Antidepresanlar Duygu durumu dengeleyici ilaçlar Timoleptik ilaçlar Ebru Arıoğlu İnan, PhD
Dersin hedefleri: 1. Depresyonu tanımlamak 2. Depresyona bağlı olarak sinir ucunda nörotransmitterlerdeki değişimleri açıklamak 3. Depresyon tedavisinde kullanılan ilaçları etki mekanizmaları ile birlikte sıralamak 4. Depresyon tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkilerini açıklamak 5.Antidepresanların kullanıldığı diğer indikasyonları tanımlamak 6. Serotonin sendromunu açıklamak 7. MAOI ile Tiramin etkileşimini açıklamak 8.Bipolar hastalığı ve tedavisini açıklamak
Dersin İçeriği: Depresyon nedir Majör depresif bozukluk Depresyon patogenezi Tedavi yöntemleri Kullanılan ilaç grupları Kullanılan ilaçların etki mekanizmaları Kullanılan ilaçların yan etkileri Serotonin sendromu MAOI tiramin etkileşimi Bipolar hastalık
Depresyon Majör depresif bozukluk (antidepresanlar) Bipolar hastalık (lityum)
Major Depresif bozukluk: (En az 2 hafta) Birçok aktiviteye karşı ilgi ve isteğin azalması, Uyku ve iştah bozuklukları Suçluluk ve değersizlik hissi İntihar eğilimi
Depresyon Diabet İnme Koroner arter hastalığı
Majör depresyonun patofizyolojisi:
Nörotropik hipotezi: BDNF (brain derived neurotropic factor) Tirozin kinaz reseptör B yi aktive ederek nöron sağkalımı ve gelişimini regüle eder.
Monoamin hipotezi: Depresyonda kortikal ve limbik bölgede; 5-HT NE Dopamin düzeyleri azalmış
Depresyonda glutamat düzeyi Glutamin/glutamat oranı Antidepresanlar glutamerjik aşırımı
Nöroendokrin faktörlerin depresyon patofizyolojisindeki rolü: HPA axisinde anomaliler Yükselmiş Kortizol düzeyi Tiroid disregülasyonu Seks hormonları
Sertralin Paroksetin Fluvoksamin Esitalopram Citalopram
Panik atak MDD (major depresif bozukluk) PTSD (post travmatik stress bozukluğu) Blumia PMDD (premenstrual disforik bozukluk)
Lipofilik Overdose güvenli Toleransı iyi
SNRI Ağrı Anksiyete Strese bağlı üriner inkontinens Menapoz semptomları
TCA Overdose, ölüm Tolerans az
TCA Antikolinerjik etki Alfa bloker, ortostatik hipotansiyon H1 antg, kilo, sedasyon
Trazodon Nefazodon
Trazodon 5-HT2A bl Hipnotik etki, tolerans ve bağımlılık yapmaz Nefazodon 5-HT2A bl Hepatotoksik Vortioksetin 5-HT3, 5-HT7, 5-HT1D antg 5-HT1B parsiyel agonisti 5-HT1A agonisti
Bupropion (unisiklik) (presinaptik NE ve dopamin (uykusuzluk, iştahsızlık, ajitasyon) Mirtazapin Amoksapin (D2 inh.) Vilazodon Maprotilin
Mirtazapin Presinaptik alfa2 antg. NE ve 5-HT H1 antg. 5-HT2 ve 5-HT3 antg.
Fenelzin Tranilsipromin Selejilin Moklobemid
MAO A: dopaminerjik ve nonadrenerjik nöronlar, beyin, barsak, plasenta, KC MAO A: NE, E ve 5-HT parcalar MAO B: seratonerjik, histaminerjik sinir ucu MAO B: dopamin ve tiramini parçalar
MAOI kilo ve ortostatik hipotansiyon yapar Overdose, letal aritmi, fibrilasyon
MAOI Anksiyete Panik atak
SSRI dan MAOI geçmeden önce 4 hafta ya da daha fazla beklenir
Antidepresanların diğer indikasyonları: 1.Panik atak (SSRI) 2.Anksiyete (SSRI, SNRI) 3.Posttravmatik stres bozukluğu (SSRI) 4.Obsesif kompulsif bozukluk (SSRI, klomipramin) 5.Ağrı, fibromiyalji 6.Premenstrual disforik bozukluk (SSRIfluoksetin, sertralin) 7.Strese bağlı üriner inkontinens 8.Yeme bozuklukları (fluoksetin)
Nöropatik ağrı, TCA Fibromiyalji, milnasipran Kas-eklem ağrısı, duloksetin Postherpetik nöralji, kronik sırt ağrısı, desvenlafaksin
Bupropion, Nortriptilin Sigarayı bırakma
Antidepresan seçimi: SSRI ilk tercih Yaşlılarda TCA kullanılmaz Bupropion, mirtazapin, nefazodon seksüel yan etki TCA overdose
SEROTONİN SENDROMU: 5-HT resp aşırı uyarılması Deliryum, koma, taşikardi, tremor, myoklonus, hiperrefleksia, hipertansiyon, diaforez SSRI/SNRI ve MAOI birlikte kullanılmaz
MAOI+Tiramin etkileşimi: Tiramin içeren gıda ya da ilaç Tiramin yıkılmaz Malign hipertansiyon
BİPOLAR HASTALIK: Mani/hipomani Lityum (nöroleptik de kullanılabilir) Kokain, amfetamin, alkol, halusinojen kullanımı Mani
Manide kullanılan diğer ilaçlar: Karbamazepin, valproik asit (akut mani tedavi ve profilaksi) Lamotrigine (profilaksi) Gapapentin, Okskarbazepin, Topiramat (bipolar hastalık tedavisinde, FDA onayı yok) Aripiprazol, olanzapin, ketiapin, risperidon, ziprasidon (manik fazda, FDA onaylı) Vraylar (cariprazine) (2015 FDA onaylı, bipolar hastalık)