıkhan ın üzerinde yer aldıı araziler ise Üst Kratese yalı ofiyolitlerden olumaktadır (Ketin, 1968). Ancak Kırıkhan ı çevreleyen arazilerin büyük bir bölümü Kuvaterner yalı alüvyonlarla kaplıdır (Zor, 2000). Kırıkhan, Dou Anadolu fay hattı üzerinde kurulduu yüksek deprem riski taımaktadır (Boyraz, 2004). Yüksek deprem riski taıyan bu araziler üzerinde ehrin çok fazla genilemesi doru deildir (ekil 1). Kırıkhan da yıllık ortalama sıcaklık 8.2 0 C (Ocak) ile 30.3 0 C (temmuz) deimekte olup, 19.3 0 C dir. Amanos Dalarının dou yamacında yer alan Kırıkhan, Antakya, Reyhanlı ve Hassa göre daha sıcaktır. Bunda günelenme süresi ve bakı etkilidir. 500 mm dolayında yaı alan Kırıkhan, çevredeki istasyonlara göre en kurak sahayı oluturmaktadır. Ortalama hava sıcaklıının bütün yıl 5 0 C nin üzerinde olması ve yaılı sürenin az olması Kırıkhan da iyi hava artlarının hüküm sürmesine yol açmaktadır. Bu artlar Suriyeli Sıınmacıların burada konaklamasına olanak tanımaktadır. - 458 -
Kırıkhan ve çevresinde görülen maki türleri yerini daha yüksek kesimlerde mee ile kızılçam türlerine bırakmaktadır (Atalay,1984). Ancak ehrin orman alanlarına doru genilemesi ile dalık ve engebeli araziler üzerinde yer alan bitki örtüsünün sahadan çekilmesine yol açmaktadır (ekil 1). Bu durum doal ekosistemde bir takım bozulmalara yol açacaı gibi sel ve takın riskini de arttırmaktadır. ehrin geliimini salayan en önemli unsurlar gerekli kaynakları salayan faaliyetlerdir (Tümertekin, 1973 ve Karaboran 1989). Kırıkhan sahip olduu potansiyeller nedeniyle göç alan ve sürekli gelien bir yerdir. Çeitli fonksiyon alanlarından oluan ehrin mücavir sahası 2349.3 ha.dır. Kırıkhan ehir içi arazi kullanımında en geni araziyi 43 lük bir payla ilk sırada konut alanları yer almaktadır (ekil 1). Bunu sırasıyla (19.1) park ve bahçeler (19.6), sanayi ve ticaret (13.8), imara açılmı alanlar (11.8), eitim (3.8), salık (3.2), spor (1.3), askeri (0.6), orman (0.6) sahaları takip etmektedir. ehir içi bu araziler 75 bin kiilik nüfusu kaldırabilecek bir yapıya sahiptir. Bundan daha fazla bir nüfusun gelmesi ehrin kaldıramayacaı bir yük demektir. ekil 1: Kırıkhan ehir çi Arazi Kullanımı 2014 (Kırıkhan imar Planı üzerinden deitirilerek) Amik Gölü nün kurutulmasıyla ortaya çıkan verimli tarım araziler nedeniyle göç alan (Boyraz, 2004) Kırıkhan da nüfus hızlı bir ekilde gelimitir. öyle ki 1940 yılında 7.133 kiiden oluan nüfusu, 2010 yılında 71.750 kiiye yükselmitir. 1940-2010 yılları arasında geçen 70 yıllık bir sürede 64.617 kii artmıtır. Bu artı, geçen süreyle ilikilendirildiinde ortalama olarak her yıla 923 kii dümektedir. Anayollara yakınlıı, tarımsal potansiyeli, elverili iklimi ve devletin iskân politikası Kırıkhan da nüfus artıını salayan balıca faktörler olmutur. 2014 yılında 75 bin sınırına dayanan nüfusa Suriye den gelen 25 binlik nüfusun eklenmesiyle ehrin nüfusu 100 bin eine dayanmıtır. Ancak son üç yılda zorunlu göçle meydana gelen artı birçok problemini oluturmutur. - 459 -
Aratırma Bulguları ekil 2: Çalıma Alanının Lokasyon ve Fiziki Haritası 4.1. Suriyeli Sıınmacıların Sorunlarına likin Bulguların deerlendirilmesi Aratırmanın bu bölümünü Suriyeli göçmenlere uygulanan 900 adet Arapça anketlerinin deerlendirmesine yöneliktir. 4.1.1. Konut Aratırmasına likin Bulguların Deerlendirilmesi Türkiye ye olan göçlerin en önemli nedenlerinden baında çalıma isteyenler açısından Türkiye nin daha iyi olanaklara sahip olmasından kaynaklanmaktadır (çduygu, 2004). Konut aratırmasından önce Suriyeli Sıınmacıların Kırıkhan a gelme nedenleri aratırılmıtır. Uygulanan anket sonuçlarına göre 43 ü Kırıkhan ın sınıra yakın olması, 26 sı akrabalık ilikileri, 22 si halkın yaklaımı ve 6'sı da devletin yönlendirmesiyle geldiini belirtmitir (ekil 3). Buna göre Kırıkhan ın tercih edilmesinde mesafenin rolü ile kültürel özelliklerin en çok etkili olduu söylenilebilir. - 460 -
Suriyeli sıınmacıların Kırıkhan'ı tercih etme nedenleri Yakın oluu Akrabaların oluu Halkın yaklaımı Devletin yönlendirmesi Dier 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 'si ekil 3: Suriyeli Sıınmacıların Kırıkhan ı Tercih Etme Nedenleri Kırıkhanlıların Suriyeli sıınmacılara karı tutumlarını örenmek amacıyla yöneltilen sorularda Suriyeli sıınmacıların 67 si Kırıkhanlıların tavırlarından memnun olduunu belirtirken, 27 olumsuz ve 6'sı ise rahatsız edici olduunu dile getirmitir. Buna göre Suriyeli Sıınmacılara karı Kırıkhan halkın tavrı genellikle olumludur. Bu, halkın kültürel anlamda birbirlerini kabullendiini göstermektedir. Zaten sınır bölgelerinde sadece bir kültürün egemen olduunu söylemek zordur. Sınır bölgeleri kültürel anlamda bir geçi kuaına karılık gelmektedir. Bölgenin 1940 yılındaki önceki siyasi bütünlüü, kültürel yakınlatırmayı kolaylatıran bir etkendir. Anket sonuçlarına balı olarak Suriyelilerin kaldıkların meskenlerin özellikleri ile ilgili olarak unlar söylenebilir: Ailelerin 75,3 ü 500 TL den daha az, 19,9 u 500-1000 arası, 4,0 ı 1000-1500 arası, 0,6 sı 1500 den daha kira öderken, 0,2 i de oturduu meskene kira ödememektedir (ekil 4). Sıınmacıların çou makul bir fiyatla kiraladıkları bir meskende kalmaktadır. Ancak kira deeri çok yüksek olan meskenler de vardır. Göçmenlerin durumunu fırsat olarak görüp, bundan yüksek kazanç elde etmek amacıyla konutun kira deerinin çok üstünde Suriyelilere kiraya veren aileler de vardır. Düzenli bir geliri olmayan bu ailelerin yüksek kira ödeyebilecek durumda deildir. Yüksek beklenti karısında düzenli bir kira ödeme olmadıı takdirde bazı olayların ortaya çıkması kaçınılmaz olmaktadır. Çünkü kiranın ödemesi ile ilgili yöneltilen bir soruda Suriyelilerin 47,1 i oturduu meskenin kirasını düzenli öderken, 52,9 u düzenli bir ekilde ödeyememektedir. Meskenlerin 73,9 unda soba, 9,3 ü kalorifer, 10,8 i elektrikli ısıtıcı ve 6 sı dierleri ısıtıcı aracı olmaktadır. Düzenli bir geliri olmayan bu ailelerin ısı kaynaını nasıl temin ettiklerine bakıldıında Sıınmacıların 13,3 ü etrafta topladıkları eylerle, 46,1 i gönüllü kuruluların destei, 10,5 i ahısların yardımı ve 29,5 i de satın alarak ısındıkları tespit edilmitir. Kiraların yüksek olması bir takım sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Konut sahipleri ile Suriyeliler arasında ne tür sorunların yaandıını örenmek amacıyla yöneltilen anket sonuçlarında öyle bir daılım ortaya çıkmıtır: Toplumsal olayların 40,5 i kiranın yüksek olmasından, 27,5 i kiranın ödenmemesi, 20,1 i ortak kullanım alanlarından, 11,9 u da dier sebeplerden dolayı meydana geldii örenilmitir. Burada halkın bir bölümünün TC kira mevzuatına yönelik kanunlara pek fazla uyulmadıı görülmektedir. Bu nedenle yerel yönetimlere kiranın düzenlemesi ile ilgili önemli bir sorumluluk dümektedir. Kira Aylık kira miktarı (TL) 500 TL den az 500-1000 TL 1000-1500 TL 1500 TL ve üzeri Kira ödemeyen 0.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0 60.0 70.0 80.0 ekil 4: Suriyeli Sıınmacıların kaldıkları meskenlere ödedikleri kira miktarları 'si - 461 -
Suriyelilere kiraya verilen konutun özelliklerini ortaya koymak amacıyla yapılan aratırmada çok çeitli sonuçlara ulaılmıtır. Suriyeli sıınmacılardan ilk önce Suriye de kaldıkları mesken ile Kırıkhan da kaldıkları meskenler arasında bir kıyas yapılması istenmitir. Buna göre göçmenlerin 69,2 si Suriye deki meskenin yaam standardı açısından daha iyi olduunu belirtirken 11,1 i ise Kırıkhan da meskenin daha iyi bir durumda olduunu belirtmitir (ekil 5). Aratırmanın geriye kalan 19,9 da her iki mesken arasında büyük bir farklılık tespit edemedii yönünde görü belirtmitir. Anket sırasında yapılan gözlemlere dayanılarak, Suriyelilerin kaldıı meskenlerin büyük bir kısmı bir iki katlı, yıma bina karakterinde ve basit barınaklar eklinde olduu görülmütür. ekil 5: Suriyeli Sıınmacılar çounlukla Kırıkhan ın eski sanayi sitesine ait dükkânlarında kalmaktadır. Suriyelilerce kiralanan meskenlerin 9,7 si 1 odadan, 30,8 i 2 oda, 50,1 i 3 ve 9,7 si de 4 ve daha fazla odadan olumaktadır. Ancak meskende kalan aile ve kii sayısına bakıldıında durumun pek iç açıcı olmadıı görülmektedir. Çünkü meskenlerin 28,8 inde 1 aile, 42,8 inde 2 aile, 18,9 unda 3 aile ve 9,6 sında dörtten daha fazla aile kalmaktadır. Ailelerin birey sayılarına bakıldıında; 21 inde 1-5 arası, 49,3 ünde 5-10 arası, 20,8 inde 10-15 arası ve 3,5 inde de 20 den fazla kii kalmaktadır. Buna göre meskenlerde kalan aile ve birey sayısı çok fazladır. Öte yanda aynı odayı paylaan kii sayısına bakıldıında durumun daha da kötü olduu ortaya çıkmaktadır. Çünkü Sıınmacıların yarısına yakını (41,7 si) 4-5 kiilik gruplar halinde aynı odayı paylamaktadır. 2-3 kiilik gruplar halinde aynı odayı paylaanların oranı 38, 6-10 kiilik gruplar halinde aynı odayı paylaanların oranı 3,9 ve aynı odada 11 kiiden daha fazla kalanların oranı ise 3,9 dur (ekil 6). Aynı Meskeni Paylaan Kii Sayısı 5 10 kii arası 49.3 1 5 kii arası 21 10 15 kii arası 20.8 15-20 kii arası 5.3 20'den kiiden fazla 3.5 0 10 20 30 40 50 60 ekil 6: Aynı meskende kalan Suriyeli sıınmacıların sayıları 4.1.2. Beslenme ve Salık Aratırmasına likin Bulguların deerlendirilmesi Barınma, beslenme, sosyal imkânlar açısından zor koullar altında ezilen Sıınmacılar, salık hizmetlerine ulamada da büyük sıkıntılarla karılamaktadırlar. Sıınmacılara sunulan salık hizmeti ülkeden ülkeye deimekle birlikte hiçbir zaman istenilen düzeyde olamamaktadır. Bu nedenle sıınmacılar - 462 -
temel salık hizmetleri yanında tedavi olma ve ilaca ulamada büyük sıkıntılarla karı karıya bulunmaktadır (Altındi, 2013). Suriye deki iç karııklıklar nedeniyle göç ederek Türkiye ye gelen sıınmacılar Türkiye de birçok sorunun olumasına yol açmıtır. nsanların temel ihtiyaçları karılanamadıı için ortaya çıkan sorunlar Suriyeli sıınmacıların açlık, hastalık ve yoksulluk yüzünden yaam mücadelesi vermesine neden olmutur. Buna salık sorunlarının da eklenmesiyle sorunlar yumaına dönümektedir. Salık sorunlarının en belirgin göstergesi kızamık salgınıdır. Çünkü kızamık, bulatırıcılıı en yüksek olan enfeksiyonlardan biridir ve dünyadaki önemli morbidite ve mortalite nedenleri arasındadır. Göçle ortaya çıkan bu salgın sadece Suriyeli sıınmacıları etkilemekle kalmamı, vatandalarımızın da etkilendii düünülmektedir. öyle ki ülkemizde 2011 de sadece 11 kızamık vaka sayısı, sıınmacı akımından hemen sonra 1000 i geçtii ifade edilmektedir (Altındi, 2013:65). Dengeli ve düzenli alınan gıdalar insanın salıklı olmasını salamaktadır. Dengesiz beslenme ve yeterinde beslenememe çeitli sorunlara yol açmaktadır. Toplu halde yaayan ve dengesiz beslenen kiilerde metabolizmanın yavaladıı ve çeitli hastalıklara karı dirençsiz olduu bilinmektedir. Bu amaçla Suriyeli sıınmacıların beslenme ekillerinin ortaya koyulmasına gerek duyulmutur. Çünkü misafir olarak kabul edilen bu insanlar arasında çıkacak bir salgın hastalıın toplumun geni bir kesimini etkileyebilecei muhakkaktır. Suriyeli Sıınmacıların 63,1 satın alarak, 26,2 si aldıı yardımlarla ve 10,7 si devletin destei ile temel besin ihtiyaçlarını karılamaktadır (ekil 7). Ekonomik durumu zayıf olan bu insanların temel gereksinimleri tam anlamıyla karılanması beklenemez. Et ve süt kullanımı ile ilgili yapılan aratırmada halkın 8,8 si her gün, 29,6 sı haftada bir, 33,9 u ayda bir tükettiini belirtirken, geriye kalan 27 sinin ise et ve süt gibi temel besinleri hiç kullanamadıını belirtmektedir. Yeterince beslenememe, et ve süt tüketim sıklıının az olması nedeniyle kilo kaybı meydana gelmekte ve çeitli hastalıklar olumaktadır. öyle ki; Suriyeli sıınmacıların 56,7 si Kırıkhan a geldikten sonra kilo kaybına uradıını belirtirken, 43,3 ü de kilosunda önemli bir deiikliin olmadıını dile getirmektedir. Çeitli ekillerde alınan gıdaların muhafaza edilmesi ve bozulmadan saklanması önemlidir. Ancak Suriyeli sıınmacıların 43,3 ünde buzdolabın olmayıı gıdaların bozulmasına yol açmaktadır. Bu nedenle Suriyeli sıınmacıların 22,6 sı gıda zehirlenmesi nedeniyle hastaneye bavurmutur. Günlük besinlerin temin edilme ekli Satın alarak 63.1 Yardımlarla 26.2 Devlet destei 10.7 0 10 20 30 40 50 60 70 ekil 7: Suriyeli Sıınmacıların günlük ihtiyaçlarını temin etme ekli Suriyeli sıınmacıların 50,1 i yardım kuruluundaki Suriyeli hekimlere, 43,0 ı devlet hastanesine, 6,9 da özel hastanelere hastalandıklarında tetkik ve tedavi için gittikleri yapılan aratırma sonuçlarında örenilmitir (ekil 8). Ancak hastaneye giden Suriyeli hastaların 55,4 ü yeterince salık hizmeti alamadıından ikâyetçidir. Bu ikâyetlerin yardım kuruluundaki Suriye hastanesinin yetersiz oluundan kaynaklanmaktadır. Devlet hastanesine giden hastalar Türkçe bilmedikleri için kendini ifade edememektedir. Öte yandan doktor ve salık personelinin tavırlarından rahatsız olanların sayısı da az deildir. - 463 -
Salık kurulularına göre hasta oranları Yardım Kuruluundaki Suriyeli hekimlere 50.1 Devlet Hastaneleri 43 Özel Hastanelere 6.9 0 10 20 30 40 50 60 ekil 8: Suriyeli Sıınmacıların gittiklere hastanelere göre daılıı 4.13. Eitim Aratırmasına likin Bulguların Deerlendirilmesi Eitim olanaklarından mahrum kalan çocukların toplum için büyük bir tehdit olacaı hiçbir zaman unutulmamalıdır (Seydi, 2014). Toplumların eitim seviyeleri ve eitime bakı açıları o toplumun uygarlık düzeyindeki yerini ortaya koymaktadır. Münhasır medeniyetler seviyesine ancak eitimle ulaılabilmektedir. Eitimin önemini yeterince kavramayan toplumlarda çeitli toplumsal olayların ve çalkantıların olduu bilinmektedir. Türkiye ve Suriye, kültürel özellikleri açısından farklılıklar sergileyen toplumlardır. Siyasi sebeplerden dolayı aynı mekânı paylaan bu toplumların barı ve huzur içerisinde yaamaları eitimle ancak mümkün olabilmektedir. Bu nedenle Suriyeli sıınmacıların eitim özelliklerinin aratırması önem tekil etmektedir. Buna göre Kırıkhan da bulunan Suriyeli Sıınmacıların 18,1 i okuryazar deilken, 40,7 si okur-yazar, 20,8 i ilkokul mezunu, 11,9 u lise ve dengi okulu ve 8,5 i de üniversite mezunudur (ekil 9). Suriyeli ailelerin 30,8 i eitim çaında 1-2 arası çocuu varken, 36,7 sinin 3-4 arası, 17,2 si 5-6 arası ve 15 inin ise 6 dan daha fazla çocuu bulunmaktadır. Ancak ailelerin 38,2 sinin 1-2 arası çocuu okula devam edememekte, 26,7 sinin 3-4 arası, 13,9 unun 5-6 arası, 13,7 sinin 6 dan daha fazla çocuu devam edememektedir. Bütün çocukları okula giden ailelerin oranı ise 7,5 dir. Bu verilere göre okula devam edemeyenlerin sayısı bir hayli fazladır. Eitime devam edemeyen bu çocukların bir kısmı çeitli ekillerde dinlenicilik yapmakta veya çeitli ilerde çalımaktadır. Misafir çocukların topluma zarar vermesini önlemek amacıyla eitime devam etmeleri bir zorunluluktur. Alt yapı çalımaları tamamlanıldıı takdirde eitim öretime devam etmeleri için elverili koullarda mevcuttur. Çünkü bu sıınmacı ailelerin 26,7 sinde öretmen vardır. Eitim durumu Okur yazar 40.7 lkokul 20.8 Okur yazar deil 18.1 Lise ve dengi 11.9 Üniversite 8.5 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 ekil 9: Suriyeli Sıınmacıların eitim durumları Diller ile ilgili yapılan bir aratırmada ailelerin 84,3 ü Türkçe bilmediini ve açılacak bir Türkçe kursuna devam edebileceini vurgulamıtır. Suriyeli sıınmacıların çou Türkçe bilmedii için gittikleri her yerde çeitli sorunlarla karılamaktadır. Ancak Kırıkhan halkının bir kısmının Arapça bilmesi sorunları azaltmaktadır. Göçmenlerin bir kısmı Türkçe ve Arapça dıında ngilizce (70), Fransızca (21,2), spanyolca (3,7), Farsça (3,5), Rusça (0,4) ve Almanca (0,8) dillerini bilmektedir. Göçmenlere Türkçenin öretilmesi, yöre halkına farklı dillerin öretilmesi konusunda karılıklı kursların düzenlenmesi kaçınılmaz olmutur. 4.14.Güvenlie likin Bulguların Deerlendirilmesi ç sava nedeniyle yurtlarını terk edip, giden insanların gittikleri ülkede kendilerini güvenli bir - 464 -
ortamda hissetmemeleri o devletin gücünü ortaya koymaktadır. Çünkü güvenliin salanamamasından dolayı göçmenler arasında oluacak panik ve korku tüm topluma yayılır. Bu nedenlerden dolayı sıınmacıların güvenliine ilikin konuların aydınlatılması fikrinden hareketle bu konu da aratırılmıtır. Aratırma sonuçlarına göre sıınmacıların 68,9 u ailesinin güvenli bir ortamda olduunu hissederken, 31,1 i de ailesinin güvensiz bir ortamda olmadıını hissetmektedir. Öte yandan Kırıkhan ı güvenli bulup, gece sokaa çıkanların oranı 60,3 dir. Meskeninde rahatsız edilmeyenlerin oranı 73,3 iken, çeitli ekillerde rahatsız edilenlerin oranı ise 26,7 dir. Ortamı güvensiz olarak deerlendirip, bu yüzden sokaa çıkamayanların oranı ise 39,9 dur. Kırıkhan ı güvenli olarak deerlendirenlerin oranı bir hayli yüksek olmakla birlikte, önemli bir kısmı da güvensiz olarak deerlendirmektedir. Kırıkhan da herhangi bir saldırıya maruz kalacaından endie duyanların oranı (48,8) bir hayli yüksektir. ç savata yakınlarını kaybederek gelen bu ailelere yönelik rehabilitasyon merkezleri kurularak psikolojik destekler verilmelidir. Çünkü Reyhanlı patlamasından olduktan sonra Reyhanlı daki sıınmacıların bir kısmı Kırıkhan a gelmitir. Göçmenlerin gelecee ilikin endielerini konu alan bir aratırmada ise ankete katılanların 73,7 si Suriye ye dönmeyi düünmektedir. Ancak 87,3 ü geleceinden endie etmektedir. Suriyeli sıınmacıların en çok endie ettikleri konular, can korkusu, salık, ekonomik durum ve eitimdir. 4.15 Ekonomik Duruma likin Bulguların Deerlendirilmesi Gelir düzeyi toplumların intibahını ve kaynamasını salayan önemli bir konudur. Temel ihtiyaçların karılanması, kültürel faaliyetlerin sürdürülmesi ancak gelir düzeyi ile ilgilidir. Bu nedenle Suriyeli göçmenlerin gelir durumlarını ortaya koymak aratırmanın en önemli konusunu oluturmaktadır. Buna göre ankete katılan 900 ailenin 38.9 u herhangi bir ite çalıırken, 61,1 ise herhangi bir ite çalımamaktadır (ekil 10). Buna göre ailelerin 21 düzenli bir gelire sahipken, 79 u düzenli bir gelire sahip deildir. Düzenli bir geliri olan ailelerin 65.9 u aylık 500 TL den daha az, 18,6 sı 500-100 TL. arası, 3,6 sı 1000-2000 TL arası ve 1,9 da 2000 TL den daha fazla bir geliri vardır (ekil 11). Düzenli bir geliri olmayan ailelerin 54.7 si çeitli ekillerde çalıarak, 19.8 si devletin saladıı desteklerle, 15 i yardımlarla, 9,8 i akraba destei ile ihtiyaçlarını karılamaktadır. Düzenli bir geliri olmayanların geçinme ekli Çalıarak 54.72 Devletin destei 19.89 Yardımlar 15.51 Akraba destei 9.87 0 10 20 30 40 50 60 ekil 10: Düzenli bir geliri olmayan Suriyeli Sıınmacıların geçinme ekli Kırıkhan da bulunan ve ankete katılan Suriyelilerin aile reisinin 53,2 sinin asıl meslei esnaf, 29,9 u memur ve 16,9 u da sanatkârlardan olumaktadır. Aile gelirinin 43,0 ı temel ihtiyaçlara giderken, 52 si barınma, 3,6sı salık ve geriye kalan 1,4 ü de eitim masraflarına ayrılmaktadır. Temel ihtiyaçlar baklagiller, çay, eker gibi temel maddeler oluturmaktadır. Barınmaya ayrılan hanenin çok olması, ekonomik anlamda ailenin yoksul dümesine yol açmaktadır. Aylık gelir oranları 500 TL den az 65.9 500-1000 TL 28.6 1000-2000 3.6 2000 den fazla 1.9 0 10 20 30 40 50 60 70-465 -
ekil 11: Düzenli bir geliri olan Suriyeli Sıınmacıların aylık gelir durumları 4.2.1. Suriyeli Sıınmacıların Kırıkhan a Etkileri nin Deerlendirilmesi Aratırmanın bu bölümünü, Kırıkhan da konut ve kültürel mekânların kullanımı, ticari ve ekonomik faaliyetlerin ileyii, toplumsal ilikiler, Sıınmacılara yerel halk ve sivil toplum örgütlerin destei, belediye hizmetlerinin ileyii gibi konulara açıklık getirmek amacıyla Kırıkhan halkına uygulanan 600 adet anket sonucunun deerlendirmesine yöneliktir. 4.2.1.1. Kırıkhan da Konut ve kültürel Mekânların Kullanımına likin Bulgular Bir ehirde yaayan nüfus ile o ehirdeki konut sayısı arasında dorudan bir iliki vardır. Doal nüfus artıına paralel bir ekilde o yerlemedeki konut sayısı da artmaktadır. Ancak olaan üstü bir durumda herhangi bir yerde nüfus aırı yıılırsa oradaki konutlar yetersiz gelmeye balar. Bu durumda konutlara youn bir talep balar ve bu talebi karılamak amacıyla yenileri üretilir. Buda salıksız kentlerin ortaya çıkmasına yol açabilir. Bilindii üzere Suriye de balayan iç sava nedeniyle binlerce insan kısa bir sürede Kırıkhan a gelmitir. 75 bin civarında olan Kırıkhan nüfusuna yaklaık bir yılda yeni 25 binlik bir nüfus diliminin eklenmesiyle Kırıkhan da nüfus 100 bin eiine çıkmıtır. te bu konu, Kırıkhan a Suriyelilerin gelii ile birlikte Kırıkhan daki konut ve kültürel mekânların kullanımına ilikin deimeleri ortaya koymak amacıyla ilenmitir. Uygulanan anket sonuçlarına göre konutların kullanımı ile çeitli sıkıntılar ortaya çıkmıtır (ekil 12). Bu sorunların baında birkaç ailenin aynı konutu paylamasından kaynaklanmaktadır. Bu konuyu bir rahatsızlık olarak belirtenlerin oranı ankette katılan 600 kiinin 42,9 unu meydana getirmektedir. Bunu oturduu konutun kirasını ödememe (21,9) takip etmektedir. Düzenli bir geliri olmayan bu insanların kiralarını düzenli ödemesi mümkün deildir. Kapasitesinin üstüne çıkan kullanımlar, konutta uygun olmayan bir takım deiikliklerin yapılmasını ortaya çıkarmaktadır. Konutu Suriyeliler tarafından kullanımı ile ilgili deiikler yapılanların oranı ankete katılanların 12,6 sını meydana getirmektedir. Kiraların düzenli veya hiç ödenmemesi, konutta bir takım deiikliklerin yapılması nedeniyle konut sahibi ile kiracısı Suriyeli arasında çeitli sorunlar ortaya çıkmaktadır. Ankete katılarak bu ekilde görü belirtenlerin oranı 22,6 dır. Konutların kullanımından ortaya çıkan sıkıntılar Birkaç ailenin birlikte oturmasından dolayı kullanım kapasitesinin üstüne çıkarak 42.9 Yerli halkla sorunlar yaayarak 22.6 Kirasının ödemeyerek 21.9 Konuttun planında bir deiiklik yaparak 12.6 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 ekil 12: Kırıkhan a Suriyeli Sıınmacıların gelii ile ortaya çıkan sorunlar Birim alana düen insan sayısı artarsa o yerdeki okul ve cami, çarı ve pazar, hastane, konut, park ve bahçe, cadde ve kaldırım gibi ortak kullanım alanların younluu artıracaı için bu mekânların kullanımı ile çeitli sorunlar ortaya çıkar. Bu alanlardaki younluu ortaya koymak amacıyla uygulanan anket sonuçlarına göre 36 si hastanelerin, 36 sı 28 i konut, 13,5 i cami ve okul, 22 si çarı ve pazarların yetersiz geldii eklinde bir daılım ortaya çıkmıtır (ekil 13). Kültürel mekanlarda ortaya çıkan sıkıntılar Hastanelerin yetersiz gelmeye balaması 36.5 Konutların yetersiz gelmeye balaması 28 Çarı ve pazar gibi yerlerin yetersiz gelmeye balaması 22 Camilerin yetersiz gelmeye balaması 13.5 0 5 10 15 20 25 30 35 40-466 -
ekil 13: Kırıkhan a Suriyeli Sıınmacıların gelii ile kültürel mekânların kullanımından kaynaklanan sorunlar Birim alanda yararlanma ne kadar çok artarsa, toplum kuralları ve mekânların düzensiz kullanımından kaynaklanan bir takım sorunlar ortaya çıkar. Bu artıı, çeitli sorunları bulunan baka bir ülkenin vatandaları salıyorsa, toplu halde yaamadan kaynaklanan sorunların bir yumak alacaı aikârdır. Anket sonuçlarında, hastanelerde kurallara uymayanların sayısı arttı (özellikle Suriyeliler) diyenlerin oranının 41,9 olması bu açıklamaları dorular niteliktedir. Camileri temiz kullanmaması eklinde açıklama yapanların oranı ankete katılanların 22 sini olutururken, toplu halde yaama ve temiz kullanma konusunda hiçbir görü belirtmeyenlerin oranı ise 36,1 i oluturmaktadır. 4.2.1.2. Ticari ve Ekonomik Faaliyetlerin leyiine likin Bulgular Ekonomik potansiyeli güçlü olan yörelere olan göçler, o yörenin ticaret ve ekonomisine bir canlılık kazandırabilir. Ancak ekonomisi yeterince güçlü olmayan ve satın alma gücü olmayan zorunlu siyasi göçmenlerle ticaret ve ekonominin canlanmasını beklemek doru deildir. Aksine orada ticaret duraanlaır. Kırıkhan a Suriyeli göçmenlerin gelii ile birlikte canlanan ticaret bir süre sonra duraanlatı. Çünkü Suriyeli göçmenler ellerlindeki paranın bir kısmını temel ihtiyaçlarını karılamak amacıyla harcarken, piyasalarda bir hareketlilik ortaya çıktı. Ancak Suriyeli göçmenlerin düzenli bir gelir kapsı olmadıı için elindeki paralarının büyük bir kısmını tükettiler. Buda piyasaları olumsuz etkiledi. Anket sonuçlarından da edindiimiz bilgilere göre Suriyelilerin bir kısmı ya i yeri açtı yada veresiye aldıklarının bedelini ödeyemedi. Suriyelilerin geçii sırasında ülkeye kaçak mal girii de olmaktadır. Hatta Suriyelilerin bir kısmı düzenli bir ekilde ülkeye kaçak mal girii ile uramaktadır. Suriye de ucuz fiyata alınan veya yıkılan dükkânlardan toplanan mallar bir ekilde ülkeye sokulmaktadır. Bu ekilde getirilen çok çeitli mallar ya sokaklarda yâda açtıkları iyerlerinde satılmaktadır. Bu durumdan Kırıkhan halkını olumsuz etkiledii için konuya ilikin önlemlerin alınması bir gerekliliktir. Konu, anket sonuçları ile desteklenecek olursa, Kırıkhanlıların 34.3 ü Suriyeliler tarafından piyasalara ucuz ve kalitesiz malların sokulmasından dolayı oluan rahatsızlıını dile getirirken, 30,4 ü veresiye aldıkları malları ödeyemediinden, 23 ü de açtıkları i yerlerinde piyasa fiyatının altında mal satmasından, 12,3 ü Suriyelilerin iyeri açmasından dolayı oluan rahatsızlıını dile getirmitir (ekil 14). ekil 14: Kırıkhan da Suriyeli Sıınmacıların açtıkları iyerlerinde çounlukla kaçakçılıkla elde edilen mallar satılmaktadır 4.2.1.3. Toplumsal likilere likin Bulgular Örf ve adet, gelenek ve görenek, menfaat ve çıkarlar gibi kültürel özellikler toplumları bir arada tutan önemli sosyolojik olgudur. Irk ve mezhep birlii insanlar arasındaki ilikileri kuvvetlendiren badır. Hatta Türkiye ile Suriye arasında siyasi sınırlara ramen insanlar arasında hiçbir zaman derin ayrılıklar meydana gelmemitir. Bilakis, iç sava nedeniyle yurtlarından olan göçmenlere ilk kapılarını açanlar sınır yerlemelerimiz olmutur. Yapılan anket çalıması ile akrabalık derecesi aratırılmıtır. Buna göre halkın 48,8 i, Kırıkhan da - 467 -
bulunan Suriyelilerin 10 ndan daha azının Kırıkhan da akrabası olduunu belirtirken; 25 i, 11-20 arasında, 17,3 ü 21-31 arasında ve 10,9 u da 31 den daha fazla akrabası olduu eklinde görü belirtmitir. Anket sonuçlarının ortalaması alındıında (25) 25 bin kiinin 625 nin Kırıkhan da akrabası vardır. Toplumsal olayların meydana gelmesinde Suriyelilerin etkileri aratırılmıtır. Buna göre anket sonuçlarında halkın 64,4 u toplumsal olayların meydana gelmesinde Suriyelilerin etkili olduunu açıklamıtır. Bu durum, daha çok Suriyelilerin sorunlarından kaynakladıı gibi maruz kaldıkları iç savaın insanlar üzerindeki olumsuz tesirlerini ortaya koymaktadır. Kırıkhan a Suriyelilerin gelii ile güvenlik açısından nasıl bir durumun egemen olduu aratırılmıtır. Buna göre Kırıkhan halkının 34,5 i gece sokaa çıkamama, 31,7 si gündüz çocuklar dıarıda oynarken endielenmeyi dile getirirken, 12,8 i de dier sorunları korku olarak deerlendirmektedir. Bununla birlikte halkın 21 i de hiçbir sorunun olumadıını vurgulamaktadır. Bu korkulara yönelik güvenlik güçlerimizin tedbir alması gerekmektedir. Suriyelilerin gelii ile toplumsal anlamda ne tür deiiklilerin meydana geldiini örenmek amacıyla yapılan aratırmada, halkın 26 sı konut fiyatlarının aırı bir biçimde artmasından rahatsızlık duyarken, 24 ü içilerin i bulamamasından, 23,2 si Kırıkhan da yardıma muhtaç kimselere yardımların yapılamamasından, 26 sı da ortak kullanım alanlarındaki (özellikle hastane) aırı younluktan rahatsızlık duymaktadır. Toplumsal açıdan kültürlerin birbirlerini etkileme derecelerini konu alan bir baka aratırmada Suriyelilerin Türk kültüründen etkilendikleri tespit edilmitir. Bu etkilenme dil örenme, giyim kuam ve yeme-içmede çok daha belirgin bir hal almıtır. Yapılan anket çalımasında da halkın yarısından fazlası bunu dorulayacak ekilde açıklama yapmıtır. 4.2.4. Yerel Halkın ve Sivil Toplum Örgütlerin Desteine likin Bulgular htiyaç sahiplerine yapılan yardımlar iki ekilde olmaktadır. Bunlardan ilki hiçbir karılık beklemeden tamamen inanç yapısına göre yapılan yardımlardır. Bu ekilde yapılan yardımlar birlik ve beraberlii güçlendirerek, toplumun salam bir yapıya kavumasını salar. Yardımın ikinci ekli ise tamamen bir menfaat, bir amaç bir ideoloji dorultusunda yapılır. Ancak bu ekilde yapılan yardımlarla çou zaman toplumda çeitli ayrılıklar oluturur. Tamamen yardımlarla ayakta durabilen bu göçmelere yapılan yardımlara dikkat edilmeli ve devletin kontrolü salanmalıdır. Bu amaçla Suriyelilere yapılan yardımların ekli ve nitelii aratırılmak amacıyla bir anket çalıması uygulanmıtır. Sivil toplum örgütleri Suriyelilere hangi amaçlarla Suriyelilere yardım etmektedir? diye sorulmutur. Halkın 50,9 u sivil toplum örgütleri tamamen yardım amaçlı Suriyelilere yardım ettiini belirtirken, 26 sı siyasi ve politik amaçlarını gerçekletirmek, 11,7 si Suriyelilere ulatırmak amacıyla topladıı yardımlardan sivil toplum örgütlerinin kazanç elde etmeini, 11,5 i de dier nedenleri belirtmektedir. Suriyeli sıınmacılara halkın da büyük bir destei vardır. Suriyelilere yardım eden halkın 30.2 si gıda yardımı, 29,4 ü giyim, 20 si beyaz eya, halı ve battaniye, 17 si parasal yardım yaparken, geriye kalan 2,7 si hiçbir ekilde yardım yapmamaktadır (ekil 15). Suriyelilere verilen yardımların ekli Gıda yardımı 30.2 Giyim 29.4 Beyaz eya,halı,battaniye 20.7 Parasal 17.0 Hiçbiri 2.7 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 ekil 15: Kırıkhan da Suriyeli Sıınmacılara ulatırılan yardım türleri Yardımların sıklıını örenmek amacıyla yöneltilen bir anket soru ile halkın 33,7 i ayda bir, 33,5 i üç ayda bir, 21,6 sı haftada bir gün ve 11,2 si de her gün yardımda bulunmaktadır. Yardımların ulatırılma ekline bakıldıında yardımda bulunan halkın 55,8 sı yardımını - 468 -
dorudan, 27,5 i yarım toplayan kiiler vasıtasıyla ve 16,7 si de sivil toplum örgütleri vasıtasıyla ulatırmaktadır. 4.2.5.Belediye Hizmetlerinin leyiine likin Bulgular Kentler kaldıramayacaı bir nüfus baskı ile karılatıkları takdirde çeitli sorunlar ortaya çıkmaktadır. Kırıkhan, kısa bir zaman içinde kapasitesinin çok üstünde bir nüfus yükü ile karılamıtır. Bu durum karısında belediye hizmetlerinin yetersiz gelmesine ve çeitli sorunların ortaya çıkmasına neden olmutur. Arazi çalımaları ve uygulanan anket çalımalarının sonuçlarından edinilen bilgilere göre Kırıkhan a göçmenlerin gelii ile birlikte birçok sorun ortaya çıkmıtır. Balıca sorunları ehrin aırı kalabalıklaması, mahalle pazar alanlarının yetersiz gelmesi, ehirde gecekondu sayısının artması, araç trafiinin artması (ekil 16), trafik kazaların artması, park alanların yetersiz gelmesi, çöplerin düzenli olarak toplanmaması, içme suyunun yetersiz gelmesi, çöplerin rastgele etrafa atılması, kalitesiz yakıtların kullanılması, gürültü ve görüntü kirliliinin artması, hava kirliliinin artması eklinde sıralamak mümkündür. ekil 16: Alt yapı sistemleri yeterince geliemeyen Kırıkhan a Suriyeli Sıınmacıların gelii ile birlikte bata ulaım olmak üzere birçok problem ortaya çıktı 5. Sonuç ve Öneriler Siyasi corafyadaki karııklıklar ve Arap baharının Suriye sarması Kırıkhan'da olduu gibi ülkemizde de kayıtsız sıınmacı sayısı sürekli artmaktadır. Bu durum ülkemizde sosyal ve ekonomik sorunlar oluturmutur. Suriye'deki Siyasi kargaanın devamı durumunda; yapılan görümeler ve örneklem anketlere dayanarak u sorunlar ve çözüm önerileri sunulmutur. Ekonomik sorunlar zamanla kendini gösterecektir. Suriyeli mültecilere Kırıkhan halkının sahip çıkması gelenlerden de maddi kazanç salamaları yöre halkını memnun etse de zaman içinde ekonomik sorun yaayacak, Sıınmacıların provokasyona açık durumlar oluturacaı Reyhanlı örneinde olduu gibi kaçınılmaz olacaktır. Salık sorunları devlete zamanla artan bir yük olacaktır. Ayrıca hastanelerdeki yıılma da halkın zamanla tepkisine neden olabilecei için alt yapı sıkıntısı görülmektedir. Eitim sorunları anlık olarak görülmese de gelecek anlamında Kırıkhan için en büyük sorun haline gelecektir. Eitimsiz yetien çocukların zamanla yöreye güvenlik noktasında sorunlar çıkarması kaçınılmaz olacaktır. Çünkü zamanla kültürel ve ekonomik farklılıklar hırsızlık, dilencilik gibi sorunları kaçınılmaz bir hal alacaktır. Bu anlamda 2012 yılında Japon yardımseverler finansörlüünde okullarda eitim saatleri dıında sıınmacı çocuklara Suriyeli öretmenlerle eitim verilmeye balandı, ancak bu eitim sürekli olmadıından eitim boluu devam etmektedir. Her mahalle okulunda yardım kurulularının finansmanlıında Türkçe kursları açılarak en azından toplumların kaynamasının önündeki en büyük engellerden biri olan dil sorunu çözülebilir. Altyapı sorunları mevcut Kırıkhan nüfusuna yetersiz gelirken, Suriyeli sıınmacıların yerlemesiyle ehir içi trafiini çok olumsuz etkilenmitir. Suriye plakalı araçların takibini salayacak sistemlerin kurulması zorunlu bir hal almıtır. - 469 -
Güvenlik sorunları devletin zorunlu siyasi-ekonomik göç ile gelen ve ikametleri için izin verdii kamplar haricindeki sayıları 500.000'leri bulan Suriyeli mülteciler için kamplarda olduu gibi kriz masaları oluturması arttır. Kırıkhan'da duyarlı bir grup fedakâr insanın platform olarak sonra da dernek adı altında kurduu gönüllü kuruluların varlıı devletin bu anlamdaki boluunu doldurmakta ve sorunları minimize etmektedir. Reyhanlı olayında olduu gibi devletin elini uzatmadıı kamp dıı bu alanlardaki mevzubahis konular zamanla birikerek ulusal sorun boyutuna ulaacaktır. Kırıkhan'da ise bu tür olayların u ana kadar görülmemi olması yörenin kendi hayırseverlerinin önayak olduu kuruluların Kırıkhan ın tamamındaki Suriyeli mültecilere ulaması onlarla ilgilenmesiyle mümkün olmutur. Yine Kırıkhan'a gelen yardımlarda yerel esnafın tercih edilmesi tepkileri azaltmıtır. Zira Reyhanlı'da bu tür yerel oluumların olmaması dı merkezli yardım kurulularının artmasına bu da yardım adı altında yanlı ortamlara zemin hazırlamıtır. KAYNAKÇA ALAGÖZ, Cemal Arif (1944). Corafya Gözüyle Hatay, Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih-Corafya Fakültesi Dergisi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara ALTIND, Mustafa. (2013). Türkiye de mülteciler, salgın hastalıklar ve korunma. Salık Düüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 28:64-67. ATALAY, brahim (1994). Türkiye Vejetasyon Corafyası, Ege Üniversitesi Basımevi, zmir ATASOY, Ahmet, GEÇEN, Reat ve KORKMAZ, Hüseyin (2012). Siyasi Corafya Açısından Türkiye (Hatay)-Suriye Sınırı, Türkiye Corafyası Aratırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, VII. Corafya Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Ankara BOYRAZ, Zeki (2002). Kuruluu, Gelimesi ve Fonksiyonları açısından Kırıkhan ehri, Dou Corafya Dergisi, Sayı 11 Sayfa 327,352 Erzurum. DENZ, Takın (2013). Arap Baharı Ve Türkiye: Siyasi Corafya Açısından Bir Deerlendirme, Dou Corafya Dergisi, 2013 - e- dergi.atauni.edu.tr (Eriim: 10.12.2014) HATPOLU, Süleyman (2010). Atatürk ün Dı Politika Zaferi, Hatay Aratırmaları I, Antakya Belediyesi Yayını,s.168-170, Antakya. http://www.afadgov.tr/tricerikdetay1.aspx?id=16&icerikid=17 (Eriim Tarihi:01.02.2014) ÇDUYGU, Ahmet. (2004). Türkiye de Kaçak Göç. stanbul: stanbul Ticaret Odası Yayınları KARABORAN, H. Hilmi (1989). ehir Corafyası ve ehirsel Fonksiyonlar, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:3 Sayı:1 S.81-118 Elazı. KETN, hsan (1968). Türkiye nin Genel Tektonik Durumu ile Baçlıca Deprem Bölgeleri Arasındaki ilikiler. M.TA. Der.No:66. Ankara. KORUK, brahim. (2013). Mülteci Kampları ve Halk Salıı Açısından Yönetimi. http://www.klimik.org.tr/wpcontent/uploads/2013/03/ibrahimkoruk.pdf. (Eriim: 26.10.2014). ODMAN, Tevfik. (1995). Mülteci Hukuku, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilgiler Fakültesi nsan Hakları Merkezi Yayınları, Ankara. REÇBER, Kamuran ve AYHAN, Veysel (2013), Türkiye le Suriye Arasındaki Krizin Hatay Bölgesi Üzerindeki Etkileri, Alternatif Politika, Cilt 5, Sayı 3, 324-340 SEYD Ali Rıza, (2014), Türkiye nin Suriyeli Sıınmacıların Eitim Sorununun Çözümüne Yönelik zledii Politikalar, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Nisan 2014, Sayı: 31, ss.267-305 SZTUCKI, Jerzy. (1999). Who is a Refugee? The Convention Definition: Universal or Obsolete? Refugee Rights and Realities: Evolving International Concepts and Regimes. Nicholson, F. and Twomey, P. (Eds.), Cambridge, Cambridge University Press. TÜMERTEKN, Erol (1973). Türkiye de ehirleme ve ehirsel Fonksiyonlar, stanbul Üniversitesi Yay. No:1840 Co. Enst. Yay.No:72 stanbul. ZOR, Mehmet (2000). Amik Ovasının Ortam Koullarında Meydana Gelen Deiiklikler (Basılmamı Yüksek lisans Tezi) F.Ü. Sos. Bil. Ent. Co. Anabilim dalı, Elazı. - 470 -